Bir tarım işletmesinin ekonomik yönden problemlerinin ilk sıralarında, sınırlı kaynakların nasıl kullanılacağı konusu gelmektedir. Belirli bir amaca ulaşmak için daha az kaynak kullanmak ya da daha az kaynak kullanarak en yüksek çıktıya ulaşmak amacı tarım ekonomisi prensiplerini kullanmayı gerektirmektedir. 

• Tabiat (Doğa)
• İş (Emek)
• Sermaye (Kapital)
• Müteşebbis (Girişimci)’tir. 

Toprak ve arazi kavramları bir biriden farklılık göstermektedir. Toprak denildiğinde yeryüzünün dikey kısmını oluşturan parçası anlaşılmakta, arazi dediğimizde ise yeryüzünün yatay kısmını oluşturan parçası anlaşılmaktadır. Toprak derinliği, arazi genişliği ifade eder. 

• Yatay kesit (örneğin toprak, tarım arazisi, vb.)
• Dikey kesit (örneğin maden kaynakları, kayalar, yeraltı suyu, vb.)
• Çevresel kesit (örneğin iklim, yağmur, uzay izleme, vb.)

• Taşınamaz, üretim için yanına gitme zorunluluğu
• Çoğaltılamaz ve azaltılamaz oluşu
• Yıpratılamaz, üretim için daimi olmasıdır.
• İnsan eliyle oluşturulmamış bir faktördür.
• Arsa üretimi için (yerleşim yeri) ana faktördür.
• İnelastik arza sahiptir.
• Çeşitli verimliliklerde sınıflandırılabilir. 
• Pasif bir faktördür (kendisi tek başına üretimi gerçekleştiremez, üretim için diğer üretim faktörlerine de ihtiyaç vardır).
• Türetilmiş bir talep vardır.
• Oluşumunda hiçbir maliyet söz konusu değildir.
• Rant getirisi söz konusudur. 

Arazi Verimlilik Sınıfları; I. sınıftan VIII. sınıfa kadar arazileri ayrıma tabi tutar. I, II, III ve IV. sınıflara giren araziler iyi bir toprak yönetimi ve bazı toprak koruma önlemleri alınmak koşuyla işlenerek tarım kültürüne elverişlidir. V. VI. ve VII. sınıf araziler ise toprağı işleyerek tarım kültürüne uygun bulunmayıp ancak çayır, mera ve ağaç yetiştiriciliği için kullanılabilir. Bununla birlikte V. ve VI. sınıflarda bazı özel meyve türleri ve sebzeler yetiştirilebilir. VIII. sınıf arazilerden ise hiçbir bitkisel ürün alınamaz. 

İklim, belirli alanlarda ve belirli bir zaman çerçevesi içinde değişmeden kalan ortalama hava koşulları olarak tanımlanabilir. Sıcaklık bakımından iklim; sıcak, ılıman ve soğuk iklim; yağış bakımından; kurak, nemli ve yağışlı iklim olarak sınıflandırılabilir.

• Karasal iklim
• Akdeniz iklimi
• Marmara iklimi
• Karadeniz iklimi 

Biyolojik çeşitlilik, canlıların farklılığını ve değişkenliğini, içinde bulundukları karmaşık ekolojik yapılarla, birbirleriyle ve çevreleriyle karşılıklı etkileşimlerini ifade etmektedir. 

Çeşitlilik üç şekilde tanımlanmıştır;

• Genetik çeşitlilik
• Tür çeşitliliği
• Ekosistem çeşitliliği

Genetik Çeşitlilik; bir tür içindeki çeşitliliği ifade etmektedir. Yani, belli bir tür, varlık, varyete, alt-tür ya da ırk içindeki gen farklılığıyla değerlendirilir. Bu tür farklılıklar, tarımsal ürünlerin üretilmesi için de değişen çevre koşullara uyum sağlamada faydalı olmaktadır. 

Tür Çeşitliliği; belli bir bölgedeki, alandaki ya da tüm dünyadaki türlerin farklılığını ifade eder. Tür çeşitliliği, genellikle belli coğrafi sınırlar içindeki türlerin toplam sayısı kapsamında ölçülür. 

Ekosistem Çeşitliliği; bir çevreyle ilgili birim olarak karşılıklı etkileşim içinde olan organizmalar topluluğu ile fiziksel çevrelerinin oluşturduğu bütünle ilgilidir. 

