MİKRO İKTİSAT Dersi EKSİK REKABET PİYASALARI-MONOPOL, MONOPOLCÜ REKABET VE OLİGOPOL PİYASALARI soru cevapları:
Toplam 46 Soru & Cevap#1
SORU: Oligopol piyasasında fiyat dışı rekabet nedir? Açıklayınız.
CEVAP: Oligopolde, firmalar fiyat rekabeti yerine fiyat dışı rekabeti tercih etmektedir. Bunun nedenleri yukarıda ele alınan oligopol teorilerinde daha önce verilmiştir. Oligolocü firmalar; mal farklılaştırması, üretim tekniklerinde yenilikler, reklamlar, yeni ürün geliştirme, promosyon ve kampanyalar gibi konularda fiyat dışı rekabet etmektedir. Bu davranış modeli, oligopol piyasalarında reklam harcamalarının; örneğin deterjan, otomobil ve beyaz eşya gibi endüstrilerde neden diğer piyasalara göre daha yüksek olduğunu açıklamaktadır. Bunun dışında, bu piyasalarda, örneğin yeni bir ürünü rakiplerinden önce piyasaya sürmek amacıyla, geliştirmek veya mevcut bir ürünün niteliğini değiştirmek için araştırma-geliştirme faaliyetleri yapmak da büyük önem taşımaktadır. Oligopolcü firmalar bu tür bir fiyat dışı rekabeti destekleyecek yeterli finansal kaynaklara sahip olduklarından, talep eğrilerini sağa kaydırarak veya daha inelastik hale getirerek daha yüksek kârlar elde etmelerine olanak sağlayan, bu tür yolları tercih etmektedir.
#2
SORU: Monopol firma kâr maksimizasyonu için fiyat – miktar bileşimini talep eğrisinde hangi konumda tespit edebilir ?
CEVAP: Monopol marjinal hasılatın marjinal maliyete eşit olduğu yerde üretim yaparak kârını maksimize eder. Kâr maksimizasyonunu sağlayan üretim miktarına karşılık gelen fiyat, talep eğrisi sayesinde tespit edilebilir. Monopolcü daima talep eğrisinin esnek kısmı üzerindeki bir fiyat-miktar bileşimini seçerek kârını maksimize etmeye çalışacaktır.
#3
SORU: Monopolcü rekabet piyasasında kısa dönem dengesini açıklayınız?
CEVAP: Tam rekabet piyasasında olduğu gibi, monopolcü rekabet piyasasında da piyasaya girişlerin maliyetsiz, dolayısıyla giriş-çıkışların kolay olması nedeniyle kısa dönemde aşırı kârın varlığı, yeni firmaların uzun dönemde piyasaya girmesini teşvik etmektedir. Talep eğrisi ile uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin birbirine teğet olduğu bu noktada artık ortalama maliyet ile ortalama hasılat birbirine eşit olduğundan, ekonomik kâr da ortadan kalkmış olur ve firma sadece normal kâr elde etmektedir. Yani monopolcü rekabette firmanın uzun dönem dengesinde fiyat ortalama maliyete eşit ancak marjinal maliyetten büyüktür.
#4
SORU: Monopol piyasa nedir? Tam monopol piyasanın koşulu nedir?
CEVAP: Monopol, tek bir firmanın yakın ikamesi olmayan bir malı üretip sattığı piyasa türüdür. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi, monopol piyasasını tanımlayan iki özellik vardır; yakın ikamesi olmayan bir malın üretilmesi ve tek bir firmanın varlığıdır. Tam monopol piyasasının koşulu, monopolcü firmanın, üretim miktarı ne olursa olsun, piyasadaki tüketicilerin tüm gelirlerini alabilecek kadar güçlü olmasıdır. Bu da ancak toplumdaki tüm malların tek bir firma tarafından üretilmesi ve satılması ile mümkündür. Bu nedenle, tam monopol teorik sınırlamalara dayanmaktadır. Buna karşın monopol, piyasaya hâkim olan tek firmanın fiyatı nasıl belirlediğini göstermesi bakımından önem taşımaktadır.
#5
SORU: Monopolde Talep, Toplam Hasılat ve Marjinal Hasılat ne ifade etmektedir? Açıklayınız?
