ORHON TÜRKÇESİ Dersi ORHUN TÜRKÇESİ GRAMERİ-III FİİL-SIFAT-FİİLLER-ZARF-FİİLLER BİRLEŞİK FİİLLER soru cevapları:

Toplam 106 Soru & Cevap

PAYLAŞ:

#1

SORU: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci tekil kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci tekil kişi çekimi, zaman çekimli fiile “men” kişi zamirinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#2

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zamanın olumsuzu hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş zamanın olumsuzu -mAz ekiyle yapılmaktadır.

Soru Detay

#3

SORU: Orhun Türkçesindeki sıfat-fiil ekleri hangileridir?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki sıfat-fiil ekleri, -(X)r/-Ar; -mAz; -(X)gmA; -(I)glI; -DUk; -mIş; -tAçI; -sIk; - gU; -gUçI ekleridir.

Soru Detay

#4

SORU: Orhun Türkçesinde gerçekleşmeyen gelecek zaman çekimi nasıl yapılmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde gerçekleşmeyen gelecek zaman çekimi, -tAçI ekli gelecek zaman eylem sıfatı üzerine er- yardımcı fiilinin belirli geçmiş zaman eki getirilerek yapılmaktadır.

Soru Detay

#5

SORU: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman üçüncü tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman ikinci tekil kişi çekimi -(X)r sen biçimindedir.

Soru Detay

#6

SORU: Orhun Türkçesindeki -sAr fiil zarfının işlevleri nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki -sAr zarf-fiil eki, asıl fiilin hangi şartlar altında gerçekleştiğini ve eylemin hangi durum ve zamanda işlendiğini gösterir. Bu ek aynı zamanda şart kipinin ekidir.

Soru Detay

#7

SORU: Orhun Türkçesinde -çI gelecek zaman eki daha çok hangi tür eylemlere ulanmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -çI gelecek zaman eki daha çok olumsuz eylem gövdelerine ulanmaktadır.

Soru Detay

#8

SORU: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman ikinci çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman ikinci çoğul kişi çekimi -(X)r siz biçimindedir.

Soru Detay

#9

SORU: Orhun Türkçesindeki -gUçI eki, hangi iki ekin birleşmesiyle oluşmuştur?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki -gUçI sıfat-fiil eki, eylem adı yapan -gU ekiyle +çI ekinden türetilmiştir.

Soru Detay

#10

SORU: Orhun Türkçesinde -mIş ekli geçmiş zaman hangi kökenli kişi ekleriyle çekimlenir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -mIş ekli geçmiş zaman, kişi zamiri kökenli kişi ekleriyle çekimlenir.

Soru Detay

#11

SORU: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde ikinci tekil kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde ikinci tekil kişi çekimi, zaman çekimli fiile “sen” kişi zamirinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#12

SORU: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman üçüncü tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman üçüncü tekil kişi çekimi “-DI” biçimindedir.

Soru Detay

#13

SORU: Orhun Türkçesinde fiil zaman ve kip çekimlerinde kullanılan üç kişi eki kategorisi hangileridir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde fiil zaman ve kip çekimlerinde kullanılan üç kişi eki kategorisi şunlardır: • Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimleri, • İyelik eklerine benzer kişi eklerinin geldiği fiil çekimleri, • Her kişi için farklı eklerin kullanıldığı fiil çekimi.

Soru Detay

#14

SORU: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman birinci tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman birinci tekil kişi çekimi -(X)r men biçimindedir.

Soru Detay

#15

SORU: Orhun Türkçesindeki -(X)pAn zarf-fiil eki, hangi zarf-fiil ekinin genişletilmiş biçimidir?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki -(X)pAn zarf-fiil eki, -(X)p zarf-fiil ekinin genişletilmiş şeklidir.

Soru Detay

#16

SORU: Emir kipinin birinci tekil kişi çekimi hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Emir kipinin birinci tekil kişi çekimi -AyIn ekiyle yapılmaktadır.

