Destek sunulacak beceriler belirlendikten sonra bu becerilerde hangi boyutta destek sunulacağını belirlemek amacıyla beceri analizleri yapılabilir.

Bakım planlarının uygulanması aşaması şu aşamalardan oluşur:

• Kontrol listelerinin değerlendirme aşaması: Bireyin hangi alanda gereksinimi olduğuna kontrol listelerininim değerlendirmesiyle karar verilir.
• Beceri analizlerinin yapılması aşaması: Destek sunulacak becerinin bakım planında ne ölçüde yer alacağına beceri analizleriyle karar verilir.

Beceri analizinin basamakları sırası ile şunlardır:

1. Basamak - Bakım hizmeti sunulacak becerinin belirlenmesi,
2. Basamak - Belirlenen becerinin alt basamaklara ayrılması diğer bir deyişle analiz edilmesi,
3. Basamak - Becerinin analiz edildiği şekliyle bakım planına yazılması.

Günlük rutin içinde bakım hizmeti sunulabilecek konu grupları ve alt başlıkları şunlardır:

• Günlük düzen oluşturma
  • Bebeği kucaklama
  • Uygu düzeni
• Banyo ve cilt bakımı
  • Bez değiştirme
  • Beslenme
• Kulak-Burun-Göz sağlığı
  • Diş sağlığı
  • Solunum sistemi

Bir bebeğin günlük düzeni oluşturulurken şunlara dikkat edilmelidir:

• Beslenme zamanı, uyku zamanı, park zamanı, banyo zamanı gibi etkinlikler bir düzen içinde bebeğe sunulmalıdır.
• Ailenin içinde yaşadığı düzen de dikkate alınmalıdır. Örneğin, annenin çalıştığı bir ailenin düzeni ile annenin çalışmadığı bir ailenin düzeni kahvaltı, öğle yemeği, akşam yemeği, çamaşır günü, ütü günü gibi özellikler bakımından farklılık gösterebilir. Bunun için hem evin hem de bebeğin özellikleri göz önünde bulundurularak bir günlük düzen oluşturulmalıdır.

Günlük düzenin oluşturulduğu evlerde bebekler kendilerini daha güvende hissederler. Çünkü bebek gün içinde ne yapılacağını kavrayabilecek ve kendini daha güvende hissedecektir. Günlük düzen hem bebeğin kendini daha güvende hissetmesini sağlar hem de ileriki dönemlerde çocuğun disipline edilmesi konusunda da önem taşır. Evde bir düzenin olması ve bu düzene uyulması, çocukları da disipline eden, her istediklerinin hemen olamayacağını; evin bir düzenin ve kurallarının olduğunu anlamalarında yardımcı olmaktadır.

Anne ile bebek arasındaki ilk etkileşim bebeği kucağa almadır. Özellikle özel gereksinimli çocuğa sahip ailelerde bebeğin yetersizliğini kabullenme süreci zor bir süreçtir. Aileler normal gelişim gösteren bir bebek beklerlerken özel gereksinimli bir bebeğin doğması ailelerde şok etkisi yaratmakta ve bebeği kabullenmekte zorluk çekmektedirler. Bebeği kucaklama bebeği kabullenme sürecine destek olmakta, aynı zamanda bebeğin anne ya da baba kucağında kendini güvende hissetmesine olanak sağlamaktadır.

Özel gereksinimli bazı bebekler çok yumuşak kaslara sahip olabilirler ve eklemlerinin yeteri kadar sıkı durmaması gibi özellikler gösterebilirler. Böyle durumlarda bebeklerin kendiliklerinden aldıkları yanlış duruşlar onların daha sonra emeklemelerine ya da yürümelerine engel olabilmektedir. Bebeğin bakımıyla ilgilenen kişilerin özellikle bu gibi durumlarda dikkatli olmaları, bebeklerin yanlış duruşlarının önüne geçmeleri gerekmektedir. Özel gereksinimli bazı bebeklerde omurilik ve boyunla ilgili sorunlar görülebilmektedir. Eğer bebekte böyle bir durum varsa ailenin fizyoterapistin de görüşünü alarak bebeklerini tutmaları gerekebilir. Ayrıca zayıf kasları olan bebekleri kucakta taşırken başlarını dik tutmalarına elimizle başlarına destek olmak gerekmektedir. Yine bebeğin başını dik tutabilmesi için bebeğin sırtını kendi göğsümüze yaslayarak taşımak başka bir yoldur. Ayrıca bebeğin uykulu ya da yorgun olduğu durumlarda bebeğin başının bizim omzumuza ya da göğsümüze gelecek şekilde taşınması da güvenli bir taşıma şeklidir.