CEVAP: Monopol firmasının marjinal hasılatı daima fiyatından daha düşüktür. Talep eğrisi aşağı doğru eğimlidir. Monopol bir birim daha fazla satmak için fiyatını düşürdüğünde bütün diğer satışlarından elde ettiği hasılat da (fiyatın düşmesi nedeniyle) düşer.
#6
SORU: Modern oligopol teorileri içerisinde özellikle oligopoller arası bağımlılığa yer vermeleri açısından önemli olan teoriler hangileridir? Açıklayınız.
CEVAP: Bu teoriler arasında Chamberlin ve Fellner tarafından geliştirilen teoriler özellikle oligopoller arası bağımlılığa yer vermeleri açısından önemlidir. Chamberlin modelinde de Cournot modelinde olduğu gibi, aynı varsayımlardan hareket edilmektedir. Chamberlin modelinde firmaların aralarındaki karşılıklı bağımlılığın farkında oldukları varsayılmaktadır. Dolayısıyla, Cournot modelinde üretim miktarını değiştiren firmanın rakibinin üretimini sabit tutacağı düşüncesi yerine, Chamberlin modelinde firmanın rakiplerinin nasıl davranacağını da dikkate alacağı ileri sürülmektedir. Fellner modelinde de Chamberlin modelindeki firmalar arası bağımlılık görüşü esas alınarak bu görüş geliştirilmeye çalışılmıştır ve özellikle aralarında bir anlaşmanın olmadığı oligopollerde birlikte kâr maksimizasyonu üzerinde durulmuştur. Fellner’e göre temelde endüstri için kâr maksimizasyonunun gerçekleşmesi firmalar açısından daha yararlı sonuçlar doğurabilmektedir.
#7
SORU: Monopolcü gücün oluşumuna neden olan giriş engelleri nelerdir?
CEVAP: Giriş engelleri olarak tanımladığımız bu faktörleri; ölçek ekonomileri, ham maddelerin özel mülkiyeti, patentler ve özel imtiyaz hakları olarak sıralamak mümkündür
#8
SORU: Oligopol piyasasında etkinlik nasıl gerçekleşir? Açıklayınız?
CEVAP: Bazı iktisatçılara göre, oligopolcü firmalar negatif eğimli talep eğrisine sahip olduklarından P=MC etkinlik şartı sağlanamamaktadır. Çünkü monopol ve monopolcü rekabet piyasalarında olduğu gibi, bu piyasada da fiyat düzeyi marjinal maliyetin üzerinde (P>MC) belirlenmektedir. Ancak bazı iktisatçılar ise oligopol piyasasında araştırmageliştirme faaliyetlerine önem verilerek, teknolojik gelişmelere olanak sağlanmasını olumlu değerlendirmektedirler. Onlara göre, teknolojik gelişme, iktisadi büyümeyi hızlandırmaktadır. Dolayısıyla oligopol piyasası aslında iktisadi büyüme üzerinden toplumun refahını olumlu etkilemektedir.
#9
SORU: Gizli anlaşmalı oligopol teorilerinden hâkim firma modelini açıklayınız?
CEVAP: Hâkim firma modeli, tek bir büyük firma (hâkim firma) ile küçük firmalardan oluşan endüstrilerde uygulanan bir modeldir. Hâkim firma, toplam endüstri üretim miktarının önemli bir kısmını kontrol etmektedir. Küçük firmalardan oluşan grup ise piyasanın geri kalanı için malını arz etmektedir. Hâkim firma, kârını maksimize edecek şekilde fiyatını belirlemektedir. Küçük firmalar ise hâkim firmanın belirlediği fiyattan istedikleri kadar mal satmaktadır. Böylece, küçük firmalar tam rekabetçi gibi davranırken hâkim firma malın artan kısmının (küçük firmalarca arz edilmeyen miktar) arz edicisi gibi hareket etmektedir.
#10
SORU: Özel imtiyaz hakkı ve patentler monopolcü piyasanın oluşumunda etkinmidir? Açıklayınız?
