TEMEL SAĞLIK VE HASTALIK BİLGİSİ Dersi Kronik Hastalıklar soru cevapları:
Toplam 20 Soru & Cevap#1
SORU:
Kronik hastalık ne demektir?
CEVAP: Genel olarak kronik hastalık uzun süredir devam eden hastalık anlamına gelir.
Genel olarak kronik hastalık uzun süredir devam eden hastalık anlamına gelir.
#2
SORU:
Kronik hastalıkların temel özellikleri nelerdir?
CEVAP: Kronik hastalıkların temel özellikleri “kendi kendilerine iyileşememeleri, nadiren tam olarak tedavi edilebilmeleri, ilerleyici olmaları, kontrol altına alınamazlarsa yaşamın ileri evrelerinde çeşitli düzeyde bedensel ve ruhsal yetersizliklere yol açabilmeleridir”.
Kronik hastalıkların temel özellikleri “kendi kendilerine iyileşememeleri, nadiren tam olarak tedavi edilebilmeleri, ilerleyici olmaları, kontrol altına alınamazlarsa yaşamın ileri evrelerinde çeşitli düzeyde bedensel ve ruhsal yetersizliklere yol açabilmeleridir”.
#3
SORU:
Kronik hastalıklara örnekler veriniz?
CEVAP: Dünyada ve ülkemizde en sık rastlanılan başlıca kronik hastalıklar Alzheimer Hastalığı ve diğer bunama çeşitleri, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, astım, kanser, hipertansiyon, stroke, diyabet, obezite, diş hastalıkları, kalp hastalıkları, osteoporozis, görsel ve işitsel bo- zukluklar, kemik ve eklem hastalıkları ve depresyondur.
Dünyada ve ülkemizde en sık rastlanılan başlıca kronik hastalıklar Alzheimer Hastalığı ve diğer bunama çeşitleri, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, astım, kanser, hipertansiyon, stroke, diyabet, obezite, diş hastalıkları, kalp hastalıkları, osteoporozis, görsel ve işitsel bo- zukluklar, kemik ve eklem hastalıkları ve depresyondur.
#4
SORU:
Kronik hastalık oluşumuna neden olan durumlar nelerdir?
CEVAP: Sosyal, ekonomik ve kültürel şartlar, artan yaşlı nüfus, küreselleşme, fakirlik, plansız şe- hirleşme, çevre kirliliği, yetersiz eğitim, yetersiz beslenme, adil ve eşit katılımcı olmayan toplumsal çevre koşulları kronik hastalıkların oluşumunu ve önlenmesini etkilemekte, bütün dünyada artışını tetiklemektedir.
Sosyal, ekonomik ve kültürel şartlar, artan yaşlı nüfus, küreselleşme, fakirlik, plansız şe- hirleşme, çevre kirliliği, yetersiz eğitim, yetersiz beslenme, adil ve eşit katılımcı olmayan toplumsal çevre koşulları kronik hastalıkların oluşumunu ve önlenmesini etkilemekte, bütün dünyada artışını tetiklemektedir.
#5
SORU:
Biyopsikososyal kelimesi ne anlama gelmektedir?
CEVAP: Biyopsikososyal;
Vücut organlarının gelişim düzeyine ve cinsiyete bağlı olarak uyarıları alma ve işleme kapasitesi(biyolojik),
kişinin yaşantı ve deneyimler sonucu uyarıları algılama ve değerlendirebilme kapasitesi (psikolojik)
kişinin içinde yaşadığı toplumsal çevrenin etnik ve kültürel değerlerine (sosyal) uyumunun hep birlikte kişinin bedensel ve zihinsel sağlığını etkilediğini ifade eden bir bilimsel terimdir.
Biyopsikososyal;
Vücut organlarının gelişim düzeyine ve cinsiyete bağlı olarak uyarıları alma ve işleme kapasitesi(biyolojik),
kişinin yaşantı ve deneyimler sonucu uyarıları algılama ve değerlendirebilme kapasitesi (psikolojik)
kişinin içinde yaşadığı toplumsal çevrenin etnik ve kültürel değerlerine (sosyal) uyumunun hep birlikte kişinin bedensel ve zihinsel sağlığını etkilediğini ifade eden bir bilimsel terimdir.