Soru Detay

#17

SORU: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci çoğul kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci çoğul kişi çekimi, zaman çekimli fiile “biz” kişi zamirinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#18

SORU: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci tekil kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci tekil kişi çekimi, zaman çekimli fiile “+m” ekinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#19

SORU: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci çoğul kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci çoğul kişi çekimi, zaman çekimli fiile “+mIz” ekinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#20

SORU: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman birinci tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman birinci tekil kişi çekimi “-DXm” biçimindedir.

Soru Detay

#21

SORU: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı zaman ve kip ekleri hangileridir?

CEVAP: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı zaman ve kip ekleri şunlardır: • -DI ekli geçmiş zaman • -sIK ekli gelecek zaman.

Soru Detay

#22

SORU: Orhun Türkçesinde -çA zarf-fiil ekinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -çA zarf-fiil ekinin işlevi, asıl eylemden önce işlenen bir eylemi belirtmektir.

Soru Detay

#23

SORU: Her kişi için farklı eklerin kullanıldığı fiil çekimi hangi kipte görülmektedir?

CEVAP: Her kişi için farklı eklerin kullanıldığı fiil çekimi emir kipinde görülmektedir.

Soru Detay

#24

SORU: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde üçüncü tekil kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde üçüncü tekil kişi çekimi eksizdir.

Soru Detay

#25

SORU: Emir kipinin üçüncü çoğul kişi çekimi hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Emir kipinin üçüncü çoğul kişi çekimi -zU(n) /-çUn ekleriyle yapılmaktadır.

Soru Detay

#26

SORU: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman ikinci tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman ikinci tekil kişi çekimi “-DX?/-DXg” biçimindedir.

Soru Detay

#27

SORU: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman ikinci tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman ikinci tekil kişi çekimi -(X)r sen biçimindedir.

Soru Detay

#28

SORU: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman üçüncü çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman üçüncü çoğul kişi çekimi -(X)r biçimindedir.

Soru Detay

#29

SORU: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde üçüncü çoğul kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde üçüncü çoğul kişi çekimi eksizdir.

Soru Detay

#30

SORU: Emir kipinin birinci çoğul kişi çekimi hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Emir kipinin birinci çoğul kişi çekimi -(A)lIm ekiyle yapılmaktadır.

Soru Detay

#31

SORU: Emir kipinin ikinci çoğul kişi çekimi hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Emir kipinin ikinci çoğul kişi çekimi eksiz olarak ya da -(I)? / -gIl ekleriyle yapılmaktadır.

Soru Detay

#32

SORU: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde üçüncü tekil kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde üçüncü tekil kişi çekimi eksiz olarak ya da zaman çekimli fiile “ol” kişi zamirinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#33

SORU: Orhun Türkçesinde -sIk ekli gelecek zaman eki, eklendiği fiillere nasıl bir anlam katmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -sIk ekli gelecek zaman eki, eklendiği fiillere “gelecekte mutlak olarak yapılacak ya da olacak olma” anlamı katmaktadır.

Soru Detay

#34

SORU: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman üçüncü çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman üçüncü çoğul kişi çekimi “-DAçI” biçimindedir.

Soru Detay

#35

SORU: Emir kipinin ikinci tekil kişi çekimi hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Emir kipinin ikinci tekil kişi çekimi -GIl ekiyle ya da eksiz olarak yapılmaktadır.

Soru Detay

#36

SORU: Orhun Türkçesinde fiil zaman ve kip çekimleri kişi eklerinin geliş şekillerine göre kaç kategoride toplanır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde fiil zaman ve kip çekimleri kişi eklerinin geliş şekillerine göre üç kategoride toplanır.

Soru Detay

#37

SORU: Orhun Türkçesinde bar- tasvirî fiil ekinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde bar- tasvirî fiili ile kurulan birleşik fiiller, asıl eylemin tamamlandığını gösterir.