CEVAP: Elektrik üretimi, doğal gaz iletimi, demir yolu taşımacılığı vb. ilk yatırım maliyeti yüksek olan üretim dallarında, tüketicileri korumak için, devlet, tek bir firmaya üretim imtiyazı vererek monopoller yaratabilmektedir. Yeni buluş hakkının belli bir süre için sadece o buluşu gerçekleştiren firmaya verilmesi yani patent hakkına sahip olunması sonucu da monopol oluşabilir. Patent hakkına sahip olan bir firma, o malın üretiminde belli bir süre, başka firmalarca malın üretimi yasaklandığından, diğer firmaların rekabetinden korunmaktadır. Bu tür monopoller ilaç endüstrisinde yaygındır.
#11
SORU: Ham maddelerin özel mülkiyetinin monopolün oluşmasındaki önemi nedir? Açıklayınız
CEVAP: Bazı ham maddelerin mülkiyet hakkının sadece tek bir firmada bulunması da monopolün oluşmasına neden olabilir. Bu durumda firma, ham maddeyi başka firmaların kullanımına izin vermeyerek ilgili malın kendisi dışındaki firmalar tarafından üretilmesini imkânsız kılabilir. Örnek olarak Etibank’ın bor madenlerinin arzını kontrol etmesi gösterilebilir.
#12
SORU: Oligopol nedir? Oligopol piyasasını ve bu piyasadaki farklı firma davranışlarını açıklayınız
CEVAP: Oligopol birbirlerine etki edebilecek kadar az sayıda satıcının çok sayıda alıcı ile karşı karşıya geldiği ve firmaların yüksek giriş engelleri ile korunduğu bir piyasatürüdür. Tam rekabet ile monopol arasında yer alan bu piyasa gerçek hayatta en fazla görülen piyasa türüdür. Oligopolcü firmalar tarafından üretilen mallar standartlaştırılmış (homojen) olabileceği gibi, farklılaştırılmış (heterojen) da olabilir. Firmaların alüminyum, bakır ve demir çelik gibi standartlaştırılmış bir mal üretip sattıkları piyasaya saf (tam) oligopol; otomobil, bira, bilgisayar, deterjan, sigara gibi farklılaştırılmış bir mal üretip sattıkları piyasaya da farklılaştırılmış oligopol denilmektedir. Firmaların az sayıda olmaları, ikiden fazla ancak birbirinin kararlarından etkilenebilecek sayıda olmalarını ifade etmektedir. Oligopolde az sayıda firma olduğundan, bu piyasadaki firmalardan herhangi birinin üretim düzeyi, fiyat ya da reklam konusundaki kararı, diğer firmaları yakından ilgilendirmektedir.
#13
SORU: Monopolcü rekabet nedir ve monopolcü rekabet piyasasısının işleyişini açıklayınız
CEVAP: Tam rekabet piyasası ve monopol piyasası gerçek hayatta çok sınırlı örneği olan iki uç piyasa yapısını oluşturmaktadırlar. Gerçek hayatta ise bu iki uç piyasa arasında yer alan ve eksik rekabet piyasa türleri olarak adlandırılan piyasalar daha sık görülmektedir. Eksik rekabet piyasalarından biri olan monopolcü rekabet piyasası, piyasaya giriş ve çıkışların kolay olduğu, benzer fakat farklılaştırılmış mallar üreten çok sayıda firmanın faaliyet gösterdiği ve firmaların belli ölçüde fiyat belirleme gücüne sahip olduğu piyasa yapısını ifade etmektedir. Bu özellik monopolcü rekabet piyasasındaki firmalara aynı zamanda bir çeşit monopolcü güç kazandırmaktadır. Ancak, piyasada çok sayıda firmanın bulunması ve her firmanın piyasa payının küçük olması nedeniyle bir firmanın fiyat politikası diğer firmaları pek etkilememektedir
#14
SORU: Ölçek ekonomileri nedir? Açıklayınız
CEVAP: Bir malın piyasa talebinin bir büyük üretici tarafından çok sayıda küçük üreticiye göre daha ucuza karşılanması ölçek ekonomileri olarak adlandırılmaktadır. Bir başka ifadeyle, üretim tesis ölçeği büyüdükçe ortalama toplam maliyetin düştüğü veya optimal üretim tesis ölçeğinin çok büyük olduğu endüstrilerde, zamanla tek firma tüm piyasaya egemen olarak monopolleşir. Bu durumda, monopolcü güç oluşturan firma daha düşük birim maliyetle üretim yaptığından bir maliyet avantajı elde etmektedir. Bu maliyet avantajı da yeni firmaların piyasaya girişini engellemektedir. Bu tür monopollere, piyasa şartlarının doğal bir sonucu olarak ortaya çıktıkları için doğal monopol denilmektedir.
