PERAKENDECİLİĞE GİRİŞ Dersi PERAKENDECİLİKTE ETİK VE SOSYAL SORUMLULUK soru cevapları:
Toplam 65 Soru & Cevap#1
SORU: Perakendecilik faaliyetleri etik ve sosyal sorumluluk açısından neden çok önem taşımaktadır?
CEVAP: Dağıtım kanalında tüketiciler ile doğrudan yüzyüze gelen perakendeciler, diğer kanal üyelerine göre pazarlama faaliyetlerinde daha dikkatli olmak zorundadır. Çünkü tüketiciler, doğrudan perakendeci veya perakendecinin satış elemanları ile karşı karşıya gelmektedirler. Dolayısıyla etik, yasalar veya sosyal sorumluluk ile bağdaşmayan davranışları ve uygulamaları bire bir yaşamaktadırlar. Bu yüzden perakendecilik faaliyetlerini değerlendirirken etik ve sosyal sorumluluk konularını göz önünde bulundurmak bir gerekliliktir.
#2
SORU: Ülkemizde perakendecileri doğrudan ilgilendiren iki önemli kanun hangileridir?
CEVAP: ? Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun ? Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun
#3
SORU: Etik kuralları ne demektir?
CEVAP: Davranışlar iyi-kötü, doğru-yanlış gibi değerlendirmelere tabi tutulur. İşte bu yanlış ve kötü olan davranışları etik olmayan davranışlar olarak nitelendirmek mümkündür. Tabi bu değerlendirmeler kişiden kişiye, toplumdan topluma değişmektedir. Kişiden kişiye ve toplumdan topluma değişen bu kurallara etik kuralları denmektedir.
#4
SORU: Etik kodlarının bulunması perakendecilik açısından nasıl bir önem taşımaktadır?
CEVAP: Toplumdaki değişimler, zaman içinde neyin doğru neyin yanlış olduğuna ilişkin kabul edilen davranış standartlarının da değişmesine yol açar. Bu yüzden, her kuruluşta olduğu gibi perakendecilerin de paydaşlarına yönelik olarak hazırlamış olduğu etik kodlarının bulunması gerekir. Böylece perakendeci hangi durumlarda yapılanların doğru veya yanlış olduğunu belirleme fırsatını yakalar. Bu özellikle, çalışanlar açısından oldukça önemlidir. Çünkü çalışanlar sık sık etik konularda ikilem yaşayabilirler ve hangi durumlarda nasıl davranacaklarını bilemeyebilirler. Etik kodları ile perakende çalışanlarının çalışma ortamında yaşayabilecekleri huzursuzluk en aza indirgenmiş olacaktır.
#5
SORU: Perakendecilerin etkileşim içinde bulunduğu gruplar yani paydaşlar nelerdir?
CEVAP: Perakendecilerin etkileşim içinde bulunduğu gruplar yani paydaşlar; ? Tedarikçiler (imalatçılar, tarımsal üreticiler veya diğer aracı gruplar) ? Hissedarlar ? Rakipler ? Çalışanlar ? Tüketiciler
#6
SORU: Perakendeci hissedar ilişkileri ve etik nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Perakendecilerin etik olmayan davranışlarda bulunduğu gruplardan biri hissedarlardır. Hissedarlar, perakende yönetiminden getiri beklentisi olan gruplardır. Bu grupların beklentilerini karşılamada yönetimin başarısız olması, belki de bu gruba yönelik en önemli etik olmayan davranıştır. Diğer bir ifadeyle, başarısız bir yönetimin ilgili gruba karşı görevlerini gereği gibi yerine getirememiş olması durumunda böyle bir etiksel sorun ortaya çıkmaktadır. Bunun dışında işletme kâr ettiği halde, zarar etmiş gibi gösterilmesi, belirtilen süre içinde kâr paylarının dağıtılmaması gibi hissedarlara yönelik etik olmayan birçok uygulamadan söz etmek mümkündür.
#7
SORU: Perakendeci tedarikçi ilişkileri ve etik kavramını tartışınız?
CEVAP: Perakendecilerin faaliyetlerinden etkilenen taraflardan biri de tedarikçilerdir. Tedarikçiler, perakendecilere mal ve hizmet sağlayan işletmelerdir. Perakendecilikte en fazla etiksel sorunların yaşandığı alanlardan biri, perakendeci-tedarikçi ilişkileridir. Bu sorunlar her iki taraftan da kaynaklanabilir. İlk olarak perakendecinin tedarikçilere yönelik etik olmayan uygulamalarından, ardından da tedarikçilerin perakendecilere yönelik etik olmayan davranışlarından bahsedilecektir. Perakendecilerin tedarikçilerine yönelik etik olmayan uygulamalarını üç ana başlıkta toplamak mümkündür. Bunlar; raf bedeli, ticari rüşvet ve iş yapmayı kabul etmemedir.
