Dinler tarihi, geçmişten günümüze yeryüzünde
yaşayan tüm insanların inandıkları dinleri inceleyen bir
bilim dalıdır. İnanç sistemlerinin yanı sıra, günümüzde
inananı bulunmayan dinler de bu bilim dalının inceleme
alanı içerisindedir.

Dinler tarihi, dinleri coğrafi konumlarına göre
başlıca iki grupta incelemektedir:
• Hint ve Uzakdoğu Kökenli Dinler
• Ortadoğu Kökenli Dinler

Hint kökenli dinler şu şekilde sıralanabilir:
• Hinduizm
• Cayinizm
• Sihizm
• Budizm

Asya, Avrupa ve Uzakdoğu arasında yer alan Hint
Yarımadası, toplumların birbiri ile ilişkilerinde kavşak
görevi görmüştür. Bölge halkının çok eskilere dayanan
tarihi ve kültürü, farklı kültür ve medeniyetlerden
etkilenmiştir. Bunun yanında bölgenin zorlu coğrafyası da
inançların şekillenmesinde etkili olmuştur.

Hinduizm

Hinduizm dinine inanan 1 milyara yakın nüfusun
neredeyse tamamı Hint Yarımadasında yaşamaktadır. Bu
nedenle Hinduizm Milli Dinler arasında yer almaktadır

Hinduizm, Batı tarafından “Yerlilerin Dini”
anlamında kullanılmış, İslam coğrafyasında da din
adamlarına atfen “Brahmanizm” denilmiştir. Hindular da,
kendi dinlerine “Sanatana Dharma” yani “Tanrı Dharma
tarafından oluşturulan edebi kozmik düzen” demektedir.

Hinduizm’de Dharma kavramı; kozmik düzen,
kanun, şeriat, tutulan yol anlamına gelmektedir.

Hinduizm, tarihi süreçte 5 evre geçirmiştir:
• Vedalar Dönemi: MÖ 2000-500, Vedalar ve
Upanişadlar tamamlandı.
• Sutralar Dönemi: MÖ 500-200, kurbanların
günlük yaşantıya ve kutsal metinlere girdiği
dönem.
• Destanlar Dönemi: MÖ 200-MS 300,
Ramayana, Mahabharata Destanları, Manu
kanunnameleri ve Bagavagita’nın yazıldığı
dönem.
• Puranalar Dönemi: MS 300-750, Hint
düşüncesi üzerine yazıların oluşturulduğu,
Hinduizm’in yayılmaya başladığı dönem.
• Ortaçağ ve Sonrası Hinduizm: MS 750’den
günümüze kadar Hinduizm’in sistemleştiği, Hint
felsefesinin köklü hale geldiği ve Hinduizm’in
Hint kıtasında yerleştiği dönem.

Hinduizm’de Rişi, insanın değişik evrelerden
geçişi sonrası ulaştıkları bir makamdır. Rişi, kutsal
metinleri en iyi anlayan ve aktarandır.

nduizm, vahiy kökenlidir ancak bu vahiy
anlayışı Tanrı’nın insanlara seçtiği peygamberler
aracılığıyla bildirdiği hakikatler şeklinde değildir. Kutsal
metinleri anlayıp aktaranlar, Rişi’lerdir.

Hinduizm’in dinsel yapısını, kutsal kitapları Rig
Veda’ya dayandırılan dini bir inanç olan Kast Sistemi
oluşturmaktadır. Kast, aynı kültürel seviyede, meslekleri,
örf, adet ve gelenekleri ortak gruplardır Kast grupları
insan organlarına benzetilmekte, tüm Kastların Tanrı’yı
temsil ettiği düşünülmektedir.

Kast Sistemini oluşturan gruplar aşağıdaki gibi
sıralanabilir:
• Brahmiler: Din adamları; halka kutsal metinlerin
öğretirler, törenlerin icrasında görev alırlar.
• Kşatriyalar: Yöneticiler; prensler ve askerler.
• Vaisyalar: Tüccarlar; toprak sahipleri ve
çiftçiler.
• Sudralar: İsçiler; hizmetçiler ve köleler.

Hinduizm’de Kast Sistemi dışında kalan ve
toplumda bir görevinin olmadığı düşünülen kişilere Parya
(Dokunulmazlar) denilmektedir.

Kast Sisteminde kastlar arasında bu dünyada
geçiş imkanı yoktur; bir üst kasta ancak reenkarnasyon
yani yeni doğum ile geçilebilmektedir. Farklı kastlar
arasında evlilik yapılamaz. Dolayısıyla bu sistem ekonomi
ile ilişkili değildir; Sudralar arasında bile zengin olabilen
Hindular bulunmaktadır.

Hinduizm’de karma, yapılan işler sonucu elde
edilen kazanım veya kayıplara verilen addır.

Hinduizm’de zaman çizgisel değil döngüseldir.
Hindular, doğum-yaşam-ölüm çemberinde bir sonraki
doğumlarının daha üst kastta gerçekleşmesi için çabalar.
Buna ulaşmak, yaşam süresince elde edilecek Karmik
birikime bağlıdır. Karmik birikimin, ruhların bir sonraki
hayatlarında daha üst ya da daha alt kastlarda doğmasında
etkili olmasına, “ruhların göçü” anlamına gelen Tenasüh
denilmektedir.

Hinduizm’de ibadet bireyseldir; bir Hindu sabah
şafaktan önce kalkar, yıkanır ve ibadetine hazırlanır.
İbadete, Tanrı’yı hatırlatan “Om” hecesi ile başlanır ve
Tanrı’nın adı zikredilir. İbadet tapınakta veya nehir
kıyısında gerçekleştirilir. Her Hindu’nun kendisine ait bir
tanrı heykeli vardır ve ibadet bu heykelin önünde yapılır.
İbadete başlamadan önce heykelin temizliği yapılır ve
ibadet sırasında mantralar tekrarlanır. Bu kelimelerin
tekrarı ile oluşan titreşimler yoluyla Tanrı ile
yakınlaşıldığına inanılır. Sabah, öğle ve akşam
gerçekleştirilen günlük ibadetler dışında doğum, ölüm ve
evlenme için de dini törenler bulunmaktadır. Önemli
ziyaret ve hac mekânları da dini sorumluluklar
arasındadır. Oruç, Brahmanlar sınıfına ait bir ibadettir.

Hinduizm’de, içerisinde tanrı heykellerinin
bulunduğu köşelerde ibadetin gerçekleştirildiği odalara
“Puja” adı verilmektedir.

