Toplumsal Değişme Kuramları Ara 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Weber’in “tarihin fiili karmaşıklığını toptancı bir biçimde basitleştirdiği” gerekçesiyle eleştirdiği idealizm biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Tarihselci idealizm |
Epistemolojik idealizm |
Diyalektik idealizm |
İrrasyonalist idealizm |
Natüralist idealizm |
Weber’in tarih anlayışı farklı idealizm türlerinden beslenir. Bunlar Kant’ın "epistemolojik idealizmi", kaynağı Dilthey olan "tarihselci idealizm" ve Schopenhauer’la ilişkilendirilen "irrasyonalist ya da natüralist idealizm"dir. Söz konusu üç idealizmden etkilenen Weber, dünya tarihini ideaların mantıksal olarak ortaya çıkışı ile ilişkilendiren Hegelci veya diyalektik idealizmin tarihin fiili karmaşıklığını toptancı bir biçimde basitleştirdiğini düşünür. Hegel’in insanların bir tarihsel Geist (Ruh) tarafından kontrol edildiği ve belirlendiği fikrini onaylamayan Weber, bütün tarihin öncelikle insanın tarihi olduğuna inanır. Çünkü Weber'e göre, tarihe katkıda bulunan şey insanların toplumsal eylemleridir. Doğru cevap C’dir.
2.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi Hegel ile Marx’ın diyalektik anlayışları karşılaştırıldığında doğru bir çıkarımdır?
Her ikisinde de diyalektik tez, antitez ve sentez aşamalarından oluşur. |
Marx, Hegel’in diyalektik yöntemini tamamen reddeder. |
Marx’ın diyalektik yöntemi mistik teolojik terimler içerir. |
Hegel’e göre ilgi odağı somut toplumlar ve çatışan gerçek insanlar olmalıdır. |
Hegel’e göre bilim sadece bilgiyi artırabilir, ancak mutlak gerçeğe ulaşamaz. |
İdealizmi tamamen reddeden Marx, Hegel’in diyalektik yöntemini gerçekliği anlamanın önemli bir aracı olarak görür. Marx’ın değil Hegel’in diyalektik yöntemi mistik teolojik terimler içerir. Marx’a göre Tanrının varlığıyla ilgilenmek yerine, ilgi odağının daha ziyade (sosyal sistemler olarak görülen) ‘somut toplumlar’ ve çatışan çıkarlara sahip ‘gerçek insanlar’ olması gerekir. Hegel’e değil Marx’a göre bilim sadece bilgiyi artırabilir, ancak mutlak gerçeğe ulaşamaz. Hegel’de, Marx’ta olduğu gibi, “yadsınmanın yadsınması”, “karşıtların birliği ve birbirlerine nüfuzu”, “niceliğin niteliğe dönüşmesi” yasaları temelinde ilerleyen diyalektik tez, antitez ve sentez aşamalarından oluşur.
3.Soru
Kültürlerin de dört mevsimi bulunduğunu söyleyen Spengler’den hayli etkilenen Toynbee, XIX. yüzyıla damgasını vuran ilerlemeci tarih anlayışına karşı döngüsel tarih anlayışını savunur. Ancak Toynbee'nin döngüsel tarih anlayışını Spengler'den ayıran temel özellik aşağıdakilerden hangisidir?
Determinist olmaması |
Kültürlerin mutlaka çözülmek zorunda olduğunu savunması |
Evrimci ilerlemeyi benimsemesi |
İlerlemeci moderniteyi savunması |
Değişmenin döngüsel olduğunu savunması |
Toynbee'nin döngüsel tarih anlayışını Spengler'den ayıran temel özellik, kültürlerin mutlaka çökmek zorunda olmadıklarını savunmasıdır. Kültürler hayatiyetlerini sürdürmeleri için fırsatlar bulunmaktadır.
4.Soru
Bilgi Toplumu'nda beyaz yakalı çalışanların sayısının mavi yakalıları geçeceğini iddia eden düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Daniel Bell |
Alvin Toffler |
Oswald Spengler |
Pitirim Sorokin |
Jaques Deluze |
Doğru cevap B şıkkıdır.
5.Soru
I. Meta fetişizmi
II. İşbölümü
III. Çatışma
IV. Sınıflı toplum
V. Şeyleştirme
Yukarıdakilerden hangileri Marx'a göre toplumsal değişmeyi engelleyen unsurlar arasında yer almaktadır?
I ve III |
I ve V |
II ve IV |
I, II ve IV |
III, IV ve V |
Meta fetişizmi ve şeyleştirme değişimi engelleyen iki ana faktördür.
6.Soru
Toplumsal değişme analizinde aktörden ziyade yapıya odaklanan kuramcı aşağıdakilerden hangisidir?