#15
SORU: Monopole yöneltilen eleştiriler nelerdir? Açıklayınız
CEVAP: Monopollere yönelik eleştiriler yapılırken monopoller genellikle iktisadi etkinliği sağlayan bir model olarak kabul edilen tam rekabet piyasaları ile karşılaştırılmaktadır. Bu bağlamda monopol tam rekabete göre, kaynak dağılımını bozan/etkinsizliğe neden olan bir piyasa türü olarak kabul edilmektedir. Çünkü¨ monopolde tam rekabet piyasasına göre üretim düzeyi daha düşük, buna karşılık belirlenen fiyat düzeyi daha yüksektir. Bunun sonucunda, tam rekabette fiyatın marjinal maliyete ve aynı zamanda minimum ortalama toplam maliyete eşit olduğu noktada üretim gerçekleşirken monopolde fiyat marjinal maliyetin ve minimum ortalama toplam maliyetin üzerinde belirlenmektedir. Buna kısaca monopollerin “optimal kaynak dağılımını bozucu etkisi” (kaynak dağılımında etkinsizlik) denilmektedir.Kısa dönemde tam rekabette aşırı kâr mümkün iken uzun dönemde piyasaya girişlerin engellenmemiş olması nedeniyle, aşırı kâr ortadan kalkmakta ve firmalar sadece normal kâr elde edebilmektedirler. Buna karşılık monopolcü kısa dönemde elde ettiği ekonomik kâr durumunu, yüksek giriş engellerinin varlığı nedeniyle, koruyabilmektedir. Çünkü monopolcü sahip olduğu piyasa gücü nedeniyle tam rekabete göre maliyetleri aynı bile olsa daha yüksek fiyat belirler. Yani monopolcü daima marjinal maliyetin üzerinde bir fiyattan satış yaparak aşırı kâr elde ettiğinden, toplumdaki gelir dağılımını kendi lehine bozmaktadır
#16
SORU: Monopol ile Rekabetçi firma arasındaki farklar nelerdir?
CEVAP: Monopol firma mevcut malım tek üreticisidir. Firma talep eğrisi negatif eğimlidir. Fiyat belirleyicidir ve satışları artırmak için fiyat düşürebilir Rekabetçi firma ise çok sayıda üreticiden sadece biridir. Firma talep eğrisi yataydır. Fiyat kabullenicidir yani fiyatı veri kabul eder. Aynı fiyattan istediği kadar satar ancak fiyatı değiştiremez
#17
SORU: Monopolcü rekabet piyasasında kısa dönem dengesini açıklayınız?
CEVAP: Monopolcü rekabet piyasasında yer alan bir firmanın piyasaya giriş ve çıkışın olmadığı kısa dönemdeki dengesi, monopolcünün kısa dönem dengesinden farklı değildir. Diğer bütün piyasalarda da olduğu gibi, firma kısa dönemde marjinal maliyetini marjinal hasılatına (MC = MR) eşitlediği üretim düzeyinde dengeye gelmektedir.
#18
SORU: Kısa dönemde monopolcü firmanın kâr maksimizasyonu nasıl gerçekleşir? Açıklayınız
CEVAP: Monopolcü, tam rekabette olduğu gibi, toplam hasılat ile toplam maliyet arasındaki farkı maksimum yapan üretim düzeyini seçerek kârını maksimum yapmaktadır. Firmanın kârı marjinal maliyet ve marjinal hasılat eğrilerilerinin kesiştiği üretim düzeyinde maksimumdur.
#19
SORU: Doğal monopollerde hangi tür fiyat farklılaştırmasının uygulanması monopolcü açısından daha olumlu sonuçlar verebilir?
