İşletmeyle ilgili taraflar işletmenin kârlılığı, kısa ve uzun vadeli borç ödeme gücü, varlıklarının verimliliği, kaynakların yapısı ve dağılımı gibi konularda bilgi sahibi olmak isteyecektir. Ayrıca işletmenin yalnızca kendi geçmiş dönemleriyle değil aynı sektörde faaliyet gösteren başka işletmelerle de karşılaştırmak ve buna göre işletme hakkında bilgi sahibi olmak veya faaliyetleriyle ilgili kararlar verebilmek için analiz yapmaya ve sonuçlarını yorumlamaya ihtiyaç duyarlar.

Oran analizinde diğer analiz tekniklerinden farklı olarak, birbirleriyle ilişkili olduğu düşünülen kalemlerin ilişkilerinin belirlenmesi ve yorumlanması temel nokta olduğu için bilanço ve gelir tablosu ayrımı yapılmaksızın tüm kalemler birbirleriyle ilişkilendirilebilir. Diğer bir deyişle oranda kullanılacak kalemlerin tümü bilanço kalemleri olabileceği gibi gelir tablosu kalemleri de olabilir. Hatta payda ve paydada yer alan kalemlerin bir kısmı bilanço kalemlerinden bir kısmı da gelir tablosu kalemlerinden olabilir. Bu açıdan düşünüldüğünde finansal tablolardan birçok kalemin farklı kombinasyonuyla farklı farklı oranlar hesaplanabilir.

Brüt çalışma sermayesi olarak da ifade edilen dönen varlıkların iki temel görevi bulunmaktadır. Birinci görevi, vadesi gelen yükümlülüklerin karşılanması; vadesi gelen kısa vadeli borçların ödenmesi ve ikinci görevi de günlük işlemlerin yürütülmesinin sağlanmasıdır.

Likidite, vadesi gelen kısa vadeli borçları karşılayabilmesi açısından dönen varlıkların kalite ve yeterliliğinin bir göstergesi olarak ifade edilmektedir. Dolayısıyla likidite oranları olarak kabul görmüş oranlar, işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek ve net çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığının belirlemek amacıyla kullanılmaktadır.

Net Çalışma Sermayesi, günlük faaliyetlerin sürdürülmesinde kullanılacak dönen varlık büyüklüğünü ifade eder. Diğer bir ifade ile kısa vadeli borçlar ödendikten sonra kalan dönen varlık büyüklüğünü ifade eder. Bu durumda Net Çalışma Sermayesini aşağıdaki gibi ifade edebiliriz:
Net Çalışma Sermayesi = Dönen Varlıklar – Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Cari oran, dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesiyle hesaplanmaktadır. İşletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü ölçmek ve net çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığını belirlemek için kullanılmaktadır.

Nakit oranı, işletmenin faaliyetlerden sağladığı nakit akışının durması, diğer bir ifadeyle alacaklarını tahsil edememesi, satışların durması durumunda işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünün nasıl olduğunu yansıtmaktadır. Bundan dolayı nakit oranının hesaplanmasında alacakların ve stokların dönen varlık toplamından çıkartılması, sadece işletmenin elinde bulunan para ve para benzeri unsurların hesaplamada kullanılması doğru olacaktır.

Stokların net çalışma sermayesine oranı, net çalışma sermayesinin ne kadarının stoklara bağlanmış olduğunu göstermektedir. Bu oranın yüksek çıkması net çalışma sermayesinin yüksek oranda stoklara bağlandığını, dolayısıyla günlük faaliyetlerin yürütülmesinin stokların satışıyla gerçekleşebileceğini gösterir.

Bilanço, işletmenin belirli bir tarihteki mali durumunu gösteren finansal tablo olarak tanımlanmaktadır. Mali durumdan kastedilen ise varlıklar ve bu varlıkların finanse edildiği yerler olan kaynaklardır. Mali yapı oranları bu finansmanın yapısını ortaya koyması açısından önem taşımaktadır. Kredi verenler açısından işletmenin güvence durumu, yabancı kaynaklar ile özkaynaklar arasında nasıl bir denge olduğu, aktifin yani varlıkların ne şekilde finanse edildiği, borçlanmanın işletme kârlılığına olan etkisinin nasıl olacağı gibi sorulara mali yapı oranları cevap vermektedir.