#8
SORU: Raf bedel, ne demektir?
CEVAP: Raf bedeli, tedarikçilerin perakende mağaza raflarında ürünlerinin yer alması için perakendecilere ödedikleri ücretlerdir. Raf bedeli, farklı şekillerde bazen perakendeciler tarafından bazen de tedarikçiler tarafından teklif edilmektedir.
#9
SORU: Raf bedeli ödeme koşulları nelerdir?
CEVAP: Ambalajlı tüketim malları üreticileri, piyasaya yeni çıkardıkları ürünlerinin raflarda yer almasını sağlamak için raf bedeli ödemek zorunda kalmaktadırlar. Bu anlamda yeni ürünlerin, raf bedeli olmaksızın tüketicilere ulaşması neredeyse imkânsız gibidir. Raf bedeli, ürünlerin özel yerlerde sergilenmesi (örneğin göz hizasındaki raflar), ürünün rafta daha uzun süre kalması, eğer ürün başarısız olursa bunun perakendeciye olan maliyeti gibi nedenlerle ödenmektedir. Raf bedeli için ödenen miktar üreticinin ve ürünün tanınmış olup olmaması, ürünün müşteri denemelerinin gerçekleştirilmiş olup olmaması, aynı pazarda ürünün rakipler tarafından satılıp satılmaması ve tedarikçinin iyi tasarlanmış reklam kampanyasının olup olmaması gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Ücretin miktarı, perakendecinin nispi gücüne ve ürünün yapısına bağlı olarak değişmektedir. Nispeten düşük müşteri bağlılığı olan ürünler daha fazla raf bedeli ödemektedir.
#10
SORU: Ticari Rüşvet nasıl tanımlanabilir?
CEVAP: Ticari rüşvet, bir tedarikçinin satınalma kararını etkilemek amacıyla, alıcıya para veya hediye teklif etmesi veya bir alışveriş esnasında karşı tarafı ikna etmek için verilen rüşvet olarak tanımlanabilir. Tedarikçi veya onun temsilcisi perakendecinin satın alma kararını etkilemek amacıyla değerli bazı şeyler verdiğinde veya ödediğinde, perakendecilikte ticari rüşvetten söz edilebilir.
#11
SORU: İş yapmayı kabul etmeme ne demektir?
CEVAP: İş yapmayı kabul etmeme uygulamasına, tedarikçiler ve perakendeciler açısından bakılabilir. Genel olarak hem tedarikçilerin hem de perakendecilerin birbirleriyle iş yapmayı isteme veya iş yapmayı kabul etmeme hakları vardır. Fakat burada anti-rekabetçi bir davranış ortaya çıktığı zaman, bu genel kuralın istisnası olan durumlar ortaya çıkmaktadır. Bir üretici, bir perakendeciye mal satmayı reddebilir; fakat bunu salt başka bir perakendeciye yarar sağlamak amacıyla yapamaz.
#12
SORU: Tedarikçinin ayrımcılık yapması konusunu açıklayınız?
CEVAP: Bu tür etik olmayan uygulama tedarikçinin bazı perakendecilere daha fazla destek veya teşvik verirken, bazılarını hiç desteklememesi anlamına gelir. Böyle bir durum özellikle perakendecinin dağıtım kanalındaki gücüne bağlı olmaktadır. Tedarikçi, güçlü olan perakendeciye daha fazla destek verirken, diğerlerini ihmal edebilir. Örneğin, belirli bir ürünü ile ilgili hazırladığı indirim programının sadece belirli mağazalarda uygulanması, diğerlerinde böyle bir uygulama yapılmaması gibi. Tedarikçi bu ayrımcılığı fiyatlar konusunda da yapabilir ki buna da ayrımcı fiyatlandırma diyoruz.
#13
SORU: İkili dağıtım ne demektir? Nasıl ortaya çıkar?
CEVAP: İkili dağıtım, üreticilerin aynı pazarda kendi mallarını satan perakendeciler dışında, bu perakendecilere uyguladığı fiyata eşit veya daha düşük fiyattan bizzat kendisinin mal satmasıdır. İkili dağıtım, üretici veya toptancıların kendilerinden mal satın alan perakendecileri ile rekabete giriştiğinde ortaya çıkar.
#14
SORU: Ayrımcı fiyatlandırma nasıl bir uygulamadır?
CEVAP: Genellikle pazarlama kanalında tüketiciden önceki üyeler, (örneğin, üreticiden perakendeciye) arasındaki değişim sürecinde ortaya çıkan bir uygulamadır. İmalatçının satış veya dağıtım maliyetlerinde veya her ikisinde farklılıklar olduğu durumlarda, taraflara farklı fiyat uygulanması kabul edilebilir. Böyle bir uygulamanın varlığından söz edebilmek için dikkate alınması gereken ölçüt, ürünlerin benzer özeliklere sahip olup olmadığıdır. Bu tür yasal olmayan uygulama, tedarikçinin aynı nitelikteki ürünü iki veya daha fazla perakendeciye farklı fiyatlarda satması durumunda ortaya çıkar. Tedarikçi, perakendeciler arasında fiyatlar konusunda ayrımcılık yapabilir. Bu da etik ve yasal olmayan bir uygulamadır.
