Mutfak becerileri ile ilgili hedefleri belirlerken gözlem, görüşme, ayrıntılı değerlendirme gibi süreçlere yer verilmelidir..

Sağlığın korunması ve sürdürülmesi, sağlık hizmetlerinin temel görevidir ve toplumda yaşayan bireylerin kendi sağlıkları üzerinde kontrol sahibi olmalarını gerektirir. WHO’ya göre sağlığın geliştirilmesi için üç önemli unsur vardır.  Bunlardan birincisi, devletin insanların hasta olmalarını önleyen ve yaralanmalara karşı koruyan sağlık politikalarına öncelik vermesidir.  İkinci unsur, insanların sağlıklı seçimler yapabilmesi için ihtiyacı olan bilgi ve becerinin kazandırılmasıdır. Üçüncü unsur ise sağlıklı şehirlerdir. Yaşamımızı devam ettirdiğimiz şehirlerin sağlığımızı korumadaki rolü büyüktür.  

İşitme engeli: Doğum öncesi, doğum sırası veya sonrasında meydana gelen herhangi bir probleme bağlı olarak gelişebilir. Tek veya her iki kulağında tam veya kısmi işitme kaybı olan bireyler işitme engelli sınıfına dahil olurlar.

Engelli bireyler ve toplumun diğer üyeleri arasında sağlık alanındaki eşitsizliğin kaldırılması için verilen öneriler aşağıda maddeler hâlinde verilmiştir. • Toplumların ulaşılabilir olması konusunda cesaretlendirilmesi, • Toplum yaşamının özendirilmesi, • Çevredeki engellerin kaldırılması, • Engelli bireylere uygun sağlık hizmetlerinin sağlanması, • Eğitim ve iş fıratlarının verilmesi, • Sosyal katılımın geliştirilmesi, • Gerekli teknoloji ve yardım araçlarına ulaşı- mın sağlanması, • Engelli bireylerin, halk sağlığı veri toplama çalışmalarına dahil edilmesi, • Engelli bireylerin sağlığı sürdürme faaliyetlerine dahil edilmesi, • Sağlık çalışanlarının engellilik ile illgili bilgi düzeylerinin geliştirmesi için eğitim olanaklarının arttırılması.

Önleme; birincil, ikincil ve üçüncül koruma olmak üzere üç aşamada gercekleştirilir. Birincil koruma, belirli bir hastalık icin potansiyel olarak risk altında olan sağlıklı bireylere odaklanır. Hedef, kişinin sağlığını korumak ve hastalık oluşumunu engellemektir. İkincil korunma, hastalığın erken dönemde tespit ve tedavi edilmesini içerir. Üçüncül koruma, daha önceden var olan bir hastalığın ilerlemesini ve ortaya çıkaracağı zararların azaltılmasını hedefler.

Ülkemizde ise Devlet Planlama Teşkilatının (DTÖ) 2011 yılında yaptığı çalışmada, 5 milyon civarında insanın ( 4 milyon 882 bin 841 kişi) herhangi bir engele sahip olduğu belirtilmektedir.

Dil ve konuşma bozukluğu için dijital ve sentez cihazlar (kayıtlı ses ve yapay ses üreten), yazıdan seslendirme (text to speech: TTS) gibi yardımcı teknolojiler kullanılır. Otizm spektrum bozukluğu Zihin yetersizliği, öğrenme güçlüğü için görsel çizelgeler, hatırlatıcılar, sesli kitaplar, sözcük denetleyiciler, dijital asistanlar, robotlar gibi yardımcı teknolojiler kullanılır. Görme yetersizliği için dijital ekran büyüteçleri, uzak görüntüleme büyüteci, ekran okuyucuları, sesli uyarı sistemleri, braille klavye ve yazıcı, optik karakter tanımlama (optical character reader: OCR), akıllı gözlükler, dokunsal saatler gibi yardımcı teknolojiler kullanılır. İşitme yetersizliği için kulak içi işitme cihazları, görsel ve fiziksel uyarıcılar, ses tanıma yazılımları, konuşma cihazı saatler gibi yardımcı teknolojiler kullanılır. Bedensel/ortopedik yetersizlik için switch ve tarama çözümleri, KinectRom sistemi: ses, kafa, ayak, ağız ve gözle kontrol, ortam kontrolü gibi yardımcı teknolojiler kullanılır.

