OSMANLI TARİHİ (1300-1566) Dersi DOĞU MESELESİNİN HALLİ: İSLAM DÜNYASINDA HAKİMİYETİN BAŞLAMASI soru cevapları:
Toplam 47 Soru & Cevap#1
SORU: 1. Selim için Rodos neden önemlidir?
CEVAP: Suriye ve Mısır’ın ele geçirilmesinin ardından bu yerlerin İstanbul’la olan deniz bağlantılarının önündeki en önemli engel Rodos’tu. Ayrıca bu ada ticari seyr üsefer için de oldukça önemliydi. Mevsimin donanmanın sefere çıkması için geç olması ve sultanın topladığı meşveret meclisinden bu yönde bir karar çıkaramaması üzerine buraya düzenlenmesi planlanan sefer iptal oldu.
#2
SORU: Dulkadıroğulları Beyliği ile yapılan savaşta Osmanlılar’ın zafere ulaşmasını sağlayan etkenler nelerdir?
CEVAP: İki taraf orduları 12 Haziran’da Turnadağı mevkiinde karşı karşıya geldi. Savaşı Osmanlı kuvvetleri kazanırken, Alaüddevle Bey bu savaşta hayatını kaybetti. Osmanlı ordusundaki ateşli silahlar ve Şehsuvaroğlu Ali Bey’i gören bazı sipahilerin Osmanlı safına geçmesi, savaşın Osmanlılar lehine kolaylıkla netice vermesine yol açtı.
#3
SORU: Çaldıran Savaşının siyasi ve dini sonuçları nelerdir?
CEVAP: Bu savaşın neticesinde Osmanlı Devleti sınırlarında pek bir değişiklik olmamıştır. Bununla birlikte Osmanlılara daha çok dini, siyasi ve sosyo-psikolojik açılardan belli bir üstünlük kazandırdığı muhakkaktır. Sünni İslam olarak adlandırılabilecek Osmanlı ideolojisi, bunun muarızı olarak ortaya çıkan Safevi ideolojisi karşısında dengeleyici bir konum kazanmıştır. Buna karşın Şah İsmail’in heterodoks karakterli dini-siyasi ideolojisi ise oğlu Tahmasb tarafından devam ettirilmeyecek ve daha mutedil bir şiilik yorumu hâkim olacaktır. Osmanlı hakimiyetinde kalan bölgelerde yer alan ve Şah İsmail yanlısı Türkmen grupları ise içlerine kapanarak kendi dini inanç ritüellerini sürdüreceklerdir.
#4
SORU: Sadrettin Konevi kimdir?
CEVAP: 13. Yüzyıl mutasavvıflarındandır. İbn-i Arabi’nin vahdet-i vücud felsefesini benimsemiş ve onun eserlerini şerh etmiştir. Konya’ya yerleşip felsefesini orada oluşturduğu için Konevi diye anılır.
#5
SORU: I. Selim döneminde denizcilik alanında hangi önemli yatırımlar yapılmıştır?
CEVAP: I. Selim döneminde denizcilik alanında önemli yatırımlar yapılmıştır. Çaldıran seferinin ardından Galata’dan Kağıthane deresine kadar uzanan bir sahada tersane inşa edildi (1515). Bu tersane, Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar donanmanın inşai ve idari merkez üssü olma vaziyetini korudu. I. Selim’in verdiği emirlerle donanmada yeni inşa faaliyetleri başladı. Yaklaşık 150 kadar gemi bu yeni yapılan Tersane’de inşa edilmiştir.
#6
SORU: Mercidabık Savaşı sonunda Haleb’e giren 1. Selim neden Şam’a doğru hareket etmek istemiştir?