#15
SORU: Dikey fiyat anlaşması ne demektir?
CEVAP: Dikey fiyat anlaşması, dağıtım kanalının farklı aşamalarındaki üyeler arasında, bir ürünün fiyatının belirlenmesi için gizli olarak yapılan anlaşmalardır.
#16
SORU: Gri pazar kavramı ne ifade etmektedir?
CEVAP: Gri pazar kavramı, ürünlerin dağıtım kanalında, üreticiler tarafından yetki verilen aracılar dışında başka yollardan tüketicilere ulaşmasını ifade eder.
#17
SORU: Gri pazarlarda ürünler kimler tarafından satılır?
CEVAP: Gri pazarlarda ürünler, üreticilerle hiçbir ilişkisi olmayan dağıtım kanalı üyeleri tarafından satılır.
#18
SORU: Gri pazarlarda satılan ürünler ile taklit ürünler arasındaki farkı açıklayınız?
CEVAP: Taklit ürünler, ticari marka sahibi birisi tarafından üretilmeyen, hakiki olmayan ürünlerdir. Bu tür ürünlerin üretilmesi yasa dışıdır. Gri pazarlarda satılan ürünler ise, hakiki ürünlerdir.
#19
SORU: Tedarikçilerin mal sattıkları perakendecilere özel coğrafi bölgeler tahsis etmesi ne açıdan fayda sağlar?
CEVAP: Genellikle tedarikçiler mal sattıkları perakendecilere, belirli bir marka ürünü diğer perakendecilerin satamayacağı, özel coğrafi bölgeler tahsis ederler. Bu bölgesel anlaşmalar, tedarikçilere ürünlerinin seçkin perakendecilerde satıldığı izlenimi vermesi yönünden fayda sağlar. Ürün arzının sınırlı olduğu durumlarda, bir perakendeciye özel bölge sağlamak, iyi bir sunum yapmak ve müşterilere yeterli seçim imkânı sunmak için yeterli miktarda stok bulundurulmasına yardım edebilir.
#20
SORU: Özel dağıtım anlaşmalarını açıklayınız?
CEVAP: Özel dağıtım anlaşmaları, bir üretici veya toptancının, bir perakendeciyi, rakip tedarikçilerden hiçbirinin ürününü satmaması, sadece kendi ürünlerini satması yönünde kısıtladığı anlaşmalardır. Bu anlaşmaların yasal olup olmamasını, anlaşmaların rekabet üzerindeki etkisi belirler.
#21
SORU: Bağlama anlaşması ne demektir?
CEVAP: Bir tedarikçi ile bir perakendeci, perakendecinin satın almayı istediği bir ürünü (bağlayan ürün) alabilmesi için, satın almayı istemediği bir ürünü (bağlanmış ürün) almasını gerektiren bir anlaşma imzaladıkları zaman, buna bağlama anlaşması denir.
#22
SORU: Öneri bedeli ne demektir? Etik bağlam içerisinde yerini açıklayınız?
CEVAP: Tedarikçiler tarafından perakendecinin satış gücüne ürünlerinin satışını artırmak amacıyla verilen çeşitli teşviklere öneri bedeli denir. Bir tedarikçinin, bir perakende satış elemanına kendi ürününü müşterilere tavsiye etmesi karşılığında yaptığı ödeme, öneri bedelidir. Bu tür teşvikler, tedarikçi tarafından mağaza yönetiminin bilgisi olmaksızın veriliyorsa, bu durumda etik olmayan bir uygulama ortaya çıkar. Ayrıca, böylesi teşvikler aynı koşulları sağlayan tüm satış ekibine uygulanmalı, belirli satış elemanları kişisel menfaatler doğrultusunda özel uygulamaya tabi tutulmamalıdır. Sonuç olarak, tedarikçi, perakendecinin satış elemanına çeşitli hediyeler verebilir. Ancak, bu perakendecinin bilgisi dahilinde olmalıdır.
#23
SORU: Perakendecinin rakipleri ile ilişkileri ve etik olmayan uygulamaları tartışınız?
CEVAP: Perakendecilik sektörü, rekabetin çok yoğun olduğu sektörlerden biridir. Belki de perakendecilik sektöründe çok yaygın olan davranışlardan biri, rakiplerin çeşitli kademelerde çalışan elemanlarını işletmeye çekme girişimleridir. Bu tür bir davranıştan başka, rakibin pazarlama stratejileri ve taktikleri hakkında bilgi almak için imalat sektöründe uygulanan sanayi casusluğu gibi perakende casusluğu yapılması da etik olmayan bir uygulamadır. Perakendecilerin kendi aralarında fiyat konusunda anlaşma yapması -yatay fiyat anlaşması-, bu grup içinde sayabileceğimiz etik olmayan uygulamalardan birdir. Ayrıca, rakiplerin sattıkları ürünleri kötülemek ve yıkıcı fiyatlandırma da, bu grupta ele alınabilir.
