Araştırma, geliştirme ve tarımsal yayım desteği, pazarlama teşvikleri, özel depolama yardım›, kalite desteği, piyasa düzenlemeleri desteği, organik üretim desteği, imha desteği, ürün işleme desteği, gerektiğinde bazı girdi destekleri ile tarım havzaları destekleri ve benzer konularda destekleme araçları kullanılabilir.
Uygulamada tarımsal desteklemelere ilişkin esaslar şu biçimde belirlenmiştir:
• Destekleme ödemeleri; bölge, işletme, arazi, ürün, tarım sistemi, sözleşmeli üretim, ıslah ve çevre gibi konulardaki öncelikler ve tercihler ışığında farklı miktarlarda yapılabilir.
• Bir tarımsal işletmenin alabileceği azamî toplam destekleme miktarı, yıllık olarak belirlenebilir.
• Destekler, üretici örgütleri aracılığı ile de ödenebilir.
• Desteklenecek ürünlerin ve destekleme ödeme miktarının belirlenmesinde kalite, standart ve sağlık kriterleri dikkate alınır.
• Üreticilere yapılacak her türlü destekleme ödemelerinde, entegre idare ve kontrol sistemi kullanılır.
• Çiftlik muhasebe veri ağı kayıtlarına ait bilgiler kontrol ve istatistikî amaçlı olarak kullanılabilir, ancak ifşa edilemez. Bu hükme uymayanlar için genel hükümler çerçevesinde cezaî işlem yapılır. Tarım Kanunu kapsamında belirlenen Tarımsal destekleme programlarının finansmanı, bütçe kaynaklarından ve dış kaynaklardan sağlanır. Bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi millî gelirin yüzde birinden az olamaz.

Tarımda iş ve aile yaşantısı bir bütündür ve kurumsallaşmamış bir işletme yönetimi hakimdir. Tarım iş ve aile yaşantısını bütünleştiren bir sektördür, yaşam biçimidir. C¸iftçi ve ailesinin oturduğu konut, aynı zamanda işletmenin yönetim yeridir. Geleneksel tarım işletmelerinin, verimliliği artırıcı etkisi olan profesyonel yönetim sistemlerini işletmelerinde oluşturmaları mümkün değildir. Yönetim olgusu iş ve aile yaşamı içinde yeterince gelişmemiş olup, tarım işletmesinin işleri geleneksel iş bölümü ile sürdürülür.

Promosyon; reklam, satışı› özendirme, halkla ilişkiler ve kişisel satış olarak dört yöntemle yürütülmektedir. Promosyon çalışmalarında hangi yöntemin kullanılacağı pazar yapısı, ürün özellikleri, maliyetler, bulunulan ürün yaşam eğrisi aşamasına göre belirlenir.

Tarım işletmelerinde Tarımsal Gelir; işletmeci ve ailesinin geçimini sürdürebilmesi açısından önemli bir başarı ölçüsüdür. Tarımsal Gelir; Saf Hâsıladan, borç faizleri ve ortakcılık ve/veya kiracılık ödemelerinin çıkarılarak, aile işgücü ücret karşılığının ilave edilmesiyle bulunan kıymete denir. Tarımsal gelir, işletmede ücret almadan çalışan aile işgücünün ücret karşılığı, öz sermaye rantı ve işletmeci rantının karşılığı olarak kabul edilmektedir.

Marj=20 x 0,4 = 8 TL/kg
Perakende Fiyat: 20 + 8 =28 TL/kg

Çeşitli aracı ya da kurum-kuruluşların yer aldığı dağıtım kanalı yapısı “aracılar yoluyla pazarlama sistemleri” olarak isimlendirilmiştir.

Topluluğun gereksinimlerini karşılamak üzere, toplumun kendi içinden ve kendi öz dinamiklerinin bir araya gelmesiyle oluşan işlevsel birimler kırsal toplum örgütleridir.

Üretici – semt pazarı – tüketici şeklindeki sistem aracılı değil doğrudan pazarlama sistemidir.

İnsanların beşeri gereksinimlerinin giderilmesi ve sosyal amaçların gerçekleştirilmesini olanaklı kılan ve kolaylaştıran araçlara genel olarak kaynak adı verilmektedir.

Bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra ise “ortak mal” olarak kabul edilmiştir.

Tarım sektöründe işletmelerin kredi kullanım kararları, yapılacak çeşitli analizlerle ortaya konulur. Bu süreçte;
• Kredinin gerekliliği,
• Kredinin miktarı ve gerek duyulan zamanı,
• Kredinin ne için kullanılacağı,
• Kredi koşulları (faizi, ödemesi vb) önemle üzerinde durulması gereken konulardır.
Genel olarak tarımda işletmelerin kredilere gerek duyup duymamaları, bir yandan öz sermaye miktarına, kredilerin uygunluğuna, kredilerden beklenilen faydaların yaratılmasına bağlıdır. Yabancı sermayenin işletme üzerinde verimliği artırıcı etkisi, kredilere yönelimi teşvik edebilir. İşletmeci daha fazla kredi kullanma / kullanmama kararını verirken, basitçe yapılan kar/zarar hesaplamalarından çok, mali işlemlerin ayrıntılı ortaya konulacak analizlerine gerek duyabilir. Bu yolla yapılan hesaplamalarla çiftçi borçlanma durumu saptanabilir. Geçen yıllarda gerçekleşen ve gelecek yıllarda planlanan üretim faaliyetlerine bağlı olarak gelir-gider kalemleri ortaya konularak analizler yapılabilir.

