İşletmenin sosyal sorumluluğu, insanı, toplumu ve çevreyi etkileyen herhangi bir eylemi için işletmenin sorumlu davranması anlamı taşır.

İşletmelerin sosyal sorumlulukları modern işletmelerin şu iki özelliğinden ötürü doğrudan ortaya çıkmaktadır:
a. İşletmelerin asıl fonksiyonları, genişleyen bir çıkar grubu için gerçekleştirilmektedir
b. Çıkar gruplarının yaşamları üzerinde bu fonksiyonların çok büyük baskısı vardır.

İşletmeler ekonomik odaklı organizasyonlardır. Ekonomik amaçlı organizasyon olmaları, işletmelere hem kullanmış oldukları kaynaklar hem de çıktılarının muhatabı olarak müşterilere ve genel olarak da topluma karşı sorumluluklarının göz ardı edilmesi anlamına gelmemelidir.

Herhangi bir üretim hatasının farkına varıldığında ürünlerin geri çağrılması, gerekli onarımların yapılması veya değiştirme işleminin gerçekleştirilmesi, ortaya çıkan zararların karşılanması, özür dilenmesi ve benzeri çok sayıdaki uygulama örneği, sosyal sorumluluk bilinciyle hareket edildiğinin göstergesi olarak sayılabilir.

Değişim ilişkisine odaklı pazarlama çabalarının iki tarafı vardır. Alıcı ve satıcı olarak taraflarına fayda ya da değer sağlamayı esas alan pazarlama çabaları, işletmelerin görünen ve kamuoyuna yansıyan yüzleridir.

Pazarlamada sosyal sorumluluk konuları genel başlıkları itibariyle şu şekilde sınıflandırılabilir:
• Ekonomik kalkınmaya katkı
• Kaynakların etkin kullanımı
• Talebe uygun mal ve hizmet üretimi
• Aşırı ve gereksiz maliyetler
• Aldatıcı ve anlaşmalı fiyatlandırma
• Aracı kurumlarla ilişkiler
• Yanıltıcı ve baskıcı tutundurma ile satış çabaları
• Satış sonrası hizmetler
• Tüketicinin korunması ve bilinçlendirilmesi
• Çevrenin korunması
• Toplumsal ve kültürel değerlerin korunması ve geliştirilmesi
• Yaşam kalitesinin yükseltilmesi.

Toplumsal pazarlama çabalarında, toplumsal kaynakların, varlıkların ve değerlerin de gözetilerek hareket edilmesi söz konusudur. Oysa sosyal pazarlamada, pazarlama çabaları yanında, özellikle sosyal, ahlâki ve gönüllü sorumluluklardan kaynaklanan çabalar ön plana çıkar. Kullanıcıya fayda sağlamak üzere ilaç üreten firmanın çevre sağlığını gözetmesi toplumsal pazarlamanın olmazsa olmaz parçası iken, bu firmanın sağlık, kültür, spor vb. konulara ilişkin kampanyalar düzenlemesi ya da bu tür kampanyalara destek vermesi sosyal pazarlama kampanyasıdır. Bir tekstil işletmesinin enerji tüketimini azaltıcı önlemler almaya çalışması toplumsal pazarlamaya örnek iken, aynı firmanın sigara içmeyi azaltıcı ya da diş sağlığında önleyici kampanyalara destek vermesi sosyal pazarlamaya örnek verilebilir. Dolayısıyla, toplumsal pazarlamanın tüm firmaların kendi faaliyet
alanlarına ilişkin bir zorunluluk olması gerektiğini, sosyal pazarlamanın ise gönüllülük esasına göre
işlediğini söylemek mümkündür.

Pazarlamada sosyal sorumluluk uygulamaları, esas itibariyle şu üç başlık altında incelenebilir:
• Amaca yönelik pazarlama (cause-related marketing)
• Yeşil pazarlama
• Sosyal pazarlama kampanyaları

Amaca yönelik pazarlamada amaç, satış gelirlerinin bir kısmının toplumsal ya da sosyal bir sorunun
teşhis veya çözümüne katkı sağlamak amacıyla harcanması ve bunun kamuoyu ile paylaşılmasıdır. Bu
şekilde, tüketici ve kamuoyu nezdinde firma ve marka imajı ve itibarının güçlenmesi, satış gelirlerinin
artması ve uzun vadede kârlılığın artması mümkün hale gelebilir.