#24
SORU: Perakendecilerin yeni bir eleman alıp yetiştirmek yerine rakibin başarılı elemanlarını istihdam etmek istemelerinin nedeni nedir?
CEVAP: Perakendecilerin böyle bir yolu tercih etmelerinin gerisinde yatan faktörlerden biri de eğitim vb. maliyetlerden kaçınmaktır. Bu yönüyle konuya bakıldığında, bir yerde başarılı ve yetişmiş elemanı işletmesine transfer ederek rakibinin yatırımın da boşa gitmesine sebep olmaktadır.
#25
SORU: Yatay anlaşmalar ne demektir?
CEVAP: Yatay anlaşmalar, aynı düzeyde, birbiriyle rakip olan perakendeciler arasındaki anlaşmalardır.
#26
SORU: Yıkıcı fiyatlama kavramını tartışınız?
CEVAP: Büyük perakendeciler, rekabeti ortadan kaldırmak ve rakiplerini pazardan kovmak için ürünleri ve hizmetleri son derece düşük fiyatlarla satmaya teşebbüs ederler. Süpermarketler, hipermarketler tarafından sıkça başvurulan uygulamalardan biridir. Burada temel amaç, rakiplerin müşterisini çekmektir. Bu yönteme başvuran perakendeci kaybettiği kârları, pazara diğer rakiplerin girme tehlikesi ortadan kalktıktan sonra telafi edebileceğini düşünmektedir. Etik değildir.
#27
SORU: Perakende yönetiminin çalışanlarına yönelik etik sorumlulukları hangi başlıklar altında toplanabilir?
CEVAP: İşe alma ve seçme, eğitim, değerlendirme ve ödüllendirme, denetleme ve cinsel taciz.
#28
SORU: Perakendecilerin ürün satışındaki etiksel olmayan uygulamaları nelerdir?
CEVAP: Perakendecilerin ürün satışındaki etiksel olmayan uygulamaları; taklit mallar, ürün kalitesi, fiyatlandırma, hediye dağıtımı ve müşteri-çalışan ilişkileri başlıkları altında incelenebilir.
#29
SORU: Perakendecilerin fiyatlandırma uygulamalarında da etik olmayan davranışlar nelerdir?
CEVAP: Bu uygulamalar; aldatıcı fiyatlandırma, karşılaştırmalı fiyatlandırma, birim fiyatlandırma ve yem (tuzak) fiyatlandırmadır.
#30
SORU: Perakende satış elemanlarının müşterilerle olan ilişkilerinde ortaya çıkabilecek etiksel konuları sıralayınız?
CEVAP: ? Yüksek baskılı satış ? Müşteriler arasında ayırımcılık yapma ? Yanlış tanıtım ? İkna etmek için psikolojik teknikler kullanma
#31
SORU: Yüksek baskılı satış ne demektir?
CEVAP: Yüksek baskılı satış, satış elemanının müşteriye çok fazla konuşma, soru sorma ve düşünme fırsatı vermeksizin sürekli ürünün faydalarından söz ederek ve ürünün özelliklerini abartarak satma çabalarıdır.
#32
SORU: Yanlış tanıtım ne demektir?
CEVAP: Yanlış tanıtım, müşterilerin bilgisizliği ya da iyi niyetlerinin istismar edilerek onlara yanlış ve eksik bilgi verilmesidir.
#33
SORU: Tüketici etiği kavramını tartışınız?
CEVAP: Tüketici etiği mal ve hizmetleri elde etmede, kullanmada ve yararlanmada bireyler veya grupların davranışlarına yol gösteren ahlaki ilkeler ve standartlar olarak tanımlanabilir.
#34
SORU: Sosyal sorumluluk ne demektir?
CEVAP: Sosyal sorumluluk kavramı kısaca, bir işletmenin faaliyette bulunduğu ortamı koruma ve geliştirme konusundaki yükümlülükleri olarak tanımlanabilir.
#35
SORU: İşletmelerin sosyal sorumlulukları ile ilgili konular hangi ana başlıklar altında toplanabilir?
CEVAP: ? Müşterilere karşı sorumluluklar ? Çalışanlara karşı sorumluluklar ? Tedarikçilere karşı sorumluluklar ? Rakiplere karşı sorumluluklar ? Hissedarlarına karşı sorumluluklar ? Topluma karşı sorumluluklar ? Çevreye karşı sorumluluklar
#36
SORU: İşletmelerin ekonomik boyutla ilgili sosyal sorumluluk davranışları nelerdir?