Soru Detay

#38

SORU: Orhun Türkçesinde uzak geçmiş zaman çekimi nasıl yapılmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde uzak geçmiş zaman çekimi, -mIş ekli anlatılan geçmiş zaman eki üzerine er- yardımcı fiili getirilerek yapılmaktadır.

Soru Detay

#39

SORU: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde ikinci tekil kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde ikinci tekil kişi çekimi, zaman çekimli fiile “+?/+G” ekinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#40

SORU: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde üçüncü çoğul kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde üçüncü çoğul kişi çekimi eksizdir.

Soru Detay

#41

SORU: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde ikinci çoğul kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: İyelik eklerine benzer kişi eklerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde ikinci çoğul kişi çekimi, zaman çekimli fiile “+?Iz/+gIz” ekinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#42

SORU: Orhun Türkçesinde “asıl fiil + zarf-fiil eki + tasvirî fiil” şeklinde kurulmuş birleşik fiil yapılarında hangi tasvirî fiillerin kullanıldığı görülmektedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde “asıl fiil + zarf-fiil eki + tasvirî fiil” şeklinde kurulmuş birleşik fiil yapılarında ber-, bar-, kel-, kal-, elt-, ıd-, kör- ve u- tasvirî fiillerinin kullanıldığı görülmektedir.

Soru Detay

#43

SORU: Orhun Türkçesinde kel- ve kal- tasvirî fiillerinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde kel- ve kal- tasvirî fiilleri, asıl eylemin sürüp gittiğini anlatmaktadır.

Soru Detay

#44

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zamanın olumsuzu dışında kalan diğer zaman çekimlerinin olumsuzu hangi ekle yapılır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş zamanın olumsuzu dışında kalan diğer zaman çekimlerinin olumsuzu, fiil kök ve gövdelerine -mA eki getirilerek yapılır.

Soru Detay

#45

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zaman eylem sıfatı hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geçmiş zaman eylem sıfatı -DUk ekiyle yapılmaktadır.

Soru Detay

#46

SORU: Kişi zamirleri kullanılarak çekimlenen fiil zaman ve kipleri hangileridir?

CEVAP: Kişi zamirleri kullanılarak çekimlenen fiil zaman ve kipleri şunlardır: • Geniş ve şimdiki zaman, • -mIş ekli geçmiş zaman, • -DAçI ekli gelecek zaman, • -çI ekli gelecek zaman.

Soru Detay

#47

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zamanın hikayesinin olumsuzu nasıl çekimlenmektedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş zamanın rivayetinin olumsuzu -mAz sıfat-fiili ve er- yardımcı fiili üzerine belirsiz geçmiş zaman eki -mIş getirilerek yapılmaktadır.

Soru Detay

#48

SORU: Orhun Türkçesindeki zarf-fiil ekleri hangileridir?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki zarf-fiil ekleri, -A, -I, -(y)U, -(X)p, -(X)pAn, -(X)yIn, -gAlI, -sAr, -gInçA, -çA, -mAtI(n) ekleridir.

Soru Detay

#49

SORU: Orhun Türkçesinde, asıl eylem ile aynı zamanda meydana gelen eylemi gösteren zarf-fiil eki hangisidir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde, asıl eylem ile aynı zamanda meydana gelen eylemi gösteren zarf-fiil eki -(X)yIn’dır.

Soru Detay

#50

SORU: Emir kipinin üçüncü tekil kişi çekimi hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Emir kipinin üçüncü tekil kişi çekimi -zU(n)/-çUn ekiyle yapılmaktadır.

Soru Detay

#51

SORU: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman ikinci tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman ikinci tekil kişi çekimi “-DAçI sen” biçimindedir.

Soru Detay

#52

SORU: Orhun Türkçesinde ber- ~ bir- tasvirî fiil ekinin Türkiye Türkçesindeki işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki ber- ~ bir- tasvirî fiili, bugün Türkiye Türkçesinde ver- şekliyle “tezlik” işlevinde kullanılmaktadır.