CEVAP: Bu savaşın ardından 28 Ağustos’ta Haleb’e giren I. Selim, burada savaş esnasında esir düşen halife ile buluştu. Kendi adına hutbe okutan padişah, daha sonra bir meşveret heyeti toplayarak savaş sonrası stratejisini burada tartıştı. Burada dağılmış olan Memlük emirlerinin Şam’da bir araya geldiklerini ve yeni sultan olarak Gavri’nin oğlu Muhammed ismi üzerinde uzlaşmak üzere olduklarını öğrenince, Şam üzerine yürüme kararı aldı. Her ne kadar bu hususta bir takım tereddütleri olsa da stratejik nedenlerle onun Haleb’te kalamayacağı aşikardı. Daha merkezi bir yer olan Şam’a gidip burada İstanbul’dan Suriye kıyılarına hareket eden donanmayla da buluşma imkanına sahip olabilmek ordunun takviyesi anlamında çok daha kolay olacaktı.
#7
SORU: Dürzilik nedir?
CEVAP: Şii inancının İsmailiye grubundan türemiş tektanrıcı bir inanç manzumesidir. Fatımi halifelerinden Hakim Biemrillah suretinde tanrının hulul etmiş olduğuna inanmaktadırlar. Suriye, Lübnan, Filistin ve Ürdün’de yaygın olarak bulunurlar.
#8
SORU: Sultan I. Selim Safevi devletine yönelik askeri müdahalesine karşı divan içindeki bazı vezirlerin Anadolu’daki karışıklıkları gerekçe göstererek muhalefet ettikleri bilinmektedir, Hangi gelişmeler sonucunda bu sefer mümkün olmuştur?
CEVAP: I. Selim, Rafızilere karşı savaşmanın dini bir vecibe olduğuna dair fetvalar alarak bir kamuoyu yaratmayı başardı. Müslümanlara karşı savaş tutkusu ile bilinen Papa II. Julius’un çağrılarına rağmen I. Selim’in cülusunu tebrik eden Macarlar ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu’nun barış yanlısı tutumları Doğu’daki askeri operasyonu mümkün kıldı.
#9
SORU: I. Selim Kahire’ye doğru ilerlerken halifeyi beraberinde neden götürmüştür?
CEVAP: Padişah Kahire’ye doğru ilerlerken nüfuzundan faydalanabileceği düşüncesiyle halifeyi beraberinde götürmüştü. Halifenin bu nüfuzunun farkında olan Tomanbay da bu esnada halife Mütevekkil’in babasını hilafete getirmişti. Nitekim kaynaklardan I. Selim’in, Memlük halkı ve emirleri üzerinde nüfuz tesis etmede halifenin nüfuzundan istifade etmeye çalıştığı yönünde bilgiler edinmek mümkündür.
#10
SORU: Halifeliğin Osmanlı Devletine geçişi ilgili tezler nelerdir?
CEVAP: XVIII. yüzyılda cereyan eden Osmanlı-İran savaşları esnasında Osmanlıların İran’a siyasi üstünlüklerini kabul ettirme çabaları neticesinde hilafet mevzuu yeniden gündeme gelince I. Selim’in halifeliği meselesi ortaya atılmıştır. Hatta Osmanlı hanedanının Abbasi hilafetinin bir devamı olduğunu ispatlamak için de Osmanlıların Abbasi soyundan geldiğini iddia eden bir tez bile ortaya çıkmıştır. İkinci tez ise halife Mütevekkil’in kendi rızası ile hilafetin I. Selim’e bıraktığı/devrettiği noktasında toplanmıştır. Özellikle bu ikinci tez hem o dönem yazarlarınca, hem de güncel literatürde hâlâ kullanılan bir özellik kazanmıştır. I. Selim’in İstanbul’a geldiği bu dönemde halife ile görüşüp Ayasofya’da düzenlenen bir törenle hilafeti devraldığı yönündeki literatür de bu cümledendir.
#11
SORU: Mercidabık Savaşı’nda Osmanlı ve Memlük ordularını yapı ve savaş taktiği açısından karşılaştırınız?
