Kamu kurum ve kuruluşlarının faaliyet ve işlemlerinde hataların önlenmesine yardımcı olmak, çalışanların ve kuruluşların gelişmesine, yönetim ve kontrol sistemlerinin geçerli, güvenilir ve tutarlı hale gelmesine rehberlik etmek amacıyla; hizmetlerin süre ve sonuçlarını mevzuata, önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere, performans ölçütlerine ve kalite standartlarına göre; tarafsız olarak analiz etmek, karşılaştırmak ve ölçmek; kanıtlara dayalı olarak değerlendirmek, elde edilen sonuçları rapor haline getirerek ilgililere duyurmaktır.

Yönetimin kendi iç işleyişini denetlemesine iç denetim; bir başka kuruluş tarafından denetlenmesine ise dış denetim denir.
Denetimin yapıldığı döneme göre bakıldığında ise şöyle bir ayırım yapılmaktadır:
• Ön denetim,
• Anında denetim ve
• Sonradan yapılan denetim.
Yönetimin iş ve işlemlerinin gerçekleştirilmesinden evvel denetlenmesi ön denetim; işin yapıldığı sırada denetlenmesi anında denetim; geçiş faaliyetlerin denetlenmesi ise sonradan yapılan denetim olarak adlandırılmıştır.

Dış denetim, kamu kurum ve kuruluşlarının hesap verme sorumluluğu çerçevesinde bütün faaliyet, karar ve işlemlerinin, kurumsal amaç, hedef ve planlara ve kanunlara uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesidir.

Kamu kurum ve kuruluşlarının iç ve dış denetimi;
• Hukuka uygunluk,
• Malî denetim ve
• Performans denetimini kapsar.

İlgili denetimler kısaca şöyle açıklanabilir:
• Hukuka uygunluk denetimi; eylem ve işlemlerin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunun;
• Malî denetim; gelir, gider ve mallara ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun, malî tabloların tasdikinin ve mali sistemlerin;
• Performans denetimi; yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyetlerin ve programların planlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarında ekonomikliğin, verimliliğin ve etkililiğin, denetlenmesini ifade eder.

Denetim türlerine, denetleyenler açısından bakıldığında ise şöyle bir ayırım yapmak mümkündür:
• Kamu denetimi,
• İdari denetim,
• Parlamento denetimi ve
• Yargısal denetim.

Belli bir zamanda, belli bir tartışmalı sorun karşısında, bu sorunla ilgilenen önemli sayıdaki insanın birleşmiş kanaatlerinin siyasi iktidarı belli oranda etkileyecek şekilde ifade edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Daha isabetli bir tanıma göre ise; “Kamuoyu, kendini etkin olarak duyuran kanaattir”

Ortak çıkarları etrafında birleşen ve bunları gerçekleştirmek için siyasi ve idari otoriteler üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlü ve bilinçli gruplardır.

Kamuoyu denetimi, yönetimin denetlenmesinde önemli yollardan biridir. Yönetimin işlem ve eylemlerinin örgütlenmiş topluluklar tarafından izlenmesi ve gerektiğinde tepkilerinin, isteklerinin ortaya konması, kamu yönetiminin işleyişine yön vermektedir. Bu yolla bazı hatalı işlemler düzeltilmekte; bazen işlem yapılırken kamuoyu eğilimi gözetilmektedir.

Anayasanın 2. maddesinde düzenlenen Cumhuriyetin temel nitelikleri, genel olarak bireylerin yönetime katılmasına imkân tanımaktadır. Ayrıca düşünceyi ifade hürriyeti; basın hürriyeti, süreli ve süresiz yayın hakkı, toplantı hak ve hürriyetleri, çalışanların örgütlenme hakları, seçme-seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları ve dilekçe hakkı kamu denetimini düzenleyen başlıca anayasal düzenlemelerdir.

