Tarih Metodu Final 17. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Sır kâtipleri tarafından tutulurlar.
II. Ruznâme-i Sultan Mahmud Han isimli eser tespit edilebilen ilk ruznâmedir.
III. Şeyhülislamların hayatları gün gün anlatılır.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri ruznâmeler için doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
I, II, III |
XVIII. yüzyılda karşımıza sır kâtipleri tarafından tutulan padişahların hayatlarının
gün gün anlatıldığı ruznâmeler çıkar. Sır Kâtibi Hıfzî Ağa’nın Ruznâme-i Sultan
Mahmud Han isimli eseri tespit edilebilen ilk ruznâmedir.
2.Soru
Ceditçiliği tartışmasız benimsenmesi hangi yıllarda gerçekleşmiştir?
1940'lar |
1950'ler |
1960'lar |
1970'ler |
1980'ler |
1960’larda Ceditçi söylemi tartışmasız benimseyen ve Devrim öncesi aydınların tümünü Ceditçilikle özdeşleştirip kahramanlaştıran bir yaklaşım hâkim olmaya başladı. Bu anlayışa göre Ceditçilik medreselerdeki skolastik eğitim usûlüne karşı getirilen eleştirilerin ve İslam’ın aslî kaynaklarına dönme çabasının bir neticesiydi.
3.Soru
Behçetü’t-Tevârih adlı eser ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
II. Mehmet devri tarihçilerinden Şükrullah kaleme almıştır. |
On üç bölümden oluşmaktadır. |
İlk sekiz bölüm hilkatten başlayan bir tür dünya ve İslâm tarihini konu almaktadır. |
Sadece on üçüncü bölümü Osmanlılarla ilgilidir. |
Arapça olarak yazılmıştır. |
II. Mehmet devri tarihçilerinden Şükrullah, Behçetü’t-Tevârih adlı eserini Farsça olarak ve on üç bölüm halinde yazmıştır. Kitabın sadece on üçüncü ve son bölümü Osmanlılarla ilgilidir. İlk sekiz bölüm hilkatten başlayan bir tür dünya ve İslâm tarihidir. Sonraki bölümlerde Yunan filozoşarından din büyüklerine, İran şahlarından gayrimüslim hükümdarlara, Emevîler ve Abbâsîler’den Selçuklulara kadar geniş bir konu yelpazesi ele alınmıştır. Eser Fatih Sultan Mehmed ve onun veziri Mahmud Paşa’ya övgü ile biter.
4.Soru
Moğol hanları ve Timurluların tarihini hangi eserlerden öğrenmekteyiz?
Çince |
Fransızca |
Almanca |
Farsça |
İngilizce |
Moğol hanları ve Timurluların tarihini büyük ölçüde Farsça eserlerden öğrenmekteyiz
5.Soru
Cumhurbaşkanlığı arşivi kaç tarihinde kurulmuştur?
1951 |
1952 |
1953 |
1954 |
1955 |
Cumhurbaşkanlığı Arşivi, 1954’te Cumhurbaşkanı Celal Bayar döneminde, Cumhurbaşkanlığı Gelen Evrak Kalemi’nde bir birim olarak kurulmuştur.