CEVAP: Mercidabık ovasında, Osmanlı ve Memlük orduları karşı karşıya geldiklerinde aralarında sayısal olarak büyük bir fark bulunmamaktaydı. İki taraf ordusu da 60.000 civarında askerden oluşmaktaydı. Osmanlı ordusunun sağ ve sol kanatlarında yirmişer binlik kuvvetleriyle Anadolu ve Rumeli timarlı sipahileri, merkezde padişahın etrafında 12.000 civarında kapıkulu askeri ve 8-10.000 civarında bazı mahalli beylerin kuvvetleri bulunmaktaydı. Memlük ordusu ise tamamen süvarilerden müteşekkildi. Osmanlı ordusunda, merkezde konumlanmış 150 kadar top ve 5000 civarında tüfekçi yeniçeri bulunmaktaydı. Ordunun asıl vurucu gücünü bunlar teşkil etti. Merkezdeki toplardan ve tüfekçilerden haberdar olan Memlük ordusu, bu yüzden atış menziline girmeden Osmanlı kanatlarına hücum etmiş, buradaki muharebeler devam ederken Osmanlı merkezi yoğun top ve tüfek atışlarıyla yürüyüşe geçerek Memlük merkezini dağıtmıştır. Savaşın kazanılmasını bu harekat temin etmiştir.
#12
SORU: Fetihnâme nedir, hangi amaçla kullanılmıştır?
CEVAP: Fetihnâme, elde edilen zafer sonucunda ele geçirilen yerler dolayısıyla komşu hükümdarlara, hanlara, prens, şehzade ve valilere gönderilen namelere verilen ad. Eskiden her devlette ve bilhassa şark devletlerinde fetihname göndermek adetti.
#13
SORU: Dulkadıroğulları Beyliği, Osmanlı ve Memlüklüler için neden önemlidir?
CEVAP: Merkezi Maraş olan bu beylik, Osmanlılar ile Memlüklüler arasında sıkışmış ve bir nüfuz mücadelesi alanına dönüşmüştü. Yani Osmanlılarla Memlüklüler arasında daimi bir çekişme konusu haline gelmişti.
#14
SORU: Kahire’nin kapıları hangi savaş sonucunda Osmanlılara açılıştır?
CEVAP: Ridaniye Savaşı.
#15
SORU: Osmanlı Devletinin Ridaniye Savaşını kazanmasının nedenlerini askeri açıdan değerlendiriniz?
CEVAP: Osmanlı ordusu, Hayır Bey’in adamları vasıtasıyla Memlük ordusunun stratejisini öğrenince, doğrudan saldırmayıp Mukattam Dağı’nın yanından dolaşılması ve Memlük toplarının etkisiz hale getirilmesi şeklinde bir strateji izlemeye karar verdi. Memlük ordusu, savunma savaşına alışık olmadığından ve Osmanlı ordusunun bu stratejisini öngörememeleri dolayısıyla Mukattam Dağı’na yönelik bir önlem almamıştı. Osmanlı ordusunun sağ kolunda Anadolu askeriyle Mustafa Paşa, sol kolunda Rumeli askeriyle Küçük Sinan Paşa, merkezde de kapıkulu askeriyle sadrazam Sinan Paşa, vezir Yunus Paşa ile padişah yer alıyordu. Memlük ordusu ise yine yoğun bir biçimde süvari birliklerinden oluşuyordu. İki tarafın ordu mevcudu da 20.000 civarında idi. Memlük süvari birliklerinin yapmış oldukları akınlarla Osmanlıları üzerlerine çekme girişimlerine Osmanlı ordusu düzenli bir biçimde ilerleyerek yanıt verdi. Fakat top menziline girmeden birden Mukattam Dağı’na doğru yönelerek Memlük stratejisini alt üst etmeleri üzerine, Memlük ordusu yeniden düzen almaya çalıştı. Fakat bu esnada topları tamamen devre dışı kalmış durumdaydı. Osmanlı piyadelerinin top ve tüfek atışları neticesinde Memlük ordusu yoğun bir ateş altında kaldı. Tüfekçilerin yürüyüşe geçmesi ile birlikte öncelikle Memlük ordusunun sol kanadı etkisiz hale getirildi. Tomanbay’ın Osmanlı sağ kanadına yönelik yapmış olduğu tazyik ise, her ne kadar bu kanadı muhafazaya çalışan veziriazam Sinan Paşa’nın ölümüne sebebiyet verse de, Osmanlı kuvvetleri Tomanbay’ı geri püskürt meyi başardı. Yaklaşık yedi sekiz saat süren savaşın sonunda Memlük ordusu tamamen dağılmış, Tomanbay da yanındaki adamlarıyla kaçmak zorunda kalmıştı.