Genel olarak iş; enerji sarf edilen ve harekette bulunulan faaliyetlerdir. Ekonomik olarak iş; gelişi güzel yapılan hareketler değil, belli bir plan dâhilinde ve ekonomik bir amacı olan faaliyetlerdir. Bu faaliyetlerin ekonomik olarak iş sayılabilmesi için kas gücüyle ya da kafa (düşünsel) gücüyle yapılması gerekir. İş, üretimin yapılmasında emek faktörüdür. 

• İş ve emek aynı anlamdadır, bir birinden ayrılamaz. 
• İş depolanamaz ve saklanamaz.
• İş aktif bir üretim faktörüdür.
• İş heterojen bir faktördür. Aynı iş iki kişi tarafından ayrı ayrı farklı zamanlarda yapılabilir.
• Emek arzı genelde esnek olmayan bir yapı gösterir (arz, talepteki değişmelere kolayca uyum sağlamaz)
• İşi yapan işçi beşeri bir özellik gösterir.
• İşi yapan işçinin sendikal hakları söz konusudur.
• İşe olan talep de türetilmiş bir taleptir.
• İşi yapan işçi üretici olduğu gibi aynı zamanda tüketicidir.

Tarımsal iş, tarımsal ürünleri üretebilmek için planlı bir şekilde yapılan bedensel ve zihinsel faaliyetlere denir. Bir ülkenin tarımsal iş gücü kaynakları, kırsal (tarımsal) nüfus ve onun özellikleri ile ilgili olarak değişim göstermektedir. Tarımsal işgücü kaynağı yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi vb. demografik özelikler ile ilişkili olarak değişebilir.

• Eğitim düzeyi düşüktür.
• Tarımın doğal koşullardan daha çok etkilenmesi nedeniyle uzmanlaşma düşük seviyededir.
• Zor çalışma koşulları, düşük ücret söz konusudur.
• Genellikle yapılan iş düşük kalitede olup, gizli işsizlik söz konusudur ve işin kontrolü zordur.
• İş’te istikrar düşüktür, yıl içinde dalgalanma yüksektir.
• İş güvencesi, sağlık ve sendikalaşma düşüktür. 

Tarımda tarımsal işlerin yapılmasının iki temel kaynağı vardır. Bu kaynağa göre işler:

a. Aile işgücü

b. Yabancı işgücü olarak sınıflandırılabilir.

Aile işgücünü işletmeci ve ailesinin işgücü oluşturmakta, yabancı işgücünü ise işletme dışından bir ücret karşılığı temin edilen işgücü oluşturmaktadır.

1. İşin daimi ya da geçici oluşuna göre:

• Daimi işçi
• Geçici işçi 

2. Yapılan işin özelliğine göre: 

• Vasıflı işçi
• Vasıfsız işçi

3. Cinsiyete göre:

• Erkek
• Kadın
• Çocuk
• Yetişkin ve ihtiyarlar

4. Ücret alma zamanına göre:

• Gündelikçi
• Aylıkçı
• Mevsimlik
• Yıllıkçı

5. İkametlerine göre:

• Yerli
• Gezici işçi

6. İş alma şekline göre:

• Götürü
• Yüzdelikçi

7. Tabiiyetine göre:

• Yerli
• Yabancı 

Üretilmiş ve üretimde tekrar kullanılan ve emeğin verimini artıran her türlü vasıtaya sermaye denir. Tarım işletmelerinde üretilmiş olan ve tüketilmeden üretimde kullanılan tüm vasıtalar sermayedir. Örneğin, tohum, gübre, ilaç, arazi, traktör, inek, para, bina vb. her vasıta sermayeyi oluşturur.

• Sermaye insan tarafından oluşturulmuş bir üretim faktörüdür. 
• Sermaye tabiat ve emeğe yardımcı üretken bir faktördür. 
• Sermaye üretim için yatırım yapılarak artırılabilir.
• Sermaye depolanıp, saklanabilir.
• Sermaye yer değiştirebilir.
• Sermaye varlığı bir zenginlik ölçüsüdür.
• Sermayeye olan talep de türetilmiş taleptir.
• Sermaye bir ara malı özelliği taşır.
• Sermayenin sosyal maliyeti olduğu da düşünülmelidir. 