CEVAP: ? Hissedar kazançlarını maksimize etmek, ? Akılcı bir kar dağıtım politikası uygulamak, ? Mümkün olan en yüksek kazancı gerçekleştirme çabasında olmak, ? Rekabetçi pozisyonu sürdürülebilir kılmak, ? Verimli çalışma koşullarını sürekli kılmak, ? Yaşamını sürdürebilmek için kazançlarında süreklilik sağlamak.
#37
SORU: İşletmelerin yasal sorumlulukları nasıl açıklanabilir?
CEVAP: Yasal sorumluluklar, işletmelerin faaliyetlerini belirli kanunlar ve düzenlemeler çerçevesinde sürdürmesi olarak açıklanabilir.
#38
SORU: Sosyal sorumlulukların yasal bileşenleri nelerdir?
CEVAP: ? Sosyal sorumlulukların yasal bileşenleri şunlardır: ? Varlıklarının devamı için yasal düzenlemelere ve iş kanununa uygun hareket etmek, ? Ululararası, ulusal ve yerel kurumların hukuki düzenlemelerine dikkat etmek, ? Çalışanlara yasalara uygun faaliyette bulunmaları yönünde telkinde bulunmak, ? Satılan mal ve hizmet için yasal garanti şartları altında güvence vermek, tüketiciyi koruma kanuna uymak, ? Yasal yükümlülüklere işletme politikasında yer vermek.
#39
SORU: İşletmelerin etik sorumluluklarını tartışınız?
CEVAP: Etik sorumluluklar, ilgili tarafların işletmelerden beklediği davranış ve uygulamalardan oluşmaktadır. Etik sorumluluklar, yasal sorumluluklardan daha geniş kapsamlıdır. İşletmelerin herhangi bir yasal kısıtlama olmamasına ya da mevcut yasalarda boşluk olmasına rağmen etik davranışlarda bulunması, sosyal sorumluluk anlayışından kaynaklanmaktadır.
#40
SORU: İşletmelerin etik düzeydeki sosyal sorumluluk göstergeleri nelerdir?
CEVAP: ? Toplumun belirlediği norm ve kurallara uymak, ? Toplumun işletmelerden beklediği saygıyı göstermek, ? Etik norm ve kurallardan fedakârlık etmemek, ? Etik açıdan toplumun işletmeden beklentilerini açık bir şekilde tanımlamak, ? Çalışma hayatındaki etik davranış kurallarının, yasal düzenlemelerin de üstünde olduğunu kabul etmek.
#41
SORU: İşletmelerin gönüllü sorumlulukları ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Bu tür sorumluluklar, ne yasal ne de etiksel zorunluluktur. Bu tür sorumluluklar, işletmeler tarafından tamamen gönüllülük esasına dayanarak yerine getirilmektedir. Bu sorumluluk; hastane, okul, kütüphane, yurt açma, toplumsal hareketlerin başlamasında önder olma, yardım kuruluşları kurma, çevre düzenlemeleri yapma, halk veya çalışanlara eğitimler verme gibi işletmelerin topluma yaptığı katkıları ifade eder. Gönüllü sorumluluklar, işletmeye toplum içinde olumlu imaj kazandırarak uzun vadede karlılığını arttıracak girişimlerdir.
#42
SORU: Sosyal amaç teşvikleri ne demektir?
CEVAP: Kurumların sosyal bir amaç hakkındaki farkındalığı ve ilgiyi artırmak için ya da bir amaca yönelik fon toplamayı, katılımı veya gönüllü çekmeyi desteklemek için para, mal ve hizmet yardımı ya da başka kaynaklar sağlayarak yaptıkları girişimlerdir.
#43
SORU: Kurumsal hayırseverlik ne demektir?
CEVAP: Kurumsal hayırseverlik, en yaygın başvurulan sosyal sorumluluk girişimlerinden biridir. Kurumsal hayırseverlik, kurum tarafından bir hayır kurumuna ya da sosyal bir amaca, çoğunlukla nakit yardımı, bağışlar ve/veya mal ve hizmetler şeklinde yapılan doğrudan bir katkıdır.
#44
SORU: Toplum gönüllülüğü kavramını açıklayınız?
CEVAP: Toplum gönüllülüğü, bir kurumun çalışanlarını, perakende ortaklarını, yerel toplum örgütlerini ve/veya bayilerini sosyal amaçları desteklemek üzere gönüllü olarak zamanlarını bağışlamaları için teşvik ettiği bir girişimdir. Gönüllülük çabaları, çalışanların uzmanlık alanlarını, yeteneklerini, fikirlerini ve/veya fiziksel iş güçlerini gönüllü olarak bağışlamalarını kapsayabilir. Kurum desteği, işten ücretli izin vermeyi, çalışanların ilgilenecekleri fırsatları bulmalarına yardımcı olmak için birimleri karşılaştırmayı, hizmeti onaylamayı ve kurumun hedeflediği özel sosyal amaçları desteklemek için ekipler oluşturmayı gerektirebilir.
