Tarih Metodu Final 15. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bir dizi fethi içeren bir seferin hikâyesini anlatan eserler aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilmektedir?
Sefernâme |
Fetihnâme |
Gazavatnâme |
Zafernâme |
Menâkıbnâme |
Düşmanın yenilgisi ile sonuçlanan askerî başarıların anlatıldığı gazavatnâmeler zafernâme olarak adlandırılır. Bir şehrin veya bir kalenin ele geçirilmesini hikâye eden eserler ise fetihnâme olarak tanımlanır. Bir dizi fethi içeren bir seferin hikâyesini anlatan fetihnâmelere ise sefernâme denilir.
2.Soru
- Lugat-nâme
- Kâmûsu’l-muhît
- Suplement aux dictionaires arabes
- İbni-Mühennâ Lûgati
Yukarıdaki eserlerden hangileri Arapça sözlükler arasında zikredilebilir?
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
I, II ve III |
II, III ve IV |
Arapça sözlükler özellikle tarihî ve edebî metinlerde geçen unvan ve ıstılahların tespiti ve doğru anlaşılabilmesi açısından Ortaçağ araştırmacılarının en sık başvurduğu eserler arasında yer almaktadır. Araştırmalarda başvurulabilecek tarihî ve modern Arapça sözlükler arasında şunlar zikredilebilir: Mecdu’d-dîn Ebû Tâhir Muhammed b. Ya’kûb Fîrûzâbâdî (1329-1413), Kâmûsu’l-muhît, Beyrut 1406/1986. Bu eser Ahmed Asım Cenânîoğlu tarafından 1805- 1810 yıllarında Osmanlıca’ya tercüme edilmiştir: el-Okyânûsu’l-basît fî tercumeti’lKâmûsi’l-muhît, (Osmanlıca terc. Ahmed Asım Cenânîoğlu), İstanbul 1230- 1234/1815-1818 (ikinci baskı: I-III, İstanbul 1268-1272/1852-1855; üçüncü baskı, IIV, İstanbul 1304-1317/1886-1899). Hüseyin Atay-İbrahim Atay-Mustafa Atay, Arapça-Türkçe Büyük Lûgat, I-III, Ankara 1964-1981; William Lane, An Arabic English Lexicon, I-VIII, London 1863- 1893; R. Dozy, Suplement aux dictionaires arabes, I-II, Leiden 1927.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet Döneminin ilk ansiklopedisidir?
İslâm Ansiklopedisi |
Türk Ansiklopedisi |
Hayat Ansiklopedisi |
Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi |
Cumhuriyet Ansiklopedisi |
Ansiklopedi maddelerine ve maddelerin kaynakçasına bakılarak bir hareket tarzı belirlenir. Cumhuriyet Döneminde ilk ansiklopedi 1932-1936 yılları arasında yayınlanan Hayat Ansiklopedisi ’dir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi en eski vergi kitabelerinin bulunduğu şehirlerden birisidir?
Yozgat |
Sivas |
Kırşehir |
Erivan |
Şam |
Günümüze ulaşan en eski vergi kitabeleri Ankara, Kırşehir, Ani ve Bakü şehirlerinde bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.
5.Soru
Osmanlı tarih yazıcılığı esâsen _____ tarihçilik geleneği içerisinde boy atmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki boşluğa getirilebilecek en uygun ifadedir?
Arap |
İran |
Moğol |
Selçuklu |
Türkmen |
Osmanlı tarih yazıcılığı esâsen İran tarihçilik geleneği içerisinde boy atmıştır.
6.Soru
Araştırmacılara gelişmeleri ve olayları öz bir şekilde oluş sırasına göre veren kaynak grubu aşağıdakilerden hangisidir?
Belgesel Yayınlar |
Arşivler |
Bibliyografyalar |
Ansiklopedi |
Kronoloji |
Tarih araştırmalarında kullanılacak temel başvuru kaynaklarından kronolojiler grubu araştırmacılara ve okuyuculara gelişmeleri ve olayları öz bir şekilde oluş sırasına göre verir.
