SRC5 – Tehlikeli Madde Taşımacılığı Sürücü Belgesinin geçerlilik süresi 5 yıldır.

Patlayıcı madde sınıfında yer alan materyaller bu sınıfa özgü etiket ile birlikte taşınabilmektedir. Etiket zemin rengi turuncu olup üzerinde patlamayı sembolize eden infilak işareti yer almaktadır. Söz konusu etiketin alt kısmında tehlikeli maddenin sınıf numarası ile birlikte, alt tehlike grubunun sembol ve işaretleri bulunmaktadır. Patlayıcı maddeler sınıfına dâhil olan materyallerin risk değer ve özelliklerini tanımlamak üzere harf kodları da kullanılmaktadır. Bu kodlar uyum grupları olarak ifade edilmektedir. Harf kodları “A” ile başlamakta ve “S” ile sona ermektedir. Söz konusu bu kodlar aynı zamanda patlayıcı maddelerin içerikleri ve bileşiklerini de tanımlamaktadır. Görüldüğü gibi kodlar çevreye verdiği zarar şiddetini değil patlayıcı maddelerin içerikleri ve bileşiklerini tanımlamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Taşıtların istiap hadlerine uygun olarak yüklenmesini sağlamak tehlikeli madde taşımacısının sorumluluklarından biridir. Doğru yanıt B'dir.

Fiziksel görünüş ve tasarımlarına göre tankerler aşağıdaki gibi kategorize edilebilmektedir.
• Silindir Tankerler
• Elips Tankerler
• Bavul Tankerler

MEGC Gaz konteyneridir. Doğru yanıt D'dir.

Paket içerisinde yer alan ürünler tek tip ise üzerlerine ayrı ayrı tehlike etiketi, yazı ve işaretlerinin konulması gerekmemektedir.

McDonnell Douglas tipi uçaklar hava yolu taşımacılığında kullanılan araçlardan bir
diğeridir. Kargo taşımacılığında Boeing ile birlikte en çok kullanılan uçak tipidir. Ortalama olarak 93 ton taşıma kapasitesine sahiptir. Genel olarak küçük ebatlı ve paletli yüklerin taşınması için kullanılırken diğer uçaklardan farklı olarak yüklemeler burun kısmından değil, yan kapılardan yapılmaktadır.

Tehlikeli maddeler, bu yaklaşım çerçevesinde taşıdıkları risklerinin ve tehlikelerin yanı sıra, bu risklerin azaltılmasına ilişkin alınacak önlemler kapsamında farklı gruplara ayrılmaktadır. Gruplandırmanın temelinde her bir tehlike ve risk grubuna göre uygulanacak risk azaltıcı önlemler yer almaktadır.

Uluslararası ve ulusal mevzuatta yer alan meskûn mahal kavramı, il, ilçe, kasaba, köy, toplu iş yeri veya sanayi bölgeleri gibi insanların topluca yaşadıkları; yol, su, elektrik, ulaşım, çöp toplama, kanalizasyon, aydınlatma gibi kamu hizmetlerinden istifade ettikleri toplu yaşam ve çalışma alanlarını ve bu alanların bitiminden 500 metreye kadar olan mesafeyi tanımlamaktadır.

Dolduranlar "Dolum öncesinde, tankların ve gerekli ekipmanın teknik olarak eksiksiz ve taşımaya uygun olmasını sağlamakla" yükümlüdürler

Dolduranlar "Taşınacak olan tehlikeli maddelerin taşınma aşamasında bu Yönetmelik hükümlerine uygun olduğunu kontrol etmekle" yükümlü değildir. Bu taşımacının sorumluluğudur.

Eşyayı taşımacıya teslim eden, alıcıyı belirleyen ve taşıma evrakını imzalayan kişi TMKTHY’nde, “Gönderen” olarak tanımlanır ve taşınmak üzere sevk edilen malı ADR Hükümleri’ne uygun bir biçimde teslim etmelidir.

Taşımacı;

