Sosyal hizmet mesleği; insan ilişkilerinde çözüm odaklı yaklaşımı, toplumsal değişimi, insanları güçlendirerek ve özgürleştirerek refahlarını geliştirmeyi destekler. İnsan davranışı ve sosyal sistem teorilerini kullanarak, insanların çevre ile etkileşimde bulunduğu noktalara müdahale eder. İnsan hakları ve sosyal adalet ilkeleri sosyal hizmet için temel değerlerdir.

Sosyal refahın hedefi, insanların ekonomik, sosyal, sağlık, barınma ve eğitim gibi temel gereksinimlerine eşit ve adil olarak erişimlerini sağlamaktır.

Sosyal hizmet çalışmalarında, uygulamalar için gerekli bilginin üç temel kaynağı bulunmaktadır. Bunlar: “teorik bilgi, olgusal bilgi ve uygulama bilgisidir.”

Gerçek bilgi; sosyal çalışmanın sosyal ve örgütsel rol ve sorumluluklarını düzenleyen, yönlendiren ve bilgilendiren politika, mevzuat ve prosedürlerdir.

Sosyal hizmet uygulamasında ilk uzmanlaşma, sağlık hizmetleri alanında olmuştur.

Almoner: Kilisede mali yardım dağıtan kişileri ifade eder.

Almoners’ Report Book (Almonerin Rapor Kitabı) ile mesleğin halen geçerli kurallarını tanımlamış ve zamanla şu fonksiyonları geliştirmiştir:
1. Ücretsiz tıbbi hizmet için sınıflama sistemi,
2. Tıbbi ve gayri tıbbi ihtiyaçların tespiti için aracılık,
3. İhtiyaçların karşılanacağı yardım ve sağlık kaynakları için network oluşturmak,
4. Hastalara ev ziyareti yapılması,
5. Diğer hastaneler için almoner eğitmek ve yetiştirmek.

Sosyal teşhis; Toplumsal olarak soruna neden olan etmenleri bulmaya dönük çabalardır.

Türkiye’de ise sosyal hizmet mesleğinin başlangıcı olarak Sosyal Hizmetler Enstitüsü’nün 1959 tarihinde kanunla kuruluşu kabul edilir.

Sağlık hizmetlerinin diğer alanları ile kıyaslandığında erişimi kolaylaştıracak konum ve araçlar dışında mali açıdan kurumlara bir yük getirmeyecektir. Bu nitelikler:

1. Sosyal hizmet birimi, tercihen hastanelerin giriş katında, hasta ve yakınlarının kolayca ulaşabilecekleri yerlerinde kurulur.

2. Birim odası, yeterli havalandırma, ısıtma ve donanıma sahip, büro hizmetleri ve hasta görüşmelerinin yapılabileceği genişlikte iki bölümlü olarak oluşturulur.

3. Şehir içi ve şehirlerarası görüşmelere açık telefon hattı, faks, internet bağlantılı bilgisayar, yazıcı, yeterli sayıda koltuk, sandalye, masa, kırtasiye malzemesi gibi araç gerecin sağlanmasından Başhekimlik sorumludur.

Birimin sekretarya işlerini yürütmek üzere bilgisayar kullanabilen, birimin yazışma ve dosyalama işlerini yapabilecek nitelikte personel görevlendirilir. Birim sekreteri aşağıdaki görevleri yerine getirir:
a. Birime başvuran hastaları Sosyal Hizmet Birimi Kayıt Defterine kayıt eder.
b. Sosyal hizmet birimine başvuran hastaların randevularını düzenler ve takip eder.
c. Birimin resmi yazılarını hazırlamak, imzalarını takip etmek ve ilgili yerlere gönderilmesini sağlar.
d. Birimin her türlü belge ve dokümanını dosyalar.
e. Sosyal çalışmacının yokluğunda, hasta veya yakınlarını karşılar.
f. Birimin yaptığı çalışmaları Sosyal Hizmet Birimi Faaliyet Formu ile her yılın Ocak ve Temmuz aylarının ilk haftasının sonuna kadar hazırlayarak Ruh Sağlığı ve Sosyal Hastalıklar Şubesine resmi yazı ile ve e-posta olarak iletir.
g. Birim sorumlusunun vereceği diğer görevleri yerine getirir.

Psikiyatrik sosyal hizmet alanında Ülkemizde ilk hizmet çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Psikiyatrisi Enstitüsü tarafından yapılmıştır.

Sağlık hizmetlerinde sosyal hizmet uzmanları beş farklı kurumda faaliyet gösterirler. Bu kurumlar:
a. Hastane hizmetleri,
b. Yaşlı/bakımevi gibi yataklı kurumlar,
c. Birinci basamak sağlık hizmetleri,
d. Ayakta tedavi hizmetleri,
e. Toplum sağlığı hizmetleri.

Bireyin sağlık hizmetlerine ilk erişim noktası olduğundan birinci basamak olarak adlandırılmış olan bu kurumlar, ülkemizde aile sağlığı merkezleri ve burada çalışan aile hekimleridir.

Terminal Dönem: Yaşamın son evresi olarak da tanımlanabilir. Bu dönem, bireyin hayatının belirli bir süre içinde sona ermesinin beklendiği dönemdir.

Sağlık hizmetleri doğrudan hastaların tanı ve tedavi süreçlerine odaklanırken sosyal hizmet çalışmaları kişilerin tutum, davranış, sosyal çevre ve kaynaklarını ele alarak sağlık hizmetleri için üç aşamada yaşamsal katkı sağlar. Bunlar koruyucu hekimlik, tedavi hizmetleri ve destek hizmetleridir.

Sağaltım, yani tıbbi tedavi veya tıbbi bakım; hekimin hastayı inceleyerek sağlık sorununu veya şikayetlerini tanılama ve tedavi etme sürecini ifade eder. Yani hastalığa odaklanmış bir hekim-hasta sürecidir.

Hasta-rol davranışı hastalığın veya yaralanmanın belirlenmesini takiben kişinin ortaya koyduğu davranış biçimidir. Sosyal
sınıf, dini inançlar, etnik köken, mevcut sosyal destek seviyesi ve cinsiyet gibi değişkenlerden görece daha fazla etkilenebilir.

Ancak hizmet kurumlarından bağımsız olarak, davranış sorunları ile baş etmekte etkin bir tıbbi sosyal hizmet çalışması, şu aşamaları içermelidir:
• Hastanın kabul planlaması,
• Taburculuk planlaması,
• Sağlık kurumu ve hizmetine uyumlaştırma,
• Teşhis, hastalığın seyri ve tıbbi tedavi planına uyumlaştırma,
• Tedavi ile ilgili konuları anlama ve karar vermelerine destek olma

Takım çalışmasında en sık karşılaşılan başlıca altı sorun alanı aşağıda tanımlanmıştır. Bunlar:
1. Alan defansı,
2. Sorun ve ihtiyaçların değer ve algı farklıkları
3. Yalnız çalışma eğilimi,
4. Açık iletişime bloke eden statü uyuşmazlıkları,
5. Birbirlerinin dil, beceri veya bilgi alanlarının anlaşılmaması ve
6. Problem çözme sürecindeki farklılıklar.
Son olarak, takımların uyumlu ve verimli çalışabilmesi için bazı ihtiyaçlar tanımlanmış ve uygun şekilde sürece dahil edilmesi gerekmektedir.