Günümüzde, yönetim hocalarından, uygulayıcılara hatta öğrencilere kadar kime
sorarsanız sorun hemen hepsi içinde bulunduğumuz çağdaki yönetimsel sorunlar nelerdir konusunda şu ortak düşünceleri ifade etmektedirler. Bu sorunlar;
• Belirsiz bir ekonomi ve
• Karmaşık bir geopolitik ortamdır.

• Tanımlamak,
• Anlamak,
• Yordamak ve
• Kontrol etmektir.

Bu tanım örgütsel davranışın dört temel karakteristiği olduğunu göstermektedir. Birincisi örgütsel davranış bilimsel yöntemi kullanarak araştırmalar yapar, ikincisi birey, grup ve örgütler üzerinde odaklanır. Üçüncüsü doğası gereği disiplinler arası bir yapıdadır ve dördüncüsü ise örgütün etkin bir biçimde çalışması ve bireyin başarısı üzerinde durur.

Davranış sosyal bilimler içinde üç temel disiplin çerçevesinde ele alınmaktadır. Bunlar;
• Psikoloji,
• Sosyoloji ve
• Antropolojidir.

Örgütsel davranış sadece çalışanların iş yerlerinde ne hissettiklerini değil, aynı zamanda da ne derece iyi performans gösterdiklerini de inceler ve çalışan performanslarına ilişkin önemli bakış açıları ve görüşlerle katkıda bulunur. Çalışma yaşamının temelinde yatan şey kâr etmektir. İşletmeler kâr etmek amacıyla yatırım yaparlar.

Bir örgütün en önemli kaynağı çalışan iyi insanlarıdır. Bu kaynağı iyileştirmek ve örgüt içinde mutlu ve verimli kılmak ise örgütsel davranış bilimcilerine düşmektedir.

Örgütsel davranış disiplinin gelişmesinde birçok birey, grup ve örgütsel faktörler etkili olmuş ve bu disiplinin günümüzdeki haline gelmesine katkıda bulunmuştur. Bu disiplin 1940’larda belirgin hale gelmiş ve 1941 yılında ilk doktora tezi George Lombard tarafından Harward iş adresi okulunda (Harvard Business School) sunulmuştur.

Fayol, yöneticinin dört temel fonksiyonu olduğunu belirtmiş ve bunları da;
• Planlama,
• Organize etme,
• Yürütme ve
• Kontrol olarak ifade etmiştir.

1. İsa’nın doğumundan 3000 yıl önce Sümerler hükümetlerin görev ve amaçları konusunu formüle ederek ticari yatırımlar üzerine çeşitli fikirler öne sürmüşlerdir.
2. İsa’dan önce 3000 ve 1000’li yıllarda Mısırlılar binlerce işçiyi organize ederek piramitleri inşa etmişlerdir.
3. Milattan önce 800’le milattan sonra 300’lü yıllarda Romalılar hiyerarşik bir otorite geliştirerek onu en iyi bir biçime getirmişlerdir.
4. Milattan sonra 450 ve 1400’lü yılların sonunda Venedikli tüccarlar ticari kanunlar geliştirmişler ve çift girişli muhasebe defterleri tutmaya başlamışlardır.
5. 1500’lü yıllarda Nicola Machiavelli gücü analiz ederek, günümüzde hala daha okunan kitabını yazmıştır.

20. yy’ın en önemli yaklaşımlarından ilki bilimsel yönetim olmuştur. Bu yaklaşıma birçok kişi önemli katkılarda bulunmuştur. Bunlar arasında Frank ve Lillian Gilbreth, Henry Gantt, Herrington Emerson sayılabilir. Ancak, F.W.Taylor bu yaklaşımın en çok bilinen ismidir.

Bilimsel yönetimin kurucusu Taylor, bu yaklaşımın temel prensiplerini bir işçi olarak girip Philadelphia, Midvale Çelik Endüstrisi’nde şef mühendis olarak yükseldiği dönemde geliştirmiştir.

Weber’in bürokrasi modeli mantık, akılcılık ve etkililik üzerine kurulmuştur. Weber bürokratik örgüt yapısının en etkin yaklaşım olduğunu savunmuştur.

 Fayol’a göre örgütteki faaliyetler başlıca altı grupta toplanabilir. Bunlar;                      • Teknik faaliyetler (üretim)
• Ticari faaliyetler (alım-satım)
• Finansal faaliyetler (para bulma ve kullanma)
• Muhasebe faaliyetleri (kayıt ve istatistiki verilerin tutulması)
• Güvenlik faaliyetleri (işyeri ve işverenlerin korunması)
• Yönetim faaliyetleridir (Koçel, 2003; 201).

Weber’e göre örgüt belirli özelliklere sahip ise, bürokrasinin temel karakteristiklerini
taşımaktadır. Bu özellikler şunlardır:
• Örgütün büyük bir hacme sahip oluşu, istihdam edilen insan sayısının büyüklüğü,
• İstihdam edilen işgörenlerin vasıfsız ya da vasıflı oluşları,
• Basit bir kitle üretim teknolojisi,
• Basit bir ürün ya da çıktıdır.

Weber, bürokrasinin beş önemli niteliğine dikkati çekmiştir. Bunlar:
• İleri bir işbölümü,
• Merkezi bir otoritenin varlığı,
• Rasyonel bir personel yönetimi,
• Bürokratik kaide ve kurallar,
• Kayıt ve ayrıntılı bir dosyalama sistemidir.

