Tarihin ve doğanın ereğini “hümanite” oluşturur. Tarih “hümanite”ye yönelmiş ilerleyen bir süreçtir.

İnsan doğası mekanik nedensellikle belirlenmiş bir doğa değil, tersine yüksek amaçlarca belirlenmiş ereksel yapıda bir doğadır.

Tarihte insanlığın amacı yine insanın kendisi tarafından belirlenmektedir. Bu amaç bu yüzden insanın yaptığı tarihin yine kendi içinde aranmalıdır. Bu amaç tarihe aşkın olamaz.

Bir tarih felsefesinin olanaklı olabilmesi için tarihte yönetici bir ilke bulmak gereklidir.

Tarih dönemlerinin bir araya gelmesinden daha fazla bir şeydir. Tarihin bütünü parçalarının toplamından fazla bir şeydir. Her bir dönem de birbiriyle içten bağlıdır.

keyfi öncüller ve dogmalar

insan etkinliği

devrimci praxis

Doğal üretim ilişki¬leri

duyusal insan etkinliği

Hümanite’dir, her ikisi bu kavramı ilerleyen bir şey olarak ele alır.

Endüstriyel çağın başlayacağını savunurlar. Her ikisi de gelişmeleri takip ederek bunu söylemiştir.

Deneyimciliktir, aklın duyumsamadığı bir şeyi algılamadığını söylerler.

Aklın yegâne güç olamadığını, kilisenin de önemli olduğunu savunurlar.

Her ikisi de Kant felsefesini eleştirerek, akılcılığa karşı çıkarlar.

Zeitgeist

Us

Kültür

Aklın hilesi

Transcendental

John Locke

David Hume

Immanuel Kant

J.J. Rousseau

Voltaire

John Locke - Immanuel Kant

Immanuel Kant - David Hume

Johann Gottfried Herder – Auguste Comte

Georg W.F. Hegel – John S. Mill

Immanuel Kant – Johann Gottfried Herder

Kant’a göre tarih insan eylemleri alanıdır ve bu eylemler insanın amaçlı eylemleridir.

Kant insanın kendi aklına güvenmesi, aklını doğru kullanması ile bir aydınlanma sürecine gireceğini ileri sürmektedir.

Kant insanoğlunun tarih boyunca hatalar yaptığını ve bu yüzden kendi özgür eylemlerini keşfetmede başarısız olacağını söyler.

Kant, insanlığın aklın eleştirisine ihtiyaç duyduğunu ve böylece ilerlemenin önündeki engellerin aşılacağını savunur.

Kant tarihe genel bir doğa planına göre gelişen bir süreçmiş gibi bakılması gerektiğini belirtir.

Tarih henüz gerçekleşmemiş olana doğru gitmektedir. Bu yüzden de geleceğe ilişkin ütopik fantaziler kurulmamalıdır.

İnsan ve toplum doğanın ürünüdür ve tarihte de doğa yasaları egemendir.

İlk tarihsel eylem üretim eylemidir yani tarih üretim eylemiyle başlamıştır.

Tarihsel süreci insanın üretim etkinliği, başka bir ifadeyle insan emeği belirler. Bütün tarihsel süreç üretim ilişkilerince belirlenir.

İnsanı belirleyen din, devlet, mantık değil, dini, devleti, mantığı belirleyen insandır.

kendi nesnel gerçekleşmelerini sadece doğal nesnelerde bulabilmesi

ilk gereksinimin kaçınılmaz olarak başka ge-reksinimleri doğurması

belirli bir üretim tarzı belirli bir toplumsal ilişkiler bütününü belirlemesi

bi¬linç, din, felsefe, ahlak gibi bütün farklı kuramsal etkinliklerin doğuş ve gelişmeleri

insan doğayı nesne edinip emeğiyle dönüştürmeye başlaması

Tarih felsefesinin olanaklı olabilmesi için tarihte yönetici bir ilkenin olması gerekmektedir.

Tarihsel oluşumu belirli bir plandan bağımsız olarak anlamak gerekir

Tarihte rastlantısal olarak ortaya çıkan olayların nedenlerini anlamak gerekir

İnsan eylemlerinin anlamsız gidişinin ardında bir amaç bulmaya çalışmak gerekir

Tarihe mekanik nedensel süreçlerin işlediği olaylar silsilesi olarak bakmak gerekir

Kant

Fichte

Herder

Hegel

Schelling

Karşıtların özdeşliğinin olanağının koşulunu ortaya koyan felsefe

Genel hukuk düzeninin özgürlüğün koşulu olduğunu ortaya koyan felsefe

Ilerlemenin tarihte zorunlu olduğunu ortaya koyan felsefe

Tarihin özne olarak biçimlenmesinin özgülüğe karşılık geldiğini ortaya koyan felsefe

Bilinebilir olanın tarih ve doğa olarak ikiye ayrıldğını ortaya koyan felsefe

Fichte

Kant

Hegel

Heder

Schelling

Tarih süreci Tin’in özbilinci ve özgürlüğüne doğru aşamalı bir gelişmedir.

Tarihsel varlık alanının kategorileri ereklilik, değişme, gelişme, ilerleme, us ve kültür kategorileridir.

Tarih aklın belirli uğraklardan, aşamalardan geçerek zorunlu olarak gelişmesidir ve bu gelişme de Tin’in kendisini gerçekleştirmesidir.

Tinsel varlık olarak insan, doğası gereği kendi üzerine dönen bir varlıktr. insan eylemle kendi kendisini yapan şeydir.

Tarih de doğa gibi kendini yinelemektedir

Kant

Weber

Fichte

Schelling

Friedrich