#16
SORU: Rafızi ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Şii gruplarıyla Şii unsurlar taşıyan bazı kollara verilen ad olan Rafızilik mensubu kimse. Şii karşıtlarınca küçültücü anlamda kullanılırken İmamiye mensuplarınca şeref unvanı şeklinde telakki edilmiştir.
#17
SORU: Sultan Selim 24 Nisan 1512’de resmen saltanatını ilan ettikten sonra iktidarını sağlamlaştırmak için ne yapmıştır?
CEVAP: Sultan Selim 24 Nisan 1512’de resmen saltanatını ilan ettikten sonra iktidarını sağlamlaştırmak için tahtın potansiyel ortakları olan kardeşlerini ortadan kaldırma yoluna gitti. Yeni sultan tahtına rakip olabilecek kardeşlerinden kurtulmak için bir dizi operasyon düzenledi. Bu yüzden ilk önce oğlu şehzade Süleyman’ı Kefe’den İstanbul’a getirerek İstanbul’un muhafazası ile görevlendirdi. Daha sonra 18 Temmuz tarihinde Anadolu’ya geçti. Amacı Konya’ya yerleşerek hükümdar gibi davranan, etrafa emirler gönderip asker toplamaya çalışan ve kendisine karşı bir mücadeleye hazırlanan ağabeyi Ahmed’i bertaraf etmekti. Fakat bu esnada Afyon’da bulunan Şehzade Ahmed önce Ankara’ya, oradan Amasya’ya, orada da tutunamayıp Darende’ye geçti. Selim ise kışı geçirmek amacıyla Kasım ayında Bursa’ya geldi. Burada daha önce vefat etmiş olan kardeşi şehzade Mahmud’un oğulları olan Musa, Orhan ve Emir’i, Şehzade Alemşah’ın oğlu Osman ve Şehzade Şehinşah’ın oğlu olan Mehmed’i ortadan kaldırdı; şehzade Ahmed’le yazıştığı gerekçesiyle de veziriazam Koca Mustafa Paşa’yı idam ettirdi. Manisa’da bulunan diğer kardeşi Korkut da aynı akıbete uğradı. Şehzade Ahmed, kontrol altına aldığı Amasya’dan, kendisine gönderilen mektuplara aldanarak Bursa’ya doğru yola çıktı. Yenişehir ovasında 15 Nisan 1513 tarihinde yapılan savaşta bozguna uğratıldı ve yakalanarak öldürüldü Bundan sonra Selim bütün rakiplerini ortadan kaldırmış, tahtın tek hakimi olmuştu.
#18
SORU: Osmanlı ile Safevi devleri arasındaki gerilimi nedenleri nelerdi?
CEVAP: İki devlet arasındaki gerilimin dini ve toplumsal gerekçelere dayandığı gibi iktisadi unsurlar da önemli bir yer tutmaktadır. Dönemin en faal ticaret yollarından biri olan ipek yolunun önemli bir kısmının İran idaresinde oluşu, bu kontrollerini Suriye ve Irak’a kadar genişletme arzuları iki devlet arasındaki çatışmaları da tetiklemiş olmalıdır.
#19
SORU: Veziriazam Koca Mustafa Paşa Kimdir?
CEVAP: Koca Mustafa Paşa: 1511-1512 yılları arasında sadrazamlık yapmıştır. 1490 yılında Cem Sultan’a bir takım hediyeler ve mektuplarla birlikte elçi olarak gönderilmiştir. Cem Sultan’ın berberbaşlılığını yaparken onu zehirleyerek öldürdüğü yönünde rivayetler mevcuttur. İstanbul’daki semt onun adını taşır.