Üretim tekniği yönünden sermaye; emeğin ve tabiatın verimliliğini artırmak için kullanılan vasıtalar olarak tanımlanabilir. Örneğin traktör, tohum gibi vasıtalar teknik sermayeyi oluştururlar. Bu açıdan sermaye;

a. Sabit sermaye

b. Döner sermaye olarak sınıflandırılmaktadır. 

Girişimci (müteşebbis), kar sağlamak amacıyla tarım işletmesini kuran ve genellikle harekete geçiren ve tabiat, emek, sermaye gibi üretim faktörlerini bir araya getiren kişi ve kişilerdir.

Müteşebbisin işletmeyi kurması ve üretim faktörlerini bir araya getirmesi yanında, diğer birçok çalışma alanı vardır. Girişimci üretim için risk yüklenendir. Bunun dışında, işletmenin her türlü işletilmesi konularında bilgi sahibi olan, yeni malların üretilmesinde fikir ortaya koyan, yeni üretim yöntemlerini uygulayan ve ürünlerin pazarlanması hususunda yeteneği olan kişi ve kişiler topluluğudur. 

• İşletmenin üretim stratejisini belirlemek
• Yönetim ve organizasyon politikalarını belirlemek
• Üretim faktörlerini temin ederek üretim faaliyetine geçmek,
• Yeni mal ve hizmet bulma, yeni üretim yöntemleri, dağıtım kanalları araştırmak
• Çevreyi takip etme, değişme ve gelişmelerin fırsat mı yoksa tehdit mi oluşturacağını tahmin etme, fırsatların değerlendirilmesi, tehditlerden zarar görülmemesi için gerekli tedbirleri almak
• Teknolojideki değişme ve gelişmeleri üretim sürecine uygulayabilme, faaliyetlerin daha düşük maliyetle ve kaliteli yapılabilmesine çalışmak. 

• Planlama
• Örgütleme
• Kadrolama
• Yönetme
• Denetim 

• Fikir üretmek, yetenekleri organize etmek.
• Risk taşımak
• Yenilikçi olmak
• Kolay karar almak 
• İkna becerisi olmak 

Ekonomi genel olarak sınırsız insan ihtiyaçlarını sınırlı kaynaklarla karşılamaya çalışan bilim dalı olarak tanımlanmaktadır. Tarım ekonomisi ise tarımsal faaliyetle ilgili olup; toprağı ve tohumu kullanarak bitkisel ve hayvansal hammaddeleri üretmek ve elde edilen bu hammaddeleri kısmi ya da tam olarak işlemek için ekonomik kuralların uygulaması ile uğraşır.  

• Ürünlerin maddi faydasını artırmak: ürünlerin şeklini ya da bünyesini değiştirerek faydasını artırmaktır. Örneğin, Buğday tanesinden bulgur yapmak bir tarımsal üretimdir. Ancak bu işletme bazında değil de daha fazla miktarlarda sanayide yapılıyorsa o zaman bu ürünün faydalılığı sanayide sağlanmaktadır ve buna sanayi ürünü denir.
• Ürünün mekân faydasını artırmak: Tarım ürünlerinin bir yerden başka yere nakledilerek faydalılığını artırmaktır. Örneğin, domatesin Antalya’da üretilip, Ankara’ya gönderilmesi ile ürüne fayda kazandırılması.
• Ürünün zaman faydasını artırmak: İhtiyaç fazlası ürünlerin saklanarak ihtiyaç olduğu zamanda ortaya konularak fayda kazandırmaktır. Örneğin; Elmanın Eylül-Ekimde soğuk hava depolarına konularak saklanması ve bunun Mart-Nisan aylarında tüketime sunularak fayda kazandırılması.
• Mülkiyet faydasını artırmak: Ürünlerin ihtiyacı az olandan, ihtiyacı fazla olana geçirilmesi ile kazandırılan faydadır. Örneğin, domates üreticisinden, ürünün tüketiciye geçmesiyle sağlanan faydadır.  

Ürün üretmek için katlanılması gereken yükümlülüklere masraf denilmektedir.

Kısa dönemde masraflar;

a. Sabit masraflar

b. Değişen masraflar olarak ikiye ayrılmaktadır. 