Kamu kurum ve kuruluşlarında açıklık ve şeffaflık kavramı, olumsuz olarak görülen gizlilik kavramının giderilmesi ile yönetilenlerin yönetenlerin işlem ve faaliyetlerini denetlemesinin sağlanması düşünceleri üzerine ortaya çıkmıştır. Demokratik ülkelerde, bilgi edinme özgürlüğü¨, temel hak ve özgürlüklerin kullanılması bağlamında vazgeçilmez temel haklardan biri olarak kabul edilmektedir.

Kanun, açıklanması hâlinde Devletin emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi veya belgeleri bilgi edinme hakkı kapsamı dışında tutmuştur. Ayrıca, açıklanması ya da zamanından önce açıklanması hâlinde, ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek veya haksız rekabet ve kazanca sebep olacak bilgi veya belgeler de Kanun’un kapsamı dışındadır.

Adli soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler ise: Açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
• Suç işlenmesine yol açacak,
• Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da suçluların kanunî yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek,
• Yargılama görevinin gereğince yerine getirilmesini engelleyecek,
• Hakkında dava açılmış bir kişinin adil yargılanma hakkını ihlâl edecek nitelikteyseler, Kanun kapsamı dışındadırlar.

İdari ve adli soruşturmaya ilişkin bilgi ve belgelere ulaşma hakkı da bazı sınırlamalara tabi tutulmuştur. Kurum ve kuruluşların yetkili birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya zamanından önce açıklanması hâlinde;
• Kişilerin özel hayatına açıkça haksız müdahale sonucunu doğuracak,
• Kişilerin veya soruşturmayı yürüten görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,
• Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye düşürecek,
• Gizli kalması gereken bilgi kaynağının açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek, bilgi veya belgeler,

Kanun kapsamı dışındadır.

Kamu denetimi yollarından bazıları şunlardır:
• Seçimler,
• Bilgi edinme hakkı,
• Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı,
• Dilekçe hakkı.

2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 28.maddesine göre, kanuna aykırı toplantı veya gösteri yürüyüşleri düzenleyen veya yönetenlerle bunların hareketlerine katılanlar, fiili daha ağır bir cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği takdirde bir yıl altı aydan üç yıla kadar hapisle cezalandırılmaktadırlar.

Kanun’a göre, herkes izin almadan toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma hakkında sahiptirler; ama toplantıdan en az 48 saat önce Kanun’a göre oluşması gereken düzenleme kurulu tarafından mülki amirlere bildirimde bulunma zorunluluğu getirilmiştir. Ayrıca mülki amirler tarafından belirlenen yer ve güzergâh dışında toplantı ve gösteri yürüyüşü yapmak mümkün değildir.

Anayasanın 74. maddesine göre: Vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir. Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir.

Dilekçe hakkının kullanılmasını düzenleyen 3071 sayılı Kanun’a göre dilekçelerde dilekçe sahibinin adı soyadı ve imzası ile iş veya ikametgâh adresinin bulunması zorunludur. Bu şartı taşımayan dilekçeler incelenmezler. Kanun, dilekçe sahiplerine en geç otuz gün içinde gerekçeli cevap verileceğini hüküm altına almıştır.

Yasama organı, kamu yönetiminin işleyişini düzenlemektedir. Kanuni idare ilkesi gereğince idare teşkilatındaki birimlerin kuruluşu ve görevleri kanunlarla düzenlenmektedir. Böylelikle Türkiye Büyük Millet Meclisi, kamu yönetiminin faaliyetlerini yönlendirebilmektedir. Kuruluş ve görevlendirme aşamasındaki bu denetimin dışında Yasama Organı, yönetimin işleyişinde de denetim yetkisi kullanabilmektedir. Bu yetki ya bizzat Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kullanılmakta ya da Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne bağlı olarak çalışan birimler tarafından kullanılmaktadır.

Dilekçe hakkı, sadece idareye değil TBMM’ye başvuru hakkını da içermektedir. Bu başvuruları incelemekle görevli olan Meclis Komisyonu, Dilekçe Komisyonu’dur. TBMM İçtüzüğünün 115. maddesine göre: Dilekçe Komisyonu, Türk vatandaşlarının ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancıların kendileriyle veya kamu ile ilgili olarak
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına gönderdikleri dilek ve şikâyetleri inceler.