Tekerlekli sandalye kullanımında uyluk uzunluğu için, ayak koyma tabakası yerden yaklaşık olarak 5 cm yükseklikte olmalı.

Hastanın yaşı, kilosu, tanısı ve aktivite sınırlamaları, sandalyenin beklenen kullanımı, katılım sınırlamaları ve minderi sipariş edildiğinde ayarlanabilir kol dayama, masa kolu, sırt-bacak dayama yerlerinin yüksekliği ve tekerlek kilidi gibi özel özellikler belirtilmelidir. 

Farklı yetersizlik grupları için yardımcı teknoloji kullanımı ile ilgili örnekler
Otizm spektrum bozukluğu, zihin yetersizliği, öğrenme güçlüğü için: Görsel çizelgeler, hatırlatıcılar, sesli kitaplar, sözcük denetleyiciler, dijital asistanlar, robotlar
İşitme yetersizliği için: Kulak içi işitme cihazları, görsel ve fiziksel uyarıcılar, ses tanıma yazılımları, konuşma cihazı

Tekerlekli sandalyenin uygunluğunun kısa bir süre içinde doğrulanmasında aşağıdaki belirteçlerle sağlanabilir: • Koltuk yüksekliği için iki-üç parmak uyluğun altına rahatça yerleştirilebilmeli, • Uyluk uzunluğu için, ayak koyma tabakası yerden yaklaşık olarak 5 cm yüksekte olmalı, • Koltuk derinliği için kolunuz yere paralel olacak şekilde avucunuz yere bakarken diz ardı bölgesinden 2 parmağınız rahatça bu alana yerleştiriliyor olmalı, • Koltuk genişliği için hasta sandalyede otururken her iki yandan elinizi yerleştirdiğinizde kalça ile kol dayama yerleri arasında yeterli boşluk bulunmalı, • Sırt desteğinin yüksekliği için kullanıcı dik otururken elinizi dikey olarak yerleştirdiğinizde dört parmağınız koltuk altına rahatça yerleşebilmeli, • Kol dayama yüksekliği için ön kollar rahatça bu alanda yerleşmiş, omuzlar aynı hizada düzgün ve gövde dik olmalıdır.

Hava ya da oksijen insanın en temel fizyolojik gereksinimidir. İnsan yaşamı, oksijenin vücut hücrelerine ulaştırılmasına ve hücrelerden karbondiyoksitin uzaklaştırılmasına bağlıdır. Solunumun temel amacı; vücuda oksijen verip karbondiyoksiti uzaklaştırmaktır. İnspirasyon yani nefes alma, havanın akciğerlere alınmasıdır. Ekspirasyon yani
nefes verme, akciğerlerdeki havanın dışarı atılmasıdır. Sağlıklı bir yetişkinde solunum hızı dakikada 12-20 nefes arasındadır. Dakikadaki solunum sayısının 12’nin altında olmasına bradipne, 20’nin üzerinde olmasına taşipne denir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bir cismin kütlesine yer çekimi tarafından uygulanan çekim kuvvetine ağırlık denir.