Yabancı kaynakların aktif toplamına oranının %50’nin üzerinde çıkması aktifin finansmanında yabancı kaynaklardan özkaynaklara oranla daha fazla yararlanıldığı anlamına gelmektedir. Bu da kredi verenler açısından emniyet marjının dar olduğu, işletmenin tasfiyesi halinde alacaklarını tahsil edememe riski olduğunu gündeme getirebilmektedir. İşletme sahipleri ise daha az özkaynak sağlayarak daha çok varlık sahibi olmak ve faaliyetlerden sağlanacak kârlılığın borçlanmanın maliyeti olan faizden yüksek olmasını, dolayısıyla kaldıraç etkisini kullanmak istemektedir.

Kısa vadeli yabancı kaynakların kaynak toplamına oranının yüksek çıkması varlıkların finansmanında yabancı kaynak kullanılması durumunda ağırlığın kısa vadeli yabancı kaynaklarda olduğunu göstermektedir. Burada dikkat edilmesi gerekli nokta vade uyumu konusudur. Kısa vadeli yabancı kaynakların yalnızca dönen varlıkları finanse etmesi, duran varlıkların finansmanında ise özkaynaklar ve uzun vadeli yabancı kaynak kullanımını belirten vade uyumu ilkesi, kısa vadeli yabancı kaynakların varlıkların büyük kısmını finanse etmesi durumunda zedelenmiş olacaktır. Böyle bir durum işletmenin net çalışma sermayesi noksanı olduğunu ve gerek kısa vadeli borçları ödemede gerekse de günlük faaliyetleri sürdürmede güçlüklerle karşılaşabileceğinin bir göstergesi olabilir.

Devamlı sermaye, özkaynakların ve uzun vadeli yabancı kaynakların toplanmasıyla elde edilen bir büyüklüktür. Duran varlıkların devamlı sermayeye oranı da duran varlık toplamının kendisini finanse etmesi beklenen büyüklük olan devamlı sermayeye bölünmesiyle elde edilir. Duran varlıkların finansmanında işletmeler öncelikle öz kaynaklarını, özkaynakların yetmediği durumlarda da uzun vadeli yabancı kaynaklarını kullanmaktadırlar. Vade uyumsuzluğuna neden olacağından kısa vadeli yabancı kaynakların duran varlıkları finanse etmemesi gerekmektedir. Bu açıdan düşünüldüğünde oranın %100’ün altında çıkması beklenmektedir.

Dönen varlıkların devir hızı, dönen varlıkların kaç katı kadar satış hasılatı sağlandığını göstermektedir. Devir hızının yüksek olması verimliliğin veya dönen varlıkların yetersizliğinin bir göstergesidir. Aksi bir durumda işletmenin dönen varlıklarını verimli kullanmadığı veya gereğinden fazla dönen varlığa sahip olduğu düşünülebilir. Bu durum da işletmenin kârlılığını olumsuz etkileyecektir.

Özkaynak devir hızı, özkaynakların ne derecede verimli kullanıldığını göstermektedir. Net satışların ortalama özkaynaklara oranlanmasıyla hesaplanmaktadır. Oranın yüksek olması özkaynakların ekonomik ve verimli kullanıldığını göstermektedir. Fakat oranın normalin üzerinde yüksek olması özkaynak büyüklüğünün yetersiz olduğu, varlıkların finansmanında ağırlığın yabancı kaynaklarda olduğunun da bir göstergesidir. Oranın normalin çok altında olması varlıkların finansmanında çok büyük oranda özkaynak kullanıldığını göstermektedir. İş hacmine göre özkaynağın fazla olması özkaynakların verimli kullanılmadığının bir yansıması olarak ifade edilmektedir.

Brüt kâr marjı oranı, net satışların yüzde kaçının brüt satış kârı olarak işletmede kaldığını göstermektedir. Bilindiği üzere net satışlar büyüklüğü ile satışların maliyeti arasındaki olumlu fark brüt satış kârı büyüklüğünü vermektedir. Brüt satış kârı, kendisinden sonra gelen faaliyet giderlerini ve diğer giderleri karşılayabilecek ve işletme sahiplerine yeterli kârı sağlayabilecek büyüklükte olmalıdır. İşletmenin brüt satış kârı oranının zaman içinde yükselmesi olumlu olarak karşılanabilecek bir gelişmedir.