Hidroloji

Bitkiler terleme olayı dışında, gutasyon, eksudasyon ve sekresyon olayları ile de su kaybederler. Ancak bu olaylar terleme olayı gibi, bitkinin iletim demetlerinde su taşınımı için destek veren güçlü bir kuvvetten ziyade bitkinin yaşamsal bazı faaliyetleri ile ilgilidir. Bitkilerde kök basıncının etkisiyle, transpirasyonun düşük ve toprağın su potansiyelinin yüksek olduğu koşullarda gerçekleşen ve pasif stomalar olarak da bilinen hidatodlar aracılığıyla yaprak uçlarından sıvı halde su salınması olayına gutasyon adı verilir. Bitkilerde belirli yerlerde oluşturulan su içerikli salgıların belirli zamanlarda dışarıya salınması olayına sekresyon denir. Bitkinin gövde veya dallarında herhangi bir fiziksel etki ile oluşan bir yaradan sıvı olarak su çıkması olayına ise eksudasyon adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Suyu depolayan yeterli miktarda yeraltı suyu akışına ve kullanılmasına izin veren gözenekli ve geçirgen özelliğe sahip jeolojik birime akifer denir.

Fırat Dicle havzası toplam ülke su potansiyelinin yaklaşık % 28,5’ini oluşturur. Su potansiyeli en düşük havzalar ise 0.49 milyar m3 ile Akarçay Havzası ve yıllık akışı 0.50 milyar m3 olan Burdur Gölü havzasıdır. Havzalar arasında Fırat-Dicle havzası, Aras havzası, Çoruh havzası, Asi havzası, Meriç-Ergene havzası sınır aşan sular kapsamında yer almaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Hidroloji ; Dünyada ve atmosferde suyun oluşumunu, dolaşımını, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, çevreyle ve doğayla ilişkilerini inceleyen su bilimidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Difüzyon ya da yayılma, esasen molekül, iyon ya da gaz halindeki maddelerin yüksek konsantrasyonda bulundukları ortamdan daha küçük
konsantrasyonda bulundukları ortama doğru (konsantrasyon gradienti yönünde), homojen (heryere eşit miktarda) bir dağılım sağlanıncaya kadar ve enerjiye ihtiyaç duyulmadan gerçekleşen hareketlerine verilen isimdir.

Kurak, yarı kurak ve kurak alt nemli alanlarda çölleşmenin iki temel nedeni vardır. Bunlar;

Doğal nedenler: Su, rüzgâr erozyonu ve kumul hareketleri ile toprak aşınımı, topraktaki besleyici bitki elementlerinin yüzeyden yıkanma ile uzaklaşarak toprak kalite ve veriminin düşmesi ile doğal veya insan faaliyetleri ile oluşan sıcaklık artışı (iklimsel değişiklikler) doğal nedenlerin en önemlileridir. İklimsel değişik­likler, su ve rüzgar erozyonu, kumul hareketlerine bağlı olarak oluşan toprak bozunumu, kurak ve yarı kurak bölgelerde toprağın tuzlulaşması ve yüzeyde kabuk oluşumu, fazla yağışlı olan bölgelerde ise bitki besin elementlerinin yağışla yıkanarak bitki kök de­rinliğinden uzaklaşmasını sağlar.

Antropojenik nedenler: Ormanlık alanların yok edilmesi veya azalması, meralık alanların tahribi, hidrolojik döngünün olumsuz etkilenmesi, hidrojeolojik yapının zarar görmesi, anız yakımı, polikültür sistemi uygulanmaması, taban suyu yönetiminin uygulanmaması, tarımsal ve ormanlık alanların amaç dışı kullanımı, tarımsal alanlarda yanlış uygulama kaynaklı tuzlulaşma, çoraklaşma ve asitleşme, evsel ve endüstriyel atıklar için toprağın alıcı ortam olarak kullanımı,  arazilerin fiziksel, kimyasal ve biyolojik anlamda bozunumu.

Fosil yakıt kullanımı Çimento üretimi Arazi kullanımındaki değişimler Ormanlık alanların azalması Biyolojik işlevler karbondioksitin artmasına neden olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Bünyesindeki su oranı ne olursa olsun bir bitkinin 1 gram organik madde oluşturabilmesi için yaklaşık 500 ml suyu ortamdan alması, bünyesinden geçirerek tepe noktasına kadar ulaştırması ve sonrasında atmosfere aktarması gerekmektedir.

Gerek meteorolojik, gerek tarımsal gerekse hidrolojik anlamda oluşan ve beklenilen aksine çok uzun süre devam eden kuraklıklar, çoraklaşmaya neden olabilir. Aslında genel bir
yaklaşım olarak çoraklık, belirli bölgede uzun süreli devam eden yüksek sıcaklıkla beraber, yağış ve nemin az olmasından kaynaklanan meteorolojik bir kuraklıktır.