Hinduizm’in kutsal kitapları Vedalara göre tanrı
tektir. Kutsal metinlerden Rig Veda’da “Hakikatin bir
olduğu ve Tanrının farklı isimlerde çağrıldığı”
belirtilmektedir. Ancak zamanla Politeist tanrı anlayışı
yerleşerek, birçok tanrı söz konusu olmuştur. Tanrılar
Panteonunda en üst tabakada yer alan tanrılar şu şekilde
sıralanabilir:
• Brahma (Yaratıcı Tanrı)
• Vişnu (Koruyucu Tanrı)
• Şiva (Yok edici, cezalandırıcı Tanrı)
• Agni: (Ateş Tanrısı)
• Varuna (Kozmik düzeni sağlayan Tanrı)
• Soma (Ay Tanrısı
• Surya (Güneş Tanrısı)
• İndra (Savaş Tanrısı)
• Vayu (Rüzgâr Tanrısı)

Sanskritçe

Hinduizm’in kutsal metinleri başlıca iki grupta
incelenebilir:
• Şruti: Sanskritçe “işitilen şey” anlamına gelen bu
gruptaki metinlerin belli bir yazarı yoktur, vahye
ve ilhama dayalıdır. Rişilere iletilen ilahi kayıtlar
olduğuna inanılır. Vedalar, Brahmalar,
Aranyakalar ve Upanişadlara Şruti denir.
• Smiritti: Halk arasında anlatılan dini hikâyeler,
atasözleri, masallar ve kahramanlık
destanlarından oluşan metinlerdir. Ramayanai
Mahabharata, Bhagavad Gita ve Puranalara
Smiritti denir.

Cayinizm, MÖ 6. yüzyılda şekillenen,
Hinduizm’den çıkan mezhepler içerisinden teşkilatlanan
bir dindir. MÖ 8. yüzyılda Hinduizm’in Kşatriya
kastından Parişva’nın aydınlanma sonrası prensiplerini,
Vardhamana Cinata geliştirmiş ve sistemleştirmiştir.

Cayinizm, Hinduizm’deki reenkarnasyon
anlayışından kurtulmayı hedeflemektedir. Bunun için
zahidane yaşam anlayışı öne çıkarılmış, çilekeş bir hayat
tarzı benimsenmiş, herkesin ulaşmayı hedeflediği Ahimsa
anlayışı gelişmiştir.

Tüm canlılara karşı nazik davranmayı ve şiddet
uygulamamayı benimseyen anlayışa “Ahimsa”
denilmektedir

İyi beslenme insanda dünyevi arzu ve istekleri
artıracağından, ayrıca hiçbir canlıya şiddet uygulamama
prensibi nedeniyle cayinistler yaşamlarını vejetaryen
olarak sürdürmekte, bitkisel gıdalarla beslenerek, sarhoş
edici maddelerden de uzak durmaktadırlar.

Cayinizm’de iki mezhep ortaya çıkmıştır:
• Svetambaras
• Digambaras

Cayinizm’in her iki mezhebinin de hedefi
yeniden doğuş döngüsünden kurtulmaktır. Bu durum ya
her şeyin terkedilmesi ya da toplumda zahidane bir yaşantı
anlayışı olarak iki şekilde hayat bulmuştur:
• Digambaras’lar her şeyi terk etme anlayışıyla
çıplak yaşamı benimsemişlerdir. “Hava
giyinenler” olarak isimlendirilirler. Günde bir kez
yemek yer ve zamanlarının çoğunu tefekkürle
geçirirler.
• Svetambaras’lar “Beyaz giyinenler” demektir;
çoğunluğunu din adamlarının ve öğrencilerinin
oluşturduğu, toplumsal hayata ve iş dünyasına
uyum sağlamış cayinistlerdir.
Her iki mezhepte de din adamları ve keşişlerin kadınlarla
ilişki kurması yasaktır. Kadınlara dini hiyerarşide yer
verilmemiştir.

Bir Cayinistin karma ve tenasühten kurtulup
nirvanaya ulaşabilmesi için uyması gereken 5 temel ahlaki
kural bulunmaktadır:
• Öldürmemek
• Çalmamak
• Az mala sahip olmak
• Yalan söylememek
• Ailevi ilişkilerden uzak durmak

Cayinizm dininin sembolü, ortasında tekerlekle
tasvir edilen Ahimsa’yı temsil eden “el”dir.

Cayinistler için Mahavira, her zaman örnek
alınması gereken şahıstır. Manastır yaşantısını ve
kurallarını Mahavira’nın koyduğu söylenir. Tirthankaralar
ise aydınlanmayı elde eden, bir tür aziz olduğu düşünülen
kişilerdir. Mahavira’dan önce 24 olduğu söylenmektedir.

İçlerinde bol miktarda tanrı heykeli bulunan
Cayinist mabetlerde ibadet günün belirli zamanlarında tüm
cayinistler tarafından gerçekleştirilir. İbadet sırasında
Mahavira ve Tirthankaralar üzerine ilahiler söylenir, tövbe
edilir ve tefekkür yapılır.

Mahavira, tanrı konusunda açık ve net bir tavır
koymamıştır. Hinduizm’deki politeist anlayış,
Cayanizm’de kendisini ikinci derece önemli tanrılar ile
gösterir. Tanrı, evrenin yaratıcısıdır. Görev ve
sorumluluklarına göre göklerin tabakalarında yer alan
tanrısal varlıklar ölümsüz değildir. Tanrılar âleminin en
üstünde reenkarnasyon döngüsünden kurtulmuşlar yer
almaktadır.

Başlangıçta Mahavira’nın verdiği vaazlar sözlü
olarak aktarılırken, MS 500 yıllarında “Agama ve
Sidhanta” adlı 45 bölümlük kitap oluşturulmuştur.

Sihizm dini, 16. yüzyılda, Hindistan’da,
Hinduizm ile İslam inancının karışımı ile oluşmuş bir
dindir.

Guru Nanak

Guru Nanak, Hinduizm’in Kşatriya kastına
mensup olarak doğmuştur ve fakirlik nedeniyle
memleketini terk ederek, uzun yıllar Müslüman bir tüccara
hizmet etmiştir. Bu yüzden Sihizm Hinduizm ve İslam
inancının bir karışımıdır. Nanak, “Tanrı’nın Birliği” ve
“İnsanın Kurtuluşu” kavramlarına önem vermiş, insanın
dünyevi değerlerden vazgeçerek tanrı ile bütünleşmesi
üzerine kurulu bir dindarlık disiplinini benimsemiştir.

Sihizm, Hinduizm’in inanç haline gelmiş kültürel
birikimine, Kast Sistemine ve çok tanrılı hayat anlayışına
karşı çıkmıştır.

Hinduizm’e inanan yerli halkın Müslümanlar
tarafından idare edildiği dönemlerde İslam kültür ve
anlayışının bölge halkı üzerinde derin izler bırakmış
olması nedeniyle, bu iki dinin tanrı anlayışları arasında
paralellik bulunmaktadır.

