Turizmin gelişmesine etki eden faktörler hareketlilik, eğitim ve kültür düzeyinin artması, boş zaman, ücretli tatil hakkı ve gelir faktörü, sosyal güvenlik ve seyahat özgürlüğü, nüfus, psikoloji, teknolojik faktörler ve turizm kredileri'dir.

İpek Yolu, Çin’den başlayarak Anadolu ve Akdeniz aracılığı ile Avrupa’ya kadar uzanan dünyaca ünlü ticaret yoludur.

Amber Yolu ise Finikelilerin Akdeniz ülkelerinden aldıkları malları İskandinav ülkelerine giderek, oradan amber alıp getirdikleri
yoldur.

Amber, balinagillerden amber balığından elde edilen ve özellikle parfüm yapımında kullanılan hoş koku veren bir maddedir.

Tarihin babası olarak kabul edilen ünlü tarihçi Halikarnaslı Heredot tarihin ilk seyyahlarından biridir.

Yunanlı gezgin Pausanias’ın MÖ 176-170 yıllarında yazmış olduğu “Yunanistan’ın Yol Rehberi” adlı eser, turizmle ilgisi bakımından
önemli bir belge olarak alınabilir.

Marco Polo'nun Çin'den Avrupa'ya getirdiği, Çin İmparatorunun özel matbaasında basılan paranın adı "uçan para"'dır.

Marco Polo, İran ve Afganistan’dan geçerek Pamir Yaylası’nı ve Gobi Çölü’nü aşarak Çin’e ulaşmış ve Kubilay Han’ın sarayında konuk olarak yirmi yıl yaşamış, daha sonra Sumatra ve Hindistan’ı gezerek İtalya’ya dönmüştür (Barutçugil, 1982: 29)

Anadolu Selçukluları devrinde 13. yüzyılın ilk yarısında Anadolu’nun kervan yollarında yapılmış olan kervansaraylar, baskın ve
soygun tehlikesine karşı sağlam bir kale niteliğinde inşa edilen çok önemli mimari yapılardır (Sezgin, 2001: 33)

Kervansaraylar kara ticaret yolları üzerinde kurulu vakıf kuruluşlarıdır. 

Motel; karayolu güzelgâhında motorlu araçlarıyla yolculuk yapanların yeme-içme, geceleme ve araçlarına bakım ve onarım yapmalarını sağlayan konaklama işletmeleridir.

Rönesans Dönemi’nde turizmin ilgi çekici yönü, bütün turistik hareketlerin İtalya’ya ve özellikle Roma’ya yönelik bir kültür turizmi olmasıdır (Olalı ve Timur, 1988: 52)

Fransa’dan İtalya’ya yılda 300-400 arası genç öğrencinin XV. yüzyılda seyahat ettiği bilinmektedir.

Evliya Çelebi Seyahatnâmesinde, gezdiği, gördüğü yerlerle ilgili izlenimleri sergilerken, başlı başına birer araştırma konusu olabilecek bilgiler, belgeler ortaya koyar. Bunlar arasında öyküler, türküler, halk şiirleri, söylenceler, masal, mani, ağız ayrılıkları, halk oyunları, giyim kuşam, düğün, dernek, eğlence, inançlar, karşılıklı insan ilişkileri, komşuluk bağlantıları, toplumsal davranışlar, sanat ve zanaat varlıkları önemli bir yer tutar.

Evliya Çelebi Seyahatnâmesinde, insanlarla ilgili bilgiler yanında, yörenin evlerinden, cami, mescid, çeşme, han, saray, konak, hamam, kilise, manastır, kule, kale, sur, yol, havra gibi değişik yapılarından da söz eder. Bunların yapılış yıllarını, onarımlarını, yapanı, yaptıranı, onaranı anlatır. Yapının çevresinden, çevrenin havasından, suyundan söz eder ve böylece konuya bir canlılık getirerek çevreyle bütünlük kazandırır.

Turizmin gelişmesini etkileyen bu önemli değişimler şunlardır (Özdemir, 1992: 31-32):
• Makinanın tarıma girmesi, büyük sanayi merkezlerinde fabrikaların istihdam ihtiyacı, kırsaldan şehirlere göçü başlatmış, dolayısıyla toplum yapısında bir değişiklik olmuştur,
• Bilimsel buluşlar, teknik buluşları beraberinde getirmiş, ayrıca matbaanın yeni teknolojiye kavuşması basılı eserlerin çoğalmasına sebep olmuştur,
• Yeni sömürge ve kolonilerin keşfi ve istilası, bu bölgenin zenginliklerinin Batı Avrupa ülkelerine akmasını sağlamıştır,
• Batı Avrupa’ya akan servet, ekonomik ve ticari faaliyet kapitalistleşme sürecini
başlatmıştır,
• Sosyal sınıf kavramı ortaya çıkmış ve sosyal sınıflar hiyerarşisi aristokratların aleyhine bozulmuştur,
• Eğitim, soyluların tekelinden kurtularak yaygınlık kazanmıştır,
• Sanayi Devrimi’nden sonra şehirleşme artmış, şehirler büyük şehirler hâline gelmeye başlamıştır,
• Büyük şehirler, kapitalistleşmenin sağladığı kaynaklarla imara açılmış, bir sanat ve
kültür merkezi hâline gelmiştir. Dolayısıyla şehirler çekim merkezi özelliğine sahip
olmuştur,
• Ulaştırma sisteminde gelişmeler meydana gelmiştir,
• Toplum önem kazanmaya başlamış, böylece sosyal adalet ve sosyal refah konuları
ön plana çıkmıştır,
• Kitlesel iletişim ağının kurulmasıyla dünya da hızla küçülmeye başlamıştır.

