Turizm, üretici ülkeler için ekonomik ve sosyal gelişmenin yolu anlamına gelir.

Turizm ulusal ekonomilerin, uluslar üstü bir yapıya doğru değişimini ve böylelikle sermayenin, uluslararası ticaretin ve uluslar arası politik-askeri sistemin gelişmekte olan ülkelere doğru yayılımını da ifade eden bir “mega sistem” niteliği taşımaktadır.

Turizm, petrol ve otomotiv endüstrisi ile birlikte dünyadaki en büyük üç ekonomik sektörden birini oluşturmaktadır.

Turizm, bulunulan yerden başka bir yere, para kazanma amacı gütmeden, gezip, görme, eğlenme, dinlenme amacıyla belirli bir süreliğine gidip, hedef gerçekleştikten sonra geri dönemenin yanı sıra yerli halk ile turistler arasındaki ilişkileri ifade etmektedir.

Turizm kavramı ekonomik yönden ele alındığında "hizmet" sektörü içinde yer alır.

Turizm, XIX. yüzyıl sonrasında kitleşelleşmiş ve toplumsal bir olgu haline gelmiştir.

Gerçekleştirilme amaçlarına göre turizm türleri;

• Rekreasyonel Turizm
• Bilimsel Turizm
• İç Turizm
• Sağlık Turizmi
• Dinsel Turizm

şeklinde sıralanabilir.

Turizmin bir sosyal gerçeklik olarak kabul edilmesi ve araştırma konusu olarak çalışılmaya başlanmasında; kitle turizminin ortaya çıkışı, hafta sonu tatilleri ve ücretli yıllık izinlerin kabulü gibi gelişmeler etkili olmuştur.

Endüstri devriminden önce turizm ve seyahat sadece aristokrasi sınıfı için söz konusu iken, endüstri devriminden sonra, orta sınıflar ve işçi sınıfı da turizm ve seyahat faaliyetlerine katılmaya başlamışlardır.

"Fenikeliler" modern anlamda, bir yerden diğerine tüccar olarak giden ilk gerçek seyyahlardır.

Ücretli izinler, gelir ve refah düzeyinin artması, turizmin kitleselleşerek toplumsal bir olgu haline gelmesinde büyük etkileri olmuştur.

Günümüz modern turizmin doğmasında etkili olan unsurları üçe ayırabilmek mümkündür:

1. Gelişmekte ve yayılmakta olan sanayi uygarlığı verimlilik artışını sağlaması
2. Sanayi uygarlığının gelişmesiyle birlikte, doğal çevre, toplumsal yaşam, kişinin mesleki ve özel yaşamındaki dengeleri bozan çevre sorunları gibi birçok olumsuz etkiler ortaya çıkmaktadır.
3. Sanayi uygarlığının yarattığı olumsuzluklara karşı doyurabildiği psikolojik tatminler, ihtiyaçların çeşitliliği ve doğal kaynaklara dönüş olanağı sağlaması nedeniyle turizm, çözüm yollarından en önemlisi olmaktadır.

Turizm sosyolojisi ilk kez Almanya'da ortaya atılmıştır.

Turizm sosyolojisi; turizm davranışını, turizmin toplumsal etkilerini, özellikle turizm faaliyetinin gerçekleştiği yerdeki yerel halk üzerindeki etkilerini inceler.

Turizm sosyolojisine ilişkin en erken çalışmalar 1935 yılına tarihlenir.

Ücretli izinler konusu ilk kez Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour Organization) tarafından 1929 yılında ele alınmıştır.

