Elektrik üretim, iletim ve dağıtım sistemleri genel olarak elektrik tesisleri olarak adlandırılır. Elektrik enerjisi, elektrik tesislerinden biri olan ve elektrik santrali adı verilen tesislerde üretilir.

Tüm tesis ve konutlarda kaçak akım, canlı ve nesneler için ciddi tehlike arz eder. Bu nedenle kaçak elektrik akımını toprağa ileterek söz konusu akımdan korunmak için topraklama yapılır.

1. Yüksek Gerilim/Orta Gerilim veya Orta Gerilim/Alçak Gerilim transformatörleri
2. Enerji nakil hatları
3. İzolatör
4. Ölçü transformatörleri (Akım ve gerilim trafoları)
5. Ayırıcı
6. Kesici
7. Parafudr
8. Topraklama tesisatı
9. Kumanda panosu ve elemanları (koruma röleleri, arıza ve çalışma durum sinyal lambaları, panel tipi ölçü aletleri, PLC vb.)

1. Çok yüksek gerilim şebekeleri (l54 kV’dan fazla)
2. Yüksek gerilim şebekeleri (35 kV-154 kV arası)
3. Orta gerilim şebekeleri (l kV-35 kV arası)
4. Alçak gerilim şebekeleri (lV--1000V arası)

Yüksek gerilimin koruma, kumanda ve ölçme işlemlerinin yapılarak toplandığı ve dağıtıldığı tesislere şalt sahası denir. Şalt sahaları genellikle açık havada kurulur. Şalt elemanlarının bakımı ya da onarımı sırasında enerji iletim ve dağıtım hatlarının, yüksüz olarak açma ve kapatılması için ayırıcı adı verilen elemanlar kullanılır. Ayırıcılar elle kumanda edildiği gibi otomatik olarak da kumanda edilebilir.

Orta Gerilim/Alçak Gerilim (OG/ AG) trafoların çıkışında yüksek akım sigortaları kullanılır. Yüksek akım sigortaları, yüksek akım nedeniyle meydana gelebilecek arkları ve elektrik kazalarını önlemek amacıyla özel aparatlarla yerine takılır ya da çıkarılır

Elektrik tesislerinde yüksek akım/ gerilim değerlerini, ölçü aleti normlarına uygun değerlere düşürmek için akım ve gerilim transformatörleri kullanılır. Akım ve gerilim transformatörleri ölçme işleminin yanında ölçü aleti ya da koruma devrelerinin yüksek gerilim/akım hattıyla yalıtımını da sağlar.

1400/5=280

Sekonder aşırı akım rölesi; hatların, trafoların aşırı yüklenmesi yanında fazlar arası meydana gelen kısa devre durumlarında akım trafosuna bağlı olarak çalışarak kumanda devrelerine gerekli sinyalleri göndererek kesiciyi devreye sokar ve enerji hatlarını korur.

1. Akım trafolarının dış kılıfları gözle kontrol edilir. Çatlama veya erime gibi bozulmalar var ise yenisi ile değiştirilir.
2. Akım trafosu terminal bağlantı hatları, kötü temas dirençleri, gövde ve kaidede bozulma, deformasyon, çatlak ve kırıklar olup olmadığı gözle kontrol edilir. Hasarlı olduğu belirlenen akım trafoları değiştirilir.
3. Primer ve sekonder sargılarda kısa devre, kopukluk ve izolasyon bozulmaları meger ile kontrol edilir. Kısa devre ve izolasyon bozulmalarında megerde sıfır direnç, kopuk arızalarında ise sonsuz direnç gözlenir.
4. Sargı aralarında kaçak akımları kontrol edilir.

• Havalı    ve           yağlı       soğutmalı            bir           trafo      içindeki yağın     bozulması,
• Trafolarda soğutma              elemanlarının    bozulması,
• Trafo     içindeki slika       jelin       özelliğini               kaybetmesi        sonucu trafonun              nemlenmesi,
• Trafo koruma rölelerinin           arızalanması,
• Trafo sargılarının          izolasyonlarının bozulması            sonucu gövde-sargı        ya           da           sargılar arası kaçak akım meydana gelmesi,
• Trafo     termik   ölçme    elemanının         bozulması.

1.  Arızanın (problemin) tanımlanması 2.  Bilgi toplama 3.  Enerji kontrolü ve duyusal kontrol 4.  Ölçme ve kontrol 5.  Tamir işlemi 6.  Test işlemi

Ohmmetre ile ya da multimetrenin diyot test konumunda yapılır. Diyodun ohmmetre ile sağlamlık testinde diyot sağlam ise bir yönde düşük, diğer yönde yüksek direnç gösterir. Multimetrenin diyot test konumunda diyot sağlamlık kontrolünde diyot sağlam ise bir yönde diyodun eşik gerilimi (0.3-0.9V arası olabilir), diğer yönde ise OL ya da 1 görünür. Bu değerler dışında bir değer okunması diyodun arızalı olduğunu gösterir.

Tristörün ohmmetre ile sağlamlık kontrolünde tristör sağlam ise, A-K uçları ve G-A uçları arası her iki yönde de ohmmetre ekranında yüksek direnç okunur. Tristörün G-K uçları doğru yönde polarize edildiğinde küçük direnç, ters yönde polarize edildiğinde ise ohmmetre ekranında yüksek direnç okunması gerekir.

Fet’in ohmmetre ile sağlamlık kontrolünde fet’in D -S uçları arası, fet sağlam ise her iki yönde de ohmmetre ekranında küçük direnç görülür. Ayrıca fet’in G - D ve G -S uçları arasında ohmmetre ekranında bir yönde küçük direnç, diğer yönde yüksek direnç okunması gerekir.

“Cihaz belli bir süre çalıştıktan sonra kapanıyor”. “Cihazın standby lambası yanıyor ve cihaz çalışmıyor”. “Cihaz çalışmıyor”. “Cihaz sıvı ile temas etmesi sonucu arızalandı”

Tamir işlemi yapılmasına rağmen arıza tekrar edebilir, bu yüzden cihazın kararlı çalışıp çalışmadığının belli bir süre çalıştırılarak kontrol edilmesi gereklidir.

Aktif devre elemanlarından diyodun arızalanması durumunda omik direnç, açık devre veya kısa devre durumları ile yüksek sızıntı akımı meydana gelebilir.

Devrede öncelikle duyusal kontrol yapılır. Bu kontrolde devre üzerinde kırılmış, patlamış veya yanmış eleman, hatlarda kopukluk, kart üzerinde çatlama vb. olup olmadığı kontrol edilir. Bu aşamada herhangi bir arıza tespit edilmemişse aşağıdaki ölçme ve kontrol işlemleri yapılır.

Koruma topraklamasında topraklama direncinin 5?’un altında olması tavsiye edilmektedir