#45
SORU: Yeşil pazarlama faaliyeti ne demektir?
CEVAP: Yeşil pazarlama tüketicilerin ihtiyaç ve isteklerini yerine getirirken işletmenin de hedeflerine ulaşmasını sağlayacak doğa ile dost ürünlerin tasarlanmasından, ürünün kullanım sonrasına kadar uzanan süreçleri planlayan ve yöneten pazarlama faaliyetleridir.
#46
SORU:
Ülkemizde perakendecileri doğrudan ilgilendiren iki önemli kanun hangileridir?
CEVAP:
Ülkemizde perakendecileri doğrudan ilgilendiren iki önemli kanun, Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun ve Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanundur.
#47
SORU:
Etik kuralları nasıl ifade edilebilir?
CEVAP:
Hepimiz çeşitli davranışları iyi-kötü, doğru-yanlış gibi değerlendirmelere tabi tutuyoruz. İşte bu yanlış ve
kötü olan davranışları etik olmayan davranışlar olarak nitelendirmek mümkündür. Tabi bu değerlendirmeler kişiden kişiye, toplumdan topluma değişmektedir. Kişiden kişiye ve toplumdan topluma değişen bu kurallara etik kuralları denmektedir. Bu açıklamalar çerçevesinde etik, insan davranışlarına yön veren, insanların türlü ilişkilerinde nasıl davranacağını gösteren bir rehber olarak algılanabilir. Diğer bir ifadeyle etik, sadece yasalara uygunluk veya ahlaki yönden doğruluk meselesi değil, aynı zamanda günlük yaşamda karşılaşılan olaylar karşısında nasıl davranmak, hareket etmek gerektiğine ilişkin algılamalar dizisi olarak da, ifade edilebilir.
#48
SORU:
Perakendecilerin etkileşim içinde bulunduğu gruplar nelerdir?
CEVAP:
Perakendecilerin etkileşim içinde bulunduğu gruplardan yani paydaşları; tedarikçiler (imalatçılar, tarımsal üreticiler veya diğer aracı gruplar), hissedarlar, rakipler, çalışanlar ve tüketicilerdir.
#49
SORU:
Hissedarlara yönelik en önemli etik olmayan davranış nedir?
CEVAP:
Hissedarlar, perakende yönetiminden getiri beklentisi olan gruplardır. Bu grupların beklentilerini karşılamada
yönetimin başarısız olması, belki de bu gruba yönelik en önemli etik olmayan davranıştır
#50
SORU:
Raf bedeli nelere bağlı olarak değişiklik göstermektedir?
CEVAP:
Raf bedeli için ödenen miktar üreticinin ve ürünün tanınmış olup olmaması, ürünün müşteri denemelerinin
gerçekleştirilmiş olup olmaması, aynı pazarda ürünün rakipler tarafından satılıp satılmaması ve tedarikçinin iyi tasarlanmış reklam kampanyasının olup olmaması gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
#51
SORU:
Kobi'nin Rafa Girme Bedeli hangi kalemlerden oluşmaktadır?
CEVAP:
• Raf kirası
• İnsert
• Teşhir bedeli
• Mağaza açılışı
• Ciro primi
• Raf personeli bedeli
• Aydınlatma gideri
• Promosyona katılım bedeli
• Listeleme bedeli gibi kalemlerden oluşmaktadır.
#52
SORU:
Rekabet Kurumu sektör ile ilgili yayınladığı raporda, perakendecilerin alıcı güçlerini, bazı durumlarda
orantısız olarak tedarikçilere yansıttıklarına yönelik ön bulgulardan bahsetmiştir. Bu bulgulara göre
tedarikçilerden hangi adlar altında bedeller talep edilmektedir?
CEVAP:
Rekabet Kurumu sektör ile ilgili yayınladığı raporda, perakendecilerin alıcı güçlerini, bazı durumlarda
orantısız olarak tedarikçilere yansıttıklarına yönelik ön bulgulardan bahsetmiştir. Bu bulgulara göre
tedarikçilerden şu adlar altında bedeller talep edilmektedir: Listeleme bedeli, raf bedeli, teşhir alanı
bedeli, insert bedeli, elektrik bedeli, promosyona katılım bedeli, eleman talebi, mağaza açılış bedeli,
yıldönümü bedeli, yılsonu iskontosu.
#53
SORU:
Ticari rüşvet nedir?
CEVAP:
Ticari rüşvet, bir tedarikçinin satınalma kararını etkilemek amacıyla, alıcıya para veya hediye teklif
etmesi veya bir alışveriş esnasında karşı tarafı ikna etmek için verilen rüşvet olarak tanımlanabilir.
#54
SORU:
Tedarikçilerin perakendecilere yönelik etik olmayan uygulamaları nelerdir?