Sihizm, her zaman, her yerde var olan ve sonsuz
özelliklere sahip tek bir Tanrı’yı önerir; putlara ve aracı
tanrılara karşıdır. Sihlere göre Tanrı birdir ve kurtuluşu
isteyen insanlarla samimi ilişkiler kurabilen aşkın bir
yaratıktır. İnsan beş duyusuyla Tanrı’yı algılayamaz bu
yüzden varlığının bilinmesi için Tanrı insana akıl ve
anlayabilme kabiliyeti vermiştir. Tanrı katında tüm
insanlar eşittir. Tanrı insan şekline girmez ve herhangi bir
cinsiyeti yoktur.

Adi Grant

Her şeyin yaratıcısı Tanrı’ya kulluk ve ibadet
etmek önemlidir. İbadetin şekli yoktur. Sihimin sembolü
olan Adi Grant’ın ve kılıcın bulunduğu Amritsar’daki
Altın Tapınak ibadet merkezidir. Sihler ibadetten önce
ebdeste benzer temizlik yapılır, ibadet sırasında kutsal
kitaptan bölümler okunur ve Tanrı’nın adı zikredilir.

Sihizm’de Tanrı katından tüm insanlar eşittir; bu
yüzden kast, ırk, sınıf, cinsiyet ayrımı yapılmadan
herkesin yaşama hakkına saygı duyulur. Yeryüzündeki her
canlının Tanrı’nın ruhuna sahip olduğu düşüncesiyle
canlılara saygı gösterilir. Aile yaşantısı önemlidir. Sihler,
kazançlarının %10’unu diğer insanlara yardım için,
zamanının %10’unu da Tanrı’ya hizmet için ayırırlar.
Maddiyata bağımlılık anlamsızdır, uyuşturucu, alkol ve
tütün yasaktır.

Sihler şeklen 2 mezhebe ayrılmaktadır:
• Nanak: Saçları traşlı Sihler
• Khalsa: Saç kesmeyip türban takan Sihler.

Budizm, MÖ 6. yüzyılda Hindistan’ın kuzeyinde
Kapilavastu şehrinde kurularak yayılmıştır.

Sidharta Guatama

Buda, uyanmış, idrak etmiş, hakikati fark etmiş,
bilinçlenmiş anlamına gelmektedir. Bir kral çocuğu olan,
iyi eğitimli, evli Guatama 29 yaşında sarayı terk ederek
münzevi hayatına başlamıştır. 35 yaşına gelen
Guatama’nın, Neranja nehri yakınında Bodh-Gaya denilen
yerdeki bir incir ağacının altında otururken aydınlanarak
Buda olduğuna inanılır.

Budist topluluğa “Sanga”, ibadethanelerine
“Pagoda” adı verilmekte; daha büyük yapılara ise“Vihara”
denilmektedir.

Nirvana, Budizm’in hedefi, en temel kavramı ve
diğer inançlardan ayıran bir terimdir. Buda, Hinduizm’in
kast sistemine ve Brahmanların şekilci din anlayışına karşı
çıkmış, insanın kurtuluşu için tenasühten kurtulması
gerektiğini gerektiğini vurgulamıştır. Bu kurtuluş
Nirvana’ya ulaşmakla mümkün olabilir. Nirvana’ya,
dünyaya meyletmeyerek, arzu ve istekleri dizginleyrek,
acı ve ızdıraba tahammül ederek, ruhsal arınmayla
egzersizleriyle ve hakikat bilgisini kavrayarak ulaşılabilir.

Budizm’de Nirvana’ya ulaşmak için Yoga ve
Meditasyon tekniklerindne yararlanılır:
• Yoga: Beden ve zihnin doğal dengesini
sağlamayı hedefler. Hakikatin kavranması,
benliğin tanınması ve huzura kavuşmasıdır.
• Meditasyon: Manevi arınma tekniğidir. Kişinin
iç huzuru ve değişik şuur halleri elde etmesini
sağlayan, zihin denetleme teknik ve
deneyimlerinden oluşur.

Pitaka.

Buda’nın anlatıları yazıya geçirilmemişti.
Yüzyıllarca sözlü olarak aktarılan Budizm, MÖ 1.
yüzyılda Seylan’da Pali dilinde tripitaka halinde
kitaplaştırılmıştır:
• Vinaya Pitaka: Budist cemaatin mabette ve
günlük yaşamda neler yapması gerektiği üzerine
kuralları anlatır.
• Sutta-Pitaka: Buda’nın konuşmaları, nasihatleri
ve müritlerinin aktarımlarından oluşan
öğretilerdir.
• Abhidamma Pitaka: Budizm’in felsefi düşünce
temellerinin açıklandığı doktrinlerdir.

Dünya hayatında;
• Izdırabın ne olduğunu bilmek,
• Izdırabın kaynağını bilmek,
• Izdıraba götüren yolları bilmek,
• Izdırabın nasıl ortadan kaldırılacağını bilmek.

Budistler 8 kutsal yolu vardır:
• Doğru iman
• Doğru düşünce
• Doğru konuşma
• Doğru davranış
• Doğru gayret
• Doğru iş
• Doğru karar
• Doğru tefekkür

İki büyük mezhep vardır:
• Hinayana Budizm’i:Güney Budizm’i, ferdi
kurtuluşu benimser, Srilanka, Birmanya, Laos,
Taylan ve Vietnam’da yaygındır.
• Mahayana Budizm’i: Kuzey Budizm’i, toplu
kurtuluşu benimser, Tibet, Çin, Japonya ve
Kore’de yaygındır.

Budizm, tanrı konusunda açık ve net ifadeler
kullanmamaktadır. Buda’nın Tanrıyı reddeden bir anlayışı
yoktur. Hinduizm’deki antropomorfist tanrı anlayışına ve
tanrısal figürlere, şekillere, heykellere karşı çıkmıştır.

Bazı mezheplere göre meditasyon ve derin
düşünce yeterlidir, bazılarına göre ise günlük yaşamdaki
her eylem ibadet sayılabilir. İbadet bireyseldir, secdeye
kapanılır. Her budist kendi usulüne göre ibadetini evinde
yapar. Budist din adamları ve keşişler ise ibadethanelerde
kutsal metinlerden pasajlar okur ve tefekkür yapar. Mabet
koridorlarındaki, üzerinde pitakalardan cümlelerin
bulunduğu büyük dua tekerlerini veya ellerinde küçük dua
çarklarını çevirirler.

Uzakdoğu kökenli dinler şu şekilde sıralanabilir:
• Konfüçyanizm
• Taoizm
• Şintoizm

Konfüçyanizm, MÖ 6. yüzyılda, Çin’de, Çinli
filozof Konfüçyüs (Kung Fu Tzu) tarafından kurulmuştur.