Bebekler yeni doğduklarında belirli bir uyku düzenleri yoktur. Ne zaman uyudukları ne zaman uyanık kaldıkları belli olmaz. Uyanıp karınlarını doyurduklarında genellikle tekrar uyumak isterler. Bazen de bebeklerin özel durumları olabilir, örneğin kalp sorunları yaşayabilirler. Bu gibi durumlarda bebekler huzursuzluk yaşadıkları için uyku düzenleri de değişebilir. Bazen de bebekler kas dokularındaki yumuşaklık nedeniyle yeterince beslenemezler ve yeterince doymadıkları için yine huzursuzluk yaşayabilirler. Bebekler 2-3 aylık olduğunda anne baba bebekleriyle daha iyi bir iletişim kurabilir ve bu aylarda uykuları da düzene girmiş olur.

Bebeklerde uyku apnesi görülebilen problemlerden biridir. Uyku apnesi, üst solunum yollarında meydana gelen tıkanıklık nedeniyle bebeğin yeterli nefes alamaması ve beyne yeteri oranda oksijen gitmemesi olarak ifade edilebilir. Uyku apnesi ciddi bir sorundur ve mutlaka tedavi edilmelidir.

Otizm spektrum bozukluğu yaşayan bebeklerde – çocuklarda uyku problemlerine sık rastlanmaktadır. Yapılan çalışmalarda otizm spektrum bozukluğu olan bebeklerin – çocukların %50’sinde uyku sorunlarının olduğu görülmüştür.

Bebekler için uygun olan banyo su sıcaklığı 36-38 derecedir. Bu sıcaklığını ayarlayabilmek için banyo termometrelerinden yararlanılabilir ya da su sıcaklığı dirseğimizi yakmıyorsa uygun sıcaklık demektir.

Bazen bebeklerin ciltleri hassaslaşır ve kızarıklıklar ya da pullanmalar görülebilir. Bu durum özel gereksinimli çocuklarda daha fazla görülmektedir. Bunun önüne geçebilmek için özel gereksinimli çocukların banyo ve cilt bakımını bir düzene sokmakta fayda vardır. Cilt kurumasını engelleyecek bebek losyonlarından kullanmak ya da bebek sabunuyla banyo yaptırıldıktan sonra bebek yağıyla masaj yapmak bebeğin hem rahatlamasına hem de cilt kuruluğunun giderilmesine yardımcı olur. Eğer cilt kuruluğu tüm bu müdahalelere rağmen devam ederse bir hekimle görüşmek faydalı olabilir.

Konak, bebeklerde görülen bir cilt sorunudur. Konak, bebeklerin saç diplerinde oluşan bir tabakadır ve hemen her bebekte karşılaşılan bir sorundur.

Konak sorununun çözümü için, banyodan yarım saat önce bebeğin başına pamuk yardımıyla zeytinyağı sürmek tabakanın yumuşamasına sebep olur. Yumuşayan deri tabakası yumuşak bir tarak yardımıyla taranarak saçtan uzaklaştırılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken noktalar, bebeğin başının soğuk almasını önlemek amacıyla ev içi penye berelerden kullanılmalıdır. Ayrıca bebeğin saçları taranırken acıtmamaya özen gösterilmelidir.

Bebeklerde bez değiştirme işlemi gerçekleştirilirken şunlara dikkat edilmelidir:

• Çiş ya da kaka kalıntısı kalmayacak şekilde temizlenmelidir.
• Temizlik yapıldıktan sonra pişik önleyici kremlerden kullanılarak, bebeğin poposunun kızarmasını önlenebilir.
• Popo temizliği yapıldıktan ve popo kremlendikten sonra bebek bezi bağlanmalıdır.

Bebek bezini değiştirmek bebekle etkileşim kurmak adına bir fırsat olabilir. Bebeğin alt temizliği yapılırken bir taraftan bebekle konuşmak, göz kontağı kurmak, ses çıkarma çalışmaları yapmak hem anne ile bebeğin iletişimine katkı sağlar, hem de böylelikle bebek için bir öğretim fırsatı sağlanmış olur. Ayrıca büyük kas becerilerini harekete geçiren egzersizler de bez değiştirme sırasında yapılabilir.