• Toplam Masraf: Sabit ve değişken masraflar toplamından oluşur. TM=SM+DM
• Ortalama masraflar: Ortalama sabit masraf (OSM): Üretim hacmi birimine düşen sabit masraftır. OSM=SM/ÜH.
• Ortalama değişken masraf (ODM): Üretim hacmi başına düşen değişken masraftır. ODM= DM/ÜH.
• Ortalama toplam masraf (OTM): Üretim hacmi birimi başına düşen toplam masraftır. OTM=TM/ÜH ya da OTM= OSM+ODM.
• Marjinal masraf (MM): Toplam masraflardaki değişmenin üretim hacmindeki değişmeye oranıdır. MM= ÄTM/ÄÜH  

İkinci Meşrutiyet, birçok alanda olduğu gibi, işçi örgütlenmeleri ve işçi hareketleri konusunda da, önceki dönemden çok farklı oluşumlara neden olmuştur. Bu nedenle, işçi örgütlenmelerini, İkinci Meşrutiyet öncesi ve sonrası olarak iki dönemde ele almak anlamlı olacaktır.

Tarım işletmelerinde üretim yaparken göz önünde bulundurulması gereken prensipler iki grupta ifade edilebilir:

a. Maksimizasyon

b. Minimizasyon. 

Faydadan kayıp prensibine göre, kıt üretim faktörünün marjinal getirisi, bir üretim faaliyetinden diğerine aktarılmak suretiyle toplam gelirde bir atış sağlanmıyorsa bu noktada maksimizasyona ulaşılmıştır. Elde edilen ilave gelir, faydadan kayba eşit olduğu noktada toplam gelir en yüksek olacaktır. 

Tarımsal üretim fonksiyonu, tarımsal üretim için kullanılan kaynaklar ile elde edilen tarımsal ürünler arasındaki ilişkiyi gösteren fonksiyondur. Bu üretim fonksiyonu, belli bir teknoloji seviyesinde bu ilişkileri ortaya koymaktadır. 

Genellikle, tarımsal üretim ekonomisinde ürünlere çıktı, kaynaklara girdi denilmektedir. Girdi çıktı ilişkileri:

a. Geometrik

b. Cebirsel

c. Çizelge şeklinde gösterilebilir. 

Girdi ile çıktı arasındaki ilişkiler genellikle üç tiptedir:

• Ölçeğe sabit verim: kullanılan üretim girdilerindeki artış miktarı üretimde de aynı ise, yani girdiler bir birim artarken, üretimde bir birim artıyor ise buna denir.
• Ölçeğe azalan verim: kullanılan üretim girdilerindeki artış miktarı, üretimdeki artıştan fazla ise, yani girdiler bir birim artarken, üretimde bir birimden daha az artış var ise buna denir.
• Ölçeğe artan verim: Kullanılan üretim girdilerindeki artış miktarı, üretimde daha fazla artış meydana getiriyor ise, yani girdiler bir birim artarken, üretim bir birimden fazla artıyor ise buna denir. 

Azalan Verimler Kanunu: Bir tarımsal üretim faaliyetinde ve belirli bir teknoloji seviyesi ve arazi sathında kullanılan girdilerden birinin miktarı arttırılır ve diğer girdilerin miktarı sabit tutulursa, miktarı arttırılan girdinin ilâve birimleri üretime ilave olundukça, toplam ürün miktarı bir noktaya kadar artacak, bu noktadan sonra eklenen birim girdi ile ilâve edilen ürün miktarı önce nispi sonra mutlak olarak azalacaktır. 

Safha I. Toplam Ürün (TÜ) artıyor, Marjinal Ürün (MÜ), Ortalama Üründen (OÜ) daha fazla artıyor, MÜ önce artıyor sonra azalıyor; üretimi ve girdi ilave artışını kesmek rasyonel değil.

Safha II. OÜ azalıyor, MÜ, OÜ’ den daha az, MÜ sıfıra doğru gidiyor; üretimi ve girdi ilave artışını belli bir noktasında kesmek rasyonel.

Safha III. MÜ negatif, TÜ azalıyor, üretim yapmak uygun değil.

Girdilerin ikamesi olarak da bilinen bu prensipte, belirli bir ürün seviyesini sağlamak için girdileri bir birinin yerine ikame ederek en düşük maliyetli girdi hesaplanır. 