İçtüzükteki düzenlemelerden anlaşılacağı üzere Dilekçe Komisyonu, kendisine iletilen başvurular hakkında aldıkları kararları bakanlara iletmekte ve yapılan işlemleri takip etmektedir. Komisyonun bakanları işlem yapmaya zorlama yetkileri bulunmamakla birlikte, konunun Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görüşülmesi ve kamuoyuna taşınması önemli bir yaptırım niteliğinde olduğundan Dilekçe Komisyonu, yönetimin denetlenmesinde etkili rol oynayabilmektedir.

Kamu yönetiminin denetlenmesinde sözü edilmesi gereken bir diğer Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonu ise İnsan Haklarını İnceleme Komisyonudur. İnsan hakları ihlallerine ilişkin başvurular bu Komisyona gönderilmekte ve başvuru sahiplerine en geç altmış gün içinde başvurunun sonucu veya yapılmakta olan işlem hakkında bilgi verilmektedir. Ayrıca Komisyon, herhangi bir başvuru olmaksızın da bazı konuları inceleyebilmektedir. Örneğin “Mersin İlindeki Çocuk Yuvaları, Yetiştirme Yurtları, Çocuk ve Gençlik Merkezleri ve Yatılı İlköğretim Bölge Okulları İnceleme Raporu” böyle bir inceleme neticesinde hazırlanmıştır.

1990 tarihli, 3686 sayılı Kanunla kurulan Komisyonun görevleri şunlardır:
• Uluslararası alanda genel kabul gören insan hakları konusundaki gelişmeleri izlemek,
• Türkiye’nin insan hakları alanında taraf olduğu uluslararası antlaşmalarla T.C. Anayasası ve diğer milli mevzuat ve uygulamalar arasında uyum sağlamak amacıyla yapılması gereken değişiklikleri tespit etmek ve bu amaçla yasal düzenlemeler önermek,
• Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonlarının gündemindeki konular hakkında, istem üzerine görüş ve öneri bildirmek,
• Türkiye’nin insan hakları uygulamalarının, taraf olduğu uluslararası antlaşmalara, Anayasa ve Kanunlara uygunluğunu incelemek ve bu amaçla, araştırmalar yapmak, bu konularda iyileştirmeler, çözümler önermek,
• İnsan haklarının ihlale uğradığına dair iddialar ile ilgili başvuruları incelemek veya gerekli gördüğü¨ hallerde ilgili mercilere iletmek,
• Gerektiğinde dış ülkelerdeki insan hakları ihlallerini incelemek ve bu ihlalleri o ülke parlamenterlerinin dikkatlerine doğrudan veya mevcut parlamenter forumlar aracılığıyla sunmak,
• Her yıl yapılan çalışmaları, elde edilen sonuçları, yurtiçi ve dışında İnsan Haklarına saygı ve uygulamaları kapsayan bir rapor hazırlamak.

Komisyon görevini yerine getirirken, görevleri ile ilgili olarak, Bakanlıklarla Genel ve Katma Bütçeli Dairelerden, mahalli idarelerden, muhtarlıklardan, üniversitelerden ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlardan bilgi istemek ve buralarda inceleme yapmak, ilgililerini çağırıp bilgi almak yetkisine sahiptir.Komisyon, gerekli gördüğünde uygun bulacağı uzmanların bilgilerine başvurabilir ve Ankara dışında da çalışabilir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, yönetimin yetki ve görevlerini belirlemek ve yukarıda aktarıldığı üzere komisyonlar aracılığıyla denetlemenin dışında;
• Meclis araştırması,
• Genel görüşme,
• Gensoru ve
• Meclis soruşturması yollarıyla da denetleme yetkisini kullanır.
Soru, Bakanlar Kurulu adına, sözlü¨ veya yazılı olarak cevaplandırılmak üzere Başbakan veya bakanlardan bilgi istemekten ibarettir.
Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek için yapılan incelemedir.
Genel görüşme ise toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir.
Ayrıca Bakanlar Kurulu veya bakanların düşürülmesine yol açan gensoru ve Başbakan ile bakanların Yüce Divanda yargılanmasını sağlayan Meclis soruşturması, diğer denetim araçlarıdırlar.