Yeni doğan bebekler için beslenme zamanları bebeğin en fazla enerji harcadığı ve yorulduğu zamanlardır. Bu sebeple özellikle kalp sorunu olan bebekler için yemek etkinlikleri problem olabilmektedir. Kalp sorunu olan bebekler için yemek yeme etkinliği zor bir etkinlik olduğundan mümkün olduğunca küçük porsiyonlarda ve sık sık yedirmek ya da emzirmek gerekebilir. Eğer bir bebeğin kalp sorunu varsa mutlaka doktora danışılarak yeme etkinliğinin planlanması gerekir.

Bebeklerin yemek yerken zorlandıklarını gösteren belirtiler şunlardır:

• İştahsızlık,
• Teninin morarması,
• Uzun süreli esnemeler,
• Beslenirken terleme,
• Ağzının etrafının beyazlaması,
• Nefes almada zorlanma,
• Kilo alamama.

Yeterli ve dengeli beslenme vücudun büyümesi, gelişmesi, yaşamın sürdürülebilmesi ve sağlığın korunması için gerekli olan besin öğelerinin yeterli ve dengeli miktarlarda alınmasıdır. Büyüme süreci önemli miktarda enerji gerektirir. Yeni dokuların yapımı için daha fazla miktarda protein, mineral ve vitamin gerektirir. Bu nedenle, tüm enerji ve besin öğelerinin yeterli ve dengeli miktarlarda tüketilmeleri gerekir.

Özel gereksinimli bebeklerin ve çocukların yeme faaliyetlerini etkileyen bazı faktörler şunlardır:

• yemek yeme sorunları,
• metabolizmayla ilgili bozukluklar,
• yetersizlik düzeyi, beslenme davranışları,
• sosyo-ekonomik kaynaklardaki yetersizlik,
• fiziksel sınırlılıklar nedeniyle besinlere ulaşamama,
• yemek sırasında doğru pozisyon almama, uygun olmayan diyetler,
• besinlerin sürekli sıvı ya da püre halinde verilmesi,
• kullanılan ilaçlar,
• çocuğun bakımını sürdüren kişilerin sağlıklı beslenme konusundaki yetersizlikleri.

Bebeklerin ve çocukların gelişimini etkileyen beslenme kaynaklı faktörler şunlardır:

• bebeğe anne sütü verilmemesi,
• ek besinlere zamanında başlanmaması, yetersiz besin öğesi alımı,
• ailenin çocuk bakımı ve beslenmesi konusunda bilgi sahibi olmaması,
• ailedeki birey sayısı,
• yoksulluk,
• erken doğum ve düşük doğum ağırlığı,
• emilim bozuklukları,
• tekrarlayan enfeksiyonlar, kusma ve ishaller.

Özellikle, özel gereksinimli bebek ve çocuklarda görülen yemek yeme sorunları şunlardır:

• çiğneme-yutma güçlüğü,
• reflü,
• beslenme davranışları,
• besin reddi,
• kendi kendine yemek yeme becerisindeki yetersizlik.

Bebek beslenmesinde bebekle ilgilenen kişilerin dikkat etmeleri gereken noktalar şunlardır:

• Yemeğini yemesi için çocuğa ödül ya da ceza verilmemelidir.
• Çocuğun yemek yeme için zorlanması yemek yemeyle ilgili olarak olumsuz yaşantılar oluşturmasına neden olabilir. Dolayısıyla, çocukların yemek yemeye zorlanmaları yerine tabaklarına daha küçük porsiyonlar koymak gerekir.
• Günlük yemek yeme rutini oluşturmak çocuğun düzene girmesi anlamında faydalı olacaktır. Mümkünse her gün aynı saatlerde üç ana öğün ve iki ya da üç ara öğün vermek gerekir.
• Kahvaltı çok önemli bir öğündür. Mutlaka atlanmadan yapılması gerekmektedir.
• Çocuklara şeker, cips, gazlı içecek, meşrubat, kızartılmış yiyecekler vermek yerine meyve, süt, yoğurt, ceviz, badem, fındık, fıstık gibi sağlıklı yiyecekler vermek gerekir.
• Çocuğa yemeğini, TV ya da bilgisayar karşısında, yatak odasında, arabada yedirmek yerine ailece masada yedirmeye özen gösterilmelidir.