CEVAP: Doğal monopollerde ölçek ekonomileri mevcuttur. Yani, üretim arttıkça ortalama toplam maliyet azalmaktadır. İkinci derecede fiyat farklılaştırması uygulanması monopolcüyü daha avantajlı konuma getirecektir. Böylece monopolcü bir taraftan üretimini veya satışını artıracak ve bu şekilde daha büyük ölçek ekonomilerine ulaşacak, diğer taraftan hem tüketici refahını hem de kendi kârını artırma imkanına kavuşacaktır.
#20
SORU: Uzun dönemde monopolcü firmanın kârını garanti edemeyip zarar ile karşılaşması nasıl ortaya çıkar? Açıklayınız
CEVAP: Bazen maliyetlerin çok yüksek olması veya talebin çok düşük olması nedeniyle monopolcü zarar edebilir. Örneğin tüketicilerin zevklerinde meydana gelen bir değişme sonucunda talep eğrisi sola (aşağıya) kayar ve optimal üretim düzeyinde (MC=MR’ye denk gelen üretim düzeyinde) uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin altında kalabilir. Veya monopolcünün kullandığı girdi fiyatlarında meydana gelen bir artış bu sefer monopolcünün uzun dönem ortalama maliyet eğrisini yukarıya doğru talep eğrisi üzerine kaydırabilir. Her iki durumda da uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin talep eğrisinin (ortalama hasılat eğrisinin) üzerinde olması nedeniyle, ikisi arasındaki fark monopolcünün zararını gösterecektir.
#21
SORU: Monopolde bir firmanın fiyat farklılaştırması yapabilmesi için gerekli koşullar nelerdir?
CEVAP: Bir firmanın fiyat farklılaştırması yapabilmesi için firmanın; monopol gücüne sahip olması, piyasayı bölümlere ayırabilmesi ve ayırdığı bu bölümler arasında geçiş olmayarak yeniden satış olanağı bulunmaması gerekmektedir.
#22
SORU: Monopolde bir firma fiyat farklılaştırmasını kaç biçimde uygulayabilir? Açıklayınız.
CEVAP: Monopolcü, fiyat farklılaştırmasını birinci derece, ikinci derece ve üçüncü derece fiyat farklılaştırması gibi farklı biçimlerde uygulayabilir. Monopolcünün her tüketiciye farklı fiyat uygulamasına, birinci derece fiyat farklılaştırması denilmektedir. Burada monopolcünün amacı tüketici rantının tamamını ele geçirmektir. İkinci derece fiyat farklılaştırması, monopolcünün farklı miktarlar için farklı fiyat talep etmesine denilmektedir. Burada da tüketiciler tarafından satın alınan mal miktarı arttıkça monopolcü tarafından birim fiyat düşürülerek, tüketicinin söz konusu mala olan talebi uyarılmaya çalışılmaktadır. Monopolcünün farklı piyasalarda farklı fiyat talep etmesine ise üçüncü derece fiyat farklılaştırması denilmektedir.
#23
SORU: Geleneksel (klasik) oligopol teorileri nelerdir? Cournot Modelini açıklayınız
CEVAP: Oligopol teorileri geleneksel oligopol teorileri ile modern oligopol teorileri olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Geleneksel oligopol teorileri arasında Cournot Modeli, Bertrand Modeli, Stackelberg Modeli ve Edgeworth Modeli yer almaktadır. Cournot modelinde piyasa dengesine bir dizi uyarlama işleminden oluşan bir sürecin sonunda ulaşılmaktadır. Her düopolcü, rakibinin halihazırda piyasaya sürmüş olduğu miktarı değiştirmeyeceğini varsayarak kendine en yüksek kârı sağlayan üretim düzeyini belirlemektedir. Ancak bu varsayım gerçekleşmemektedir, çünkü bir firmanın belirlediği üretim miktarına karşı rakip firma tepki göstererek yeni denge arayışına gitmektedir. Ancak bu sefer de rakip işletmenin dengesi, diğer firmayı yeni bir denge arayışına itmektedir. Bu süreç her bir firmanın denge üretim düzeyi, diğerini tatmin edene kadar sürer ve sonuçta her iki firma da aynı denge üretim düzeyine ulaşır.
