Asya ve Okyanusya’da bulunan ülkeler, turizm odaklı çalışmalarda Dünya Turizm Örgütü tarafından Asya-Pasifik turizm bölgesi kapsamında incelenmektedir. Asya-Pasifik turizm bölgesi, iki kıtayı bünyesinde toplamaktadır. Asya ve Okyanusya, dünyanın en doğu ve en batısında yer alan arazilere sahiptir. Birbirinden çok farklı koşul ve özelliklere sahip olan bu ülkelerin turizmlerini bir çalışmada incelemenin zorluğu nedeniyle Asya-Pasifik bölgesinin; Kuzey-Doğu Asya, Güney-Doğu Asya ve Güney Asya-Pasifik gibi gruplara ayrılmasında yarar vardır (Kantarcı, 2007; 907). Ancak Asya ve Okyanusya (Pasifik) kıtalarını ayrı ayrı ele almak da başka bir yaklaşım olarak değerlendirilebilir.

Asya-Pasifik ülkeleri, kendilerine dünyanın diğer bölgeleriyle turizm alanında rekabet üstünlüğü sağlayan koşul ve özelliklere sahiptirler. Asya’ya özgü vahşi yaşamın oluşturduğu doğal, biyolojik ve kültürel çeşitlilik, kıtanın turizm gelişimini şekillendirmede çok etkili olmuştur. Kıtada yeryüzü şekilleri çeşitliliğinden kaynaklanan çekici manzaralar ve büyük çöller bulunmaktadır. Bunun yanında muson ormanlarının başını çektiği zengin bitki örtüleriyle savanlar da bu kıtada yer almaktadır. Turistlerin ilgisini çeken yabani hayvan toplulukları ve çeşitli doğal yaşam alanları, özellikle eko turizm konusunda kıtaya yönelik ilgiyi artırmaktadır (Kantarcı, 2007; 916).

Bir arazinin turistik çekiciliğinde en etkili etmenler, doğal ve kültürel kaynaklardır. Coğrafi özelliklerin anahtarı, hedefteki arazinin konumudur.

Asya, “enler kıtası” olarak da tanınmaktadır. Enler, macera arayan birçok turist için çekim alanı oluşturmaktadır. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir; dünyanın en geniş kıtası, en yüksek tepe (Everest) ve dağlarının (Himalaya) olduğu kıta, en yüksek platonun (Pamir) bulunduğu kıta, en geniş arazisine sahip ülkesinin (Rusya Federasyonu) kıtası, en büyük gölün (Hazar) ve en derin gölün (Baykal) kıtası, en derin okyanus çukurluğunun (Mariana) kıtası, en kalabalık kıta, en kalabalık ülkenin (Çin Halk Cumhuriyeti) bulunduğu kıta gibi…

Uzak Doğu Ülkeleri: Çin Halk Cumhuriyeti, Japonya, Moğolistan, Kuzey Kore, Güney Kore ve Tayvan.

Kafkas Ülkeleri: Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan

Asya kıtasına bahar mevsiminde gidilmelidir. Çünkü kıtanın turizm açısından daha canlı ülke ve şehirlerinde ılıman iklim ve muson iklimi yaşanır. Muson yağışları sayesinde yaz aylarında nem oranı %80’lere kadar çıkmaktadır. Muson yağışlarından yola çıkılarak, kıtayı ziyaret etmek için en uygun mevsimin ilkbahar veya sonbahar olduğu sonucuna ulaşılabilir. Özellikle kiraz çiçeklerinin açtığı Nisan ayı, Güney Kore ve Japonya’ya gitmek için ideal zamanlardır. Bu dönemde yapılan festivallerle, parklar renkli renkli çiçeklerle kaplanır. Ayrıca, Mayıs ayında Buda’nın doğum günü kutlanmaktadır. Bu bağlamda özellikle Budist nüfusun yoğun olduğu yerlerdeki festivaller görülmeye değerdir.