Sürdürülebilir pazarlama ile kaynakların ve müşteri taleplerinin sürdürülebilirliği ön plana çıkarken,yeşil pazarlama ile çevrenin korunması ve sürdürülebilirliğine vurgu ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla sürdürülebilir pazarlama ile aslında işletme ve pazarlama yönetimlerinin sürdürülebilirliği söz konusu olmaktadır. Bu durum, sürdürülebilir pazarlamanın pazarlamada sosyal sorumluluk uygulamasından ziyade, işletmenin ekonomik amaçlarının sürdürülebilirliğini ön plana çıkmaktadır. Yeşil pazarlama ise
doğrudan pazarlamada sosyal sorumluluk uygulamaları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yeşil pazarlamada radikal inovasyonların kolaylaştırılarak uygulanmasını sağlayabilecek beş adet strateji mevcuttur. Bunlar:
• İmkansız amaçlar koyma
• Bir sistem gibi düşünme
• Soyutlama
• Uygun hale getirme
• Almakta yeniden inşa etme olarak sayılabilir.

Sanayinin gelişmesiyle birlikte çevre kirliliğinde artış gözlenmiştir. Bu sorun karşısında işletmelerin
gösterdiği davranışlar dört farklı şekilde ortaya çıkmıştır. Bu davranış biçimleri:
• Problemi görmezden gelmek
• Kirleticiler için önlem almak
• Kirlenmeyi kontrol altına almayı denemek
• Temiz üretim ile kirlenmeye kaynağında engel olmaktır.

Sosyal pazarlama kampanyaları, kamuoyunun dikkatinin çekilmesi, toplumsal duyarlılıkların artırılması, toplumsal ya da bölgesel bir sorunun çözümü için kampanya düzenlenmesi veya düzenlenen kampanyalara destek verilmesi şeklinde olabilir. Bu kampanyaların temel amacı, soruna dikkat çekmek, farkındalık yaratmak, çözüme katkıda bulunmak ve toplumsal refah artışına destek vermek şeklinde sıralanabilir. Sıralanan bu amaçlardan da anlaşılacağı üzere, sosyal pazarlama kampanyaları doğrudan
parasal katkıları içerebileceği gibi parasal olmayan desteklerle de yapılabilir.

İş ahlakı, belirli bir zaman diliminde evrensel kabul görmüş ya da belirli bir toplumda geçerliliği olan ahlaki değerler ve normlar çerçevesinde iş yaşamına ait işletme içi ve dışı çevresel faktörlerle etkileşime açık her türlü faaliyet ve davranışa yön verecek ahlaki yargılar geliştirme ve uygulama biçimi olarak tanımlanabilir.

İş ahlakına duyulan ihtiyacın artmasına neden olan işletme dışı faktörler şunlardır;
a. Hayat tarzlarındaki değişimin tüketimde neden olduğu aşırı artış
b. Kitle iletişim araçlarındaki gelişiminin ortaya çıkardığı kültürlerarası etkileşime bağlı olarak kültürlerde gözlenen hızlı değişim
c. Adalet mekanizmasındaki aksaklıklar
d. Haksız kazanç yollarındaki artış
e. Toplum ahlakının zedelenmesi
f. Ekonomik yapının işletmeleri ahlaksızlığa sevk etmesi

İş ahlakına duyulan ihtiyacın artmasına neden olan işletme içi faktörler şunlardır;
a. Kar maksimizasyonu amacına sosyal sorumluluk amaçlarından daha fazla önem verilmesi
b. Çalışanların, işletme sahipleri, ortakları ve yöneticilerinin ahlaki değer yargıları
c. Çıkar çatışmaları
d. Denetim ve yaptırım mekanizmalarındaki aksaklıklar.

iş ahlakının hedefleri;
• Organizasyonlarda organizasyonel amaçlar ile kişisel amaçlar arasındaki çatışmaları çözme
• Organizasyon içindeki kabulleri uyumlaştırarak karar almada etkinlik sağlama
• Tüm çıkar gruplarının asıl hedeflerini organizasyon hedefleri içinde gözetme olarak sayılabilir.