7.Soru
Eskiçağ tarihi kültürel bakımdan "Eskidoğu" ve "Eskibatı" şeklinde adlandırılan iki gruba ayrılmaktadır.
Aşağıdaki bölgelerden hangisi "Eskidoğu" kültürleri arasında yer almaz?
Roma |
Anadolu |
Mezopotamya |
İran |
Filistin |
Roma
8.Soru
Atatürk, Cumhuriyet tarihinin önemli kaynaklarından birisi olan Nutuk'u içeren 1927 tarihli konuşmasında, böyle bir nutuk vermekteki amacını nasıl açıklamaktadır?
Gençlere tavsiyeler vermek |
Millet bilinci inşa etmek |
Gelecekteki tarih araştırmacılarına kolaylıklar sağlamak |
Yabancı devletlere gözdağı vermek |
Anılarını paylaşmak |
1927 yılında CHP Kurultayı'nda gerçekleştirdiği uzun konuşmasında Atatürk, böyle bir nutuk vermekteki esas amacının o dönemin tarihini gelecekte yazacak tarihçilere kolaylık sağlamak olduğunu belirtmiştir. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
Osmanlı devletinde XVI. ve XVIII. yüzyıllarda yazılmış ıslahatna^melere göre düzenin bozulmasının altında yatan temel neden aşağıdakilerden hangisidir?
Teknolojik yeniliklere uyumda geri kalınması |
Savaşlarda alınan yenilgiler |
Eskiden beri uygulanan kanunlara uyulmaması |
Bilimsel çalışmalara önem verilmemesi |
Sultanların, tebaanın kişilik ve mülkiyet haklarına saygı duymaması |
Islahatna^me yazarlarına, genellikle eski düzenin bozulması, önceden beri uyulan kanunlara, yani kanun-ı kadime uyulmamasını düzenin bozulmasındaki temel gerekçe olarak görmüşlerdir. Doğru cevap C'dir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tarih araştırmalarında başvurulan kaynaklardan biri değildir?
Ansiklopediler |
Kronolojiler |
Bibliyografyalar |
Arşivler |
Denemeler |
Tarih alanında araştırma yapmak isteyenlerin sıklıkla başvurduğu kaynaklar ansiklopediler, arşivler, kronolojiler,günlükler, bibliyografyalar olarak sıralanabilir. Ancak denemeler tarihi bir değer taşımadıkları gibi, başvurulduğunda katkı sağlayıcı bilgi de sunmazlar, doğru yanıt E şıkkıdır.
11.Soru
I. Osmanlı tarih yazıcılığının kuruluş devri olarak kabul edilir.
II. Osmanlı tarihçileri tarafından ilk müstakil dünya ve Osmanlı tarihleri yazılmıştır.
III. Tarih yazımının canlanmasında yöneticilerin dünya görüşü de etkili olmuştur.
IV. Vekayiname ve monografi denemelerinin sayısı artmıştır.
Osmanlı tarih yazıcılığının yukarıda belirtilen gelişmeleri hangi padişah zamanında gerçekleşmiştir?
Yıldırım Bayezid |
I. Mehmed |
II. Murad |
II. Mehmed |
II. Bayezid |
Bahsedilen gelişmeler Fatih, yani II. Mehmed döneminde yaşanmıştır.
12.Soru
I. İsmail Hakkı Uzunçarşılı ve Enver Ziya Karal tarafından kaleme alınmıştır.
II. Eser yazılırken arşiv belgeleri de kullanılmıştır.
III. Dokuz ciltten oluşmaktadır.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Türkçe’de ilk büyük Osmanlı tarihini anlatan eser için doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
I, II, III |
Türkçe’de ilk büyük Osmanlı tarihini İsmail Hakkı Uzunçarşılı ve Enver Ziya
Karal, kaleme almışlardır. Kuruluştan 1774’e kadar olan dönem İsmail Hakkı Uzunçarşılı, 1774’ten sonrası ise Enver Ziya Karal tarafından yazılmıştır. Bu eser yazılırken arşiv belgeleri de kullanılmıştır.