İklim çeşitliliği Asya kıtasında doğal bitki örtüsünün de çeşitlenmesi ve zenginleşmesine neden olmuştur. Bu bağlamda kuzeyden güneye doğru kıtada tundra, tayga, step, çöl bitkileri, muson ormanları, savanlar ve ekvatoral yağmur ormanları görülmektedir. Özellikle çöl bitkileri, muson ormanları, savanlar ve ekvatoral yağmur ormanları, bölgeye en çok turist gönderen Avrupa’da bulunmayan bitki örtüleridir. Tundra ve tayga, Rusya Federasyonunda yaygındır. İğne yapraklılarla beslenmenin zorluğundan dolayı Taygalarda ılıman, tropikal ve ekvatoral kuşaklardaki ormanlar kadar hayvan çeşitliliği ve varlığı yoktur. Ancak tundra bölgesinin kuzeyindeki su kütlelerinde (kuzey buz denizi) morina ve somon başta olmak üzere çeşitli balık türleriyle fok, mors ve balina olmak üzere daha büyük türler de yaşamaktadır (Fog, 1998; 204). Bunlarla beslenmeye çalışan kutup ayıları, kurt ve tilkileri de bu bölgenin daimi üyelerindendir. Tundraların en önemli otçul hayvanları arasında ren geyiği, misk öküzü, dağ keçisi yer almaktadır. Ot- çulların bulunduğu alanlarda beslenme zincirinin bir ögesi olarak kurt başta olmak üzere çeşitli etoburlar da yaşamaktadır (BBC, 2006; Diamond, 2006). Bu bölgeler macera arayan ve hayvan gözlemciliği yapan turistler için önemli bir çekim merkezi konumundadırlar. Aynı kuşakta yaşayan Eskimoların yaşamı ve Iglu adı verilen buz konutları, turistler için ilgi çekici olmuştur. Step, su kütlelerinden uzak Moğolistan, Çin gibi ülkelerdeki karasal iklim bölgelerinde görülür. Buralarda da yabani at ve eşek gibi türlerle birlikte tilki, kurt, çakal gibi çeşitli etobur hayvanlar yaşamaktadır. Bu bölgelerin deniz kıyılarında ise yüksek ot topluluklarıyla geniş yapraklı ağaç ormanları görülür. Bitkilerin artması ve çeşitlenmesine bağlı olarak hayvan çeşitliliği ve sayısı da artar.

Güneydoğu Asya’da yaşayan Vietnam, Laos, Kamboçya, Tayland, Malezya ve Singapur halkları geleneksel yapılarıyla, Batılı turistlerin ilgilerini çekmektedirler. Gelenekleriyle dikkat çeken diğer ülkeler Çin, Hindistan, Nepal, Botan, Pakistan, Bangladeş, Sri Lanka, Myanmar ve Burma’dır (Mancini, 1999; 416).

Singapur ve Hong Kong bu bölgenin en hareketli ticaret merkezlerindendir (Atalay, 2001; 429). Ayrıca Hong Kong ve Çin, kıtanın en gözde turistik mekanları arasında yer almaktadır. Buraları, hareketli ve etkileyici ortamlarıyla Singapur, Tayland ve Malezya izlemektedir.

Dışa kapalı yapısı nedeniyle Kuzey Kore turizmde istenilen düzeyde gelişme gösterememiştir.

Asya-Pasifik turizm bölgesinin en çok turist çeken ülkesi Çin’dir.

Bir ada kıtası olan Okyanusya’da en büyük adalar, Avustralya, Yeni Zelanda, Yeni Gine ve Tasmanya’dır (Şahin, 2003; 118).

Avustralya adasının en çok bilinen yaban hayvanları kanguru, emu ve dingodur. Pasifik adalarıyla birlikte Avustralya’nın çevresinde karides, ıstakoz, fil ve ayı balıkları, denizaslanı, orkinos, pollok, kelebek, anemon, zargana gibi deniz canlıları da yaşamaktadır. Bölge halkının yaşadığı mavnalar ve kazıklı su üstü evleri turistlerin çok ilgisin çekmektedir.