6.Soru
Orta Asya tarihçiliğindeki Sovyet etkisine dair aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Timur’un Osmanlıya karşı zaferi abartılarak tarihi kahraman şeklinde gösterilmiştir |
Orta Asya’da modern tarihçiliğin gelişmesi sağlanmıştır |
Orta Asya’da milli tarih fikri ortaya çıkarılmıştır |
Orta Asya Türklerinin ortak edebi dili olan Çağatayca “eski Özbek dili” olarak adlandırılmıştır |
Orta Asya’nın eski ve orta çağlarının çalışılmasına ara verilmiştir |
Orta Asya’da modern tarihçiliğin gelişmesi asıl Sovyet döneminde oldu. Komünist parti tarihçiliğin gelişmesini çok önemli görüyordu. Devlet teşviki sonucunda yavaş da olsa, Orta Asya kökenli tarihçiler yetişmeye başladı. Orta Asya’nın eski ve orta çağlarını araştıran tarihçiler, söz konusu dönemlerin aydınlanmasına önemli katkılar sağladılar. Sovyet öncesinde bu dönemler çok az çalışılmıştı. Farsça ve Çağatayca yazılmış eserlerin çevirileri yayınlandı, para bilimi (numizmatik) ve arkeoloji konusunda önemli araştırmalar ortaya konuldu. Orta Asya’da milli tarih fikri Sovyet döneminde, 1924’te Orta Asya sınırlarının “milli” esaslara göre şekillendirilmesinden sonra ortaya çıkmaya başladı. II. Dünya Savaşı yıllarında Sovyetler Birliği’nde tarih yazımında yeni bir eğilim gelişti. Rus halkına vatanseverlik ruhu aşılamak için geçmişteki Rus kahramanları canlandırıldı. Savaştan sonra bu eğilim Orta Asya tarihçilerine de yayıldı. Her bir cumhuriyette geçmişten bazı şahsiyetler seçilerek yüceltildi. Yalnız, bunların Ruslara karşı savaşmamış olması gerekiyordu. Türklere, Polonyalılara veya Rusların geleneksel düşmanı olan başka milletlere karşı savaşmış olan kahramanlar tercih edildi. Özbekistan için Timur bu projeye uygun düşüyordu. Onun Osmanlı Türklerine karşı olan zaferi abartıldı ve daima gündemde tutuldu. Orta Asya Türklerinin ortak edebi dili olan Çağatayca “eski Özbek dili” olarak adlandırıldı. Görüldüğü üzere yanlış verilen bilgi E şıkkındadır.
7.Soru
Osmanlı tarihçiliğinin ilk örneklerinden olan düşmanla yapılan savaş ya da düşman topraklarına yapılan dini nitelikli akınların hika^yelerine ne ad verilmiştir?
Osmanlı tarihçiliğinin ilk örneklerinden olan düşmanla yapılan savaş ya da düşman topraklarına yapılan dini nitelikli akınların hika^yelerine ne ad verilmiştir?
Mena^kıbna^me |
Fetihna^me |
Gazavatna^me |
Menazilname |
Şehname |
Osmanlı tarihçiliğinin ilk örneklerinden olan düşmanla yapılan savaş ya da düşman topraklarına yapılan dini nitelikli akınların hika^yelerine Gazavatna^me denir.
Doğru cevap c'dir.
8.Soru
Cumhuriyet döneminde ilk ansiklopedi 1932-1936 yılları arasında yayınlanmıştır. Bu ansiklopedinin adı nedir?
Hayat Ansiklopedisi |
İslâm Ansiklopedisi |
Türk Ansiklopedisi |
Cumhuriyet Ansiklopedisi |
Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi |
Cumhuriyet döneminde ilk ansiklopedi 1932-1936 yılları arasında yayınlanan Hayat Ansiklopedisi’dir. Daha sonra Cumhuriyet tarihini de kapsayan Türk-İslâm Tarihine yönelik akademik nitelikte ansiklopediler hazırlanır. Milli Eğitim Bakanlığı 13 ciltlik İslâm Ansiklopedisi’ni ve 33 ciltlik Türk Ansiklopedisi’ni çıkarır. 15 ciltlik Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (Yayımlanma yılı 1983) ve 4 ciltlik Cumhuriyet Ansiklopedisi (1998) çeşitli kavram, kişi ve olaylar hakkında bilgiler vermektedirler.
9.Soru
Cumhuriyet Tarihi kaynakları arasında yer alan bibliyografyalardan Türkiye Tarih Yayınları Bibliyografyası (1729-1955) tarihçiler için kaynak tespiti için temel başvuru kaynaklarından biridir. Bu bibliyografyanın yazarı kimdir?
Enver Koray |
Leman Şenalp |
Sami Nabi Özerdim |
M. Orhan Durusoy |
M. Muzaffer Gökman |
Enver Koray tarafından hazırlanan Türkiye Tarih Yayınları Bibliyografyası (1729-1955) tarihçiler için kaynak tespiti için temel başvuru kaynaklarından biridir (Yalçın, 2003: 202-203). Atatürk’le ilgili şu iki bibliyografya kayda değerdir. M. Orhan Durusoy-M. Muzaffer Gökman’ın yayına hazırladığı Atatürk ve Devrimleri Bibliyografyası, 1919’dan itibaren yazılmış monografi, hatırat, vesika ve edebiyata ilişkin eserleri içerir. Leman Şenalp’ın iki ciltlik Atatürk Kaynakçası ise geniş bir taramaya dayandırılmıştır. Ayrıca Azmi Süslü’nün başkanlığında bir grubun hazırladığı, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Konusunda Yurtdışında Yayınlanmış Kitaplar Bibliyografyası; Sami Nabi Özerdim’in 10 Kasım-31 Aralık 1938 Günlerinde Türk Basınında Atatürk İçin Yazılmış Yazıların Bibliyografyası ve aynı yazarın 10 Kasım 1953’te Atatürk İçin Yayınlar adlı bibliyografyaları önemli çalışmalardır.