İş ahlakı kapsamına giren faaliyetler aşağıda belirtilmiştir:
• İşletme uygulamalarında genel ahlaki ilkelerin gözetilmesi
• Genel ahlak ilkelerinden bağımsız olarak uygulanacak ahlak ötesi araştırmalar
• Ahlaki bakış açısıyla işletme analizi
• Kişisel ve organizasyonel eylemlerin ahlaki açıdan tanımlanması

Pazarlama stratejisi açısından pazar bölümlendirme ve hedef pazar seçimi konularına iş ahlakı
açısından bazı eleştiriler yöneltilmektedir. Tüketicilerin sahip olduğu adil davranılma hakkının ihlal
edildiği öne sürülmektedir. Bu ihlal iki şekilde ortaya çıkabilir:

1. Savunmasızlık: Bazı hedef pazarlar çocuklar, yaşlılar, hastalar, geliri olmayanlar gibi
savunmasız görülen tüketicilerden oluşmaktadır ve pazarlamacılar bu savunmasızlığı haksız bir
biçimde kendi çıkarları için kullanabilmektedir. Tüketicilerin savunmasız olma nedenleri
aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Ürünlerin güvenli kullanımı ya da kullanım sonuçları konusunda eğitim ya da bilgi eksikliği
• Yaşlılık, hastalık vb. nedenlerle kolay aklı karışabilme ya da yönlendirilebilme
• Hastalık, yoksunluk vb. nedenlerle istisnai fiziksel ve duygusal gereksinim içinde olma
• Makul bir yaşam kalitesi sağlayacak bir gelire sahip olmama
• Bağımsız karar alabilecek yaşa erişmemiş olma

2. Dışlama: Belirli tüketici gruplarına ayrımcılık yapılabilmekte ve bu grupların kendilerine uygun
bir yaşam kalitesi sağlamak için gerekli olan ürünlere erişimi engellenebilmektedir. Pazarlama
stratejisine gelen eleştiriler hedef pazarda kimin yer aldığından ziyade kimin hedef pazarın
dışında kaldığına odaklanmaktadır. Dışlama çeşitli biçimlerde karşımıza çıkabilmektedir.
Bunlar;
• Erişimin engellenmesi: Uygun dağıtım kanallarının eksikliğinin kişilerin zorunlu mal ve
hizmetlere ulaşımını engellemesi
• Kısıtlayıcı şartlar: Ürün sunumundaki bazı kısıtlayıcı şartların, belirli grupların bu ürünleri satın
almasını engellemesi
• Yüksek fiyatlar: Fiyatın, makul bir yaşam standardı için yeterli miktarda satın alım yapabilecek
tüketiciler için oldukça yüksek olması
• Pazarlama faaliyetleri: İşletmelerin belirli grupları kasıtlı olarak hedef pazar ve satış
faaliyetlerinin dışında bırakması
• Kişilerin inançları: Kişilerin geçmiş deneyimleri ya da inançlarına dayanarak reddedileceklerini
düşünmeleri nedeniyle ürüne ulaşmayı denememeleri. 

Yapılan bir kurumsal sosyal sorumluluk projesinin başarılı olması için bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Projenin başarılı olmasını sağlayarak itibarın artmasına sebep olan bu özellikler:
• Sürdürülebilir olma
• İşletmeye, toplumun ihtiyaç ve duyarlılıklarına uygun olma
• Üst yönetim tarafından desteklenme
• Net mesajlar içerme
• Uygun proje ortaklıklarıyla yürütülme
• Kurumun çalışanları tarafından desteklenme
• Etik standartlara uygun bir konuya ve uygulamaya sahip olma
• Hedef kitle üzerinde arzulanan bir davranış değişikliğine sebep olma
• Yılsonunda ölçümlenerek değerlendirilebilmesidir