Soru Detay

#53

SORU: Orhun Türkçesinde ber- ~ bir- tasvirî fiil ekinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki ber- ~ bir- tasvirî fiili, eklendiği yapıya kesinlik anlamı katar.

Soru Detay

#54

SORU: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci çoğul kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde birinci çoğul kişi çekimi, zaman çekimli fiile “biz” kişi zamirinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#55

SORU: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman birinci çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman birinci çoğul kişi çekimi “-DAçI biz” biçimindedir.

Soru Detay

#56

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zamanın rivayeti nasıl çekimlenmektedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş zamanın rivayeti, geniş şimdiki zaman eylem sıfatları ve er- yardımcı fiili üzerine, belirsiz geçmiş zaman eki -mIş getirilerek yapılmaktadır.

Soru Detay

#57

SORU: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde ikinci çoğul kişi çekimi nasıl yapılır?

CEVAP: Kişi ekleri olarak kişi zamirlerinin kullanıldığı fiil çekimlerinde ikinci çoğul kişi çekimi, zaman çekimli fiile “siz” kişi zamirinin getirilmesiyle yapılır.

Soru Detay

#58

SORU: Orhun Türkçesinde -(X)gmA sıfat-fiil eki, ulandığı eyleme hangi anlamı verir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -(X)gmA sıfat-fiil eki, ulandığı eyleme “yapan, eden” anlamı verir.

Soru Detay

#59

SORU: Orhun Türkçesinde geçen -gInçA zarf-fiil ekinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -gInçA zarf-fiil ekinin işlevi, asıl eylemin gerçekleşmesi için geçecek zaman sınırını belirtmektir.

Soru Detay

#60

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zaman sıfat-fiilinin olumsuzu hangi ekle yapılmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş zaman sıfat-fiilinin olumsuzu, -mAz ekiyle yapılmaktadır.

Soru Detay

#61

SORU: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman birinci çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman birinci çoğul kişi çekimi “-DXmXz” biçimindedir.

Soru Detay

#62

SORU: Orhun Türkçesinde “isim ya da sıfat + yardımcı fiil” şeklinde kurulmuş birleşik fiil yapılarına birkaç örnek verebilir misiniz?

CEVAP: Orhun Türkçesinde “isim ya da sıfat + yardımcı fiil” şeklinde kurulmuş birleşik fiil yapılarına örnek olarak, yok bol- “yok olmak”, yagı bol- “düşman olmak”, karı bol- “yaşlanmak, ihtiyarlamak” fiilleri gösterilebilir.

Soru Detay

#63

SORU: Orhun Türkçesinde -(X)p fiil zarfının işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -(X)p fiil zarfı, asıl eylemden önce işlenmiş bir eylemi göstermektedir.

Soru Detay

#64

SORU: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman ikinci çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman ikinci çoğul kişi çekimi “-DAçI siz” biçimindedir.

Soru Detay

#65

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zamanın hikayesinin olumsuzu nasıl çekimlenmektedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş zamanın hikayesinin olumsuzu -mAz sıfat-fiili ve er- yardımcı fiili üzerine belirli geçmiş zaman eki -DI getirilerek yapılmaktadır.

Soru Detay

#66

SORU: Orhun Türkçesinde -mIş sıfat-fiil ekinin işlevleri nelerdir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -mIş sıfat-fiil eki, geçmiş zaman eylem sıfatı ve aynı zamanda eylem adı yapar.

Soru Detay

#67

SORU: Orhun Türkçesinde -A, -I ve -(y)U ekli fiil zarflarının işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -A, -I ve -(y)U ekli fiil zarfları, asıl fiil ile aynı zamanda meydana gelen bir eylemi anlatır. Bu zarf-fiil eki aynı zamanda, birleşik fiillerde tasvirî fiili asıl fiile bağlayan ektir.