#24
SORU: Modern Oligopol Teorilerinin özellikleri nelerdir? Geleneksel oligopol teorilerinden farkını açıklayınız.
CEVAP: Geleneksel oligopol modellerinden farklı olarak modern oligopol modellerinde firmaların birbirlerinden bağımsız hareket etmedikleri kabul edilmektedir. Bu modellerde fiyat anlaşmaları, iş birliği formları, fiyat liderliği ve fiyat takipçiliği gibi, yeni yöntemlerle, günümüz sorunlarına daha çok yaklaşmaktadırlar. Modern oligopol teorileri, firmalardan birinin aldığı bir kararın rakiplerinin faaliyetini etkilediği varsayımına dayanmaktadır. Bu bağlamda da, piyasa payı büyük olan firma veya firmalar neleri etkileyebileceklerini ve rakiplerin nasıl davranacaklarını tahmin edebilmektedirler. Aynı şekilde rakiplerin de büyük firmalar hakkında bilgi sahibi oldukları kabul edilmektedir. Dolayısıyla oligopol piyasası olmasına rağmen, firmaların birbirleriyle olan bağlılıkları nedeniyle piyasanın monopolleşme eğilimine gidebilmesi söz konusu olabilmektedir.
#25
SORU:
Monopol nedir?
CEVAP:
Monopol, tek bir firmanın yakın ikamesi olmayan bir malı üretip sattığı piyasa türüdür. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi, monopol piyasasını tanımlayan iki özellik vardır; yakın ikamesi olmayan bir malın üretilmesi ve tek bir firmanın varlığı.
#26
SORU:
Monopolcü piyasanın özellikleri nelerdir?
CEVAP:
Monopol piyasasının özellikleri:
- Tek satıcı,
- Yakın ikamesi olmayan mal,
- Giriş engellerinin olması.
#27
SORU:
Tam monopol piyasasının koşulu nedir?
CEVAP:
Tam monopol piyasasının koşulu, monopolcü firmanın, üretim miktarı ne olursa olsun, piyasadaki tüketicilerin tüm gelirlerini alabilecek kadar güçlü olmasıdır. Bu da ancak toplumdaki tüm malların tek bir firma tarafından üretilmesi ve satılması ile mümkündür. Bu nedenle, tam monopol teorik sınırlamalara dayanmaktadır.
#28
SORU:
Yeni firmaların piyasaya girişlerini engelleyerek monopolün varlığına yol açan faktörler nelerdir?
CEVAP:
Yeni firmaların piyasaya girişlerini engelleyerek monopolün varlığına yol açan faktörler giriş engelleri olarak bilinir. Bu faktörleri; ölçek ekonomileri, ham maddelerin özel mülkiyeti, patentler ve özel imtiyaz hakları olarak sıralamak mümkündür.
#29
SORU:
Özel imtiyaz hakkı nedir, açıklayınız?
CEVAP:
Özel imtiyaz Hakkı: Elektrik üretimi, doğal gaz iletimi, demir yolu taşımacılığı vb. ilk yatırım maliyeti yüksek olan üretim dallarında, tüketicileri korumak için, devlet, tek bir firmaya üretim imtiyazı vererek monopoller yaratabilmektedir. Örneğin Türkiye elektrik dağıtımı TEDAŞ tarafından yürütülmektedir.
#30
SORU:
Monopolcünün fiyat belirlemesi nasıl olur?
CEVAP:
Monopolcünün fiyat belirlemesi: Monopolcü fiyat kabullenen değil, fiyat belirleyen konumundadır. Ancak fiyatı belirlerken satış miktarını veya tersine, satış miktarını kararlaştırırken bunun satılacağı fiyatı piyasa koşullarına bırakmak zorundadır.
#31
SORU:
Kar maksimizasyonu nedir?
CEVAP:
Kâr Maksimizasyonu: Monopolcü daima talep eğrisinin esnek kısmı üzerindeki bir fiyat-miktar bileşimini seçerek kârını maksimize etmeye çalışacaktır.