#6
SORU:
Artrit ne demektir, türleri nelerdir?
CEVAP: Artrit tıbbi olarak eklem iltihabı anlamına gelse de eklemler, eklem etrafındaki bağ dokusu ve tendonlar dâhil eklem bağlantılı tüm yapıların hastalıklarının ortak adıdır.
Artritin diğer tipleri romatoid artrit, lupus, fibromiyalji ve gut sayılabilir.
Artrit tıbbi olarak eklem iltihabı anlamına gelse de eklemler, eklem etrafındaki bağ dokusu ve tendonlar dâhil eklem bağlantılı tüm yapıların hastalıklarının ortak adıdır.
Artritin diğer tipleri romatoid artrit, lupus, fibromiyalji ve gut sayılabilir.
#7
SORU: Kanser oluşumuna yol açan genetik değişiklikler nelerdir?
Kanser oluşumuna yol açan genetik değişiklikler nelerdir?
CEVAP: Proto-onkogenler normal hücre gelişimi ve çoğalmasında rol alan genlerdir. Ancak bu genlerin aktivitesi çeşitli etkenlerle değiştirilip, kontrol dışı kanser yapıcı genlere (onko-genler) dönüşebilirler.
Tümör supressor (baskılayıcı) genler, hücre büyüme ve gelişmesinin kontrolüne katılan genlerdir. Yine çeşitli etkenlerle tümör supressor genler kontrol dışına çıkarsa kontrolsüz olarak hücre büyüme ve gelişmesi süreklilik kazanabilir. Bu genlerdeki bir bozukluk ya da değişim (mutasyon) diğer genlerin faaliyetlerini de etkileyerek hücrelerde kanserleşme başlayabilir.
DNA tamir genleri hatalı DNA ların tamir edilmesini ya da ortamdan kaldırılmasını sağlayan genlerdir. Bu genlerin de görevlerini yerine getirememesi durumunda hücreler kanserleşmeye giderler.
Proto-onkogenler normal hücre gelişimi ve çoğalmasında rol alan genlerdir. Ancak bu genlerin aktivitesi çeşitli etkenlerle değiştirilip, kontrol dışı kanser yapıcı genlere (onko-genler) dönüşebilirler.
Tümör supressor (baskılayıcı) genler, hücre büyüme ve gelişmesinin kontrolüne katılan genlerdir. Yine çeşitli etkenlerle tümör supressor genler kontrol dışına çıkarsa kontrolsüz olarak hücre büyüme ve gelişmesi süreklilik kazanabilir. Bu genlerdeki bir bozukluk ya da değişim (mutasyon) diğer genlerin faaliyetlerini de etkileyerek hücrelerde kanserleşme başlayabilir.
DNA tamir genleri hatalı DNA ların tamir edilmesini ya da ortamdan kaldırılmasını sağlayan genlerdir. Bu genlerin de görevlerini yerine getirememesi durumunda hücreler kanserleşmeye giderler.
#8
SORU:
Metastazis ne demektir?
CEVAP: Metastazis, Eğer bir kanser kan damarları, lenf sistemi ya da dokular aracılığı ile bulunduğu yerden bir başka organa yayılmaya başlarsa buna metastatik (yayılıcı-istila edici) kanser, buişlemede metastazis denir.
Yayılan (metastatik) kanserlerde kanserilk başladığı yerin adı ile anılır. Örneğin bir meme kanseri akciğer dokusuna da yayılmışsa onun adı akciğer kanseri değil metastatik meme kanseridir.
Kanserin yayıldığı dokularda kanser köken aldığı dokudaki moleküler özellikleri gösterir (örneğin aynı kromozomal değişiklikler). Metastatik kanserler en saldırgan ve en ölümcül kanser tipleridir.