Bu ilişkide esas itibariyle en karlı ürün bileşimini verecek üretim paterni elde edilmeye çalışılır. Tarım işletmesinde kıt kaynaklar kullanılarak çeşitli tarım ürünleri yetiştirilir. Burada üretilen ürünlerin en yüksek geliri sağlaması amaçlanır ve en yüksek gelir seviyesini sağlayan birleşim optimum üretim paterni olarak isimlendirilir.

Üretim faktörleri:

1- Tabiat (Doğa)

2- İş (Emek)

3- Sermaye (Kapital)

4- Müteşebbis (Girişimci) dir.

Arazi-toprağın başlıca özelikleri:

a) Taşınamaz, üretim için yanına gitme zorunluluğu

b) Çoğaltılamaz ve azaltılamaz oluşu

c) Yıpratılamaz, üretim için daimi olmasıdır

d) İnsan eliyle oluşturulmamış bir faktördür

e) Arsa üretimi için (yerleşim yeri) ana faktördür

f) İnelastik arza sahiptir

g) Çeşitli verimliliklerde sınıflandırılabilir

h) Pasif bir faktördür (kendisi tek başına üretimi gerçekleştiremez, üretim için diğer üretim faktörlerine de ihtiyaç vardır)

ı) Türetilmiş bir talep vardır

i) Oluşumunda hiçbir maliyet söz konusu değildir

j) Rant getirisi söz konusudur

1. Karasal iklim
2. Akdeniz İklimi
3. Marmara iklimi
4. Karadeniz iklimi

İşin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

1. İş ve emek aynı anlamdadır, bir birinden ayrılamaz

2. İş depolanamaz ve saklanamaz

3. İş aktif bir üretim faktörüdür

4. İş heterojen bir faktördür. Aynı iş iki kişi tarafından ayrı ayrı farklı zamanlarda yapılabilir.

5. Emek arzı genelde esnek olmayan bir yapı gösterir (arz, talepteki değişmelere kolayca uyum sağlamaz)

6. İşi yapan işçi beşeri bir özellik gösterir

7. İşi yapan işçinin sendikal hakları söz konusudur

8. İşe olan talep de türetilmiş bir taleptir

9. İşi yapan işçi üretici olduğu gibi aynı zamanda tüketicidir

Sermayenin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür: 1. Sermaye insan tarafından oluşturulmuş bir üretim faktörüdür

2. Sermaye tabiat ve emeğe yardımcı üretken bir faktördür 3. Sermaye üretim için yatırım yapılarak artırılabilir

4. Sermaye depolanıp, saklanabilir

5. Sermaye yer değiştirebilir

6. Sermaye varlığı bir zenginlik ölçüsüdür

7. Sermayeye olan talep de türetilmiş taleptir

8. Sermaye bir ara malı özelliği taşır

9. Sermayenin sosyal maliyeti olduğu da düşünülmelidir

a. Sabit sermaye

b. Döner sermaye

b1. Aktif sermaye

b2. Pasif sermaye

1. İsletmenin üretim stratejisini belirlemek

2. Yönetim ve organizasyon politikalarını belirlemek

3. Üretim faktörlerini temin ederek üretim faaliyetine geçmek,

4. Yeni mal ve hizmet bulma, yeni üretim yöntemleri, dağıtım kanalları araştırmak

5. Çevreyi takip etme, değişme ve gelişmelerin fırsat mı yoksa tehdit mi oluşturacağını tahmin etme, fırsatların değerlendirilmesi, tehditlerden zarar görülmemesi için gerekli tedbirleri almak

6. Teknolojideki değişme ve gelişmeleri üretim sürecine uygulayabilme, faaliyetlerin daha düşük maliyetle ve kaliteli yapılabilmesine çalışmak

Müteşebbisin özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır:

1. Fikir üretmek, yetenekleri organize etmek .

2. Risk taşımak

3. Yenilikçi olmak

4. Kolay karar almak

5. İkna becerisi olmak

1. Ürünlerin maddi faydasını artırmak
2. Ürünün mekan faydasını artırmak
3. Ürünün zaman faydasını artırmak
4. Mülkiyet faydasını artırmak

Ürün üretmek için katlanılması gereken yükümlülüklere masraf denilmektedir.

Masraflar üretim kapasitesi ve dönemin uzunluğuna göre değişirler.

Kısa dönemde masraflar;

a. Sabit masraflar ve

b. Değişen masraflar olarak iye ayrılmaktadır.

Toplam Masraf: Sabit ve değişken masraflar toplamından oluşur.