Konfüçyanizm, Çin kültür ve tarihine ait inanç ve
ibadetler birliğidir. Eski Çin’de yüce tanrı “Tien” adı
verilen gök tanrı anlayışı yaygındır. Tien, insanın kaderi

ile ilgilenen, mutluluğunu isteyen bir tanrıdır; evreni
yaratıp kenara çekilmemiştir. Konfüçyüs, “içimdeki
erdemi gök üretti” derken tien tarafından
görevlendirildiğini ifade etmektedir.

Konfüçyüs, “Atalar Kültü”ne dayalı Çin inanç ve
davranışlarını yeniden yaşatmak için eski Çin metinlerini
revize ederek öğrencilerine sözlü olarak aktarmıştır.
Ölümünden sonra yazıya geçirilen metinler başlıca iki
grupta toplanmaktadır:
• Beş Klasik:
1. Tarih Kitabı: Çin tarihine ait bilgiler
2. Değişiklikler Kitabı: Mistik ve metafizik
olaylar
3. Şiirler Kitabı: 305 tane şiirsel anlatım
4. Törenler Kitabı: İbadetler, ayinler ve
törenler hakkında bilgiler
5. Güze ve Bahar Kitabı: İlkbahar ve
Sonbaharla ilgili anlatımlar
• Dört Kitap:
1. Konfüçyüs’ün vaazları
2. Mensiyüs’ün sözleri: Öğrencisi
Mensiyüs’ün anlatımları
3. Orta yol doktrini: Her konuda aşırılıktan
kaçınma yollaru
4. Büyük bilgi: Hakikati kavrama rehberi.

Taoizm, tabiatla ilgili çok güçlü eğilimlere sahip
Çinli münzeviler arasında gelişen inanç ve uygulamalara
verilen isimdir. MÖ 6. yüzyılda yaşayan, saray arşiv
memuru Lao-Tzı tarafından kurulmuştur.

Toizm’in kökenleri, kehanet ve tabiat ruhlarına,
ibadetleri ise eski Çin kültür ve mirasındaki dinsel
uygulamalara dayanmaktadır.

Taoizm, Çin’de yaygın olan Yin ve Yang anlayışı
üzerine şekillenmiştir.

Yin ve Yang, karşıt kutupları ve bu kutupların
birbirleriyle olabilecek her türlü ilişkisini ortaya koymaya
çalışan, gelmiş geçmiş tüm bilgi kaynaklarında
görülebilen bir anlayıştır.

Panteist bir tanrı anlayışı vardır; Lao-Tzu’ya göre
yeryüzündeki herşey hatta evren Tanrı’nın bir parçasıdır.
Tanrı he rşeydir ve her şey Tanrı’dır. Tanrı, insan
dünyasında, nesnelerde ve tabiatta varlığını gösterir,
görülmez, işitilmez ve kavranamaz, ezeli ve ebedidir,
herşeyin kaynağı, herşeyi yaratan ve besleyen, hiçbir şeye
iihtiyacı olmayandır. Her şeyin yaratıcısı Tao’yu övmek
ve yüceltmek insanın vazifesidir.

Tao-te-King

Şintoizm

Tanrıların Yolu

 Şintoizm, kurucusu olmayan bir dindir

Şintoizm, üç dönemde incelenebilir:
• En eski dönemlerden Budizm’in Japonya’ya
girişine kadar geçen, MS 552 ‘ye kadar süren
dönem.
• Budizm, Şintoizm mücadelesinin arttığı, 9.
yüzyıla kadar süren dönem.
• Şintoizm ile Budizm’in birbirinden ayrıldığı, 12.
ve 19. yüzyıllar arasındaki dönem.

Şintoizm’de geleneksel animist anlayışın
etkisiyle ruhlar büyük önem taşır. Bu ruhlara “Kami” adı
verilir.

Şintoizm’de Kami, Tanrı ve ruhlar için kullanılır.
Kami, insanın kavrayabileceği en üstün varlıktır.
Milyonlarla ifade edilebilecek tanrılar mevcuttur bu
yüzden politesit bir tanrı anlayışının hakim olduğu
söylenebilir. En büyük tanrı Güneş Tanrıçası
Amaterasu’dur.

Şintozim’de din görevlisine Kannuşi adı verilir;
özel okullarda yetiştirilir, evlenebilir, günlük hayatta sivil
giyinir ve mabet görevlerinin yanında öğretmenlik,
memurluk gibi işlerde çalışabilirler.

İki önde gelen mezhep sayılabilir:
• Tenrikyo.
• Konkokyo

Şintoizm’in iki kutsal metni bulunmaktadır:
• Kojiki: Dünyanın yaratılışından 628 yılına kadar,
Japonya tarihinin anlatıldığı, 712 yılında 3 cilt
halinde yazıya geçirilen sözlü aktarımlar.
• Nihongi: Kojiki’nin yorumu sayılabilecek, en
eski tarihli resmi metindir. Japonya’nın resmi
tarihini aktaran metinler, 720 yılında 30 cilt
halinde yazılarak tamamlanmıştır.

Din insanla vardır. İnsanların iyi bir hayat sürmelerini amaçlar.

Dinler, inanma duygusu üzerine kurulmuş ve insanların ihtiyaçlarına göre kurumsallaşmış sistemlerdir.

Yeryüzünde yaklaşık 6,5 milyar insanın hemen hepsi bir din mensubudur.

Dinler Tarihi geçmişten günümüze yeryüzünde yaşayan tüm insanların inandıkları dinleri inceleyen bir bilim dalıdır.

Dinlerin inanç yönünden gelişimini, birbirleriyle etkileşimini, tarihsel değişimini ve sosyal yönlerinin anlaşılmasını kolaylaştıran coğrafi konumlarına göre yapılan tasniftir.Bu doğrultuda dinleri Hint ve Uzakdoğu Kökenli Dinler ile Ortadoğu Kökenli Dinler şeklinde iki gurupta incelememiz, hemen hemen günümüzde yaşayan tüm dinleri araştırmamızı sağlayacaktır

Hint kökenli dinler denilince: Hinduizm, Budizm, Sihizm ve Cayinizm

Konfüçyanizm, Taoizm ve Şintoizm 

 ‘Brahmanizm’ denilmiştir. 

Dharma; Kozmik düzen, kanun, şeriat, tutulan yol anlamlarına gelir. Hindular da bundan hareketle kendi dinlerine ‘Sanatana Dharma’, yani ‘Tanrı Brahma tarafından oluşturulan ebedi kozmik düzen’ derler.