Gerek bilimsel yönetim gerekse de klasik yaklaşımın temel kavramları akılcılık, etkililik ve standardizasyon olmuştur.

Hawthorne çalışmaları, böylece örgütsel davranışın ortaya çıkışında öncü araştırmalar olarak belirmiştir.

Elton Mayo hem bir örgüt bilimcisi hem de bir danışman olarak insan ilişkileri yaklaşımı olarak bilenen ve Hawthorne araştırmaları sonucunda ortaya çıkan bu yaklaşımın kurucusu olarak bilinir (Mayo, 1933). Bu yönetim yaklaşımı Taylor tarafından öne sürülen ekonomik pekiştiricilerin önemini reddederek, ekonomik olmayan sosyal faktörler üzerinde odaklaşır. Mayo ve arkadaşları genelde işteki başarı üzerinde dururlarken, bunun örgütteki sosyal faktörlere bağlı olduğunu, çalışanlara yönetim
tarafından uygulanan muamelenin ve çalışanlar arasındaki ilişkilerin önemi üzerinde odaklanmışlardır (Greenberg ve Baron, 1997: 12).

Hawthorne çalışmaları ve insan ilişkileri yaklaşımı örgütsel davranış disiplininin oluşmasında temel olan iki kuramdır. Günümüzde bu iki kuramın temel önerilerinin yanlış olduğu yolunda kanıtlar olsa da, yine de insana verdikleri önem açısından bir köşe taşıdırlar. Örgütsel davranışın oluşumu özellikle 1950- 60 yıllarında yapılan araştırmalarla önem kazanmış ve uygulamalı bir disiplin olarak benimsenmiştir.

Sistem kuramı önce doğa bilimlerinde geliştirilmiş, daha sonra diğer alanlara yayılmıştır. Sistem, birbirleriyle ilgili parçaların bir bütün olarak fonksiyon görmesini ifade eder. Diğer bir deyişle, bütünü oluşturan parçaların birlikte fonksiyon görmesidir.

Örgüt sistemi çevreden dört girdi alır; Bunlar; materyal, insan, finans ve bilgidir. Örgüt bu dört parçayı birleştirerek çevreye ürün, hizmet, kâr veya zarar, çalışanların davranışları ve ilave bilgiler olarak geri sunar. Sonuçta sistemin kendisi bu sonuçlara ilişkin olarak çevreden geri bildirim alır. Böylece sistemin çalışması tamamlanır.

Çağımızda önemli bir yaklaşım olan durumsallık ise yöneticilerin sorunlarıyla uğraşırken hiçbir yaklaşımın tam anlamıyla doğru veya yanlış olamayacağını savunarak yeni bir bakış açısı ortaya atmaktadır. Bu yaklaşım hiçbir kuramın, süreçlerin, kuralların bir durumu açıklamada tek başlarına yeterli olamayacağını savunmaktadır (Pennings, 1992; 267-310).

Bu yaklaşımı bir Çin atasözü daha iyi açıklar niteliktedir.
“Eğer bir kimseye balık verirsen o kişinin bir öğünlük karnını doyurursun. Ama bir kimseye balık tutmasını öğretirsen o kişinin hayat boyu karnını doyurursun”.

Çağımızda örgüt içerisinde devrim sayılabilecek gelişmeler giderek önem kazanmaktadır. Artık örgütlerin dinazorlardan çok, takımlar tarafından yönetildiği gelişmelere doğru gitmekteyiz. Bu değişmelerin nedenleri şu şekilde özetlenmektedir:
• Özellikle Amerika’da ve büyük şirketler tarafından üretilen mal ve hizmetlerin kalitesinde olan düşmeler,
• Hızlı teknolojik değişmeler ve değişmenin temposuna uyum sürecinde ortaya çıkan sorunlar ve fırsatlar,
• İşgücünün yapısında olan değişmeler. Özellikle kadın işgücünün, alt grupların veya kültürlerin, yabancı uyruklu işçilerin ve yaşlı kişilerin işgücünde bulunması ve bunların farklı gereksinimlerinden, güdülenmelerinden ve arzularından kaynaklanan sorunlar,
• Dünya ekonomisindeki globalleşme süreciyle ortaya çıkan aşırı rekabet sonucunda oluşan sorunlar. Özellikle Amerikan şirketlerinin bu rekabetten arzulanan payı alamamaları ve Amerikan yaşam standartlarının düşmesidir.

Bilgi, örgüt yapısı içinde entelektüel kapital olarak anılmaktadır. Entelektüel kapital veya sermaye ise örgüt içerisindeki diğer üç tür sermayenin toplamından oluşmaktadır. Bunlar:
• İnsan kapitali veya sermayesi,
• Yapısal kapital veya sermaye
• Müşteri kapitali ve sermayesidir.

Müşteri sermayesi ise tatmin olmuş müşterilerden, şirkete malzeme sağlayan kimselerden ve diğer dışsal kaynaklardan elde edilen bir değeri ifade eder.

Bilgi teknolojileri geleneksel kalıplar içindeki örgütlerin yapılarını ve örgüt çalışanlarının
davranışlarını etkileyerek onları yeniden şekillendirmektedir. Artık yapılan birçok iş dijital beyinlere aktarılmakta insanların kendi beyinlerini kullanarak yaptığı işler giderek azalmaktadır. Böylece, örgüt içinde çalışanın nitelikleri artmakta ve işletmeler daha kalifiye bir insan gücüyle çalışmak zorunda kalmaktadırlar. Çünkü, niteliksiz işler giderek azalmakta veya robotlar tarafından üretilmektedir.