Soru Detay

#68

SORU: Orhun Türkçesinde -mIş ekli geçmiş zamanın olumsuzu nasıl çekimlenmektedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -mIş ekli geçmiş zamanın olumsuzu -mA-mIş şeklinde değil de -mAdUk şeklinde çekimlenmektedir.

Soru Detay

#69

SORU: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman birinci tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman birinci tekil kişi çekimi “-DAçI men” biçimindedir.

Soru Detay

#70

SORU: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman ikinci çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman ikinci çoğul kişi çekimi “-DX?Xz/-DXgXz” biçimindedir.

Soru Detay

#71

SORU: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman üçüncü çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman üçüncü çoğul kişi çekimi “-DI” biçimindedir.

Soru Detay

#72

SORU: -(X)p fiil zarfının fiillere ulanışı bakımından Orhun Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasında ne gibi bir fark vardır?

CEVAP: Bu zarf-fiil eki, Orhun Türkçesinde fiil kök veya gövdesi üzerine doğrudan -p olarak gelirken, Türkiye Türkçesinde araya /y/ kaynaştırma ünsüzü girer: Orh. Tü. yorı-p > T. Tü. yürü-y-üp.

Soru Detay

#73

SORU: Orhun Türkçesinde -(X)r / -Ar geniş zaman sıfat-fiili eki, eklendiği fiile hangi anlamı katmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -(X)r / -Ar geniş zaman sıfatfiili eki, eklendiği fiile “yapar, eder” anlamı katmaktadır.

Soru Detay

#74

SORU: Orhun Türkçesindeki -gAlI fiil zarfının işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki -gAlI zarf-fiil eki, asıl eylemin başlangıcını ve eylemin amacını ifade eder.

Soru Detay

#75

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zamanın hikayesi nasıl çekimlenmektedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş zamanın hikayesi geniş şimdiki zaman ekleri ve er- yardımcı fiili üzerine belirli geçmiş zaman eki -DI getirilerek yapılmaktadır.

Soru Detay

#76

SORU: Orhun Türkçesindeki -gInçA zarf-fiil ekinin anlamı, Türkiye Türkçesinde hangi yapıyla karşılanmaktadır?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki -gInçA zarf-fiil ekinin anlamı, Türkiye Türkçesinde -(y)IncAyA kadar yapısıyla karşılanmaktadır.

Soru Detay

#77

SORU: Orhun Türkçesinde elt- ve ıd- tasvirî fiillerinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde elt- ve ıd- tasvirî fiilleri, asıl eylemin kolayca gerçekleştiğini anlatmaktadır.

Soru Detay

#78

SORU: Orhun Türkçesinde kör- tasvirî fiilinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde kör- tasvirî fiili, asıl fiilin gerçekleştirilmesine çaba göstermeyi anlatır.

Soru Detay

#79

SORU: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman hangi kökenli kişi ekleriyle çekimlenir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DI ekli geçmiş zaman, iyelik kökenli kişi ekleriyle çekimlenir.

Soru Detay

#80

SORU: Orhun Türkçesinde -tAçI gelecek zaman sıfat-fiil ekinin işlevleri nelerdir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -tAçI gelecek zaman sıfat-fiil eki, eylem sıfatı yapar ve eylemi yapanı gösterir.

Soru Detay

#81

SORU: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman üçüncü tekil kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -DAçI ekli gelecek zaman üçüncü tekil kişi çekimi “-DAçI” biçimindedir.

Soru Detay

#82

SORU: Orhun Türkçesinde “isim ya da sıfat + yardımcı fiil” şeklinde kurulmuş birleşik fiil yapılarında hangi yardımcı fiillerin kullanıldığı görülmektedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde “isim ya da sıfat + yardımcı fiil” şeklinde kurulmuş birleşik fiil yapılarında, “bol-”, “kıl-/kış-” fiilleri kullanılmaktadır.

Soru Detay

#83

SORU: Orhun Türkçesinde geniş zaman sıfat-fiili eki nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş zaman sıfat-fiili eki, -(X)r / -Ar ekidir.