Avusturalya'ya, turistlerin çoğunluğu, gelişmiş ülkelerin yer aldığı Avrupa, Kuzey Amerika ve Uzakdoğu’dan gelmektedir. Bunlar arasında Japonlar ilk sırada yer alır. Onları Yeni Zelandalılar, İrlandalılar, İngilizler, Amerikalılar (ABD), Güney Koreliler ve Singapurlular izler.

Çin Halk Cumhuriyeti, ABD, İrlanda ve İngiltere gibi ülkelerden akraba ziyaretleri için Avustralya’ya gelen turistler vardır. Bu turistlerin büyük kısmı, akrabalarının yanında kalmaktadırlar. Bu nedenle ülkenin kitle turizminden uzak kaldığı ve bu sektörün istendiği düzeyde geli- şemediği bilinmektedir (Atasoy, 2010; 736).

Asya’da turizm açısından kıtanın güçlenmesini sağlayan birçok özellik bulunmaktadır. Ancak kıtada güvenlikle ilgili zayıf yanlar da görülmektedir. Bunlar arasında savaşlar ve terörizm, SARS ve AIDS gibi hastalıklar; iklim de- ğişiklikleri gibi gittikçe büyük bir risk oluşturan doğa olayları sayılabilir. Bu tür olaylar, turizmin sürdürülebilir olmasını olumsuz yönde etkilemektedir. Oysa yoksulluğun azaltılmasında ve turizmin gelişmesinde sürdürülebilirlik çok önemlidir. Birçok AsyaPasifik ülkesi, turizm alanında ulaşım ve konaklamadaki yetersizlik ve zayıf imaj gibi sorunlarla baş başadır. Çeşitli bölümlerindeki destinasyonlardan çok kıtanın bir bütün olarak imajı daha önemlidir. Gelecekte rekabet koşullarında başarılı olmak için Asya ülkelerinin 2020’ye doğru küresel turizmdeki gelişmeleri, güçlükler ve fırsatları iyi analiz etmeleri gerekmektedir (Kantarcı, 2007; 918).