#20
SORU: Doğu Anadolu’nun büyük bir kısmında Osmanlı egemenliğinin sağlanmasının ekonomik açıdan önemi nedir?
CEVAP: Doğu Anadolu’nun büyük bir kısmında Osmanlı egemenliğinin tesis edilmesi, stratejik bakımdan olduğu kadar ekonomik olarak da özel bir anlam ifade etmekteydi. Bu sayede Osmanlı Devleti, Tebriz-Haleb ve Tebriz-Bursa ipek yolunun kontrolünü tamamen sağlamış oluyordu. Bu iki yol üzerindeki zengin ticaret ve sanayi şehirleri, özellikle o zaman Mezopotamya ile İran, Anadolu ve Haleb ticaret yollarının birleştikleri Diyarbakır’ın ele geçirilmesi, Osmanlı hazinesi için büyük bir gelir kaynağı oldu.
#21
SORU: Osmanlı Devleti Doğu Anadolu’dan nasıl bir idari yapı kurmuştur?
CEVAP: Osmanlılar, bu bölgeyi hakimiyetlerine aldıklarında, burada farklı bir idari yapı tesis ettiler. Devlet burada kendi sancak teşkilatını kurmakla beraber, aşiretleri özel bir idareye tabi tutmuştur. Buradaki sekiz Kürt aşiret beyi, irsi olarak kendi kabileleri üzerinde ve bölgede sancak beyi olarak tayin edilmiştir. Daha küçük olanlar ise zeamet statüsünde sayılmıştır. Bu sancaklarda beylerin kabile ve toprak üzerindeki hakları babadan oğula devredildiğinden bunlara yurtluk ve ocaklık denmekteydi. Öte yandan buradaki beş Kürt kabilesi de hükümet adı altında örgütlenmişlerdir.
#22
SORU: Safevi hareketini ortaya çıkış anından itibaren yakından takip eden Sultan Selim, meselenin halli noktasında nasıl bir tutum izlemiştir?
CEVAP: Sultan Selim meselenin halli noktasında iki türlü yaklaşım gösterdi. Birincisi, Osmanlı sınırları içerisinde bulunan Safevi destekçilerinin cezalandırılması yönündeki yaklaşımıydı. Bu çerçevede özellikle Orta Anadolu’da kapsamlı bir teftiş yaptırarak bu harekete destek veren ve Osmanlı otoritesini reddeden unsurları tespit ettirdi. I. Selim’in ikinci yaklaşımı bu toplumsal karışıklığın müsebbibi olarak gördüğü Safevi devletine yönelik askeri harekatında ortaya çıkar. Safeviler üzerine yürümeye karar veren I. Selim, bu durumu divanda tartışmaya açar; bir kısım vezirler Anadolu’daki durumun karışık olmasından hareketle askeri bir operasyona sıcak bakmazlarken, padişahın kendisinin de içinde bulunduğu diğer bir grup acil askeri müdahaleden yanaydı.
#23
SORU: dris-i Bitlisi’nin Doğu Anadolu’da Osmanlı- hakimiyetinin tesisi sürecinde üstlendiği rol nedir?
CEVAP: Doğu Anadolu’da nüfuzunu iyi yaygınlaştırmak isteyen I. Selim, buradaki Kürt beyleri arasında da bir takım propaganda faaliyetlerinde bulundu. Sünniliğin Şafii mezhebine bağlı olan bu beylerin çoğu, Safevilerce temsil edilen bu yeni dini harekete sıcak bakmıyorlardı. Bundan istifade ile I. Selim Kürt beylerinin âdet ve geleneklerini çok iyi bilen İdris-i Bitlisi’yi kendi adına propaganda yapması için görevlendirdi. İdris-i Bitlisi, öncelikle Urmiye’ye gitmiş, burada padişahın zaferini bildiren fetihnâme ve mektupları Kürt beylerine dağıtmaya başlamıştır. Bıradost aşiretiyle görüşmüş, Soran meliki Emir Seyyid b. Şah Ali’ye mesajını iletmiş ve kendisini Erbil’i zapt etmesi için teşvik etmiş, ardından da Bohti beylerinin sultanın otoritesini kabul etmesini sağlamıştır. Bu bölgelerdeki aşiretleri Osmanlılara ısındıran İdris-i Bitlisi, daha sonra Hasankeyf, Siirt, Bitlis ve Hizan taraflarına giderek propagandasını devam ettirmiştir. Bu bölgelerin beyleri Osmanlıların teklifini kabul ettiklerini, lakin kendi aralarında eşit konumda bulunduklarından başlarına bir Osmanlı beyi tayin edilmesini talep etmişlerdir. Bu propagandanın da bir neticesi olarak Osmanlılara bağlılık arz eden Kürt aşiretleri bölgelerindeki Safevileri uzaklaştırmayı başarmışlardır.
