En basit ve geniş tanımıyla boş zaman, bireylerin çalışma ve yaşamsal ihtiyaçlarını karşılama için ayırdıkları süreler dışında kalan zamanı kapsamaktadır.

Boş zaman kavramının gelişimini Antik Yunan, Roma veya Ortaçağ dönemine kadar götürmek mümkündür. Ancak bu dönemlerdeki boş zaman anlayışının belli ölçülerde felsefi olması ve günümüz toplum yapısı içinde açıklayıcı olmaması nedeniyle boş zaman kavramının tarihsel gelişimini Sanayi Devrimi ile ortaya çıkan toplumsal örgütlenmenin dönüşümü ile ve Fransız Devrimi’nin sonucu olan düşünsel akımlarla ilişkilendirmek daha doğrudur.

Sanayi Devrimi’nin yarattığı sosyal dönüşüm iki yönlüdür. Birinci dönüşüm, zamanın yeniden düzenlenmesinin gerekliliği, İkinci dönüşüm, geleneksel tarım ekonomisinin aksine sanayi üretimin hanenin dışında yer alması, sosyal alanda mekânın yeniden düzenlenmesini de beraberinde getirmesidir.

Fransa’da yirminci yüzyıl fabrika üretiminin yarattığı sosyal dönüşüm bu iki boyutu da gözler önüne sermektedir: “Hayat mekânın üçe bölünmesi —ev, fabrika ve kent- ile paralel bir şekilde zamanın üçe bölünmesine —işe sekiz saat, uykuya sekiz saat, boş zamana sekiz saat- göre düzenlenmektedir.”

Yoksul kitleler için boş zaman etkinlikleri futbol veya ailenin bir arada gerçekleştirdiği okuma zamanları iken, üst sınıf için tiyatro, opera veya dans gibi etkinlikler yaygındı.

Emeğin yeniden üretimi: Bir insanın çalışma süresince kaybettiği enerjisini geri kazandığı, sosyal ilişkilerde bulunarak yabancılaşma sorununu aşmaya çalıştığı süreç ifade edilmek istenmektedir.

Tüketim toplumunun temel özellikleri boş zamana dayalı olması ve tüketim tercihlerinin ihtiyacın ötesinde bir ilgiyle belirlenmesidir.

Boş zaman kavramının turizmdeki en önemli katkısı öngörü sağlamasıdır. Bir diğer katkı ise; boş zaman kavramının sınıfsal boyutu turizm talebinin biçimlendirilmesinde merkezi rol oynamasıdır. Son olarak boş zaman kavramı turizm çeşitliliğinin yönünü belirler ve bireylerin boş zaman aralıkları turizm faaliyetlerinin de bu aralıklara odaklanmasına yol açar.

Endüstriyel toplumlarda işçi sınıfının sayısal olarak fazla olması ve bu işçi sınıfının boş zamanının kısıtlı, boş zamana ayırabileceği parasal değerin sınırlı olmasından dolayı kitle turizmi, deniz-kum-güneş temellerine dayalı olarak belli bölgelerde gelişme göstermiş ve standart bir turizm hizmeti sunarak kitlelerin boş zaman taleplerini karşılamıştır. Endüstriyel toplumların üst sınıfları ise kitle turizmi yerine daha özgün, özellikle uluslararası otantik turizm destinasyonlarına yönelmektedir.

Bireylerin boş zamanlarında gönüllü olarak katıldıkları fiziksel etkinliklerin tamamı olarak ifade edilebilir.

Rekreasyon kavramının boş zaman kavramından ve boş zaman etkinliklerinden temel farkın, boş zaman etkinliklerinin eğlence ve dinlenceye odaklanmasına karşılık rekreasyonun bireylerin doğrudan katıldığı, fiziksel olarak da aktif olduğu ve sonucunda ruhsal ve fiziksel bir yenilenme yaşadığı etkinlikleri kapsaması olduğu ifade edilebilir.

Açık alan sporları arasında dağcılık, bisiklet, at binme, yüzme, trekking veya son yıllarda giderek yaygınlaşan rafting, kitesurf gibi türler bulunmaktadır.