2010 tarihli 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 5.maddesinde Sayıştay’ın görevleri şöyle sayılmıştır:
• Kamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini hesap verme sorumluluğu çerçevesinde denetler ve sonuçları hakkında
Türkiye Büyük Millet Meclisine doğru, yeterli, zamanlı bilgi ve raporlar sunar.
• Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin; gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığını denetler, sorumluların hesap ve işlemlerinden kamu zararına yol açan hususları kesin hükme bağlar.
• Genel uygunluk bildirimini Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar.
• Kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapar.

Bütçe hakkının gereği olarak kamu idarelerinin faaliyet sonuçları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisine ve kamuoyuna güvenilir ve yeterli bilgi sunulması; kamu mali yönetiminin hukuka uygun olarak yürütülmesi ve kamu kaynaklarının korunması; kamu idarelerinin performansının değerlendirilmesi, hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığın yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması.

İdarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri incelemek üzere, daha önce oluşturulan kamu denetçisi, Anayasa Mahkemesi tarafından anayasal dayanağı olmadığı gerekçesiyle Anayasa’ya aykırı bulunmuş ve uygulamaya geçilememişti. 2010 senesinde yapılan Anayasa değişikliğinde 74. maddeye kamu denetçisine başvurma hakkı eklenerek, Anayasa Mahkemesi’nin belirttiği aykırılık giderilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu, idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.

Anayasanın 74. maddesi gereğince hazırlanan 29.06.2012 tarih ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nda Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı, kamu tüzel kişiliğini haiz, özel bütçeli ve merkezi Ankara’da bulunan Kamu Denetçiliği Kurumu’nun bir Baş denetçi ve beş denetçiden oluşacağı düzenlenmiştir. Kamu Denetçiliği Kurumu, kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve etkin bir şikâyet mekanizması oluşturmak suretiyle, idarenin her türlü¨ eylem ve işlemleri ile tutum ve
davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve önerilerde bulunmak yetkilerine sahiptir.

Baş denetçi Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyon tarafından belirlenecek üç aday arasından TBMM Genel Kurulunca gizli oyla seçilir. Denetçiler ise Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu ile İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyonun oluşturacağı alt komisyonca belirlenecek üçer aday arasından TBMM Genel Kurulunca seçilir. Baş denetçi ve denetçi seçilebilmek için üye tamsayısının üçte iki çoğunluğunun oyu aranır. Bu çoğunluk sağlanamadığı takdirde ikinci oylamaya geçilir. İkinci oylamada da üye tamsayısının üçte iki çoğunluğunun oyu aranır.

İdari denetim, idari birimin içerisinde olabileceği gibi bir idari birimin diğerini denetlemesi şeklinde de olabilir. Aynı birim içindeki denetim hiyerarşik denetimdir. Üst makamlar, astlarını şikâyet üzerine veya doğrudan denetleyerek gereken işlemleri tesis edebilirler. Bilindiği üzere bakanlıklarda ve bazı kurumlarda denetimle görevli teftiş kurulları mevcuttur. Merkezi yönetimin yerinden yönetim idareleri üzerindeki denetim yetkisi ise idari vesayet olarak adlandırılmaktadır. Yerinden yönetim idarelerinin kendi aralarındaki denetim ilişkisi de dışarıdan yapılan idari denetimdir.

Kamu yönetiminde yukarıda aktarılan denetim türlerinin yetersiz veya etkisiz olması ihtimali sebebiyle, tarafsız ve bağımsız yargı organları tarafından denetlenmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır.

Kamu yönetiminin hukuka, kamu yararına ve hizmet gereklerine uygun hareket etmesinin sağlanması için denetlenmesi gerekmektedir.

Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısına göre denetim: Kamu kurum ve kuruluşlarının faaliyet ve işlemlerinde hataların önlenmesine yardımcı olmak, çalışanların ve kuruluşların gelişmesine, yönetim ve kontrol sistemlerinin geçerli, güvenilir ve tutarlı hale gelmesine rehberlik etmek amacıyla; hizmetlerin süreç ve sonuçlarını mevzuata, önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere, performans ölçütlerine ve kalite standartlarına göre; tarafsız olarak analiz etmek, karşılaştırmak ve ölçmek; kanıtlara dayalı olarak değerlendirmek, elde edilen sonuçları rapor haline getirerek ilgililere duyurmaktır.” Kısaca bir işin usulüne uygun yapılıp yapılmadığının incelenmesi olarak tanımlanan denetim kavramı, kamu yönetiminde, yönetim faaliyetinin hukuka, hizmet gereklerine ve kamu yararına uygun olarak ifa edilip edilmediğinin tespiti olarak tanımlanabilir. 

Kamu yararı, toplumun ihtiyaçlarıyla ilgili olan ve tatmin edildiğinde topluma sağlanan yarardır.

Kamu yönetiminin denetimi, çeşitli ölçütlerle sınıflandırılmaktadır. Yönetimin kendi iç işleyişini denetlemesine iç denetim; bir başka kuruluş tarafından denetlenmesine ise dış denetim denilmektedir. Denetimin yapıldığı döneme göre bakıldığında ise şöyle bir ayırım yapılmaktadır: Ön denetim, anında denetim ve sonradan yapılan denetim. Yönetimin iş ve işlemlerinin gerçekleştirilmesinden evvel denetlenmesi ön denetim; işin yapıldığı sırada denetlenmesi anında denetim; geçmiş faaliyetlerin denetlenmesi ise sonradan yapılan denetim olarak adlandırılmıştır.

Denetim türlerine, denetleyenler açısından bakıldığında şöyle bir ayırım yapmak mümkündür: Kamu denetimi, idari denetim, parlamento denetimi ve yargısal denetim.

Kamuoyu, “belli bir zamanda, belli bir tartışmalı sorun karşısında, bu sorunla ilgilenen önemli sayıdaki insanın birleşmiş kanaatlerinin siyasi iktidarı belli oranda etkileyecek şekilde ifade edilmesi” olarak tanımlanmaktadır. Daha isabetli bir tanım ise şöyledir: “Kamuoyu, kendini etkin olarak duyuran kanaattir.”

“Ortak çıkarları etrafında birleşen ve bunları gerçekleştirmek için siyasi ve idari otoriteler üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlü ve bilinçli gruplar” olarak tanımlanan baskı grupları, kamuoyu oluşumunda görev üstlenmektedirler.

Seçimler, halkın kamu yönetimine doğrudan müdahale ettiği önemli bir denetim yoludur. Çünkü yetersiz bulunan yönetim kadrosu seçimlerde değiştirilmektedir.

Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları, belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından seçilen kamu tüzel kişileridir.

Kamu yönetimine saydamlık ve açıklığın gerçekleşmesi için, bireylerin idarenin işleyişine ilişkin bilgi ve belgelere her zaman ulaşmaları mümkün olmalıdır. Bilgi ve belgelere ulaşma imkânı, kamu yönetiminin faaliyetlerinden haberdar olmayı ve varsa usulsüz, hukuka aykırı iş ve işlemleri öğrenmeyi sağlayacaktır. Halkın hatalı işlemleri öğrenme ihtimali, yönetimi dikkatli davranmaya sevk edeceği için dolaylı bir denetim yapılmaktadır. Ayrıca yönetimin yanlışlarının halk tarafından öğrenilmesi, halkın tepkisini çekecek; çeşitli yollarla yönetime karşı yanlışlığın düzeltilmesi için baskı yapılacaktır. Bu sebeple bilgi edinme hakkı, kamu denetiminin temel araçlarından birisidir.

Adli Kovuşturma, suç isnadıyla Cumhuriyet Savcılarınca hazırlanan iddianamenin kabulünden hükmün kesinleşmesine kadar adli makamlarca yürütülen kovuşturmadır.