#24
SORU: 1. Selim’in İran Seferi’nin Memlükler üzerine yönelmesinde etkili olan unsurlar nelerdir?
CEVAP: Doğu Anadolu’da halledilemeyen meseleler yüzünden İran’a ikinci bir sefer düzenleyen I. Selim, bu amaçla orduyla birlikte hareket etmiştir. Her ne kadar Memlük sultanına gönderilen elçiyle seferin Rafıziler üzerine olduğu ifade edilmişse de bu durum, Memlük merkezini tatmin etmemiş, bu yüzden Kanısav Gavri Osmanlı ordusunun kendi topraklarından geçişine müsaade etmeyeceğini beyan etmiştir. Ayrıca olası bir sınır ihlali durumunda topraklarını müdafaa etmek amacıyla topladığı bir orduyla kuzeye doğru yönelmiştir. Yanında Şehzade Ahmed’in oğlu Kasım’ın da bulunması Osmanlılar tarafından kötü¨ niyet göstergesi olarak kabul edilmiştir. I. Selim’in Akşehir’deyken Şah İsmail’in Doğu Anadolu’daki askeri operasyonları için görevlendirdiği Kara Han’ın bertaraf edildiği haberini alması ve İstanbul’dan Rafızilerle ittifak üzere olanların hukuki durumunun onlarla aynı olacağı yönünde fetva gelmesi üzerine seferin yönü Memlük Devleti’ne doğru çevrilmiştir.
#25
SORU: 1. Selim Mısır’da nasıl bir idari düzen kurmak istemiştir?
CEVAP: I. Selim, Mısır’da kurulacak idari düzen üzerine yoğun bir biçimde düşünmüştür. Sonuçta Kahire’nin mevcut statüsüne dokunmamış ve dört mezhep kadılarını yerinde bırakmıştır. Mısır’ın gelirlerini tespit ettirmiş, ekilen arazileri ve bu arazilerin kimlerin elinde olduğunu kaydettirmiştir. Bu sırada yapılan bazı uygulamalar, yoğun tepkilerle karşılanmıştı. Bu yüzden Osmanlılar Memlük beylerinin toplum içerisindeki nüfuzlarını da dikkate almak suretiyle burada farklı bir sistem tesis ettiler.
#26
SORU: Piri Mehmed Paşa kimdir?
CEVAP: Selim’in saltanatının son, I. Süleyman’ın saltanatının ilk yıllarında beş yıllık süre ile sadrazamlık yapmış, ulema kökenli devlet adamıdır.
#27
SORU: I. Selim Kahire’de bulunduğu sırada hangi gelişmeler yaşanmıştır?
CEVAP: Kahire’ye kontrol tamamen ele geçirildikten sonra giren I. Selim, burada kendisine güvenlik gerekçesiyle Ravza adasını ikametgah olarak seçmiştir. Burada yayımladığı emannamelerle halka güvence vermiş ve adına hutbe okutmuştur. Aralarında Canberdi Gazali ve Kanısav Gavri’nin oğlu Muhammed’in de bulunduğu önde gelen Memlük beylerinin itaatlerini kabul etmiştir. Daha sonra Tomanbay’ın yakalanmasını temin etmiş, biraz da halka ve Memlük bakiyelerine gözdağı vermek için onu idam ettirmiştir. Bu esnadaki bazı uygulamalar, halktan tepki ile karşılaşınca I. Selim de eski Memlük beylerini devreye sokarak bu itirazların önünü almaya çalışmıştır. Mısır’ın idaresini tevcih ettiği Yunus Paşa’yı görevden alıp, yerine Hayır Bey’i getirmesi de bu çerçevede değerlendirilmelidir.