Suyun toprak yüzeyinden toprak içerisine girmesi sızma (infiltrasyon) olarak isimlendirilir.

Tuza karşı gösterdikleri dayanıklılık açısından bitkiler halofitler ve glikofitler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Nispeten yüksek tuz içeren ortamlara karşı toleransı yüksek olan bitkilere halofit, hassas olan ve zarar gören bitkilere de glikofit bitki adı verilir. Doğru cevap B'dir. 

Ülkemizde halen sulamada 32 milyar m3, içme suyu olarak 7 milyar m3 ve sanayide 5 milyar m3 olmak üzere toplam 44 milyar m3 su kullanılmaktadır.

Ülkemizde Devlet Planlama Teşkilatının 2001 yılında hazırladığı Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planında “Su Havzaları Kullanımı ve Yönetimi Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda mevcut su potansiyelin paylaşılmasında kullanım önceliği göz önünde bulundurulduğunda sıralama  aşağıdaki şekilde yapılmıştır:

1. İçme ve kullanma suyu ihtiyacı
2. Hayvanlar ve doğal hayatın, devamı için gerekli su ihtiyacı.
3. Tarımsal sulama suyu ihtiyacı
4. Enerji ve sanayi suyu ihtiyacı
5. Ticaret, turizm, balıkçılık vb. su. ihtiyacı

Bu nedenle doğru yanıt A'dır. 

Bünyesindeki su oranı ne olursa olsun bir bitkinin 1 gram organik madde oluşturabilmesi için yaklaşık 500 ml suyu ortamdan alması, bünyesinden geçirerek tepe noktasına kadar ulaştırması ve sonrasında atmosfere aktarması gerekmektedir. Su alım ve atmosfere aktarım sürecinde yaşanacak en ufak bir sorun, susuzluğa ve dolayısıyla suya bağlı birçok reaksiyonun aksamasına ya da durmasına sebep olacaktır. O yüzden bitkiler açısından alınan ve kaybedilen su arasındaki oranın korunması kritik önem taşımaktadır. Doğru cevap B'dir.

Az kirlenmiş suları gösteren Sınıf II suların içme suyu olarak kullanılma potansiyeli vardır. Alabalık dışındaki balık üretiminde ve rekreasyonel maksatlar için kullanılabilir. Soruda Sınıf II suların tanımı yapıldığı için doğru yanıt B'dir. 

Yağış miktarı ve yüzey akış miktarı tarımsal üretimde büyük önem taşımaktadır. Çünkü bitkinin su ihtiyacı doğal yağışlar ile karşılanamıyorsa bu suyun bitki kök bölgesine dengeli bir şekilde verilmesi gerekmektedir. Yağış miktarı, şiddeti, mevsimlere göre
dağılışı da önem taşımaktadır. Şiddeti düşük olan yağışa çisenti, şiddetli, yağışa sağanak, çok şiddetli yağışa ise seylap adı verilir.

Toprak partiküllerin üzerinde ince bir tabaka şeklinde (sadece birkaç mikron) ve çok büyük bir enerji ile tutulan su, “higroskopik su”dur. Bu enerji kimi kaynaklara göre 30 atm basıncın üzerine bile çıkabilmektedir. Hidratasyon suyu ya da adhezyon suyu olarak da bilinen higroskopik su, bitkiler tarafından sadece su tabakasının kalınlığının fazla olduğu durumlarda nadiren kullanılabilir. Bunun dışında bitkiler tarafından kullanımı mümkün değildir. Doğru cevap C’dir.

Su kaynağının kullanımında, hayatın sürdürü­lebilmesi için gerekli olan temel gereksinimlerin karşılanması prensibi genel olarak bütün ülkeler ta­rafında kabul edilen bir önceliktir. Temel ihtiyaçlar karşılandıktan sonra mevcut su kaynağı en uygun şekilde diğer gereksinimlere paylaştırılır. Bu pren­sip dikkate alınarak ülkemizde Devlet Planlama Teşkilatının 2001 yılında hazırladığı Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planında “Su Havzaları Kullanımı ve Yönetimi Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda mevcut su potansiyelin paylaşılmasında kullanım önceliği aşağıdaki şekilde yapılmıştır:

1. İçme ve kullanma suyu ihtiyacı
2. Hayvanlar ve doğal hayatın, devamı için ge­rekli su ihtiyacı.
3. Tarımsal sulama suyu ihtiyacı
4. Enerji ve sanayi suyu ihtiyacı
5. Ticaret, turizm, balıkçılık vb. su. ihtiyacı

Sera etkisi yaratan en önemli gazlar su buharı, karbondioksit ve metandır. doğru cevap A'dır.