Hinduizm’in tarihi süreçte geçirdiği evreleri beşe ayırabiliriz: 1. Vedalar dönemi : MÖ 2000 ile MÖ.500 arası. Bu dönemde Vedalar ve Upanişadlar tamamlandı. 2. Sutralar dönemi : MÖ ile MÖ.200 arası Kurbanların günlük yaşantıya ve kutsal metinlere girdiği dönem. 3. Destanlar dönemi : MÖ 200 ile MS.300 arası dönem. Ramayana, Mahabharata Destanları ile Manu kanunnameleri ile Bagavagita’nın yazıldığı dönem. 4. Puranalar dönemi : MS 300 ile 750 arası dönem. Hint düşüncesi üzerine yazıların oluştuğu dönem. Hinduizm bu dönemde yayılmaya başlamıştır. 5. Ortaçağ ve sonrası Hinduizm : 750 sonrası günümüze kadar Hinduizm’in Sistemleştiği, Hint felsefesinin köklü hale geldiği ve Hint kıtasında Hinduizm’in yerleştiği dönem.

Hinduizm vahiy kökenli bir dindir. Fakat bu vahiy anlayışı Ortadoğu kökenli dinlerdeki gibi Tanrı’nın insanlara seçtiği peygamber vasıtasıyla bildirdiği hakikatler şeklinde değildir. 

Hinduizm’de Rişi denen bir kavram vardır. Rişi (Peygamber)’ler İnsanın değişik evrelerden geçişi sonrası ulaştıkları bir makam olup, kutsal metinleri en iyi anlayan ve aktaran konumundadırlar.

Kast sistemi denilen bu yapı kutsal kitapları Rig Veda’ya dayandırılan dini bir inançtır. 

Kast aynı kültürel seviyeye sahip, meslekleri, örf adet ve gelenekleri ortak olan gruplara denilir. Hinduizm’de Kast’ı oluşturan gruplar bir insanın uzuvlarına benzetilmekte, tüm kastların ise Tanrı’yı temsil ettiği düşünülmektedir.

Kast Sistemini oluşturan guruplar: 1. Brahminler: Din Adamlarının oluşturduğu Kasttır. Halka Kutsal metinlerin öğretilmesi ve bazı törenlerin icrasında görev alırlar. 2. Kşatriyalar: Yöneticiler, Prensler ve Askerlerin oluşturduğu Kast. 3. Vaisyalar: Tüccarlar, toprak sahipleri ve Çiftçilerin Kast’ı 4. Sudralar: İşçiler, Hizmetçiler ve Kölelerin Kast’ı

Kast dışında kalan ve toplumda bir görevi olmadığı düşünülen kişilere de Parya (dokunulmazlar) denilmektedir.

Kast sistemi ekonomik bir sınıflandırma ile karıştırılmamalıdır. Zira Sudra kastında olup zengin olan birçok Hindu vardır. Kastlar arası bu dünyada geçiş yoktur. Kişinin bir üst kasta geçişi ancak reenkarnasyonla (yeniden doğum ile) mümkündür. Farklı Kastlar arasında evlilik yapılamaz. Eğer bir evlilik gerçekleşmişse doğan çocuk bu hayatında iki kast arasında olup, bir sonraki hayatında karmik birikimine göre yeni bir kast’ta yer alır.

Karma ve Tenasüh anlayışıdır. Hinduizm’de zaman çizgisel değil döngüseldir. Bir Hindu doğum-yaşantı-ölüm çemberinde bir sonraki doğumunun daha üst kastta gerçekleşmesi için mücadele eder. Buna ulaşmak, yaşantıda elde edilecek Karmik birikime bağlıdır.

Karma: yapılan işler sonucu elde edilen kazanım veya kayıplara verilen addır. Karmik birikim ruhların bir sonraki hayatlarında daha üst veya alt kastlarda doğmasında etkindir. Buna da Tenasüh (Ruh Göçü) denilmektedir.

Tanrı’yı hatırlatan ‘Om’ hecesini okuyarak işe başlar.

Evlerde Puja denilen ibadet odasında Tanrı heykellerinin konulduğu ve ibadetin gerçekleştirildiği köşeler vardır.

Hinduizm’de Oruç halktan ziyade Brahmanlar sınıfının yaptığı bir ibadettir. Ay takvimine göre gerçekleştirilen Oruç, her ayın başında ve ortasında tüm gün aç kalarak gerçekleştirilir.

Bunların içerisinden Tanrılar panteonunda en üst tabakada yer alanları: Brahma (Yaratıcı Tanrı), Vişnu (Koruyucu Tanrı), Şiva (Yok edici, cezalandırıcı Tanrı), Agni (Ateş Tanrısı), Varuna (Kozmik düzeni sağlayan Tanrı), Soma (Ay Tanrısı), Surya (Güneş Tanrısı), İndra (Savaş Tanrısı), Vayu (Rüzgar Tanrısı).

Hinduizm’in Kutsal Metinleri Sanskritçe dili ile yazılmıştır. 

Birçok kutsal metin esas itibariyle ikiye ayrılır:
1. Şruti : Sanskritçede “işitilen şey” anlamına gelmektedir. Bu guruptaki metinlerin belli bir yazarı yoktur. Vahye ve ilhama dayalı metinlerdir. Kutsal kişilere (Rişiler) iletilen ilahi kayıtlar olduğuna inanılmaktadır. Vedalar, Vedalar üzerine yapılmış yorumları içeren Brahmanalar, Aranyakalar ve Upanişadlara Şruti’denir.

2. Smiriti : Halk arasında yaygın olarak anlatılan Dini Hikayeler, Atasözleri, Masallar ve Kahramanlık Destanlarından oluşan metinlerdir. Ramayana, Mahabharata, Bhagavad Gita, Puranalar’dır.

Hinduizm’de domuz eti yasaktır. Hinduizm’de İnek ve Ganj Nehri, kutsal kabul edilir. Ölen kişi yakılır ve külleri Ganj nehrine dökülür. Yüzyıl öncesine kadar kadın, ölen kocasıyla birlikte yakılırken, Şimdi bu âdet kaldırılmıştır.

MÖ 6.yüzyılda ortaya çıkan bir dindir. Hinduizm’den çıkan onlarca mezhep içerisinden teşkilatlanarak din şeklini almıştır. Dünya nüfusunun yaklaşık % 0,1 inin inandığı Cayinizm, günümüzde Hindistan’ın Bihar eyaletinde yayılmış bir dindir.

MÖ 8. yüzyılda Hinduizm’e bağlı ve Kşatriya (Yönetici sınıfından) kastına mensup olan Parişva isimli bir şahsın aydınlanma sonrası ortaya koyduğu prensipleri Vardhamana Cinata geliştirmiş ve sistemleştirmiştir.

Cina “Yenen, Galip gelen kahraman “ anlamındadır. 

MÖ 599-527 yılları arasında yaşamıştır.