Geleneksel konaklama tesislerinin yanı sıra daha ucuz konaklama olanakları sunan kamping, tatil köyü, pansiyon ve benzerlerinin gelişmesi ve yaygınlaşması; özgür, doğaya yakın ve ucuz bir biçimde uzun süreli tatil yapmayı düşünenler de turizm olayına katılmışlardır (Barutçugil, 1982:32).

Paket tur, ulaştırma, konaklama,yeme-içme ve eğlence gibi hizmetlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulan bir hizmet ürünüdür.

Tur operatörü, tatil amaçlı yer değiştirmeyi sağlamak için gerekli hizmetleri (ulaştırma, konaklama,yeme-içme vb.) bir araya toplayıp paket bir ürün halinde halka sunan üretici işletmelerdir.

Turizmin büyük toplulukların katıldığı bir kitle hareketi hâline gelmesi, ilk kez XX. yüzyılın başlarından başlayarak ve özellikle II. Dünya Savaşı’ından sonra, İngiltere, Fransa, Almanya ve Amerika gibi ekonomik bakımdan gelişmiş ülkelerde görülmeye başlanmıştır (Doğan, 2004: 39)

2014 yılı verilerine göre, turistlerin %53’ü tatil ve rekreasyon faaliyetleri; %33’ü eş, dost ve akraba ziyareti, inanç, sağlık ve diğer nedenlerle, %14’ü iş seyahati için turizm hareketlerine katılmaktadır (World Tourizm Organization, Tourism Highlights,
2015)

2014 yılında uluslararası turizm varışları açısından turizm hareketlerinin yaklaşık 566 milyonu Avrupa’da, 263 milyonu Asya ve Pasifik’te, 181 milyonu Amerika’da, 56 milyonu Afrika’da ve 51 milyonu ise Orta Doğu’da gerçekleşmiştir (World Tourizm Organization, Tourism Highlights, 2015)

Türkiye’nin 2023 yılı hedeflerine göre 50 milyon turiste ve 50 milyar dolarlık bir gelire ulaşılması beklenmektedir.

Ülkemize gelen yabancı turist sayısı 1990 yılında 5.4 milyon’a, 2000 yılında 10.4 milyon’a, 2010 yılında 28.6 milyon ve 2014 yılında 36.8 milyon kişiye ulaşmıştır (Tuik, 2015)

Turizmin özelikle Sanayi Devrimi’nden sonra gelişmesini hızlandıran faktörler; hareketlilik, eğitim ve kültür düzeyinin artması, boş zaman, ücretli tatil hakkı, gelir faktörü, sosyal güvenlik ve seyahat özgürlüğü, nüfus, psikoloji, teknolojik faktörler ve turizm kredileridir.

Boş zaman pasif ve aktif olarak iki şekilde değerlendirilmektedir. Pasif değerlendirmede kişilerin boş zamanlarını belirli faaliyetin seyircisi biçiminde değerlendirmesidir. Aktif değerlendirmede ise aktif bir katılımı gerektiren faaliyetlere katılarak boş zamanın değerlendirilmesidir.

Çalışma saatlerinin kısalması ve ücretli izin hakkı, insanlara seyahat için daha fazla boş zaman sağlamıştır.

Turizme yönelik talebin büyük çoğunluğunun sosyal sigorta işlemleri iyi işleyen İngiltere, Almanya ve İskandinav ülkelerinden olduğu görülmektedir (Karaçor, 1999:
173).

Ücretli tatil izni, sosyal güvenlik ve seyahat özgürlüğü gibi gelişmeler geniş kitlelerin seyahat etmesini sağlamıştır.

Ücretli tatil izni, sosyal güvenlik ve seyahat özgürlüğü gibi gelişmeler geniş kitlelerin seyahat etmesini sağlamıştır.

Motivler (güdüler) insanı harekete geçiren güçlerdir. Motivasyon ise “bireyin eyleminin yönünü, gücünü ve öncelik sırasını belirleyen iç veya dış bir uyarıcının etkisiyle harekete geçmesi”dir (İnceoğlu, 2000: 81).

Özelikle ulaşım teknolojisindeki gelişmeler sonucunda yolculukların ucuzlaması, turizmin kitleselleşmesini sağlamıştır.

Trenler en güvenli ulaşım aracı olmaları, çok sayıda yolcuyu taşıyabilmeleri, ucuz olmaları, yolculara rahat hareket edebilme, yeme-içme, geceleme imkânı sağlamaları ve günümüzde çevre dostu bir ulaşım şekli olmaları nedeniyle kullanılmaktadır
(Gürdal, 1987: 23).

Charter seferleri rantabl olan hatlarda yapılmakta, turistik talebe göre hareket edilmektedir. Charter seferleri personel, eğitim, araştırma ve yer bakım masraarı olmadığından tarifeli uçak seferlerine göre %50 kadar daha ucuz olmaktadır. Charter seferlerinde, tarifeli seferden farklı olarak, bir kişi veya grup, bir uçağın tüm koltuk kapasitesini satın almaktadır.