Koltuk çok dar ise bu sefer de kişi yetersiz alandan dolayı pozisyon değiştirmekte zorluk çekebilir; uyluğun üst yan tarafında aşırı basınç meydana gelebilir ve burada yetersiz alan olacağı için engelli birey günlük hayatta ortez/yardımcı araç vb. kullanmakta zorluklar olabilir. • Sırt desteği çok yüksek ise bireyler arkadan yapılan transferlerde zorlanabilir. Kürek kemiklerinin sırt desteğine sürtünmesinden dolayı cilt tahriş olarak kişinin gövdesini öne doğru alması sebebiyle denge problemleri görülebilir. • Sırt desteği çok alçak ise sandalyede daha az destek sağlanacağı için kişi gövdesini sabit tutmakta zorlanabilir veya postüral sorunlarda artma meydana gelebilir. Bu gibi nedenler ile alçak sırt desteği olan tekerlekli sandalyeleri hastalar kendini güvende hissetmemeleri nedeniyle pek tercih etmemektedirler. • Kol dayama yeri çok yüksek ise kişi sandalyeden destek alarak ayakta durma hareketini gerçekleştirmede zorluk çekebilir. Ön kolların bu kol dayama yerlerine yerleştirilmesiyle omuzlar daha da yükseleceğinden postüral problemler olabilir. Kol dayama yeri çok düşük ise kullanıcı kollarını kol dayama yerine koymak için daha fazla öne eğileceğinden gövdesi de öne doğru yer değiştirir. Bu da zayıf duruş veya sırt rahatsızlığına neden olabilir.

Yürüteç; Maksimal hasta stabilitesi ve desteklenmesi gerektiği zaman kullanılır. Aksiller tip koltuk değneği, daha az stabilite ve destek ihtiyacı olan bireyler için uygundur. Önkol destekli koltuk değneği, koltuk altından destek ve stabilite ihtiyacı gerekmeyen durumlarda kullanılır. Değnek, baston, bozuk denge durumlarında kompansasyon için veya stabiliteyi geliştirmek için kullanılabilir.

Eğitimciler, çocukların yapabildiklerini ve yapamadıklarını belirleyerek onlar için işlevsel olabilecek beceriler seçmeli ve seçmiş oldukları becerileri öğretmek için etkililiği kanıtlanmış yöntemleri tercih etmelidirler. Özel gereksinimli bireylerin bağımsız yaşantısına katkı sağlayacak, edinmeleri gereken çok fazla hedef vardır. Beceriler arasından öncelikli olanları belirlemek için kullanılan kriter işlevselliktir.

 Yardımcı teknolojik ürünlerin engelli bireylerde kullanımı sonucu ortaya çıkan yararları aşağıda belirtildiği şekildedir:

Engel türüne bağlı olarak meydana gelebilecek sorunlarda azalma ve hastaneye yatış sıklık/sürelerinde azalma olur.

Sağlık profesyonellerinin iş yükünde azalma olur.

Daha az kaynak ile daha fazla kişiye ulaşmanın mümkün olmasıyla birlikte maliyet azaltılmış olur.

Engelli bireye kendi yaşamını kontrol edebilme becerisi sağlar.

Engelli bireyin ev, iş, okul ve sosyal aktivite katılımının arttırılması ile birlikte yaşam kalitesine önemli katkılar sağlanır.

Kişinin sağlıklı bireylerle etkileşimi arttırılır.

Engelli bireyin kendine güveni artar.

Engelli bireyin günlük yaşam aktivite bağımsızlığı arttırılır.

Engelli bireyin yaşam deneyimi ve öğrenme becerisi (akademik başarı) arttırılır.

Bireyin diğer sağlık profesyonelleri tarafından yakın takibi sağlanmış olur.

Ortopedik engel: Kas-iskelet sistemini ilgilendiren yetersizlik, eksiklik veya fonksiyon kaybı olan bireylerde yaşanan engellilik durumudur. Alt ve üst ekstremitelerinde, omurgada kısalık, eksiklik, fazlalık, yokluk, şekil bozukluğu, hareket kısıtlılığı, kas güçsüzlüğü sorun teşkil eden durumlardır. Serebral palsi (çocukluk çağı beyin felci), spina bifida, amputasyonlar, omurilik felçliler ortopedik engeli olan bireylerdir.

Tekerlekli sandalye kullanıcısının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi bilgili, eğitimli ve yetenekli kişiler tarafından yapılmalıdır. Ülkemizde bu konuda eğitim alan kişiler fizyoterapistlerdir.

Yardımcı teknoloji kişi-çevre uyumunu kolaylaştırır.