Cayinizm’in doktrininde hedef Hinduizm’deki reenkarnasyon (yeniden doğuş) anlayışından kurtulmaktır. Bunun için zahidane yaşayış öne çıkarılmış, çilekeş bir hayat tarzı benimsenmiştir. Bu doğrultuda Ahimsa denen ve herkesin ulaşmayı hedeflediği bir kavram gelişmiştir.

Ahimsa: Tüm canlılara karşı nazik davranılmasını ve şiddet uygulanmamasını benimseyen anlayıştır.

Cayinistler arasında aşırı zühtün prensip olarak benimsenmesi ve ahimsa anlayışı ile zirai faaliyetler ve hayvancılık gelişmemiştir. Günümüzde Cayinistler genelde iş hayatında ve ticarette aktif ve başarılıdırlar. Cayinistler vejeteryandır. Bitkisel gıdalarla beslenerek et yemeyen bir toplumdur. Sarhoş edici içkilerden uzak dururlar. İyi beslenme insanda dünyevi arzu ve istekleri artıracağı için, ayrıca hiçbir canlıya şiddet uygulanamayacağı prensibi, yaşantılarını vejeteryan olarak şekillendirmelerine sebep olmuştur.

Cayinizm’de iki mezhep ortaya çıkmıştır. Svetambaras ve Digambaras’lar. Her iki mezhebin de hedefi yeniden doğuş çarkından kurtulmaktır. Bu durum ya her şeyin terk edilmesi ile elde edilecek veya toplumsal yaşantı içerisinde zahidane yaşantıyla. Svetambaras’lar; ‘Beyaz giyinenler’ demektir. Din adamlarının ve bu yolda eğitim alan öğrencilerin çoğunluğu oluşturduğu, toplumsal hayata ve iş dünyasına uyum sağlamış Cayinistler bu gurubu oluşturur. Bir Cayinist içtiği suyu ve havayı süzerek alır. Ağızları kapalı, beyaz elbiseleri, ellerinde bir baston ve sadaka tası klasik giyim tarzlarını oluşturur. Digambaras’lar ise her şeyi terk etme anlayışı ile çıplak yaşamı benimseyenlerdir. ‘Hava giyinenler’ olarak da isimlendirilirler. Günümüzde artık bunlar da belden aşağısını örtmektedir. Günde bir kere yemek yerler ve çoğu zamanlarını tefekkürle geçirirler.

Beş temel ahlaki kurala uymakla mümkündür: a. Öldürmemek b. Çalmamak c. Az mala sahip olmak d. Yalan söylememek e. Ailevi ilişkilerden uzak durmak

Cayinizm’in sembolü ortasında tekerlekle tasvir edilen Ahimsa’yı temsil eden el’dir.

Tirthankaralar: Aydınlanmayı elde eden kişiler, bir tür azizler

Mahavira’nın Buda gibi tanrı konusunda açık ve net bir tavır koymadığını görüyoruz. Hinduizm’deki gibi politeist bir anlayışı ikinci derecede önemli tanrılar olarak kendini gösterir. Tanrı evrenin yaratıcısı olarak kabul edilir. Tanrısal varlıklar ölümsüz değildir. Görev ve sorumluluk alanları ile de bağlantılı olarak göklerin tabakalarında yer almışlardır. Reenkarnasyon inancının görüntüsüne Tanrılar âleminde de rastlanır. Tanrılar âleminin en üstünde döngüden kurtulmuşların oturduğu bir yer olduğu düşünülür. Bu makam artık dünyaya gelmeyeceklerin ikametgâhıdır.

MS 500’lerde Svetambaras mezhebine bağlı olanların gerçekleştirdikleri Vallabhi konsilinde ‘Agama ve Sidhanta’ adı ile 45 bölümden oluşan kitaplar tamamlanmıştır.

Hindistan’da 16. yüzyılda ortaya çıkan Sihizm, Hinduizm ile İslam inancının karışımı ile oluşmuş bir dindir. Hint kökenli Milli Dinler arasında yer alır.

Kurucusu Guru Nanak’tır (1469-1539). Büyük çoğunluğu Hindistan ‘ın kuzeyindeki Pencap bölgesinde Amritsar şehrinde yaşayan Sihlerin nüfusu yaklaşık 25 milyon civarındadır.

Guru Nanak, Kşatriya kastına mensup bir ailede doğmuştur. Fakat fakirlik sebebiyle memleketini terk etmiş Müslüman bir tüccarın yanında uzun yıllar hizmet etmiştir. Çevresindekileri verdiği vaazlarla etkileyen Nanak, bir süre sonra batı Hindistan’da, İran, Irak ve Mekke’de tanınan bir kişi olmuştur.

Nanak “Tanrı’nın Birliği” ve “İnsanın Kurtuluşu” na önem vermiştir. O’na göre İnsanın kurtuluşu bu dünya ve değerlerine bağlı olmamaktan, onun kölesi gibi davranmamaktan geçer. Kurtuluşu arayan kimse dindarlık disiplinine uymak zorundadır. Kurtuluş disiplini demek mabette ibadet veya hac gibi görünen davranışlar değildir. İnsanın Tanrısal hakikati benliğinde hissetmesi O’nu elde etmesi, bir anlamda Tanrı ile bütünleşmesi gerekir.

Sihizm her yerde, her zaman var olan ve sonsuz özelliklere sahip tek bir Tanrı’ya inanç üzerine kuruludur, bunu savunur. Putlara ve aracı Tanrılara karşıdır. Sihler Tanrı’nın bir olduğuna, kurtuluşu arzu eden insanın samimi ilişkiler kurabileceği aşkın bir yaratık olduğuna inanırlar. 

Amritsar’daki Altın Tapınak ibadet merkezleridir. Orada Sihizm’in sembolü olan kutsal kitapları Adi Grant ve kılıç bulunur. Bir Sih ibadet etmeden önce mabetteki havuzda abdeste benzer temizliğini yapar ve İbadet esnasında da Adi Grant’dan bölümler okur, daima Tanrı adını zikreder.

Adi Grant’da her Sih’in kazancının %10’unu diğer insanlara yardıma ayırması, zamanının da %10’unu Tanrı’ya hizmet ederek geçirmesi tavsiye edilir. Maddi şeylerin biriktirilmesi, bunlara aşırı bağlılık gösterilmesi anlamsızdır.

Sihler şekli olarak iki mezhebe ayrılırlar. Nanak’a tabi olanlar saçlarını traş ederler, Khalsa’ya tabi olanlar ise saç kesmez ve türban takarlar.

Adi Grant sadece bir kitap değil, bir Sih için hayatın özünün, hakikatin kavrandığı tek kaynaktır. Günlük ibadet Adi Grant’dan pasajlar okumak ve dua etmekten ibarettir.