• İsmail Hakkı Uzunçarşılı ve Enver Ziya Karal, Osmanlı Tarihi, (9 cilt, 11 kitap), Türk Tarih Kurumu yayınları, Ankara 1947-1962.
13.Soru
Hammer’den sonra ikinci büyük Osmanlı tarihini Johann Wilhelm Zinkeisen Almanca olarak kaleme almıştır. Avrupa arşivleri kullanılarak kaleme alınmış eser kuruluştan kaç yılına kadar gelir?
1657 |
1700 |
1756 |
1812 |
1850 |
Hammer’den sonra ikinci büyük Osmanlı tarihini Johann Wilhelm Zinkeisen Almanca olarak kaleme almıştır. Avrupa arşivleri kullanılarak kaleme alınmış eser kuruluştan 1812’ye kadar gelir.
14.Soru
Kara Balgasun yazıtı hangi üç dilde yazılmıştır?
Türkçe-Çince-Soğdça
|
Türkçe-Çince-Arapça
|
Çince-Soğdça-Farsça
|
Çince-Arapça-Farsça
|
Soğdça-Farsça-Arapça
|
Kara Balgasun yazıtı, Türkçe, Çince Soğdça olarak üç dilde yazılmıştır. IX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar Uygur tarihini konu alır. Ay Tengride Kut Bulmuş Alp Bilge Kağan adına dikilmiştir. Yazıtın Türkçe olan kısmı çok tahrip olunmuştur. Sadece bazı kelimeler okunmaktadır. Soğdça olan yüzü ise çok fazla silinmiştir. Sadece Çince kısmı sağlam kalmıştır. Doğru cevap A'dır.
15.Soru
''Ciltler halinde olup, her cilt bir yıl içinde çıkarılan kanun, tüzük, yönetmelik ve ictihadı birleştirme kararlarını kapsamaktadır.'' verilen tanım aşağıdakilerden hangisine aittir?
Sicill-i Kavanin |
Kongre Tutanakları |
Meclis Zabıt Cerideleri |
TBMM arşivi |
Düstur |
Resmi yayınlar kategorisi içinde Düstur’lar önemli bir yer tutar. Ciltler halinde olup, her cilt bir yıl içinde çıkarılan kanun, tüzük, yönetmelik ve ictihadı birleştirme kararlarını kapsamaktadır. ‹lk kez Cevdet Paşa tarafından Düstur-ı Atik adıyla yayınlanmış, daha sonra aralıklarla 1872-1879 arasında dört cilt, 1884’e kadar da dört zeyl (eki) çıkarılmıştır. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e “düstur”ların yayınına bakıldığında beş tertip “düstur”un varlığı göze çarpmaktadır.Doğru yanıt E şıkkıdır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İslâm tarih yazıcılığının IX. yüzyıldan itibaren geliştiği tarzlardan birisidir?
Etnoğrafya |
Arkeoloji |
Kronoloji |
Genel Tarih |
Antropoloji |
İslâm tarih yazıcılığının IX. yüzyıldan itibaren üç farklı tarzda geliştiği görülmektedir:1. Genel Tarihler, 2. Özel Tarihler, 3. Şehir ve Bölge Tarihleri. D seçeneği doğru cevaptır. Diğer seçenekler tarihin faydalandığı bilim dallarıdır.