#28
SORU:
Sultan Selim 24 Nisan 1512’de resmen saltanatını ilan ettikten sonra Neden,kardeşlerini ve yeğenlerini ortadan kaldırdı?
CEVAP:
Osmanlı yasalarına göre taht Osmanlı sülalesinin ortak malı sayılıyordu ,kardeşlerinin ve yeğenlerinin de tahta çıkma hakkı vardı. iktidarını sağlamlaştırmak için tahtın potansiyel ortakları olan kardeş ve yeğenlerini ortadan kaldırdı.
#29
SORU:
Sultan Selim'in , Safevi meselenin halli noktasında ortaya koyduğu birincisi yaklaşımı ne olmuştur?
CEVAP:
Osmanlı sınırları içerisinde bulunan Safevi destekçilerinin cezalandırılması
#30
SORU:
I.Selim Safeviler üzerine yürümek için ,savaşmaya isteksiz olan halkı ikna etmek ve kamuoyu oluşturmak yönünde ne yapmıştır?
CEVAP:
I. Selim, Rafızilere karşı savaşmanın dini bir vecibe olduğuna dair fetvalar alarak bir kamuoyu yaratmayı başarmıştır.
#31
SORU:
Rafızilik nedir?
CEVAP:
Şii gruplarıyla şii unsurlar taşıyan bazı kollara verilen ad olan Rafızilik, şii karşıtlarınca küçültücü anlamda kullanılırken
İmamiye mensuplarınca şeref unvanı şeklinde telakki edilmiştir.
#32
SORU:
Mevlana Celaleddin Rumi Kimdir?
CEVAP:
13.Yüzyıl mutasavvışarındandır. Konya’da yaşamış ve felsefesini burada oluşturmuştur. Takipçileri onun adına istinaden Mevlevi diye anılır.
#33
SORU:
I.Selimin Dulkadıroğulları beyliğinin üzerine yürümesinin temel nedeni neydi?
CEVAP:
Dulkadıroğullarının Osmanlının Safeviler üzerine yürümesine destek olmaması ve Memlüklerle yakınlaşmasıydı.
#34
SORU:
İdris-i Bitlisi kimdir?
CEVAP:
İdris-i Bitlisi: Heşt Behişt ve Selimname adlı Osmanlı tarihlerinin yazarı siyaset ve kültür adamı. Önceleri Akkoyunlu Devleti hizmetinde iken Safeviler’den kaçarak İstanbul’a gelmiş, II. Bayezid’in hizmetine girmiş, daha sonra I. Selim’in doğu politikalarının oluşmasında önemli rol oynamıştır.
#35
SORU:
I.Selim zamanında Diyarbakır’ın ele geçirilmesinin , Osmanlı ekonomisine nasıl bir etkinin olmasına neden olmuştur?
CEVAP:
Mezopotamya ile İran, Anadolu ve Haleb ticaret yollarının birleştikleri Diyarbakır’ın ele geçirilmesi, bu iki yol üzerinde zengin ticaret ve sa- nayi şehirlerinin olması, Osmanlı hazinesi için büyük bir gelir kaynağı olmuştur.
#36
SORU:
Doğu anadolu bölgesini ele geçiren Osmanlılar, bu bölgede nasıl bir bir idari yapı tesis ettiler?
CEVAP:
Devlet burada kendi sancak teşkilatını kurmakla beraber, aşiretleri özel bir idareye tabi tutmuştur. Buradaki sekiz Kürt aşiret beyi, irsi olarak kendi kabileleri üzerinde ve bölgede sancak beyi olarak tayin edilmiştir. Daha küçük olanlar ise zeamet statüsünde sayılmıştır.