Budizm, MÖ 6. yüzyılda yaşayan Sidharta Gautama tarafından Hindistan’ın kuzey kesiminde, Kapilavastu şehrinde kurulmuş ve oradan yayılmış olan bir dindir. Günümüzde Budizm’in Uzakdoğu’da, Orta Asya’da, Japonya, Çin, Moğolistan başta olmak üzere 600 milyon inananı bulunmaktadır.

Budizm Hinduizm’deki kast sistemine karşı çıkmış ve kişinin kurtuluşa ulaşması için ruh döngüsünün kırılması felsefesini işlemiştir. Bu sebeple inananların büyük çoğunluğu Hindistan dışındandır.

Sidharta Gautama’nın Buda lakabını alışı aydınlanma olayı sonrasıdır. “Buda” uyanmış, idrak etmiş, hakikati fark etmiş, bilinçlenmiş anlamındadır. Bir gün Neranjara nehri yakınında Bodh-Gaya denilen yerde bir incir ağacı altında otururken, otuz beş yaşında Sidharta’nın aydınlandığı ve Buda olduğuna inanılır. Sidharta Gautama Buda, o günden itibaren toplumu vaazları ile aydınlatma görevine başlamıştır.

Nirvana Budizm’in hedefi, en temel kavramı ve diğer inançlardan farklılığını oluşturan bir terimdir. Nirvana, dünyaya meyletmeyen, arzu ve isteklerini dizginleyen, acı ve ızdırablara tahammül eden, hakikat bilgisini kavrayan kişilerin ulaşacakları zirvedir. Nirvana’ya ulaşmak için arzu ve ihtirası yok etmek, kötü huy ve davranışları bırakmak, hakikati kavrayacak olgunluğa ulaşmak gerekir. Kişi Nirvana’ya ulaşınca tenasüh denilen ruh göçünden, hayatın sonsuz tekrarlanan döngüsünden kurtulacaktır.

Bu aşamada yoga ve meditasyon Budizm’de uygulanan tekniklerdendir. 

Yoga: Pratikte zihin ve beden bilimidir. Beden ve zihnin doğal dengesini sağlaması hedeflenir. Burada amaç Hakikatin kavranılması, benliğin tanınması ve huzura kavuşmasıdır. 

Meditasyon ise birçok kültürde ve dinde uygulanan manevi bir arınma tekniğidir. Meditasyon, kişinin iç huzuru, sükûneti, değişik şuur hallerini elde etmesini sağlayan, zihnin denetleme teknikleri ve deneyimlerine verilen addır.

Budizm’de önemli kavramlardan biri bir diğeri Sanga’dır. Sanga; Budist inananlar topluluğunun tümünün anlatımı için kullanılan bir ifadedir. İslam’daki ümmet kavramı ile eşdeğer görebileceğimiz bu terim Budizm’de iman ilkesi içerisinde de yerini bulmuştur. Bu ilke “Buda’ya sığınırım, Sanga’ya sığınırım, Darma’ya sığınırım” dır. 

Darma, Hinduizm’deki gibi Budizm’in de benimsediği ve kanun, din, nizam, gidilen yol anlamlarında kullanılan bir terimdir.

Bir Budist dört hakikat önemlidir. Bu dünya hayatında Izdırabın ne olduğunun, Izdırabın kaynağının, ızdıraba götüren yolların ve ızdırabın nasıl kaldırılacağının bilinmesi gerekir. Izdırabın kaldırılması arzu ve isteklerin yok edilmesi ile mümkündür. Bu da sekiz kutsal yolun uygulanması ile elde edilecektir: Doğru iman, Doğru düşünce, Doğru konuşma, Doğru davranış, Doğru gayret, Doğru iş, Doğru karar, Doğru tefekkür.

Budist mabetlerine Pagoda denilir. Vihara ise daha büyük yapılara verilen isimdir.

Buda’dan sonra ortaya çıkan iki büyük yorum iki yaygın mezhebin doğuşuna sebep olmuştur. Güney Budizm’i olarak ta isimlendirilen ve ferdi kurtuluşu ön plana çıkaran Srilanka, Birmanya, Laos, Tayland ve Vietnam çevresi Budizm’e Hinayana Budizm’i denir. Kuzey Budizm’i de denilen ve toplu kurtuluşu benimseyen, Tibet, Çin, Japonya ve Kore çevrelerinde yaygın olan Budizm’e ise Mahayana Budizm’i denir.

Budizm temelde insanın acı ve ızdıraplardan kurtulmasını ve nirvana’ya ulaşmasını hedeflemiştir. Buda, Hinduizm’deki gibi antropomorfist tanrı anlayışına ve tanrısal figürlere, şekillere ve heykellere karşı çıkmış ve sağlığında bunların mabede konulmasını yasaklamıştır. Fakat sonraki dönemlerde Buda’nın heykelleri mabette yer almış ve Tanrıya ulaşmak için aracı tanrılar olarak kullanılmaya başlanılmıştır.

Bu üç sepet: 1. Vinaya Pitaka : Budist cemaatin (Sanga) mabette ve günlük yaşantılarında neler yapmaları gerektiği üzerine kuralların anlatıldığı disiplinler sepetidir. 2. Sutta- Pitaka : Buda’nın konuşmaları, nasihatleri ve müritlerinin aktarımlarından oluşan öğretiler sepeti. 3. Abhidamma Pitaka: Budizm’in doktrininin, Felsefi düşüncesinin temellerinin açıklandığı, doktrinler sepetidir.

MÖ 6. yüzyılda Çinli bir filozof Konfüçyüs (Kung Fu Tzu) (MÖ 551-479) tarafından kurulmuş bir dindir. Çin milli dinleri arasındadır.

Taoist veya Budist inanç ve uygulamaları devreye girmektedir.

Bu ahlaki sistem milleti siyasi otoritenin kontrolünde huzura kavuşturmak için kurulmuştur.

Çin tarihinde yüce tanrı olarak “Tien” adı verilen ve Göğün efendisi olarak ifade edilen “Gök Tanrı” anlayışı yaygındır. 

Konfüçyanizm’in kutsal metinleri iki guruptur. Bunlar “Beş Klasik” ve “Dört Kitap” tır. Beş Klasik: 1. Tarih Kitabı : Çin Tarihine ait bilgiler bulunur. 2. Değişiklikler Kitabı: Mistik ve metafizik olaylar aktarılır. 3. Şiirler Kitabı: 305 tane şiirsel anlatımın bulunduğu bölüm. 4. Törenler Kitabı : İbadetler, ayinler ve törenler hakkında bilgi verilir. 5. Güz ve Bahar Kitabı : İlkbahar ve Sonbaharla ilgili olaylar anlatılır. Dört Kitap: 1. Konfüçyüs’ün vaazları. 2. Mensiyüs’ün sözleri : Öğrencisi Mensiyüs’ün anlatımlarını içerir. 3. Orta yol doktrini : Her konuda aşırılıktan kaçınma yolları anlatılır. 4. Büyük Bilgi : Hakikati kavrama için hazırlanan rehber.