Metastazis, Eğer bir kanser kan damarları, lenf sistemi ya da dokular aracılığı ile bulunduğu yerden bir başka organa yayılmaya başlarsa buna metastatik (yayılıcı-istila edici) kanser, buişlemede metastazis denir.
Yayılan (metastatik) kanserlerde kanserilk başladığı yerin adı ile anılır. Örneğin bir meme kanseri akciğer dokusuna da yayılmışsa onun adı akciğer kanseri değil metastatik meme kanseridir.
Kanserin yayıldığı dokularda kanser köken aldığı dokudaki moleküler özellikleri gösterir (örneğin aynı kromozomal değişiklikler). Metastatik kanserler en saldırgan ve en ölümcül kanser tipleridir.
#9
SORU:
Hipertansiyon riskini artıran faktörler nelerdir?
CEVAP: - Yaşlanma
- Genetik Yatkınlık
- Obezite
- Yüksek kan kolestrol seviyeleri
- Yetersiz fiziksel aktivite
- Sigara İçme
- Aşırı alkol tüketimi
- Yüksek sodyumlu beslenme
- Düşük potasyumlu beslenme
- Duygusal sorunlarla başedememe
- Tedavi edilmeyen diyabet
- Uykusuzluk
- Böbrek hastalıkları
- Bazı hormonal bozukluklar ve ilaç yan etkileri
#10
SORU:
Yüksek tansiyonun yol açtığı ilave sorunlar nelerdir?
CEVAP: - Kroner kalp hastalıkları
- Kalp yetmezliği
- Beyin felci
- Böbrek yetmezliği
- Periferik damar hastalıkları
#11
SORU:
Kronik hastalıklardan korunmak için yapılması gerekenler nelerdir?
CEVAP: - Kilo kontrolü
- Sağlıklı beslenme
- Fiziksel egzersiz
- Sigara kullanmama
- Stresten uzak durma
- El ve ayak hijyenine dikkat
- Ağız ve diş sağlığına dikkat
#12
SORU:
Vücut kitle indeksi nedir, nasıl hesaplanır?
CEVAP: Sağlıklı bir kiloda olmak ve onu korumak önemlidir. Vücut (Beden) Kitle İndeksi ya da VKİ (BKİ) ve bel ölçünüz kilonuzun sağlıklı olup olmadığına karar verebilmeniz ya da bazı önlemler almaya ihtiyacınız olduğunu söyleyen iki önemli uyarıdır.
Vücut (Beden) Kitle İndeksi (VKİ-BKİ):
VKİ, kg olarak vücut ağırlığınızın metre olarak boyunuzun karesine oranıdır (VKİ= Vücut Ağırlığı (kg)/ Boy (m2).
#13
SORU:
Vücut kitle indeksinin sağlık açısından önemi nedir?
CEVAP: VKİ Değerlerinin Sağlık Açısından Önemi
VKİ; 19-24 Sağlıklı bir kilo. Yaşam tarzınızı bu seviyede sürdürmeye devam edin.
VKİ; 25-29 Aşırı kilolu (şişman). Normal kilonuzu aşmışsınız. Doktor desteğine ihtiyacınız olabilir.
VKİ; 30 veya daha fazla, Obez. Yaşam tarzınızda ya da vücut fonksiyonlarınızda sorunlar var. Mutlaka doktor desteğine ihtiyacınız var. Doktor kontrolünde kilo vermelisiniz.
#14
SORU:
KOAH nedir, belirtileri nelerdir?
CEVAP: KOAH akciğerdeki büyük hava yollarının geri döndürülemeyecek şekilde tıkanması ya da hasarlanmasıdır.
Kronik (sürekli) öksürük, nefes darlığı, hırıltılı soluk alıp-verme, oksijen azlığına bağlı siyanotik (mavimsi) deri-dudak rengi, baş dönmesi, yorgunluk, ayak, ayak bileği ve bacaklarda şişme(ödem), istemsiz kilo kaybı hem kronik bronşitli hem de amfizemli kişilerde görülen yaygın belirtilerdendir (semptomlar). Kronik bronşitli kişilerde öksürükle birlikte yoğun balgam üretimi de bulunur.