#32
SORU:
Kısa dönemde monopolcü firmanın kar maksimizasyon koşulu nedir?
CEVAP:
Kısa Dönemde Monopolcü Firmanın Kâr Maksimizasyonu Monopolcü, tam rekabette olduğu gibi, toplam hasılat ile toplam maliyet arasındaki farkı maksimum yapan üretim düzeyini seçerek kârını maksimum yapmaktadır. Bunun için, firma optimizasyon koşulu olarak bilinen marjinal hasılat-marjinal maliyet eşitliğini (MR=MC) sağlamalıdır.
#33
SORU:
Monopolde uzun dönem dengesi hakkında bilgi veriniz?
CEVAP:
Tam rekabet piyasasında kısa dönemdeki aşırı kâr durumu uzun dönemde piyasaya yeni firmaların girmesi ile ortadan kalkmaktadır ve firma uzun dönemde normal kâr elde etmektedir. Buna karşılık yüksek giriş engelleri monopolcü firmayı korumaktadır ve böylece firma uzun dönemde de ekonomik kâr sağlayabilmektedir.
Bazı durumlarda monopolcü uzun dönemde ekonomik kâr durumunu sürdüremeyebilir. Firma bir malın üretiminde patent hakkı alarak bir endüstride monopolcü ise patent süresinin dolması ile birlikte yeni firmalar yüksek kârdan pay almak amacıyla, monopolcünün malının yakın ikamesini üreterek piyasaya gireceklerdir.
#34
SORU:
Monopolde fiyat farklılaşması nedir, açıklayınız?
CEVAP:
Fiyat Farklılaştırması: Aynı maliyet ve kaliteye sahip bir mal veya hizmete farklı piyasalarda veya farklı miktarları için farklı fiyat uygulanmasıdır. Fiyat farklılaştırması, bir mala veya hizmete, maliyet ve kalite farkı olmadan, farklı piyasalarda veya farklı miktarları için farklı fiyat talep edilmesidir. Fiyat farklılaştırmasının amacı, tek fiyat uygulamasında ortaya çıkan tüketici rantını kısmen veya tamamen ele geçirerek kârını artırmaktır.
#35
SORU:
Bir firmanın fiyat farklılaştırması yapabilmesi için firmanın hangi özelliklere sahip olması gerekir?
CEVAP:
Bir firmanın fiyat farklılaştırması yapabilmesi için firmanın
- monopol gücüne sahip olması,
- piyasayı bölümlere ayırabilmesi ve
- ayırdığı bu bölümler arasında geçiş olmayarak yeniden satış olanağı bulunmaması gerekmektedir.
#36
SORU:
Monopolde fiyat farklılaşmasının uygulanabilmesi için hangi şartların sağlanması gerekir?
CEVAP:
Monopolcünün farklı piyasalarda farklı fiyat talep etmesine üçüncü derece fiyat farklılaştırması denilmektedir. Ancak, bu tür bir fiyat farklılaştırmasının uygulanabilmesi için üç şartın sağlanması gerekmektedir.
- Farklı alıcılar için talebin fiyat esnekliği farklı olmalıdır.
- Monopolcü piyasaları birbirinden ayrı tutmalıdır.
- Fiyat farklılaştırmasını sağlayabilmesi için monopolcünün katlanması gereken maliyetin önemsiz olması gerekmektedir.
#37
SORU:
Damping nedir?
CEVAP:
Damping: bir malın üreticisi olan monopolcü firmanın, malını yabancı piyasalarda daha düşük fiyatlardan satmasıdır.
#38
SORU:
Monopolcü rekabet nedir?
CEVAP:
Monopolcü Rekabet: Endüstriye giriş ve çıkışların kolay olduğu, benzer fakat farklılaştırılmış mallar üreten çok sayıda firmanın faaliyet gösterdiği bir piyasa yapısıdır.
#39
SORU:
Monopolcü rekabette mal farklılaşması nedir?
CEVAP:
Mal Farklılaştırması: Monopolcü rekabet firması, başarılı bir mal farklılaştırması yaparak hem talebi genişletmeye hem de talep eğrisini daha az esnek duruma getirmeyi amaçlar.