Turizm ile birlikte değişen değerleri şu şekilde sıralandrabiliriz:

• Turizmle birlikte değişen en önemli yaşam biçimi değişimi, hayatın anlamına ilişkin olan değer yargısındaki değişimdir. insanlar hayatlarından keyif almalıdır, çünkü hayat yaşanılası ve keyif alınası bir şeydir. Bu bağlamda, tatil yapmak artık lüks değildir, modern yaşamın bir gerekliliğidir.
• İnsanlar, kentsel yaşamın güçlükleri ve karmaşıklığı nedeniyle doğal çevreye duyarlı olmaya başlamışlar ve her fırsat bulduklarında doğal ortam içinde bulunmak ister hale gelmişlerdir.
• Sağlık problemleri ve fiziksel denge, öncelikli kaygı duyulacak faktörler olarak görünmektedir. Bu kaygılar, beden ve zihin arasındaki uyumu sağlamaya yardımcı olur.
• Para biriktirme eğilimi azalır, para harcama eğilimi artar.
• Benzer sosyal çelişkiler içeren bireysellik, gittikçe daha fazla değişim ve yaratıcılık ister.
• İnsanlar, duygusal heyecanlara karşı giderek daha duyarlı hale gelmişlerdir.

Dinsellik bağlamındaki davranışların, turistik davranışlara dönüşmesi aşağıdaki örneklerle açıklanabilir:

• Kutsallık anlamı taşıdığı inanılan objeleri içmek, koklamak veya yemek yoluyla, bu objelerin taşıdığına inanılan kutsallığın kendi vücutlarına geçtiğine inanıyor görünmek.
• Kutsal objelere dokunmak yoluyla, bu objenin taşıdığına inanılan kutsallığın kendilerine geçtiğine inanıyor görünmek,
• Dinsel alanlarla ilgili bağış yapmak yoluyla din ve inanca ilişkin kendilerini vicdanen rahatlatmak,
• Kutsal yerlerden ayrıldığında bile, kutsal yerleri hatırlamak için hediyeler götürmek gibi davranışlar dinsellik ve kutsallık bağlamından turistik bağlama geçişin örneklerş olarak değerlendirilebilir.

Turist-yerel halk karşılaşması üç ana eksende gerçekleşir. Bunlar;

• Turistin yerel halktan hizmet satın aldığı yerde
• Aynı anda aynı yerde tesadüfen karşılaştıklarında
• Tanıştıklarında ve bilgi ve düşünce paylaşımında bulunduklarında

şeklinde ifade edilebilir.

Turist- yerel halk ilişkisi şu özellikler tarafından şekillenir:

• Geçicidir, eşitsiz ve dengesizdir, mekansal ve geçici kısıtlamalar tarafından sınırlanmıştır.
• Turist, gittiği yerde genellikle kısa süre kalır ve yüzeysel ilişkileri, daha anlamlı bir ilişki içinde geliştirme fırsatı yoktur.
• Geleneksel, kendiliğinden misafirperverlik, ticari aktiviteye dönüşür.
• Turistlerin açıkça belli olan görece yüksek olan refah düzeyi, sıklıkla, yerel halk ile ilişkilerinde tahakkümcü ve sömürücü bir davranış biçimine yol açar.
• Yerel halkın davranışları turistlere benzemek için değiştirildiği zaman, turist-yerel halk ilişkisinin etkileri yıkıcı olur. Dildeki değişim, alkolizmin, suçun, fuhuşun, kumarın artması ve kültürün maddi ve maddi olmayan formlarının dönüşümü, bu yıkımın görünümleridir.

Yerel halkın sosyal ve kültürel özellikleri; çevrelerinin politik, ekonomik, teknolojik, sosyal, kültürel ve doğal yönlerinden etkilenir

Boş zaman, 8 saatlik iş günü ve ücretli izinler sonucunda ortaya çıkmış olan ve fiilen çalışılan zamandan arta kalan zamanı ifade eder.

Boş zaman kavramı şu başlıklar altında incelenebilir.

• Sıkıcı zaman: Ulaşım, bürokratik
• Sıkıcı işler: Bahçede uğraşmak, mutfakta uğraşmak gibi ücret ödenmeyen ve sıkıcı işler,
• Sağlık için harcanan zaman,
• Kişisel, kültürel ve mesleksel gelişim için harcanan zaman,
• Politik ve sendikal faaliyetler için harcanan zaman,
• Tatil ve rekreasyon için harcanan zaman.