Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı 2 Ara 8. Deneme Sınavı

Doğru cevap B dir. Sabr u Sebat'i  Abdülhak Hâmit “sahnelenebilir” olarak sunmuş ve bu eserden sonra yazdığı eserler için seyirciyi değil okuyucuyu düşünen bir yazar olmaya başlamıştır.

Şiir bahsinde de anlatıldığı gibi şiir dilin­de, nazım şekillerinde, vezinde, kafiyede ve te­malarda yaptığı cesur değişiklikler, Abdülhak Hâmit’in şiirinin hem gücünü hem de zaafını yansıtıcı biçimdedir (Okay, 2005, s. 130-131). Edebiyatta reformist çıkışlar yapan Abdülhak Hâmit, şiir hakkındaki görüşlerini dile geti­rirken Tanzimat döneminin diğer sanatçıları gibi divan edebiyatına karşı eleştirel bir yak­laşım sergiler. Recaizâde Mahmut Ekrem gibi kuramsal bir tenkit anlayışı olmayan Hâmit’in yenilikçi tavrı şiirlerinde açıkça görülür. Onun şiirleriyle, Türk şiirine dış dünyadan gelme du­yular girmeye başlar (Kaplan, 1975, s. 73). Türk edebiyatının gelişmesinde ve yenilikleri benim­semesinde önemli bir basamak oluşturan Ab­dülhak Hâmit’ten önce, divan edebiyatına ve bu edebiyatın hayal dünyasına karşı mücadele eden ve sosyal fayda prensibi çerçevesinde yenilikler yapmaya çalışan birinci kuşak Tanzimat şairleri vardır. Kendisinden önceki kuşağı takip eden Abdülhak Hâmit; Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa’dan farklı olarak bireysel yenilikler peşin­de koşar. Bu tavrıyla Hâmit, şiirde sosyal fayda prensibini esas alan bu şairlerin şiir anlayışları­nın dışına çıkar (Kaplan, 1978, s. 61-62). 

Takriz: Alanında uzman bir dosta yazdırılıp kitabın başına konan ve eseri överek olumlu taraflarını ortaya koyan nesir veya manzumelere denir. “Ustalara sığınma” olarak anlaşılan takriz yazma/yazdırma edebiyatımızda Tanzimat’tan sonra başlamıştır. 

Doğru cevap D dir. Abdülhak Hâmit’in İbn Musa Yahut Zatü’l Cemal eserinde İspanya’yı fetheden Müslüman Arap varlığının kendi içlerindeki çekişme ve entrikalarla nasıl yok edildiği anlatılmıştır. 

Musin bey yahut şairliğin hazin bir neticesi ve Şemza Recaizade Mahmut Ekremin yazdığı hikayelerdendir.

Genç nesilde yeni bir edebiyat anlayışının oluşmasına etki eden Ta’lîm-i Edebiyat, sebep olduğu tartışmalarla da söz konusu edebiyat anlayışının yerleşmesine ve Türk edebiyatının modernleşme sürecinin hızlanmasına katkı sağlar (Sazyek, 2013, s. 2228). Ta’lîm-i Edebiyat’ın Türk edebiyatı açısından önemli noktalarından birisi de Recaizâde Mahmut Ekrem’in yenileşme yolunda önemli bir adım atması ve eski edebiyatın retorik geleneğinin dışına çıkarak modern edebiyat retoriğinin ilk örneğini vermiş olmasıdır.

İkinci kuşak yazarlarının diger edebî türlerdeki sanat anlayıiları tiyatro için de geçerlidir. Sanat sanat içindir anlayışından hareket ederler. Talim-i Edebiyat isimli eserinde sanat ve özellikle iiir üzerine eğilen Recaizâde Mahmut Ekrem, tiyatro üzerine düşüncelerini herhangi bir eserinde derli toplu bir şekilde dile getirmez.

Yazar Küçük Şeyler’den sonra 1896-1898 yıllarında yazdığı hikâyelerini Rumuzu’l-Edep (1900) adıyla kitaplaştırır. Diğer Seçeneklerde yer alan hikâyeler Küçük Şeyler adlı kitapta yer almaktadır.

Osmanlı devlet adamlarından biri olan Midhat Paşa’nın sürülmesini anlatan eser Liberte’dir. Liberte ile Osmanlı tarihinin son döneminde yaşanan Midhat Paia’nın sürgüne gönderilmesi olayı, alegorik ve siyasi göndermelerle yüklü bir şekilde ele alınır.

Tanzimat Dönemi Türk edebiyatının ikinci kuşağı hikâye ve roman türünün birbirin­den ayrılmasında ve Batılı bir çehre kazanmasında etkili olur. Az sayıda yazar tarafından temsil edilen bir kuşaktır. İkinci kuşakla Türk edebiyatında hikâye ve roman türlerinde realist edebiyat eserleri verilmeye başlanır. Bunda yazarların konularını yaşanan hayattan almaları ve gözleme dayanan eserler yazmaları etkili olur. kendilerinden önceki roman denemelerinden yararlanan Batı edebiyatını asıl kaynağından tanıyan ve nispeten daha iyi yetişen sanatçılardan oluşur.

Şıklarda ifade edilenlerin tamamı Muallim Naci’ye yöneltilen eleştirilerdendir.

MUALLİM NACİ VE ELEŞTİRİLERİ

Tanzimat Dönemi tenkit tarihinde önemli isim­lerinden birisi de Muallim Naci’dir. Özellikle Recaizâde Mahmut Ekrem’le edebî tartışmaları geniş çevrelere yayılan Muallim Naci’nin dil ve edebiyat meselelerini ele aldığı eleştiri türündeki eserleri: Muallim, Muhaberât ve Muheverât, Mek­tuplarım, İntikad, Demdeme ve Istılâhât-ı Edebiyye.

Doğrı cevap B dir. Abdülhak Hâmit'in Nesteren adında eseri  Le Cid’e çok benziyor, hatta adaptasyonu sayılabilir. 

Birinci kuşak şairlerinin çabası edebiyatı halkın anlayabileceği bir seviyeye çekmek, halk için edebiyat yapmak ve edebiyatta sosyal sorunları işlemekti. 

Şemsa adlı eser evlatlık verilen çocuğun kaldığı evde hastalanarak ölmesini anlatmaktadır. İlk iki eser Recaizade Mahmut Ekrem’e, C, D ve E seçeneklerindeki eserler Abdülhak Hamit’e aittir.

Recaizâde Mahmut Ekrem, “III. Zemzeme Mukaddimesi”nde edebî eserde, bilhassa şiirde, üç çeşit güzellik bulunduğunu söyler: Mehâsin-i fikriyye (fikir güzelliği), bedâyi-i hayaliyye (hayal güzelliği) ve sünûhat-i kalbiyye (kalbe doğuşlar).

Doğru cevap C dir.Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatının Birinci kuşağın toplumcu anlayışına karşılık ikinci kuşak bireysel anlayışa bağlanır ve bireysel konuları öne alır.