Kapalı alan sporları özellikle wellness ve fitness merkezlerinde gerçekleştirilen etkinlikleri kapsamaktadır.

Bireylerin hangi tür rekreasyon etkinliklerini tercih edecekleri iklim, coğrafi koşullar, rekreasyon etkinliğinin gerektirdiği maddi yatırıma göre şekillenmektedir.

Terapötik rekreasyon, bireylerin sağlıklı bir yaşama sahip olmaları için gerekli ruhsal, fiziksel ve sosyal koşulların oluşturulmasına yönelik, kelime anlamıyla tedavi edici ancak uygulama biçimiyle yaşam kalitesini artırıcı etkinlikleri kapsamaktadır.

Terapötik rekreasyon etkinlikleri özellikle engelli, hasta, bakıma muhtaç ya da yaşlı kimselere yönelik gerçekleştirilmektedir.

Rekreasyon kavramının sağlıkla ilişkisi iki boyutludur: Bunlardan ilki koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında sağlıklı bireylere, ikincisi ise iyileştirme ve esenlik (rehabilitasyon) hizmetleri kapsamında engelli ve yetersiz (sağlık sorunları olanlar) kişilere verilen rekreasyon hizmetleridir.

Bir rekreasyon türü olarak sağlık turizmi, sağlıklı bireylere hizmet veren ve yaşam kalitelerini artırmayı hedefleyen kaplıca, spa ve sağlık merkezleri, masaj ve hidroterapi gibi etkinlikleri kapsamaktadır.

Ticari rekreasyon işletmeler tarafından sunulan ve katılımcıların belli bir ücret karşılığında yararlanabildiği alanlar ve etkinlikleri kapsamaktadır.

Rekreasyonun temel işlevleri şu şekilde sıralandırılabilir:

• Fiziki sağlık gelişimi yaratır.
• Ruh sağlığı kazandırır.
• İnsanı mutlu eder.
• İnsanı sosyalleştirir.
• Kişisel beceri ve yeteneğin gelişmesini sağlar.
• Yaratıcı gücü geliştirir.
• Çalışma başarısı ve iş verimini artırır.
• Toplumsal dayanışma ve bütünleşmeyi sağlar.
• Ekonomik hareketi geliştirir.
• Demokratik toplumun yaratılmasında imkân sağlar.

Bireysel düzeyde rekreasyonun katkısı kişinin fiziksel ve ruhsal varlığını yenilemenin yanı sıra kişinin sosyalleşmesini sağlayarak toplumsal bir katkı yaratmasına da yol açar. Toplumsal düzeyde ise rekreasyon sosyal ilişkileri düzenlemesi ve iyileştirmesi nedeniyle hem politik, ekonomik ve kültürel bir geribildirim yaratmaktadır.

Yirminci yüzyılda meydana gelen demokratikleşme süreci ve spor algısının yalnızca seçkinlere ait olan bir etkinlik olmaktan çıkıp kitlelerce benimsenmesi ve modern toplumun zamansal örgütlenmesinde spor merkezi bir konum elde etmiş ve yerleşik bir unsur haline gelmesi spor turizminin gelişmesini etkilemiştir.

Türkiye ulusal strateji olarak uluslararası kitle turizmine öncelik vermesi Türkiye’de turizmin belli başlı destinasyonlarda yoğunlaşmasının bir nedeni olarak gösterilebilir

Turizm piyasasında yeni talepler, doğa turları, kültür turları ve genel olarak rekreasyonel turizm ve özel olarak spor turizmi alanında gelişmektedir.

Rekreasyonel turizme yönelik gerçekleştirilen yatırımlar bu alana yoğunlaştırmayı arttırmaktadır. Bu yoğunlaşmanın güçlü yanı bu alanlarda mevcut bir talebin olması, tehlikeli yanı ise bu alanlardaki aşırı metalaşmanın yol açacağı kaynak kaybı ve yozlaşmadır.

Gedik pazar (niche market) kavramı, piyasada belli bir ürüne yönelik talebin bulunduğu ancak bu talebin üreticiler tarafından karşılanmadığı durumu ifade eder.