Ortalama masraflar

Tarım işletmelerinde üretim yaparken göz önünde bulundurulması gereken prensipler iki grupta ifade edilebilir:

a. Maksimizasyon

b. Minimizasyon

Ekonomik prensibin iki yönü vardır.

Birinci yönü belli miktar kaynak kullanarak maksimum üretimi elde etmeyi,

ikinci yönü ise belli amaca en az kaynak kullanımıyla ulaşmayı amaçlar

Tarımsal üretimde bulunan işletmecinin karını maksimum yapmayı hedefleyeceği varsayımı kabul edilmektedir.

Mutlak kar; Gayrisafi Üretim Değeri (GSÜD) ile Üretim Masrafları arasındaki farkı ortaya koymaktadır ki buna mutlak avantaj da denir. Bu karın artırılması yada gelirleri yükseltmek ya da masrafları azaltmakla mümkün olabilecektir.

Nispi kar; GSÜD’nin üretim masraflarına oranı şeklinde hesaplanmaktadır. Yani üretim masrafı birimi başına GSÜD’ni ortaya koymaktadır.

Tarımsal üretim fonksiyonu, tarımsal üretim için kullanılan kaynaklar ile elde edilen tarımsal ürünler arasındaki ilişkiyi gösteren fonksiyondur. Bu üretim fonksiyonu, belli bir teknoloji seviyesinde bu ilişkileri ortaya koymaktadır. Genellikle, tarımsal üretim ekonomisinde ürünlere çıktı, kaynaklara girdi denilmektedir. Girdi çıktı ilişkileri: a. Geometrik b. Cebirsel c. Çizelge şeklinde gösterilebilir

Üretim safhaları:

Safha I: Toplam Ürün (TÜ) artıyor, Marjinal Ürün(MÜ), Ortalama Üründen (OÜ) daha fazla artıyor, MÜ önce artıyor sonra azalıyor; üretimi ve girdi ilave artışını kesmek rasyonel değil.

Safha II: OÜ azalıyor, MÜ, OÜ’ den daha az, MÜ sıfıra doğru gidiyor; üretimi ve girdi ilave artışını belli bir noktasında kesmek rasyonel.

Safha III: MÜ negatif, TÜ azalıyor, üretim yapmak uygun değil

Burada genel varsayımlar:

• Hiçbir tarım işletmesi girdi ve çıktı fiyatlarından etkilenmeyecek.

• Ürünler ve alınan girdiler homojen olacak, farklı olmayacak.

• İşletme karını maksimum yapmaya çalışacak.

• Ürün ve girdiler rekabet piyasasından satılacak/sağlanacak ve bu piyasanın özelliklerini taşıyacaktır

İki değişken teşebbüsün (ürünün) optimum üretim paterni cebirsel olarak şu şekilde hesaplanmaktadır: Öncelikle iki teşebbüs arasında marjinal ikame oranını hesaplanır. Marjinal ikame oranı= Vazgeçilen teşebbüs miktarı/ İlave edilen teşebbüs miktarıdır.Y2 teşebbüsünün, Y1 teşebbüsüne göre marjinal ikame oranı(MİO) = ?Y2/?Y1 dır. Sonra fiyat oranının hesaplanması gerekir. Fiyat oranı (FO) =İlave edilen ürün fiyatı/Vazgeçilen ürün fiyatı’dır. Y1f/Y2f oranı ile hesaplanır. Optimum üretim paterni = MİO’nın FO’na eşit olduğu noktadır. Y2 teşebbüsü 300 birimden 220 birime düşmüş, Y1 teşebbüsü 100 birimden 145 birime çıkmıştır. Buna göre marjinal ikame oranı MİO= 300-220/145-100 = 1,78’dir. Y2’nin fiyatı 2,8 TL/Kg ve Y1 fiyatı 5 TL/kg ise fiyat oranı FO= 5.2.8= 1,78’dir. 1,78=1,78 olduğu noktada optimum üretim paterni sağlanmaktadır. Eğer MİO=FO eşitliği yok ise MİO>FO olmak şartıyla birbirlerine en yakın oldukları noktada optimum üretim paternine ulaşılır.

Tarla demirbaşı: Henüz tarlada mevcut faydalanılamayacak olan ürünler için yapılan sürüm, atılmış gübre, tohum v.b. için yapılan masraflar tarla demirbaşını oluştururlar.