CEVAP:
Perakendecilerin tedarikçilere yönelik etik olmayan uygulamaları yanısıra tedarikçilerin de
perakendecilere yönelik etik olmayan uygulamalarından söz etmek mümkündür. Bunlar arasında
tedarikçinin ayırımcılık yapması, ayrımcı fiyatlandırma, dikey fiyat anlaşmaları yapması, ikili dağıtım, gri
pazarlar, özel bölgeler, özel dağıtım anlaşmaları, bağlama anlaşmaları, iş yapmayı kabul etmeme ve öneri
bedeli gibi etik olmayan uygulamalar sayılabilir.
#55
SORU:
Ayrımcı fiyatlandırma, tedarikçinin aynı ürünü iki veya daha fazla perakendeciye farklı fiyattan satması durumunda ortaya çıkar. Bu tür bir ayrımcılık genelde gayri meşru olarak kabul edilirken, hangi durumda meşru olarak kabul edilebilir?
CEVAP:
• Ürünler, perakendecilere farklı miktarlarda veya farklı yöntemlerle satılıyor veya dağıtımı
yapılıyorsa, farklı üretim, satış veya dağıtım maliyetleri ortaya çıkacaktır. Bu durumda
perakendecilere farklı fiyatlar uygulanabilir. Örneğin, bir perakendeci çok büyük miktarlarda
alım yapıyorsa, bu perakendeye miktar indirimi uygulanabilir. Çünkü böyle bir durumda, üretici
ölçek ekonomisine ulaşarak birim maliyetlerini düşürmüş olmaktadır.
• Pazarı etkileyen şartlardaki değişime karşı veya ürünlerin pazarlanabilirliliği ile ilgili olarak da
farklı fiyat uygulanabilir. Örneğin, ülke çapında faaliyet gösteren bir dondurma şirketi, bir
şehirdeki yerel rakibinin düşük fiyat uygulamasına karşılık verebilmek amacıyla, bu şehirdeki
perakendecilerine daha düşük fiyattan mal verebilir. Çünkü böyle bir durumda, pazardaki şartlar
değişmiştir.
• Rakiplerin düşük fiyatlarına karşılık vermek amacıyla da farklı fiyat uygulamasına gidilebilir.
Bir önceki maddede verilen dondurmacı örneği burada da geçerlidir. Ulusal şirket, yerel
rakibinin düşük fiyat uygulamasına karşılık verebilmek amacıyla farklı fiyat uygulamasına
başvurmuştur.
#56
SORU:
Yatay fiyat anlaşmaları, birbiriyle doğrudan rekabet içinde olan perakendecilerin aynı fiyat üzerinde anlaşmalarıdır. Bu tür anlaşmalar etik açıdan değerlendirildiğinde, işletmelerin hangi tür hareketlerden
kaçınmaları gerekir ve
CEVAP:
• Pazarda tekel(monopol) oluşturmak amacıyla gizli anlaşmalar yapma
• Pazarı kendi aralarında paylaşma
• Belirli bir ürün ya da ürünlerin satış fiyatını ortak belirleme
#57
SORU:
Perakende çalışanlarının yönetime karşı etiksel problemleri sıralayınız.
CEVAP:
• Rüşvet alma
• Dürüst olmama
• Aldatıcı fiyat
• Aldatıcı ürün
• İşletme gizliliğinin ihlali
• İşletme kaynaklarını doğru kullanmama
• Raporlarda ve satış kayıtlarında tahrifat yapma
• İşletme politikalarına uymama
• İşletmenin araç-gereçlerini şahsi işleri için kullanma
• Mesai saatlerine uymama
• Tecrübe kazandıktan sonra işten ayrılma
#58
SORU:
Perakendecilerin fiyatlandırma uygulamalarında da etik olmayan davranışlar nelerdir?
CEVAP:
Perakendecilerin fiyatlandırma uygulamalarında da etik olmayan davranışlar söz konusu olabilir. Bu
uygulamalar; aldatıcı fiyatlandırma, karşılaştırmalı fiyatlandırma, birim fiyatlandırma ve yem (tuzak)
fiyatlandırmadır.
#59
SORU:
Perakende satış elemanlarının müşterilerle olan ilişkilerinde ortaya çıkabilecek etiksel konular nelerdir?
CEVAP:
Perakende satış elemanlarının müşterilerle olan ilişkilerinde ortaya çıkabilecek etiksel konular şunlardır:
1. Yüksek baskılı satış
2. Müşteriler arasında ayırımcılık yapma
3. Yanlış tanıtım
4. İkna etmek için psikolojik teknikler kullanma
#60
SORU:
Tüketici etiği nasıl tanımlanır?
CEVAP:
Tüketici etiği “mal ve hizmetleri elde etmede, kullanmada ve yararlanmada bireyler veya grupların davranışlarına yol gösteren ahlaki ilkeler ve standartlar” olarak tanımlanabilir.