Adli soruşturma, işlenmiş ya da işlenmesi muhtemel bir suç hakkında Cumhuriyet Savcılarınca yapılan incelemedir.

İdarî soruşturma, idare tarafından idari düzene aykırı eylem ve işlemlerin tespiti amacıyla yapılan incelemedir.

Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı, kamu yönetiminin halk tarafından denetlenmesini sağlayan bir başka araçtır. Bu yolla yönetime talepler iletilebilir; istenmeyen kararların değişmesi veya kaldırılması için ikazda bulunulabilir.

2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa göre, herkes izin almadan toplantı ve gösteri yürüyüşü yapma hakkında sahiptir; ama toplantıdan en az 48 saat önce Kanun’a göre oluşması gereken düzenleme kurulu tarafından mülki amirlere bildirimde bulunma zorunluluğu getirilmiştir. Ayrıca mülki amirler tarafından belirlenen yer ve güzergâh dışında toplantı ve gösteri yürüyüşü yapmak mümkün değildir.

2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri  Kanunu'nun 17.maddesine göre bölge valisi, vali veya kaymakam, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla belirli bir toplantıyı bir ayı aşmamak üzere erteleyebilir veya suç işleneceğine dair açık ve yakın tehlike mevcut olması hâlinde yasaklayabilir.

Anayasanın 74. maddesine göre, vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir. Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir.

Karşılıklılık esası, yabancı kişilerin Türkiye’de bir haktan yararlanabilmesini, yabancı kişinin uyruğu olduğu ülkede aynı haklardan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yararlanabiliyor olması şartına bağlayan ilkedir.

Zımnî ret, idareye yapılan başvurunun altmış gün içinde cevaplanmaması halinde reddedilmiş sayılmasıdır.

Kamu yönetiminin işleyişinin hukuk kurallarına uygun olması, Anayasa emri olduğu için, işleyişteki hukuka aykırılıkların tespiti ve önlenmesi, idarenin görevidir. Kamu yönetimi Anayasal zorunluluğa uyması halinde, yukarıda sayılan denetim yollarına ve yargı makamlarına gerek kalmaksızın kişilere hizmet sunulabilecektir. Yönetimin işleyişinin hizmet gereklerine ve hukuka uygun olması halinde, diğer denetim yolarına başvurulsa dahi sonuç alınamayacak, bir süre sonra idareye duyulan güven oranında uyuşmazlıklar azalacaktır. Bu sebeple idarenin kendisini denetlemesi önem taşımaktadır.

İdari denetim, idari birimin içerisinde olabileceği gibi bir idari birimin diğerini denetlemesi şeklinde de olabilir. Aynı birim içindeki denetim hiyerarşik denetimdir. Üst makamlar, astlarını şikâyet üzerine veya doğrudan denetleyerek gereken işlemleri tesis edebilirler. Bilindiği üzere bakanlıklarda ve bazı kurumlarda denetimle görevli teftiş kurulları mevcuttur. Merkezi yönetimin yerinden yönetim idareleri üzerindeki denetim yetkisi ise idari vesayet olarak adlandırılmaktadır. Yerinden yönetim idarelerinin kendi aralarındaki denetim ilişkisi de dışarıdan yapılan idari denetimdir.

Hiyerarşik denetim, aynı tüzelkişilik içinde üstün ast üzerinde sahip olduğu hiyerarşik güçten kaynaklanan, emir verme, işlemlerini denetleme ve memuriyet durumuna ilişkin işlemler yapma yetkilerini içeren denetim yetkisidir. 

İdari vesayet, merkezi idarenin, idarenin bütünlüğü ilkesi gereğince yerinden yönetim idareleri üzerinde sahip olduğu denetim yetkisidir.

Yargısal denetim, kamu yönetiminin hukuka uygun işlemesinin sağlanmasında diğer denetim yollarının yetersiz ya da etkisiz kalması halinde gerçekleşen denetimdir.

Yargısal denetim ya hukuka aykırı idari işlemlerin iptali ya da idari işlem ve eylemlerden zarar görenlerin zararlarının tazmini yoluyla gerçekleşmektedir.