Soru Detay

#84

SORU: Orhun Türkçesindeki -gAlI fiil zarfı Türkiye Türkçesinde hangi eke dönüşmüştür?

CEVAP: Orhun Türkçesindeki -gAlI fiil zarfı, Türkiye Türkçesinde -AlI ekine dönüşmüştür.

Soru Detay

#85

SORU: Orhun Türkçesinde -mAtI(n) zarf-fiil ekinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde -mAtI(n) zarf-fiil ekinin işlevi, olumsuz eylem zarfları yapmaktır.

Soru Detay

#86

SORU: Orhun Türkçesinde u- tasvirî fiilinin işlevi nedir?

CEVAP: Orhun Türkçesinde u- tasvirî fiili, bir işi yapabilme, bir işe gücü yetme, muktedir olmayı anlatır.

Soru Detay

#87

SORU: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman birinci çoğul kişi çekimi nasıldır?

CEVAP: Orhun Türkçesinde geniş ve şimdiki zaman birinci çoğul kişi çekimi -(X)r biz biçimindedir.

Soru Detay

#88

SORU:
Orhun Türkçe'sinde kişi zamirleri kullanılarak çekimlenen fiil zaman ve kipleri nelerdir?

CEVAP:
Kişi zamirleri kullanılarak çekimlenen fiil zaman ve kipleri şunlardır:
1. Geniş ve şimdiki zaman
2. -mIş ekli geçmiş zaman
3. -DAçI ekli gelecek zaman
4. -çI ekli gelecek zaman

Soru Detay

#89

SORU:
Kazanmak fiili 1. tekil kişi ve geniş zaman ekiyle nasıl çekimlenir?

CEVAP:
1. tekil kişi çekimi -r men ekiyle yapılmaktadır.

Kazanmak kelimesi Orhun Türkçesi'nde kazgan şeklinde geçer.

Sonuç olarak kazgan-ur men ‘kazanırım’ şeklinde çekimlenir.

Soru Detay

#90

SORU:
Bilmek fiili 2. çoğul kişi ve geniş zaman çekimi ile nasıl ifade edilir?

CEVAP:
2. çoğul kişi -r siz çekimiyle ifade edilir.

Bil-ir siz yani ‘bilirsiniz’ şeklinde çekimlenir.

Soru Detay

#91

SORU:
Geniş zamanın olumsuz çekimine örnek veriniz.

CEVAP:
Geniú zamann olumsuzu -mAz eki ile yaplr.

Örneğin, 2. tekil kişi için: açsar tosık ö-mez sen yani acıkırsan doyacağını
düşünmezsin.

Soru Detay

#92

SORU:
Orhun Türkçe'sinde dili geçmiş zaman nasıl çekimlenir?

CEVAP:
İyelik kökenli eklerle çekimlenir. Bu çekimde /l/, /n/, /r/ ünsüzleri ile
sonlanan fiillerde ek başı ünsüzü /t/ olur.

Soru Detay

#93

SORU:
Ölmek fiili 2. tekil kişiye göre gelecek zaman ekiyle nasıl ifade edilir?

CEVAP:
2. tekil kişi gelecek zaman ekiyle -DAçI sen şeklinde ifade edilmektedir.

Dolayısıyla ölmek fiili öl-teçi sen ‘öleceksin’ şeklinde çekimlenir.

Soru Detay

#94

SORU:
"Terilip yetmiş er bolmış" cümlesinin günümüz günümüz Türkçesindeki karşılığı nedir?

CEVAP:
Günümüz Türkçesindeki karşılığı "Toplanıp yetmiş er (kişi) olmuş" şeklindedir.

Soru Detay

#95

SORU:
"teg-me-çi men" yani hucüm etmeyeceğim cümlesinde gelecek zaman anlamını veren ek nedir?

CEVAP:
-Çı ekli gelecek zamanla kurulmuş bir cümledir ve gelecek zaman anlamını teg-me-Çİ-men cümlesinde -çi eki verir.

