OSMANLI DİPLOMASİSİ Dersi Diplomasi Tarihi ve Geçirdiği Dönemler soru cevapları:
Toplam 20 Soru & Cevap#1
SORU:
Bu gün genel olarak dünya da da kabul gören siyaset bilimci Harold Nicolson’un tanımına göre " dar anlamda diplomasi" ne demektir?
CEVAP:
Dar anlamda diplomasi, hükümetlerin “resmî temsilcileri olan diplomatlar vasıtasıyla yürütülen karşılıklı haberleşme ve görüşmeler sürecidir”.
#2
SORU:
Tarihde XV. yüzyıla kadar devam eden süreçte kullanılan Geçici/Tek Yanlı Diplomasi’nin uygulanması genel çerçevesi ile nasıl olmaktaydı?
CEVAP:
Yeryü zündeki ilk kabilelerden itibaren insanlar, kendi aralarında vuku’ bulan çatışmalara son verebilmek; çeşitli sorunlarını çözebilmek amacıyla karşılıklı olarak “elçiler” diye adlandırıla bilecek özel yetkili şahıslar görevlendirmişlerdir. Seçilen bu elçiler, kabilesinin bölge sınırları dışına, yani yurt dışına çıkmış; görevlendirildiği sorunu çözdükten sonra tekrar geri dönmüştür.
#3
SORU:
“Geçici/Tek Yanlı Diplomasinin" belirgin özellikleri nelerdir?
CEVAP:
Geçici diplomaside taraflar arasındaki temas kısa “süreli” ve “geçici”; “tek yönlü” ve “dar” kapsamlıdır.
#4
SORU:
Mevcut bilgilere göre, diplomasinin günümüzdeki anlamına yakın ilk örneklerinin Mezopotamya’da görüldüğünü destekleyen en önemli tarihî bilgiler nelerdir?
CEVAP:
İnsanoğlunun yerleşik hayata geçmesinin, tarımla uğraşmaya başlamasının, devamında ilk yerleşim birimlerinin ortaya çıkmasının takriben MÖ. 10 000’de bu bölgede gerçekleşmesidir. Özellikle de Mezopotamya ve çevresindeki ilk şehirlerin ve şehir devletlerinin MÖ. 4000’lerde kurulması ve devamında bunlar arasında başlayan münasebetler vesilesiyle işleyen “diplomatik bir bağın” veya “sistemin” var olduğu söylenebilir
#5
SORU:
Hititler ile Mısırlılar arasında MÖ.1285 yılında cereyan eden ve diplomasi tarihinin bugün bilinen ilk vesikası olma özelliğine sahip olan belge hangisidir?
CEVAP:
“Kadeş Antlaşması”,
#6
SORU:
Diplomasi tarihinde Greklerin getirdikleri önemli yenilikler nelerdir?
CEVAP:
Açık ve Çok Yanlı Diplomasi’nin uygulanması, diplomatik dokunulmazlık hakkının tanınması ve bugünkü konsolosluk kurumunun ilk örnekleri olan “proksenos” ların ortaya çıkması Greklerde görülmektedir.
#7
SORU:
Roma imparatorluğun da diplomasi, Greklerde olduğu gibi neden pek gelişmemiş ve kurumsallaşmamıştır?
CEVAP:
Roma çevresindeki devletleri kendisiyle eşit görmediği için diplomasiye ihtiyaç duymamıştır. Klasik algıya göre, diplomasi zayıfların işiydi. Roma İmparatorluğu, “Roma Barışı”nı askerî güçle zaten sağlamıştı ve kendisi tek merkezdi. Dolayısıyla çevreyi teşkil eden komşularına karşı diplomasiye hiç de ihtiyacı yoktu. İhtiyacı olmadığı için de, diplomasi Greklerde olduğu gibi pek gelişmemiş ve kurumsallaşmamıştır.
#8
SORU:
Roma da ilk olarak kurulan “Fetialis Kurulu”nun görevleri neydi?
CEVAP:
Diplomatik görüşmeler neticesinde imzalanan antlaşmaların saklanması, protokol sorunlarının çözüme ulaştırılması ile savaşın ilan edilmesi ve barışın yapılması gibi belli işlerle uğraşmak için Roma’da ilk olarak kurulmuş bir kuruldu.
#9
SORU:
Bizans İmparatorluğun da diplomasi, Roma’nın aksine hem kurum hem de uygulama olarak neden çok fazla gelişmiştir?
CEVAP:
Doğu Roma İmparatorluğu’nun Roma İmparatorluğu kadar kudretli askerî güce sahip olmamasıydı. Doğu Roma, dış saldırılara açıktı ve bun lara baş edebilmesi için diplomasiye ihtiyacı vardı. Ayrıca, Doğu Roma İmparatorluğu’nun doğu ve güney sınırlarında güçlü devletlerin ve çok farklı kavimlerin bulunmasıydı.
#10
SORU:
Doğu Roma diplomasisinde dikkat çeken en önemli özelliklerden biri olan dinin, yoğun olarak diplomasi araçlarından biri olarak kullanılmasının nedeni neydi?