#37
SORU:
Osmanlıların I.Selim dönemin de Memlüklüler ile yaptıkları ilk savaş hangisidir?
CEVAP:
Mercidabık savaşı
#38
SORU:
Ünlü Tarihçi İdris-i Bitlisi, Memlükler üzerine yapılan seferin hedefinin gerçekde ne olduğunu belirtmiştir?
CEVAP:
Asıl hedefin İran topraklarına girip Safevilerin kökünü kazımak olduğunu, ancak Memlüklerin dini bir görevle yola çıkmış olan Osmanlı ordusunun yolunu keserek, bu görevi engellediğini, bu yüzden de “nifak ehlini” ortadan kaldırmak üzere Gavri’nin üzerine yüründüğünü açık şekilde belirtmiştir.
#39
SORU:
Memlük sultanı Kanısav Gavri ile birlikte Mercidabık savaşına katılan ve yazmış olduğu Vâkıatu’s-Sultan Selim ve es-Sultan Kansu el-Gavri isimli eserinde bu dönemi ayrıntılarıyla kaleme almış olan Memlük yazarı kimdir?
CEVAP:
İbn Zünbül,
#40
SORU:
Mukaddes emanetlerin ve Kabe’nin anahtarlarının I.Selim'e sunulması ,böylece Haremeyn’in himayesinin Osmanlı Devleti tarafından resmen üstlenilmiş olması hangi gelişmenin bir sonucudur?
CEVAP:
Ridaniye savaşının,
#41
SORU:
Dürzilik inancı nedir?
CEVAP:
Şii inancının İsmailiye grubundan türemiş tektanrıcı bir inanç manzumesidir. Fatımi halifelerinden Hakim Biemrillah suretinde tanrının hulul etmiş olduğuna inanmaktadırlar. Suriye, Lübnan, Filistin ve Ürdün’de yaygın olarak bulunurlar.
#42
SORU:
Memlük hükümdarı Kanısav Gavri ile birlikte savaşa katılan halife Müttevvekil, hangi savaşın ardından Osmanlılara esir düşmüştür?
CEVAP:
Mercidabık savaşına
#43
SORU:
Tarih de hilafetin I. Selim’e intikal ettiği bilgisinin oldukça problemli ve net olmamasının nedeni nedir?
CEVAP:
I. Selim’in faaliyetlerini anlatan dönemin kaynakları bu konuda tamamen sessiz kalmışlardır. Böyle önemli bir olay o dönemde yazılmış hiç bir kaynakda belirtilmemiştir.
#44
SORU:
Son Memlük tarihçisi İbn Iyas’ın verdiği bilgilere göre, Halife Mütevekkil'in İstanbula getirilmesinden sonraki akibeti ne olmuştur?
CEVAP:
Halife Mütevekkil bir süre İstanbul’da yaşamışsa da buradaki yaşam tarzını beğenmeyen I. Selim tarafından Yedikule zindanına atılmıştır. Kanuni Sultan Süleyman tahta geçince, bir süre sonra serbest bırakılmıştır. Mısır’a giden Mütevekkil burada 1543 yılına kadar yaşamış, onun ardından halifelik makamına başka hiç kimse geçmemiştir.
#45
SORU:
Osmanlı imparatorluğunun dağılma dönemine kadar sürecek olan Arap dünyası üzerindeki hakimiyeti hangi olaylardan sonra başlamıştır?
CEVAP:
I.Selim'in Suriye ve Mısır seferlerinden sonra,
#46
SORU:
Osmanlıların dini açıdan katılaşmasının ardında yatan en büyük sebep,nedir?
CEVAP:
Safevilere karşı olan yeni yapılanmadan kaynaklanmaktadır.
#47
SORU:
Venediklilerin, Kıbrıs dolayısıyla Memlüklere ödediği haracı Osmanlılara ödemeyi kabul etmesi hangi gelişmenin bir sonucudur?
CEVAP:
1513,Suriye ve Mısır’ın fethinin bir sonucudur.