#15
SORU:
Depresyon türleri nelerdir?
CEVAP: Majör depresyon
Kronik depresyon hastalığı
Psikotik depresyon
Doğum sonrası depresyon
Mevsimsel duygusal bozukluk
Bipolar bozukluk
Kaza sonrası stres hastalığı
#16
SORU:
Majör depresyon hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Depresyonun en üst seviyede belirtilerinin bulunduğu ağır depresyon halidir. Kişinin ders çalışma, uyku, eğitim, yeme-içme ve yaşamdan zevk alma becerilerini ileri derecede etkiler. Herkesin yaşamında karşılaşabileceği bir durumdur.
Majör (ileri) depresyon hastalığı bütün dünyada en yaygın zihin (mental) hastalıklarındandır. Kadınlarda (%70) erkeklere oranla daha yüksektir. 13-18 yaşlar ile 32 yaş sonrası depresyon şikâyetleri artmaktadır. Bazı ilaçlar, tiroid fonksiyon bozuklukları bazı virütik hastalıklar depresyon belirtilerine uyan bulgular verebilir. Bunun dışında psikolojik bir değerlendirme ve tedavi için mutlaka bir psikiyatrist hekime olabildiğince erken başvurulmalıdır.
#17
SORU:
Depresyon bulguları ve belirtilerinden üç tanesini yazınız?
CEVAP: - Sürekli endişe, üzüntü ve kendini değersiz hissetme hali
- Tükenmişlik hali
- Uykusuzluk veya aşırı uyuma
#18
SORU:
Depresyonlu kişilere nasıl yardım edilmelidir, üç maddesini yazınız?
CEVAP: - Sevdikleri ile birlikte vakit geçirmelerine destek olmak
- Duygusal destek verin, anlayışlı ve sabırlı olun
- İntihar hakkında söylediklerini ciddiye alın
#19
SORU:
Tip-II diyabet hakkında kısaca bilgi veriniz?
CEVAP: Pankreasta üretilen ünsilin yeterli değildir ya da vücut hücrelerinde insilüne karşı direnç geliştiğinden etkisi azalmıştır. En yaygın görülen şeker hastalığı tipi olup, şeker hastalarının % 90’ını oluştururlar. Çocuklarda veya gençlerde Tip 2 diyabet daha az görü- lür. Genellikle 40 yaş üzeri, özellikle aşırı kilolu ve fiziksel aktivite seviyesi düşük insan- larda daha çok görülür.
- Yaşlanma
- Genetik Yatkınlık
- Obezite
- Yüksek kan kolestrol seviyeleri
- Yetersiz fiziksel aktivite
- Sigara İçme
- Aşırı alkol tüketimi
- Yüksek sodyumlu beslenme
- Düşük potasyumlu beslenme
- Duygusal sorunlarla başedememe
- Tedavi edilmeyen diyabet
- Uykusuzluk
- Böbrek hastalıkları
- Bazı hormonal bozukluklar ve ilaç yan etkileri
#10
SORU:
Yüksek tansiyonun yol açtığı ilave sorunlar nelerdir?
CEVAP: - Kroner kalp hastalıkları
- Kalp yetmezliği
- Beyin felci
- Böbrek yetmezliği
- Periferik damar hastalıkları
#11
SORU:
Kronik hastalıklardan korunmak için yapılması gerekenler nelerdir?
CEVAP: - Kilo kontrolü
- Sağlıklı beslenme
- Fiziksel egzersiz
- Sigara kullanmama
- Stresten uzak durma
- El ve ayak hijyenine dikkat
- Ağız ve diş sağlığına dikkat
#12
SORU:
Vücut kitle indeksi nedir, nasıl hesaplanır?