Soru Detay

#96

SORU:
"yanıgma yagıg kelür-ür er-tim" cümlesinde ayrı yazılan bölümler dil bilgisel olarak cümleye nasıl bir anlam yüklemektedir?

CEVAP:
Cümle bugünkü Türkçeyle "dönen (kaçan) düşmanı yanıma getirirdim" olarak ifade edilmektedir. Dolayısıyla ayrı yazılan bölüm getirir idim fiilidir. Cümleye (X)r / -Ar er-ti ekleri gelmiş yani geniş zamanın hikâyesi aktarılmış.

Soru Detay

#97

SORU:
Orhun Türkçesinde -yorıyur yani ilerliyor kelimesi geniş zamanın rivayeti şeklinde nasıl yazılır?

CEVAP:
Orhun Türkçesinde geniş zamanın rivayeti -(X)r / -Ar ermiş ekidir. Dolasıyla "yorıyurermiş" şeklinde yazılır.

Soru Detay

#98

SORU:
Orhun Türkçesinde uzak geçmiş zaman eki nedir?

CEVAP:
Orhun Türkçesinde mIş ekli anlatılan geçmiş zaman eki üzerine er- yardımcı fiili getirilerek yapılır. Örneğin:

"Katun yok bol-mış er-ti yani" “Hatun vefat et-miş-ti."

Soru Detay

#99

SORU:
Geniş zamanının sıfat-fiil ekini bir örnekle açıklayınız.

CEVAP:
-(X)r / -Ar geniş zaman sıfat-fiil eki “yapar, eder” anlam katar.

Örneğin kör-ür közüm yani gören gözüm.

Soru Detay

#100

SORU:
Geçmiş zaman eylem sıfatının bir örnekle açıklayınız.

CEVAP:
-DUk sıfat-fiil eki, geçmiş zaman eylem sıfat yapar.

Örneğin, ol bil-me-dük+üg+in üçün “ yani "o (senin) bilgisizliğin yüzünden" şeklinde ifade edilir.

Soru Detay

#101

SORU:
Gelecek zaman sıfat-fiil ekini bir örnekle açıklayınız.

CEVAP:
-sIk gelecek zaman sıfat-fiil ekidir:
"açsar to-sık ömez sen" yani “aç kaldığında doyacağını düşünmezsin" şeklinde ifade edilebilir.

Soru Detay

#102

SORU:
-(X)p fiil zarfıyla çekimlenmiş bir fiil yazınız.

CEVAP:
Almak fiili -(X)p fiil zarfıyla çekimlendiğinde al-ıp şeklinde yazılır.

Soru Detay

#103

SORU:
-gInçA zarf-fiil ekinin, bugünkü Türkçede karşılığı nedir?

CEVAP:
-gInçA zarf-fiil eki, bugünkü Türkçede –(y)IncAyA kadar ekinin görevini üstlenmiştir.

Örneğin, topul-gınça yani delininceye kadar.

Soru Detay

#104

SORU:
Yaşlanmak birleşik fiili Orhun Türkçesinde nasıl ifade edilir?

CEVAP:
Karı-bol şeklinde ifade edilir. Bu tür birleşik fiiller, isim ya da sıfattan sonra -bol ya da -kıl, -kış yardımcı fiillerinden oluşur.

Soru Detay

#105

SORU:
-bar tasvirî fiili ile kurulan birleşik fiillerde amaç nedir?

CEVAP:
-bar- tasvirî fiili ile kurulan birleşik fiiller, asıl eylemin tamamlandığını
gösterir: Oğuz Kaan uç-a bar-mış yani Oğuz Kaan vefat etmiş.

Soru Detay

#106

SORU:
Orhun Türkçesinde kel- ve kal- tasvirî fiillerin kullanım amacı nedir?

CEVAP:
kel- ve kal- tasvirî fiilleri, asl eylemin sürüp gitti÷ini anlatr:

"yat-u kal-taç ertigiz" yani “yatıp kalacak idiniz".

Soru Detay