10.Soru
Asyan Hunlarına dair kaynakların dili aşağıdakilerden hangisidir?
Çağatayca |
Uygurca |
Farsça |
Çince |
Farsça |
Asyan Hunlarına ait kaynaklar Çincedir. Bu kaynaklarda verilen en eski dönemlere ait bilgiler efsaneyle karışıktır. Hunlara ait ilk somut bilgi, M.Ö. 318 tarihindedir. Çin'deki karışıklıklar sırasından birkaç Çinli beyliğinin Hunlarla yaptığı ittifak vesilesiyle Hunlardan söz edilmektedir. Doğru cevap D'dir.
11.Soru
Asya Hunlarına ait kaynakların tamamı hangi dildedir?
Türkçe |
Çince |
Hunca |
Uygurca |
Rusça |
Türk tarihinin bilinen en eski zamanlarına gittiğimizde, Asya Hunlarına ait kaynakların neredeyse tamamı Çincedir. Bu kaynakların sağlıklı bir şekilde değerlendirilmesi için Çince bilmek yetmez; aynı zamanda Çin tarihinin karmaşıklaşan ve yanıltıcı olabilen tarihinin ayrıntıları hakkında bilgi sahibi olmak icap eder. Doğru cevap B’dir.
12.Soru
Osmanlı Devleti’nde vekayi’nüvislik kurumunun başlangıcı aşağıdakilerden hangisidir?
15 Yüzyıl |
16 Yüzyıl |
17 Yüzyıl |
18 Yüzyıl |
19 Yüzyıl |
Osmanlı Devleti’nde resmî tarih yazıcılığı, vekayi’nüvislik kurumunun XVIII. yüzyıl başlarında ortaya çıkmasından itibaren imparatorluğun sonuna kadar sürecek devamlı bir devlet hizmeti hâline gelmiştir.
13.Soru
Sarkis Karakoç tarafından hazırlanan 64 ciltlik eser aşağıdakilerden hangisidir?
Tutanakalar |
Kongreler |
Düstur |
Meclis Zabıt Cerideleri |
Sicill-i Kavanin |
Düstur’da yayımlanan metinlerin yer aldığı eserlerden biri de, Sicill-i Kavanin’dir. Sarkis Karakoç tarafından hazırlanan bu eser, 1926’dan itibaren basılmaya başlanmıştır. Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Meclis kararları, kanunlar, talimatlar, nizamnameler, tefsirler, kararnameler dâhil edilmiştir. Altmış dört cilttir.
14.Soru
I. Tonyukuk yazıtı
II. Kara Balgasun yazıtı
III. Kül Tigin yazıtı
IV. Bugut yazıtı
V. Bilge Kağan yazıtı
Yukarıdakilerden hangileri Orhon yazıtları arasında yer almaktadır?
I ve II |
I, II, III |
I, III, V |
II, IV, V |
III, IV, V |
Orhon Yazıtları XIX. yüzyılın sonunda keşfolunmuş olup Türk dilinde yazılmış en eski kaynaklardandır. Tonyukuk yazıtı 720-25 yılları arasında dikilmiştir. Burada II. Gök-Türk Kağanlığının komutanı ve devlet adamı Tonyukuk’un yaptığı işler kendi ağzından anlatılmaktadır. Diğer iki yazıttan Kül Tigin yazıtı 732 yılında, Bilge Kağan yazıtı ise 735 yılında dikilmiştir. Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarında I. Gök-Türk Kağanlığı genel hatlarıyla özetlendikten sonra, esaret dönemi (630-80) ve II. GökTürk Kağanlığı ayrıntılı olarak anlatılmaktadır. Doğru cevap C’dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Bibi'nin Selçuklu devri hakkında önemli bilgiler ihtiva eden tarihinin günümüz tarih araştırmalarında kullanımını kısıtlayan temel unsurlardan değildir?