CEVAP:
Özellikle de doğudan ve güneyden gelen İslâm saldırılarına karşı Katolik Batı Avrupa’dan askerî yardım alabilmek için Hristiyanlığın savunucusu olarak kendisini göstermiş ve ihtiyaç duyduğunda bu özelliğini öne sürerek yardım taleplerinde bulunmuştur.
#11
SORU:
Günümde de kullanılan “Bizans Entrikaları” tabiri, Doğu Roma İmparatorluğu’nun hangi diplomasi yöntemlerinden dolayı kullanılmıştır?
CEVAP:
Doğu Roma İmparatorluğu’nun diplomaside her şeyi ve her yolu mubah görmesini; düşman devletler arasında rekabeti kışkırtmak, yabancılara rüşvet vermek, para dağıtmak, entrika planlamak, aldatmak ve yalan söylemek ve suikast yapmak gibi hukukî ve ahlakî olmayan metotların kullanılmasını ifade etmektedir.
#12
SORU:
Yabancı elçilerin Çin İmparatoru’nun huzuruna çıktıklarında giymek zorunda oldukları “Kotow”, adlı giysinin anlamı neydi?
CEVAP:
“Kotow”, yabancı elçilerin Çin İmparatoru’nun huzuruna çıktıklarında giydikleri ve imparatorunun kendisine gelenleri aşağılaması anlamına gelen bir tür kıyafetti.
#13
SORU:
Neden İran’da diplomasi, coğrafyasının şartlarına göre oldukça önemli bir araç olarak buraya hâkim olan devletler tarafından yoğun bir biçimde kullanılmıştır?
CEVAP:
İran’ın, Avrupa ile Asya arasında bir köprü ve Anadolu’nun tabiî bir uzantısı olan kavimler göçünün cereyan ettiği bir koridor olması nedeniyle, sürekli olarak mücadele alanı olmuştur. Ayrıca İpek Yolu’nun en önemli noktalarına da sahip olması aktif diplomasi için önemli bir neden teşkil etmiştir.
#14
SORU:
XIX. yüzyılda Avrupalıların bölgede etkin olmaya başlamasıyla İran'ın diplomatik münasebetleri başka bir boyut kazanmıştır. Bu aşamada İran'ın icra ettiği diplomatik hamleler neler olmuştur?
CEVAP:
Bölgede kendisi için tehlikeli olmaya başlayan Avrupalı devlete karşı onun rakibiyle ittifak antlaşması yapmıştır. Avrupalı devletlerle karşılıklı olarak daimi elçilikler açılmıştır. Osmanlı Devleti’yle de diplomatik ilişkileri geliştirmektir.
#15
SORU:
Eski Türkler de Diplomasi adına Elçilerin görevlendirilmesinin nedenleri neydi?
CEVAP:
Savaş ve barış diplomasisi yapmak, hanların tahta çıkışlarını bildirmek, karşı devletteki benzer hükümdar değişikliğini tebrik etmek ve ticaretten kaynaklanan bazı sorunları çözmek olarak tespit edilmiştir.
#16
SORU:
Göktürklerde ve Uygurlarda diplomatik temaslar, kimler tarafından yürütülürdü?
CEVAP:
Göktürklerde (552-744) ve Uygurlarda (742-840) diplomatik temaslar, “bitikçi”, “ılımgacı” ve “tamgacı” diye adlandırılan görevliler tarafından yürütülürdü.
#17
SORU:
İslâm tarihindeki ilk diplomatik faaliyetleri bizzat Hz. Muhammed gerçekleştirmiştir, Hz. Muhammed'in, 622 yılında yaptığı Medine Vesikası denen antlaşmanın içeriği neydi?
CEVAP:
Medine Vesikası denen bu antlaşmayla, Medine ve çevresinde eskiden beri aralarında çatışma bulunan toplumlar barıştırılmış ve yeni bir toplumsal düzen inşa edilmiştir.Bu barışın kuralları Medine Vesikası ile garanti altına alınmıştır.
#18
SORU:
628 yılında Hz. Muhammed’in ve Suheyl bin Amr’ın imzaladıkları, İslâm tarihindeki ilk diplomatik antlaşma hangisidir?
CEVAP:
Hudeybiye Antlaşması,
#19
SORU:
Sürekli Diplomasinin,XV. yüzyılda bugünkü İtalya da bulunan Venedik ve Ceneviz gibi şehir devletleri tarafından uygulanmaya başlamasının nedenleri neydi?
CEVAP:
Bunun dört nedeni vardı :Bu şehir devletlerinin birbirlerini takip etme ihtiyacı,varlıklarını devam ettirebilmek için aralarındaki savaş tehlikesini ortadan kaldırmak ve barışı devamlı kılabilmek için, zayıf devletlerin diğer devletler nezdinde sürekli temsilci bulundurması ihtiyacı,eskiden beri yapageldikleri aktif dış ticarettir.
#20
SORU:
1818’de imzalanan“Aix-La Chappelle Protokolü”ne göre diplomatik temsilciler bugünkü şekliyle nasıl bir sınıflama olarak belirlenmiştir.