Taoizm tabiatla ilgili çok güçlü eğilimlere sahip Çinli münzeviler arasında gelişen inançlar ve uygulamalara verilen bir isimdir. Çin dinleri arasında yer alır.

Kurucusu MÖ 6. yüzyılda yaşayan ve uzun süre sarayda arşiv memurluğu yapan Lao-Tzu’dur. Çin, Japonya, Kore ve Güneydoğu Asya civarlarında yaygın olan Taoizm’in dünya nüfusundaki yeri % 0,1 civarındadır.

Taoizm’in dünya görüşü Çin’de yaygın olan Yin ve Yang anlayışı üzerine şekillenmiştir. Yin ve Yang dünyada bugün var olan gelmiş geçmiş tüm bilgi kaynaklarının temelinde görünebilen, karşıt kutupları ve bu kutupların birbiriyle olabilecek her türlü ilişkisini ortaya koymaya çalışır.

Taoizm’de hayatın gayesi sükûnettir. “Wu-vey” denen bu prensipte, İnsan harekete geçmeden önce sakin olmalı, hiçbir şey söylemeden dengeyi kavramalıdır. Tabiat kanunları her zaman mükemmeldir ve tabiat da daima güzeldir. İnsan tabiatın sesine kulak vermelidir. Yoksa bu kanunlara müdahale ederek bu güzellikleri icraatlarıyla değiştirmemelidir.

Lao-Tzu’ya göre dünyadaki tüm fenalıklar, ihtiraslar, karışıklıklar hep öğrenilen şeylerden kaynaklanmaktadır. İnsan kendini dinleyerek kendi kalbini okuma yolunu bulmalıdır. Ancak o zaman hakikat kavranır ve ezeli erdem kazanılır.

Taoizm’de panteist bir tanrı anlayışı karşımıza çıkar.  Lao-Tzu’ya göre yeryüzündeki her şey hatta evren Tanrı’nın bir parçası olarak düşünülmektedir. Tanrı her şeydir ve her şey Tanrı’dır. Tanrı insanın dünyasında, nesnelerde ve tabiatta her yerde varlığını gösterir. Lao-Tzu’nun, Tao olarak isimlendirdiği Tanrı görülmez, işitilmez ve kavranılmaz. O, ezeli ve ebedidir. O, her şeyin kaynağıdır, her şeyi yaratan ve besleyendir. O’nun hiçbir şeye ihtiyacı yoktur.  Taoist ahlak anlayışının temeli mistiktir. Dünyaya meyle karşı çıkan zahidane yaşayış ön plandadır. İnsanın vazifesi her şeyin kaynağı ve yaratıcısı olan Tao’yu övmesi ve yüceltmesidir. Lao-Tzu sağlığında Tao’dan Bir, Bir’den iki (Yin ve Yang), ikiden üç (Yin,Yang ve Nefes), üçten de evrenin yaratıldığını ifade etmiştir. Fakat daha sonraları Budizm’in de etkisi ile evrenin tanrılarla dolu olduğu anlayışı gelişmiştir.

Lao-Tzu, seçilen ve gidilen “yol” anlamına gelen “Tao” kavramı üzerine düşüncelerini, Çin’in geçmiş kültürel birikiminden de istifade ederek kitabı “Tao-te-King” de toplamış bu kitap daha sonra talebesi Chuang-Tzu’nun da ilaveleri ile Taoist doktrini barındıran kutsal kitap olarak kabul görmüştür. Tao-te-King, Tao ve te hakkında seksen bir bölümün bulunduğu bir kitaptır. Kitap Tao dışında felsefi ve metafizik konuları anlatırken oldukça mistik bir dil kullanmıştır. Bu sebeple Taoist olmayanların anlamasının zorluğu sıklıkla ifade edilir.

Şintoizm Japon milli dinidir. Şinto kelimesi “Tanrıların yolu” demektir. Japonlar’ın en eski dönemlerden itibaren sahip oldukları inançlarının reforme edilmesi ile ortaya çıkan bir dindir.

Şintoizm kurucusu olmayan bir dindir. Üç dönemde incelenir. Bu dönemler; 1. En eski dönemlerden Budizm ‘in Japonya’ya girişine kadarki dönem (MS 552). 2. Budizm, Şintoizm mücadelesinin arttığı 9.yüzyıla kadarki dönem. 3. Şintoizm’le Budizm’in birbirinden ayrıldığı, 12-19. yüzyıllar arası dönem.

Şintoizm’de geleneksel animist anlayışın tesiri ile ruhlar büyük bir öneme sahiptir. Ruhlar “kami” olarak ifade edilir. Kami, insanın kavrayabileceği en üstün varlık demektir

En büyük tanrı Güneş Tanrıçası Amaterasu’dur. Bu sebeple Güneşin doğuşunu izlemek bir Şintoist’in en önemli dini görevidir.

Din görevlisine kannuşi denir. Kannuşi’ler özel okullarda yetiştirilirler. Din görevlilerinin evlenmesinde bir sakınca yoktur. Dinî ayin dışında sivil giyinirler. Günlük hayatlarında mabetteki görevlerinin yanında öğretmenlik, memurluk gibi işlerde çalışırlar.

Günümüzde Japonya’da Şintoizm’den çıkmış birçok mezhep vardır. Bunlar eğitim, sağlık ve sosyal yardım konularında devletin de desteklediği hareketlerdir. Önde gelenleri Tenrikyo ve Konkokyo mezhepleridir.

Şintoizm’de dünya gök, yer ve yer altı olmak üzere üç tabakadan meydana gelmiştir. Tanrılar bu tabakalardan gök ve yerde bulunurken yer altında ölüler ve devlerin bulunduğuna inanılır. Şintoistlere göre Japonya’daki adalar Tanrıların evliliği ile oluşmuştur.

Şintoizm ‘in kutsal metinleri ikidir: 1. Kojiki: Dünyanın yaratılışından 628 yılına kadarki Japonya’nın tarihinin anlatıldığı eser sözlü aktarılırken 712 yılında yazıya geçirilmiştir. Üç cilttir. 2. Nihongi: Bir nevi Kojiki’nin yorumudur. En eski tarihli resmi metin özelliğine sahiptir. Japonya’nın resmi tarihidir. Devlet hizmetlerinde görev alanların uyması gereken kurallar, törenler ve bayramlar, mabetler ve ayinlerden bahsedilen otuz ciltlik eser 720 yılında tamamlanmıştır.