CEVAP: Sağlıklı bir kiloda olmak ve onu korumak önemlidir. Vücut (Beden) Kitle İndeksi ya da VKİ (BKİ) ve bel ölçünüz kilonuzun sağlıklı olup olmadığına karar verebilmeniz ya da bazı önlemler almaya ihtiyacınız olduğunu söyleyen iki önemli uyarıdır.
Vücut (Beden) Kitle İndeksi (VKİ-BKİ):
VKİ, kg olarak vücut ağırlığınızın metre olarak boyunuzun karesine oranıdır (VKİ= Vücut Ağırlığı (kg)/ Boy (m2).
Sağlıklı bir kiloda olmak ve onu korumak önemlidir. Vücut (Beden) Kitle İndeksi ya da VKİ (BKİ) ve bel ölçünüz kilonuzun sağlıklı olup olmadığına karar verebilmeniz ya da bazı önlemler almaya ihtiyacınız olduğunu söyleyen iki önemli uyarıdır.
Vücut (Beden) Kitle İndeksi (VKİ-BKİ):
VKİ, kg olarak vücut ağırlığınızın metre olarak boyunuzun karesine oranıdır (VKİ= Vücut Ağırlığı (kg)/ Boy (m2).
#13
SORU:
Vücut kitle indeksinin sağlık açısından önemi nedir?
CEVAP: VKİ Değerlerinin Sağlık Açısından Önemi
VKİ; 19-24 Sağlıklı bir kilo. Yaşam tarzınızı bu seviyede sürdürmeye devam edin.
VKİ; 25-29 Aşırı kilolu (şişman). Normal kilonuzu aşmışsınız. Doktor desteğine ihtiyacınız olabilir.
VKİ; 30 veya daha fazla, Obez. Yaşam tarzınızda ya da vücut fonksiyonlarınızda sorunlar var. Mutlaka doktor desteğine ihtiyacınız var. Doktor kontrolünde kilo vermelisiniz.
VKİ Değerlerinin Sağlık Açısından Önemi
VKİ; 19-24 Sağlıklı bir kilo. Yaşam tarzınızı bu seviyede sürdürmeye devam edin.
VKİ; 25-29 Aşırı kilolu (şişman). Normal kilonuzu aşmışsınız. Doktor desteğine ihtiyacınız olabilir.
VKİ; 30 veya daha fazla, Obez. Yaşam tarzınızda ya da vücut fonksiyonlarınızda sorunlar var. Mutlaka doktor desteğine ihtiyacınız var. Doktor kontrolünde kilo vermelisiniz.
#14
SORU:
KOAH nedir, belirtileri nelerdir?
CEVAP: KOAH akciğerdeki büyük hava yollarının geri döndürülemeyecek şekilde tıkanması ya da hasarlanmasıdır.
Kronik (sürekli) öksürük, nefes darlığı, hırıltılı soluk alıp-verme, oksijen azlığına bağlı siyanotik (mavimsi) deri-dudak rengi, baş dönmesi, yorgunluk, ayak, ayak bileği ve bacaklarda şişme(ödem), istemsiz kilo kaybı hem kronik bronşitli hem de amfizemli kişilerde görülen yaygın belirtilerdendir (semptomlar). Kronik bronşitli kişilerde öksürükle birlikte yoğun balgam üretimi de bulunur.
KOAH akciğerdeki büyük hava yollarının geri döndürülemeyecek şekilde tıkanması ya da hasarlanmasıdır.
Kronik (sürekli) öksürük, nefes darlığı, hırıltılı soluk alıp-verme, oksijen azlığına bağlı siyanotik (mavimsi) deri-dudak rengi, baş dönmesi, yorgunluk, ayak, ayak bileği ve bacaklarda şişme(ödem), istemsiz kilo kaybı hem kronik bronşitli hem de amfizemli kişilerde görülen yaygın belirtilerdendir (semptomlar). Kronik bronşitli kişilerde öksürükle birlikte yoğun balgam üretimi de bulunur.
#15
SORU:
Depresyon türleri nelerdir?