Kulaklar özel gereksinimli bebek ve çocukları genellikle zayıf bağışıklık sistemi nedeniyle enfeksiyonlara açık olan bölgeleridir. Bu sebeple kulak bakımına önem vermek ve kulakları temiz tutmak gerekmektedir.

Üst solunu yolunun dar olması daha fazla birikintini solunum yolunu tıkamasına yol açmaktadır. Böyle durumlarda bebeğin bulunduğu ortamda buhar makinası bulundurmak ve zaman zaman makinayı çalıştırmak bebeğin solunum yolunu rahatlatacak ve kuru birikintilerin toplanmasına engel olacaktır. Burnun dışının da aynı şekilde birikintileri önleyecek şekilde temizlenmesi gerekmektedir.

Özel gereksinimli bebeklerin bazılarında katarakt yaygın olarak görülmektedir. Böyle durumlarda bebekler gözlerini sık sık ovuşturabilmektedirler. Katarakt olması durumunda bebeklerin önce tedavi sonrasında ise operasyon geçirmeleri gerekebilmektedir. Göz kanallarının tıkanıklığı da bebeklerde sıklıkla görülen sorunlardandır. Bebeğin bakımıyla ilgilenen kişinin yapması gereken öncelikle bir doktora danışmak ve bebeğin gözlerini temiz tutmaktır.

Bebeğin gözlerini temiz tutmak için ıslak bir bez, ıslak bir parça pamuk ya da kulak pamuğu ile gözdeki çapak temizlenmelidir. Temizleme işlemi içten dışa doğru yapılmalıdır.

Normal gelişim gösteren çocuklardan farklı olarak özel gereksinimli çocuklarda diş sağlığı ile ilgili daha yüksek oranda görülebilecek sorunlar şunlardır:

• ağız kuruluğu,
• yetersiz dudak kapanışı ve yutkunma bozukluğuna bağlı olarak bazen aşırı salya akıntısı,
• çatlak dil veya dudak oluşumu,
• derin damak ve çene yapısında bozukluk.

Aspirasyon (nefes alma sırasında yiyeceğin solunum sistemine kaçması) özellikle zihinsel yetersizliği olan çocuklarda görülebilen, akciğerde işlev bozukluğuna kadar gidebilen bir sorundur.

Aspirasyonun muhtemel belirtileri şunlardır:

• Gıda alımı sırasında öksürme ve boğulma,
• Yerken zorlanma ve gıdaları reddetme,
• Yemek zamanlarının uzaması,
• Sıvı alımını takiben hırıltı atakları,
• Tekrarlayan akciğer atakları,
• Biberonla beslenme sırasında mavileşme.

Aspirasyon riskini azaltmak yapılması gerekenler şunlardır:

• sıvı gıdalar koyulaştırılmalı,
• püreler dikkatle seçilmeli,
• topaklanmış gıdalardan kaçınılmalı ve
• en uygun oturma pozisyonu seçilmelidir.

Hafif, orta ve ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler genel olarak şu sağlık sorunlarını yaşarlar:

• Üst solunum yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı gibi sağlık sorunları,
• Kalp ve dolaşım sorunları,
• Yanlış beslenme alışkanlığına bağlı olarak obezite,
• Kanser türleri,
• Prostat sorunları,
• Diş problemleri,
• İdrar tutmada güçlük,
• Görme ve işitme problemleri,
• Bazı nörolojik sıkıntılar (örn. epilepsi),
• Kronik kabızlık,
• Doğuştan ya da sonradan oluşan kas-iskelet sistemi problemleri.

Bu bireylere hizmet sunacak bakım personelinin daha hoşgörülü ve sabırlı davranmaları gerekmektedir. Bakım planı uygulanırken asıl amaç bireyin hali hazırdaki sağlık durumunu korumak, hastalıklara karşı bir takım önlemler almak, bireyi iyileşme sürecinde ona destek olmak, günlük yaşam etkinliklerinde bağımsız olmasında yardımcı olmak, ihtiyaçlarını karşılamak ve kendisini iyi hissettirmek gerekmektedir.

Bakım planının uygulaması aşamasında aksayan konular olup olmadığı, özel gereksinimli bireyin ihtiyaçlarını ve beklentilerini ne ölçüde karşıladığı tekrar gözden geçirilmelidir.