#40
SORU:
Monopolcü rekabette talep eğrisi nasıldır?
CEVAP:
Mal farklılaştırması sonucunda monopolcü rekabet piyasasında yer alan her firma kısmi monopolcü güce sahip olduğundan, firmanın talep eğrisi de aşağı doğru eğimli olmaktadır. Ancak monopolün aksine piyasada çok sayıda firmanın bulunması ve uzun dönemde piyasaya giriş çıkışların nispeten kolay olması nedeniyle, monopolcü rekabet piyasasındaki firmanın talep eğrisi monopolcünün talep eğrisine göre daha esnektir. Çünkü piyasada malın tam ikamesi olmasa bile yine de yakın ikamesi vardır. Buna karşılık, monopolcü rekabet piyasasında yer alan firmanın tüketici üzerinde monopolcü gücü arttıkça yani tüketiciyi ürettiği malın ikamesinin güç olduğuna inandırdıkça talep eğrisinin esnekliği azalacaktır.
#41
SORU:
Monopolcü rekabette firmanın uzun dönem dengesi nasıl oluşur?
CEVAP:
Monopolcü Rekabetteki Firmanın Uzun Dönem Dengesi: Fiyat ortalama maliyete eşittir ancak marjinal maliyetten büyüktür.
Tam rekabet piyasasında olduğu gibi, monopolcü rekabet piyasasında da piyasaya girişlerin maliyetsiz, dolayısıyla giriş-çıkışların kolay olması nedeniyle kısa dönemde aşırı kârın varlığı, yeni firmaların uzun dönemde piyasaya girmesini teşvik etmektedir. Bunun sonucunda firmanın piyasa payı azalacağından, talep eğrisi uzun dönem ortalama maliyet eğrisine teğet oluncaya kadar (yani aşırı kâr ortadan kalkıncaya kadar) aşağıya doğru (sola) kayacaktır. Ayrıca piyasaya yeni markalarla giren firmalar nedeniyle firmanın talep eğrisinin esnekliği de artacaktır. Talep eğrisi ile uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin birbirine teğet olduğu bu noktada artık ortalama maliyet ile ortalama hasılat birbirine eşit olduğundan, ekonomik kâr da ortadan kalkmış olur ve firma sadece normal kâr elde etmektedir.
#42
SORU:
Uzun dönemde tam rekabet piyasasındaki firmanın kar maksimizasyon koşulu nedir?
CEVAP:
Uzun dönemde tam rekabetteki firma kâr maksimizasyon koşulunu LMC=MR=P=AR=minLAC’de sağlar.
#43
SORU:
Uzun dönemde monopolcü rekabette firma kar maksimizasyonunu nasıl sağlar?
CEVAP:
Monopolcü rekabet piyasasındaki firma LMC=MR<P=AR=LAC’de sağlamaktadır. Dolayısıyla monopolcü rekabetteki firma uzun dönemde ekonomik etkinliği sağlayamamaktadır.
#44
SORU:
Oligopolistik bağımlılık nedir?
CEVAP:
Oligopolistik Bağımlılık: Endüstrideki firmalardan bir tanesinin fiyat, reklam, üretim miktarı veya ürün geliştirme gibi konularda aldığı bir kararın, diğer firmaların satışlarını ve dolayısıyla davranışlarını etkileyerek tepki vermeleridir.
#45
SORU:
Oligopol nedir?
CEVAP:
Oligopol, az sayıda satıcının bir malın üretim ve satışına hâkim olduğu ve yeni firmaların piyasaya girişinin zor veya imkânsız olduğu bir piyasa yapısıdır.
#46
SORU:
Cournot modelinin varsayımları nelerdir?
CEVAP:
1. piyasada sadece iki firma vardır (düopol piyasası);
2. firmalar homojen bir mal üretmekte ve piyasa talep eğrisinin ne olduğunu bilmektedirler;
3. her iki firma da birbirinin üreteceği mal miktarını veri (sabit) kabul edip kârını maksimum yapacak şekilde ne kadar mal üreteceğine eş anlı karar verirler (stratejik değişken üretim düzeyidir);
4. firmaların maliyet yapıları aynıdır ve
5. üretim maliyetleri sıfırdır.