CEVAP: Majör depresyon
Kronik depresyon hastalığı
Psikotik depresyon
Doğum sonrası depresyon
Mevsimsel duygusal bozukluk
Bipolar bozukluk
Kaza sonrası stres hastalığı
Majör depresyon
Kronik depresyon hastalığı
Psikotik depresyon
Doğum sonrası depresyon
Mevsimsel duygusal bozukluk
Bipolar bozukluk
Kaza sonrası stres hastalığı
#16
SORU:
Majör depresyon hakkında bilgi veriniz?
CEVAP: Depresyonun en üst seviyede belirtilerinin bulunduğu ağır depresyon halidir. Kişinin ders çalışma, uyku, eğitim, yeme-içme ve yaşamdan zevk alma becerilerini ileri derecede etkiler. Herkesin yaşamında karşılaşabileceği bir durumdur.
Majör (ileri) depresyon hastalığı bütün dünyada en yaygın zihin (mental) hastalıklarındandır. Kadınlarda (%70) erkeklere oranla daha yüksektir. 13-18 yaşlar ile 32 yaş sonrası depresyon şikâyetleri artmaktadır. Bazı ilaçlar, tiroid fonksiyon bozuklukları bazı virütik hastalıklar depresyon belirtilerine uyan bulgular verebilir. Bunun dışında psikolojik bir değerlendirme ve tedavi için mutlaka bir psikiyatrist hekime olabildiğince erken başvurulmalıdır.
Depresyonun en üst seviyede belirtilerinin bulunduğu ağır depresyon halidir. Kişinin ders çalışma, uyku, eğitim, yeme-içme ve yaşamdan zevk alma becerilerini ileri derecede etkiler. Herkesin yaşamında karşılaşabileceği bir durumdur.
Majör (ileri) depresyon hastalığı bütün dünyada en yaygın zihin (mental) hastalıklarındandır. Kadınlarda (%70) erkeklere oranla daha yüksektir. 13-18 yaşlar ile 32 yaş sonrası depresyon şikâyetleri artmaktadır. Bazı ilaçlar, tiroid fonksiyon bozuklukları bazı virütik hastalıklar depresyon belirtilerine uyan bulgular verebilir. Bunun dışında psikolojik bir değerlendirme ve tedavi için mutlaka bir psikiyatrist hekime olabildiğince erken başvurulmalıdır.
#17
SORU:
Depresyon bulguları ve belirtilerinden üç tanesini yazınız?
CEVAP: - Sürekli endişe, üzüntü ve kendini değersiz hissetme hali
- Tükenmişlik hali
- Uykusuzluk veya aşırı uyuma
#18
SORU:
Depresyonlu kişilere nasıl yardım edilmelidir, üç maddesini yazınız?
CEVAP: - Sevdikleri ile birlikte vakit geçirmelerine destek olmak
- Duygusal destek verin, anlayışlı ve sabırlı olun
- İntihar hakkında söylediklerini ciddiye alın
#19
SORU:
Tip-II diyabet hakkında kısaca bilgi veriniz?
CEVAP: Pankreasta üretilen ünsilin yeterli değildir ya da vücut hücrelerinde insilüne karşı direnç geliştiğinden etkisi azalmıştır. En yaygın görülen şeker hastalığı tipi olup, şeker hastalarının % 90’ını oluştururlar. Çocuklarda veya gençlerde Tip 2 diyabet daha az görü- lür. Genellikle 40 yaş üzeri, özellikle aşırı kilolu ve fiziksel aktivite seviyesi düşük insan- larda daha çok görülür.
Pankreasta üretilen ünsilin yeterli değildir ya da vücut hücrelerinde insilüne karşı direnç geliştiğinden etkisi azalmıştır. En yaygın görülen şeker hastalığı tipi olup, şeker hastalarının % 90’ını oluştururlar. Çocuklarda veya gençlerde Tip 2 diyabet daha az görü- lür. Genellikle 40 yaş üzeri, özellikle aşırı kilolu ve fiziksel aktivite seviyesi düşük insan- larda daha çok görülür.