#61
SORU:
İşletmelerin sosyal sorumlulukları ile ilgili konuları ana başlıklar altında sıralayınız.
CEVAP:
İşletmelerin sosyal sorumlulukları ile ilgili konular ana başlıklar altında şöyle sıralanabilir (Torlak; 2007):
1. Müşterilere karşı sorumluluklar
2. Çalışanlara karşı sorumluluklar
3. Tedarikçilere karşı sorumluluklar
4. Rakiplere karşı sorumluluklar
5. Hissedarlarına karşı sorumluluklar
6. Topluma karşı sorumluluklar
7. Çevreye karşı sorumluluklar
#62
SORU:
İşletmelerin ekonomik boyutla ilgili sosyal sorumluluk davranışlarını sıralayınız.
CEVAP:
Ekonomik boyutla ilgili sosyal sorumluluk davranışları şunlardır:
• Hissedar kazançlarını maksimize etmek,
• Akılcı bir kar dağıtım politikası uygulamak,
• Mümkün olan en yüksek kazancı gerçekleştirme çabasında olmak,
• Rekabetçi pozisyonu sürdürülebilir kılmak,
• Verimli çalışma koşullarını sürekli kılmak,
• Yaşamını sürdürebilmek için kazançlarında süreklilik sağlamak.
#63
SORU:
Gönüllü sosyal sorumluluk bileşenleri nelerdir?
CEVAP:
Gönüllü sosyal sorumluluk bileşenleri şunlardır:
• Toplumun işletmelerden hayırsever yardımlar konusunda beklenti içerisinde olduğunu unutmamak,
• Yönetici ve çalışanlar ile birlikte toplumsal çevreye de yardım yapmak,
• Talep edilen gönüllü yardımları gerçekçi ve önemli gerekçeler olmadan reddetmek
• Özel ve kamuya ait eğitim kurumlarına maddi destek sağlamak,
• Kendisine iyi bir imaj kazandıracağı düşünülen kültürel ve sanatsal faaliyetlere destek vermek
• Sivil toplum örgütlerine destek vermek ve onlarla işbirliği yapmak
• Devletin doğal afet, ekonomik kriz gibi zamanlarda toplum refahı için sağduyulu tutum ve davranışına anında karşılık vermek
• Toplumun iyiliği için rakip kuruluşlarla işbirliğine gitmektir.
#64
SORU:
Çevre yönetimi konusu neleri kapsamaktadır?
CEVAP:
Günümüzde perakendecilerin çevresel konulara duyarlılığı giderek artmaktadır. Çevre yönetimi konusu; atıkları azaltma, etkinliği artırma, maliyetleri düşürme, çevreye olumsuz etkilerine karşı önlemler alma gibi konuları kapsamaktadır.
#65
SORU:
Çevre ve Orman Bakanlığı’nda kurulan “Alışveriş Poşetlerinin Kullanımının Azaltılması” komisyonunda PERDER adına sunulan çözüm önerileri nelerdir?
CEVAP:
• Mağaza personelini bilinçlendirmek üzere, poşetin doğaya verdiği zararların yetkili kişilerce anlatılacağı eğitimler düzenlemek ve bu mesajları tüketicilere aktarılmasını sağlamak,
• Mağaza içinde tüketicilerin ilgisini çekebilecek noktalara (kasa, reyon ve camlara) poşetlerin doğaya verdiği zararları ve daha az kullanımının yaratacağı katma değeri ifade eden afişler asılması,
• Poşetlerin üzerine çarpıcı mesajlar basılması: “Beni doğaya bırakma!”
• Mağaza içindeki monitörlerden bilgilendirici filmlerin yayınlanması,
• Sesli anons sistemi ile kısa ve dikkat çekici mesajlar verilmesi, “Şu an kullandığınız poşet doğada 200 yılda yok olmaktadır!”
• Alışverişe kendi taşıma çantası veya file ile gelenlere çöp poşeti hediye edilmesi. Fileyi teşvik amacıyla uygulamalar yapılması (Para puan, hediye çeki, hediyeler, adına fidan dikimi gibi)
• Plastik poşetlerin görünür yerlerden uzaklaştırılması, yeniden kullanılabilir poşetlerin daha göz önünde sergilenmesi, satışının teşvik edilmesi amacıyla bu ürünleri alış fiyatından satılması veya hediye edilmesi. (…’lik alışveriş yapana bez çanta hediye gibi)
• Eğitim kurumları işbirliği ile tüketici bilinçlendirme amaçlı eğitimler düzenlenmesi,
• Bilgilendirici broşür ve afişlerin okullarda ve diğer halka açık yerlerde de uygulanması,
• Tüm bunların başarılı olabilmesi için poşet kullanımının Kadıköy Belediyesi’nde olduğu gibi tamamen yasaklanması ve bu yasağın Türkiye geneline yayılması