Ülkede turistik anlamda dört ayrı bölgeden söz edilebilir. Kuzey Çin’de bulunan Hoang Ho Nehri Havzası hanedanlık eserlerinin yoğunlaştığı Çin Uygarlığı’nın beşiği durumundadır. Karasal iklimin egemen olduğu löslerle kaplı bu alanda ağaç azdır. Alan daha çok kültür turistleri için bir çekim merkezi durumundadır. 3000 km’yi aşan uzunluğuyla Çin Seddi turistlerin en çok görmek istedikleri eser olarak ortaya çıkmaktadır. Buradaki Manchu hanedanlığına ait saraylar ve bahçeler görülmeye değerdir. Eski Pekin ve yasak şehir olarak bilinen Beijing; saraylar, Cennet Tapınağı, Tiananmen Meydanı gibi eserlere sahiptir. Doğu Çin’in odağında Yangçe Nehri bulunur. Şangay buranın en büyük kentidir. Uluslararası limanıyla Çin’in batıya açılan kapısıdır. Kentin batısında yoğunlaşan tarihî eserler kültür turistleri için bir çekim alanı oluşturur. Şangay’a yakın olan Hwangzhou, Wuxi, Suzhou gibi kentlerde de ipek endüstrisi ve geleneksel Çin Bahçeleri bulunur. Turistler için gözde bir rota oluşturan Yangçe nehri izlenerek dağlık Szechwan iline ulaşılabilir. Tekne turu boyunca eski ve yeni Çin arasındaki farklılıklar görülebilir. Batı Çin, Sincan ve İç Moğolistan özerk bölgelerinden oluşmaktadır. Seyrek nüfusu çöl ve dağlarıyla hiç Doğu Çin’e benzemeyen alanda egemen olan dil Uygur Türkçesi, din İslam’dır. Buradaki en büyük turistik çekicilik Ortadoğu’yu Kuzey Çin’e bağlayan “İpek Yolu”dur. Tibet 5000 m’nin üzerinde olan dünyanın en yüksek platolarıyla, derin vadileriyle, çok yükseklerdeki yerleşimleriyle turistlerin dikkatini çekmektedir. Çok yüksek ve çevreden ayrı bir dünya olan burada Budizm alana özgü bir uygarlık kaynağı olmuştur. Çin’den kopuk olan Tibet’te Dalay Lama’nın Dharma felsefesine dayanan Budist keşişler egemen olmuşlardır. Burada Budistlere ait manastırlar, keşişlerin yaşam biçimleri ve tö- renleriyle Dalay Lama’nın sarayı ulaşma güçlüğüne karşın kimi turistler için çekim alanı oluşturmaktadır. Doğa dışında Tibet’in Çin yönetimiyle zaman zaman yaşamış olduğu siyasal sorunlar turistler için bir risk oluşturmaktadır (Boniface ve Cooper, 2005; 383). Güney Çin, kantonlardan oluşmaktadır. Bu alan iklim ve yeryüzü şekilleri açısından ekoturizme çok uygundur. Çünkü muson iklimine dayalı yağış fazlalığı yoğun bitki örtüsü ve orman varlığını ortaya çıkarmıştır (Erdoğdu, 1996; 255). Deniz ve macera turizmi arayan turistler için de uygun koşullara sahiptir. Geleneksel Çin sanatçılarının esin kaynağı olan Li Nehri havzasında yer alan Gulin bölgesindeki karstik dağlarda bulunan manzaralar görülmeye değerdir. Doğa yürüyüşü açısından gözde bir yer olan Kunming’de 30 azınlık kültürü keşfedilmiş ve koruma altına alınmıştır. Bölgenin en büyük iş merkezi olan Gwangzhou’da sergi ve gösteri alanları gezilebilmektedir. Ayrıca Çin mutfağının çeşitli yiyecekleri tadılabilmekte, eski Çin tedavi kürleri (üvalizm) denenebilmektedir. Bölgedeki Hainan Adası yerli turizmde önemlidir. Ancak kışları Batılı turistler de gelebilmektedir. Bu alanda bulunan Hong Kong ve Macau kentleri de çok sayıda turist çekmektedir. Bunda Çin’in uygulamakta olduğu ve serbest girişime dayalı özel statü etkili olmaktadır (Boniface ve Cooper, 2005; 383).

Birçok kaynağı bulunmasına karşın Hindistan turizmi, pek gelişmemiştir. Hindistan’a daha çok çevresindeki ülkelerden turist gelmektedir. Bunlar arasında Bangladeş, Pakistan, Sri Lanka ve Nepal yer almaktadır. Bu turistlerin geliş amaçları arasında, dinî tören ve mekânları görmek önemli yer tutmaktadır. Birçok dinîn doğmuş olduğu Hindistan’da Budizm, Hinduizm, Sihizm ve İslamîyete ait çeşitli ibadethane ve tarihi eserler bulunmaktadır. Son yıllarda Hindistan da, Çin Halk Cumhuriyeti gibi bazı ekonomi ve turizm politikaları belirlemiştir. Buna göre Çin’in ardından Asya’nın ikinci büyük gücü olmayı hedeflemektedir. Yönetim, ülkeyi 15 turizm bölgesine ayırmıştır. Bürokratik işlemleri azaltarak gelişmenin önünü açmıştır. Turizmin en önemli can damarlarından olan hava, deniz, kara ve demir yolu ulaşımı alt yapısını modernize etmeye başlamıştır.

Orta Asya Türk Devletleri’nden Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’ın turizm açısından diğer ülkelere göre daha iyi durumda olduğu görülmektedir.