Hegel’e göre doğada yeni bir şey yoktur, döngüsellik ve kendisini tekrar etme vardır, oysa tarihte hiçbir şey kendisini tekrar etmez, her şey yeni bir biçim kazanmış olarak ortaya çıkar. Bu yüzden doğada ilerleme yokken tarihte bir ilerleme vardır.

Voltairé’e göre savaşlar ve dinler hümanitenin ilerlemesinin önündeki en büyük engellerdir, eğer onları ortaya çıkaran önyargılarla birlikte ortadan kaldırılırlarsa dünya daha hızlı ilerleyebilir.

Schelling’in ilerleme tasarımına göre mekanik devinimler de ilerleyen devinimler gibi ardı ardına gelseler de ilerleyen bir devinim değildirler çünkü mekanik devinimler bir döngü içinde olan devinimlerdir, hep tekrarlanırlar. “Mekanizmin oldu-ğu yerde tarih yoktur; aynı şekilde tarihin olduğu yerde mekanizm yoktur”.

Marx’a göre toplumun doğasını belirleyen güçler üretim güçleridir.

Marx’a göre insan kendi geçim araçlarını üretmesiyle hayvandan ayrılır. Bu Marx’ın insanın özünü onun pratik etkinliği olarak görmesi demeye gelir. İnsanı insan yapan şey, insanın üretici etkinliğidir. İnsanın ne olduğu üretim etkinliğiyle “hem neyle ürettiğiyle hem de nasıl ürettiğiyle” alakalıdır; “bu yüzden” der Marx, insanın ne olduğu “insanın üretiminin maddi koşullarına dayanır” (Marx 1998: 37). Marx’a göre insanın özü, tek tek her bireyin doğasında bulunan bir soyutlama değildir. İnsanın özünü toplumsal ilişkiler bütünü oluşturur (Marx 1999a: 23). Her toplumsal yaşam da özü gereği pratiktir. Doğru cevap b'dir.

Schelling’e göre mekanizm ile tarih açıklanamaz. Çünkü, mekanizmin olduğu yerde tarih yoktur; aynı şekilde tarihin olduğu yerde mekanizm yoktur.

Herder insan dünyasına teleolojik olarak yaklaşır. İnsan doğası mekanik nedensellikle belirlenmiş bir doğa değil, tersine yüksek amaçlarca belirlenmiş ereksel yapıda bir doğadır.

Fichte de Herder gibi hümanite kavramını ilerleyen bir şey olarak ele alır. Aynı zamanda hümanitenin ilerlemesi kendi öz varlığını yaratmasıdır ki bu da hümanitenin dünya üzerindeki başlangıç durumuna geri dönmesi ya da bunu kavrayarak şimdiki durumunun içinde kapsaması demektir. Fichte’ye göre hümanite kendi varlığını yaratamasaydı dünyada gerçek insan yaşamı da var olamazdı, “tüm şeyler ölü, katı ve hareketsiz kalırdı”.

İlk tür tarih yazımı Herodotos, Thukydides gibi betimledikleri eylemler, olguları kendileri yaşamış ya da anlattıkları çağın tininin içinde yaşamlarını sürdürmüş olan tarihçilerin yazdıkları tarihtir. Bu tür tarih yazımında yazar kendisinin de katıldığı, içinde bulunduğu olgu durumunu anlatır. Başka bir deyişle kaynaktan tarih denilen tarih yazımında “kaleme alanın tini ile anlattığı eylemlerin tini bir ve aynıdır”.

Refleksiyonlu tarihte tarihçi ele aldığı geçmiş dönemin tininden ayrı bir tine, kültüre aittir; bu yüzden de reşeksiyona gerek vardır.

Herder’e göre tarihin ve doğanın ereğini “hümanite” oluşturur. Tarih hümanite’ye yönelmiş ilerleyen bir süreçtir.

David HumeMarksist tarih kuramcısı veya düşünürü değildir.

Schelling’e göre tarih Mutlak olanın kendi bilincine doğru ilerlemesidir. İlerleme amaçsız değildir, belirli bir hedefe yönelik bir ilerlemedir ve bu hedef de Mutlak olanın kendi bilincidir.

Marx’a göre insan bireylerinin ilk tarihsel eylemi, insanları hayvanlardan ayıran ilk eylem, insanların düşünmeleri değil, kendi geçim araçlarını üretmeye başlamalarıdır.

Rousseau ise doğa durumunda mülkiyet ve devlet olmadığından insanların ger¬çekten özgür ve eşit olduğunu ileri sürerek Aydınlanmanın kültür anlayışını eleş¬tirmiştir. Ona göre insanlığın mutlu olacağı bir altın çağı varsa bu çağ gelecekte de¬ğil, geçmişte aranmalıdır. Bu zaman geçmişte “çok uzaklarda” kalmıştır ve “insanın mutsuz geleceğini tehdit eden nedenlerin şimdiki koşulları” yüzünden insan geç¬mişe bile dönmek isteyebilir. Böylece Rousseau’ya göre, tari¬hin gidişinde bir yükselme değil, bir gerileme, bir alçalma görülebilir.

Kant’a göre insan türünün bütün tarihi doğanın gizli bir planının gerçekleşmesi olarak görülebilir. Bu plan da insanlığın bütün doğal yeteneklerinin gelişebilmesini sağlamaktır. Doğanın en üstün amacı da dünya yurttaşlığı düzenidir. Tarihe ancak böyle bir bakış felsefesi tarih yazmak için bize bir temel sağlayabilir.

Marx bugüne kadar felsefe hep dünyayı yorumlamıştır oysa asıl yapılması gereken onu değiştirmektir der ve insanın pratik etkinliğine önem verir.

Marx ilk olarak her tarih yazımının materyalist temellerden hareket etmesi gerektiği görüşündedir. Marx’a göre beş duyunun oluşması bile “şimdiye kadarki dünya tarihinin sonucudur” (Marx 2003: 118); dolayısıyla dünya tarihi bir anlamda insan yetilerinin gelişmesinin tarihidir. Doğru cevap a'dır.