17.Soru
Türk yazıtlarının en eskileri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Tonyukuk Yazıtı |
Bilge Kağan Yazıtı |
Uygur Yazıtları |
Bugut Yazıtı |
Yenisey Yazıtları |
Türk yazıtlarının en eskileri Yenisey’de bulunanlardır. Yenisey yazıtları Orhon alfabesiyle yazılmıştı. Üzerlerinde kesin tarih olmamakla birlikte, Orhon yazıtlarından daha eski oldukları, VII. yüzyılda yazıldıkları tahmin edilmektedir. Yenisey’de o dönemde Kırgızlar yaşıyorlardı. Bilim adamları, Çin kaynaklarındaki bilgilere de dayanarak bu yazıtların Kırgızlara ait olduğu kanaatine varmışlardır. Yazıtlarda Kırgızların hayat hikâyelerine yer verilmesi ve Kırgızların kullandığı hayvan takviminin kullanılması da bu görüşü kuvvetlendirmektedir. Tarihî bilgiler içermese de, bu yazıtlar eski Türk boylarının yaşayışlarından bahsetmesi bakımından önemlidir. Doğru cevap E’dir.
18.Soru
Osmanlı Devleti’nde özellikle maliye ile ilgili yazışmalarda kullanılan yazı çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?
Siyakat |
Nesih |
Kûfi |
Divanî |
Rika |
Siyakat: Osmanlı Devleti’nde özellikle maliye ile ilgili yazışmalarda kullanılan bir yazı çeşididir.
19.Soru
Dünya klasiklerinden olup Çağatay edebiyatının en güzel örneklerinden biri sayılan Babür Şah’a ait eser aşağıdakilerden hangisidir?
Hümayunnâme |
Tüzük-i Jihangir |
Tarih-i Reşidî |
Ahsenü’tTevarih |
Vekâyi |
Timur soyundan gelen Zahirüddin Muhammed Babür, Özbeklerin baskısı sonucunda Türkistan’ı bırakıp gitmeye ve Hindistan’da yeni bir devlet kurmaya mecbur olmuştur. Hindistan Timurluları (Babürlüler) hakkında anılması gereken ilk eser, Babür’ün hatıralarıdır. Babür, mahir bir asker ve idareci olduğu kadar, edebiyat ve sanatta da son derece yüksek bir kültüre sahipti. Türkçe olarak yazdığı şiirler ve özellikle Vekâyi veya Bâbürnâme adlı eseri otobiyografi türünde dünya klasiklerinden olup Çağatay edebiyatının en güzel örneklerindendir. Günlük ve hatıra tarzında yazdığı bu eser, devrinde ve sonraki dönemde örnek oluşturmuştur. 1494-1529 arası olayları kapsar. Eserin odak noktasını Babür’ün siyasi alanda yaptığı mücadeleleri oluşturur. Hatıra yazma alışkanlığı kızı Gülbeden Begüm’ün Hümayunnâme adlı eseri ve torunu Cihangir’in Tüzük-i Jihangir kitabı ile devam etmiştir.
Babür eserini Çağatay Türkçesiyle yazarken, onun akrabası ve çok iyi bir tarihçi olan Mirza Haydar Farsça yazmıştır. Babür, Emir Timur soyundandı ve Türk boyu olan Barlaslardan geliyordu ve sonuçta Moğol’dan ziyade Türk idi. Mirza Haydar ise, Moğolların bir kolu olan ve asalet bakımından Barlaslarla denk tutulan Duglat boyuna mensuptu. Mirza Haydar’ın Tarih-i Reşidî adlı meşhur tarih eseri Doğu Türkistan, Maveraünnehr ve Kazak hanlarının tarihi için birinci sınıf kaynaktır. Eser, 1546 yılına kadar olan olayları içermektedir. Doğru cevap E’dir.
20.Soru
I. Önemli kişilerin heykel kaidelerindeki yazılar
II. Sivil ya da dinsel yapılara ait yazıtlı frizler
III. Sokak isimlerinin yazıldığı levhalar
IV. Grafitolar
Yukarıdakilerden hangileri epigrafik kaynaklar sayılabilirler?
Hiçbiri |
I,II,III |
II,III,IV |
I,III,IV |
Hepsi |
Öncüllerden bulunanların hepsi epigrafik kaynaklardır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