1. Taşınacak olan tehlikeli maddelerin taşınma aşamasında bu Yönetmelik hükümlerine uygun olduğunu kontrol etmekle,
2. Taşıma için gerekli olan tüm belgelerin taşıtta eksiksiz ve doğru olarak bulunmasını sağlamakla,
3. Taşıtlarda, mobil tanklarda ve yüklerde görsel olarak belirgin sızıntı, çatlak ya da eksik ekipman olup olmadığını kontrol etmekle,
4. Tanker, mobil tank, tüplü gaz tankeri, çok bölmeli gaz konteyneri, hareketli tank ve tank konteynerlerin test, muayene ve kontrol sürelerinin dolup dolmadığını kontrol etmekle,
5. Taşıtların istiap hadlerine uygun olarak yüklenmesini sağlamakla,
6. Tehlike etiketlerinin ve işaretlerinin taşıtların üstüne takılmasını sağlamakla,
7. Araç sürücüsü için yazılı talimatlarda belirtilmiş olan teçhizatların araçta bulunmasını sağlamakla,
8. Taşıma belgeleri ve beraberinde bulunması gereken belgeleri incelemek ve taşıt, konteyner ve yükün bunlara uygun olmasını sağlamakla,
9. Tankerlerin ADR’de tanımlanmış olan amaçların dışında kullanılmasını önlemekle,
10. Sürücüye yazılı talimatları vererek okumasını ve anlamasını ve gerektiği şekilde uygulayabilmesini sağlamakla,
11. Taşınan madde ile ilgili varsa miktar sınırlamalarına uymakla,
12. Taşınan tehlikeli maddenin özelliğine uygun ve geçerli Tehlikeli Mal Taşımacılığı Sürücü Eğitim Sertifikası (SRC5)/ADR Şoför Eğitim Sertifikasına sahip sürücüleri istihdam etmekle,
13. Yaptığı taşımalarda meydana gelen kazalarla ilgili olarak, ADR hükümlerine göre hazırlanmış bir raporu kaza tarihinden itibaren en geç otuz gün içerisinde Bakanlığa vermekle,
14. Bu Yönetmelikte belirtilen şartlardan herhangi birinin ihlal edilmiş olduğunu tespit ederse, söz konusu ihlal giderilinceye kadar taşımayı başlatmamakla,
15. Taşıma sırasında, taşımanın güvenliğini tehlikeye sokacak bir ihlal oluşursa, trafik güvenliği, gönderilen maddenin güvenliği ve kamu güvenliği bakımından, taşımayı söz konusu ihlal ortadan kaldırılıncaya kadar, derhâl durdurmakla, taşımayı ancak gerekli şartlar yerine getirildiği takdirde devam ettirmekle,
16. Yüke uygun olan tank veya konteynerlerin kullanılmasını sağlamakla,
17. Taşıtlara yükleme ve boşaltma yapıldığı sırada taşıtların yakın çevresinde ateş yakılmasına, açık ışıklandırma yapılmasına ve sigara içilmesine izin vermemekle, kıvılcım çıkma özelliğine sahip cisimler bulundurmamakla ve bu özelliğe sahip giysiler ile çalışmaya müsaade etmemekle,
18. ADR Bölüm 1.4.2.2’de yer alan hükümleri yerine getirmekle yükümlüdür (Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 2013).

Gönderenin taşınması için taşımacıya vermiş olduğu tehlikeli maddenin uluslararası ve ulusal mevzuata uygun olup olmadığı, taşımacı tarafından kontrol edilmelidir. Güzergah Tespit Belgesi, CMR (Convention Merchandise Routier, Kara Yolu Taşıma Senedi) Belgesi, Talimatname vb. gerekli dokümanları taşıma başlamadan önce temin etmek taşımacının sorumluluğu altındadır.

Sınıf 5.1 Yakıcı Maddeler sınıfı içerisinde yer alan materyaller; kendileri yanıcılık özelliği göstermeyen fakat bir başka madde ya da materyalin yanmasını sağlayan veya kolaylaştıran maddelerdir. Bu tür maddeler aynı zamanda reaksiyon başlatan maddeler olarak da tanımlanabilmektedir. Bu maddelerin içeriğinde yer alan oksijen reaksiyon ile birlikte açığa çıkarak, bir başka madde içerisinde yer alan yanıcı bir özelliği açığa çıkarabilmektedir. 

Spanzetlerin kullanılması şeklinde gerçekleştirilen sabitleme uygulamalarına “lashing” (bağlama) işlemi adı verilmektedir. Lashing uygulamaları taşınacak yükün özellikleri, formu, taşıma kabı ya da palet ve ambalaj özellikleri çerçevesinde değişkenlik gösterebilmektedir.
Genel olarak kullanılan lashing türleri aşağıdaki gibi sıralandırılabilmektedir:
• Üstten Bağlama (Top-over lashing)
• Çapraz Bağlama (Loop lashing)
• Yay Bağlama (Spring lashing)
• Paket ve Paletlerin Birbirine Bağlanması (Round turn lashing)
• Doğrudan Bağlama (Direct lashing).

Uygulamada genel olarak kullanılan spanzetlerin minimum 1.400 daN direnç değerinin altında olmaması gerekmektedir.

Bir diğer risk ve tehlike tanımlama yaklaşımı, tehlikeli maddeler için tanımlanmış olan paketleme grupları yaklaşımıdır. Buna göre, belirli bir sınıf içerisinde yer alan tehlikeli maddeler yarattıkları aynı türden riskin derecesine göre farklı gruplar içerisinde tanımlanabilmektedir. Bu gruplandırma tehlikeli maddenin yaratacağı riskin ve tehlikenin gerçekleşmesi hâlinde ortaya çıkabilecek sonuçlara odaklanmaktadır.

Tehlikeli maddelerin taşınmasında en fazla tercih edilen paketleme ve ambalajlama türlerinden birisi; mukavva kolilerdir. Bunların tercih edilmesinde dikkate alınması gereken en önemli kural; tehlikeli maddelerin sızıntı yapmamaları ve kolilerin ürünü taşıyacak dayanıklılıkta olmasıdır.

Kompakt yükleme  taşıma kabının tümünü doldurabilecek miktarda paketli veya paletli yüklerin kara yolu aracına istiflenmesi şeklinde gerçekleştiren yükleme şeklidir. Bu nedenle cevap “A” seçeneğidir.