Doğal kaynakları uygun girdilerle birlikte kullanarak yapılan her türlü üretim, yetiştirme, işleme ve pazarlama faaliyetlerine tarım adı verilir ve 5488 sayılı Tarım Kanunun 3. Maddesinde bu şekilde tanımlanmaktadır.

Tabiat (Doğa), İş (Emek), Sermaye (Kapital), Muteşebbis (Girişimci);üretim faktörleridir.

Depolama, pek çok ürün için geçerli olan bir masraftır. Depolama ile zaman faydalılığı yaratılır. Nitekim ürünün bol olduğu hasat döneminde, depolama ile ileri dönemdeki fiyat avantajından yararlanma söz konusu olabilir. Ancak bu da depolama için bir masrafı gerektirir.

İnsanın gereksinimlerinin tatmini için gerekli olan mal ve hizmetlerin üretilmesinde kullanılan doğal kaynaklar (toprak ve arazi), emek (işgücü), sermaye ve girişimci gibi faktörlere kaynak veya üretim faktörü denir.

Ortalama masraflar: Ortalama masraf eğrileri şekil 3.2’de gösterilmektedir.
Ortalama sabit masraf (OSM): Üretim hacmi birimine düşen sabit masraftır. OSM=SM/ÜH.
Ortalama değişken masraf (ODM): Üretim hacmi başına düşen değişken masraftır. ODM= DM/ÜH.
Ortalama toplam masraf (OTM):Üretim hacmi birimi başına düşen toplam masraftır. OTM=TM/ÜH ya da OTM= OSM+ODM.
Marjinal masraf (MM): Toplam masraflardaki değişmenin üretim hacmindeki değişmeye oranıdır. MM= ?TM/?ÜH.

İnsan faktörü devreye girince yaşam ortamı bozulmaya, dengesini ve sürdürülebilirliğini kaybetmeye başlamakla birlikte bu hep böyle değildir. Uygarlık tarihi boyunca insan çevreye katkıda bulunmuştur. İnsanın hem çevre kirliliğine hem doğanın güzelleşmesine ve biçimlenmesine katkıları olmuştur. Örneğin, tarım ve çevre kavramları birbiriyle çok yakından ilişkili ve hatta iç içe iki kavramdır. Tarım, doğal kaynakların (toprak, su, hava) bilinen en eski kullanma şekillerinden biridir. İnsanlar toprağı işleyerek bir anlamda doğanın şekillenmesine de yardımcı olmuşlar ve böylece tarım ve madencilik yoluyla birincil (reel) üretimi gerçekleştirmişlerdir.

Sürdürülebilir tarım için öncelikli eylemler;
(i) verimli topraklar tarımsal üretim için korunmalı,
(ii) toprak ve su kaynaklarını koruma çalışmaları geliştirilmeli,
(iii) marjinal araziler üzerinde tarımın etkileri azaltılmalı,
(iv) bitkisel ve hayvansal üretim faaliyetlerinin birbirine entegre olması teşvik edilmeli,
(v) kuru tarım bölgelerinde sürdürülebilirlik ve verimlilik yükseltilmeli,
(vi) entegre tarımsal mücadele uygulamaları yaygınlaştırılmalı,
(vii) tarım kimyasallarının (ilaç, gübre, büyümeyi düzenleyiciler gibi) kullanımı kontrol edilmeli,
(viii) tarımın genetik kaynakları korunmalı,
(ix) küçük çiftçiler ve tarım kesimindeki topraksız ailelerin tarım dışı işlerde istihdamı artırılarak toprak üzerindeki nüfus baskısı hafifletilmeli ve
(x) tarımda fiyat politikaları yerine koruma politikalarına ağırlık verilmeli.

İstihdamda tarımın ikinci büyük sektör olması, Nüfusun 1/4’ünün kırsal alanlarda yaşıyor olması, Tarımda dengesiz toprak mülkiyet dağılımının olması, Kırsal alanlarda birey başına düşen Milli Gelirin ülke ortalamasının yarısına bile denk gelmemesi, Kırsal alanda eğitim olanaklarının yetersiz olması, Türkiye’de kırsal kalkınma çalışmalarının gerekliliğindendir.

Şekil 6.4 Yaş Meyve ve Sebzenin Tüketiciye Aracılar Yoluyla Pazarlama Sistemleri