Bakım planlarının uygulanması aşaması kontrol listelerinin değerlendirme aşamasından ve beceri analizlerinin yapılması aşamalarından oluşur.

Bireyin hangi alanda gereksinimi olduğuna kontrol listelerinin değerlendirilmesiyle karar verilir.

Kontrol listeleri bakım sunan personelin bakım planını yapmasına yardımcı olacağı gibi bakım sunulan kişinin gelişimini takip etmek açısından da önemlidir.

Beceri analizi belirlenen beceriyi küçük alt basamaklara bölmek demektir

1. Basamak Becerinin belirlenmesi
2. Basamak Becerinin analiz edilmesi
3. Basamak Becerinin bakım planına yazılması

Beceri analizi yapmak bakım hizmeti sunan personelin bakım planını hazırlarken işini kolaylaştırır. Ayrıca yetersizliği olan bireye
hangi boyutta yardım edeceğini belirlemesini sağlar.

Bebeklerde bakım grupları; Günlük düzen oluşturma,Bebeği kucaklama Bez değiştirme Diş sağlığı, Uyku düzeni Beslenme Solunum Sistemi, Banyo ve cilt bakımı,  Kulak-Burun-Göz sağlığıdır.

Çünkü bebek gün içinde ne yapılacağını kavrayabilecek ve kendini daha güvende hissedecektir.

Evde bir düzenin olması ve bu düzene uyulması, çocukları da disipline eden, her istediklerinin hemen olamayacağını; evin bir düzenin ve kurallarının olduğunu anlamalarında yardımcı olmaktadır.

Özel gereksinimli bazı bebeklerde omurilik ve boyunla ilgili sorunlar görülebilmektedir. Eğer bebekte böyle bir durum varsa ailenin fizyoterapistin de görüşünü alarak bebeklerini tutmaları gerekebilir. Ayrıca zayıf kasları olan bebekleri kucakta taşırken başlarını dik tutmalarına elimizle başlarına destek olmak gerekmektedir.

Uyku apnesi, üst solunum yollarında meydana gelen tıkanıklık nedeniyle bebeğin yeterli nefes alamaması ve beyne yeteri oranda oksijen gitmemesi olarak ifade edilebilir.

Yapılan çalışmalarda otizm spektrum bozukluğu olan bebeklerin – çocukların %50’sinde uyku sorunlarının olduğu görülmüştür.

Bebekler için uygun olan banyo su sıcaklığı 36-38 derecedir.

Konak, bebeklerin saç diplerinde oluşan bir tabakadır ve hemen her bebekte karşılaşılan bir sorundur.

İştahsızlık ,Teninin morarması, Uzun süreli esnemeler, Beslenirken terleme, Ağzının etrafının beyazlaması, Nefes almada zorlanma, Kilo alamama.

İdeal olan süreç bebeği ilk altı ay sadece anne sütüyle beslemek, altıncı ay dolduktan sonra ek besinlerle takviyeler yapmaktır.

Bunlar kısaca, yemek yeme sorunları, metabolizmayla ilgili bozukluklar, yetersizlik düzeyi, beslenme davranışları, sosyo-ekonomik kaynaklardaki yetersizlik, fiziksel sınırlılıklar nedeniyle besinlere ulaşamama, yemek sırasında doğru pozisyon almama, uygun olmayan diyetler, besinlerin sürekli sıvı ya da püre halinde verilmesi, kullanılan ilaçlar, çocuğun bakımını sürdüren kişilerin sağlıklı beslenme konusundaki yetersizlikleri bebek ve çocukların sağlıklı beslenmelerine engel olmaktadır

Hayır, yemeğini yemesi için çocuğa ödül ya da ceza verilmemelidir.

Aspirasyon (nefes alma sırasında yiyeceğin solunum sistemine kaçması) özellikle zihinsel yetersizliği olan çocuklarda görülebilen, akciğerde işlev bozukluğuna kadar gidebilen bir sorundur. Aspirasyonun muhtemel belirtileri şunlardır:
• Gıda alımı sırasında öksürme ve boğulma
• Yerken zorlanma ve gıdaları reddetme
• Yemek zamanlarının uzaması
• Sıvı alımını takiben hırıltı atakları
• Tekrarlayan akciğer atakları
• Biberonla beslenme sırasında mavileşmedir.

Bakım planlarının amacına ulaşıp ulaşmadığının belirlenmesi amacıyla zaman zaman gözden geçirilmeleri gerekmektedir.