Müellif sıklıkla zikrettiği olayların tarihini vermemiştir |
Müellif zaman zaman kronolojik sıraya uymamıştır |
Müellif eserini yazarken kimliğinin sınırlarından bağımsız hareket etmiştir |
Müellif ikbalini borçlu olduğu Selçuklu hanedanına şükran duyguları içerisindedir |
Müellif devlet otoritesine karşı gelen, isyan çıkaran unsurlara karşı önyargılıdır |
Tarihin bütün kaynaklarında geçerli olduğu gibi, İbn Bibi'nin eseri de eleştirel ve dikkatli bir gözle okunmayı gerektirmektedir. Bu durum, özellikle Moğol istilasından kaçan ve Selçuklu hanedanınına sığınan bir yazarın eseri için önem arz eder. Bu bağlamda, İbn Bibi'nin eserini yazarken kimliğinin sınırlarından soyutlandığı iddia edilemez. Doğru cevap C'dir.
16.Soru
Türk Tarih Kurumu kaç yılında kurulmuştur?
1928 |
1929 |
1930 |
1931 |
1932 |
Türk Tarih Kurumu kurulduğu 15 Nisan 1931 tarihinden itibaren Osmanlı ve Cumhuriyet Tarihi’yle ilgili belgeler toplayarak bir arşiv oluşturmaya çalışmıştır. Belgeler satın alma ve bağış yoluyla sağlanmıştır.
17.Soru
Eski Çağ Tarihi üzerine araştırma yapmak isteyen bir kişi yalnızca yazılı kaynaklardan yararlanmıştır. Sözü geçen araştırmacı, aşağıdaki kaynaklardan hangisinden yararlanmamıştır?
Edebi kaynaklar |
Basılı kaynaklar |
Papirolojik kaynaklar |
Nümismatik kaynaklar |
Epigrafik kaynaklar |
Yazılı kaynaklar bir de şu şekilde sınıflandırılmaktadır: 1) Edebi kaynaklar, 2) Epigrafik kaynaklar, 3) Papirolojik kaynaklar, 4) Nümismatik kaynaklar.
18.Soru
I. XIX. yüzyılın sonu ve XX. yüzyılın başında Rusya Türklerinin en önemli fikir hareketidir.
II. Kırımlı İsmail Gaspıralı’nın önderliğinde eğitim reformu hareketi olarak başlamıştır.
III. 1890’lardan sonra Türkistan’ı da etkilemiş fakat engellerle karşılaşmıştır.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Ceditçilik Hareketi ile ilgili doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
I, II, III |
XIX. yüzyılın sonu ve XX. yüzyılın başında Rusya Türklerinin en önemli fikir hareketidir. Kırımlı İsmail Gaspıralı’nın önderliğinde eğitim reformu hareketi olarak başlamıştır. 1890’lardan sonra Türkistan’ı da etkilemiş fakat engellerle karşılaşmıştır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Antikçağ'da üzerine yazı yazılan epigrafik malzeme değildir?
Kağıt |
Taş |
Metal |
Tahta |
Seramik |
Helence epigraphein (epigrafeyn = “[üzerine] yazmak”) ile epigraphe (epigrafe = “yazıt”) sözcüklerinden meydana gelen “epigrafya” Antikçağ’da taş, metal, tahta, kil ve seramik gibi sert maddeler üzerine yazılmış Helence ya da Latince yazıtların incelendiği bilim dalına verilen isimdir.
20.Soru
"Müellifi bilinmeyen Selçûk-nâme adlı eserde Sultan Hârezmşâh Muhammed’in 1218 yılında denize atılarak boğulması, Cengiz Han’ın Celâleddîn Hârezmşâh’a yenilerek ona haraç vermeyi kabul etmesi, I. Alâeddîn Keykubâd’ın Hülâgü’nün oğulları Melütey ve Mengü-timur’u yenerek derilerini yüzdürmesi gibi bilgilere rastlanır."
Yukarıda verilen bilgiler ışığında söz konusu eserle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir?
Hatırat türünde bir eserdir. |
Olaylara nesnel biçimde yaklaşılmıştır. |
Müellifi, bahsi geçen hükümdarlar döneminde yaşamıştır. |
Olaylar kronolojik sırasıyla verilmiştir. |
Halk rivayetlerine başvurulmuştur. |
Soruda yer alan metin bizleri müellifin eseri yazarken halk rivayetlerine başvurduğunu göstermektedir. O nedenle doğru yanıt E şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