Weber |
Durkheim |
Schopenhauer |
Schultz |
Garfinkel |
Arthur Schopenhauer'ın iradeciliğinin yanı sıra, yorumcu düşünürler de analizlerinde yapıdan ziyade aktöre öncelik vermişlerdir. Bu çerçevede, Weber, Schultz ve Garfinkel gibi yorumcu düşünürler sosyal dünyanın ne yaptığının farkında olan aktörlerden kurulu olduğunu ve eylemin yapıdan önce geldiğini öne sürmüşlerdir. Bununla birlikte, Marx’ın aktörlerin belirlenmiş koşullar altında etkin olabileceği iddiası ve Durkheim’in toplumsal bir olgunun ancak başka bir toplumsal olgu tarafından ortaya çıkarılacağı düşüncesi aktörden ziyade yapının belirleyiciliğini vurgulayan görüşlerdir.Doğru yanıt B’dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Comte'un düşüncelerini tanımlamak için kullanılabilecek kavramlar arasında yer almaz?
Ütopist |
Pozitivist |
Determinist |
İlerlemeci |
Çatışmacı |
Çatışmayı mümkün olduğu kadar kaçınılması gereken bir unsur olarak gören Comte’a göre, çatışma
toplum pozitif evreye geçmediği için ortaya çıkmaktadır. Bu gerçekleştiğinde ve ‘İnsanlık Dini’ oluştuğunda
hiçbir çatışma olmayacaktır. Özetle, çatışma insanlığın ilerlemediğinin göstergesidir. Üçüncü veya
pozitif evreye ilerleme ve geçişle uyumun egemen olmasıyla çatışma bulanık bir anıdan ibaret olacaktır.
Teolojik ve metafizik evrenin düzensizlik ve çatışmanın kaynakları, pozitif evrenin düzen ve ilerlemenin
kaynağı olduğunu düşünür. Comte’a göre düzeni ancak tarihin son evresinde pozitif bilim olarak ortaya
çıkan sosyoloji koruyabilir.
8.Soru
Çağdaş sosyal bilimlerde yeni-evrimcilik anlayışının öncülerinden olan Leslie A. White'a göre toplumların gelişim gösterdiği evrimsel aşamaların ana belirleyicisi nedir?
Biyolojik çevre |
Savaşlar |
Dini sistemler |
Kullanılan enerji |
Kültürel etkileşim |
White’a (1959) göre sosyal sistemleri açıklamadaki en önemli unsur teknolojidir. Ona göre bir toplumun gelişmişliği enerji türü ile ölçülebilir. Bu çerçevede insanlık tarihinde kullanılan enerji kaynaklarına göre sırasıyla beş evrimsel aşama vardır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ilerlemeci anlatıların en sık üzerinde durdukları değişim unsurlarından biri değildir?
Sivil hakların kapsayıcı bir biçimde gelişmesi |
Siyasal düzenlerin anayasal bir düzene doğru evrilmesi |
Pozitivist/rasyonel bir bilim anlayışının yaygınlaşması |
Rasyonel bir bilim anlayışının yaygınlaşması |
Dini anlayışların güçlenmesi |
İlerlemecilik, tarihi mukadder bir siyasi, sosyal ve iktisadi geleceğe doğru akan, yani teleolojik bir süreç olarak görür. Sivil hakların kapsayıcı bir biçimde gelişmesi, siyasal düzenlerin anayasal bir düzene doğru evrilmesi ve son olarak pozitivist/ rasyonel bir bilim anlayışının yaygınlaşması ilerlemeci anlatıların en sık üzerinde durdukları değişim unsurlarıdır. Doğru cevap E'dir.
10.Soru
Marx’ın emeği zihinsel bir etkinlikten ziyade üretim etkinliği olarak görmesi aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir?
Ülkeler üretim ve ticaretle büyüyebilir. |
Üretim ve ticaret, ülke ekonomisinin en önemli yapı taşıdır. |
İnsanlar bu dünyada gıda, giyim ve barınak gibi fiziksel ihtiyaçlarını sadece üretici etkinlikler sayesinde karşılayabilmektedirler. |
Üretim etkinliği, toplumu zinde ve sağlıklı kılar. |
Üretim etkinliği doğru yönlendirilmez ise toplum bireysel çıkarları peşinde yozlaşabilir. |
Hegel için emek zihinseldir. Zihinsel emek onun için insanın özünü teşkil eder. Marx için ise, emek, zihinsel bir etkinlikten ibaret değildir. Üretim etkinliğidir. Çünkü, insanlar bu dünyada gıda, giyim ve barınak gibi fiziksel ihtiyaçlarını sadece üretici etkinlikler sayesinde karşılayabilmektedirler.
11.Soru
August Comte'a göre bilimlerin kraliçesi hangi bilim dalıdır?
Sosyoloji |
Sosyal psikoloji |
Sosyal fizik |
Psikoloji |
Psikiyatri |
August Comte'a göre bilimlerin kraliçesi sosyal fiziktir ve tüm bilimlerin sosyal fiziğe ilerlemesi kaçınılmazdır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Saint-Simon'ın "doğal seçkinler" sınıfına dahil ettiği insanlardan biri değildir?
Sanayi ile uğraşanlar |
Öğretmenler |
Tüccarlar |
İş adamları |
Zenginler |
Saint-Simon seçkinci bir düşünürdür. Erken dönem yazılarında bilim adamlarının, filozofların ve sanatçıların ‘doğal seçkinler’ sınıfını oluşturduğunu düşünmüştür. Buna karşılık geç dönem eserlerinde ise sanayici, tüccar ve zengin iş adamlarından oluşan grubu temel toplumsal sorunları çözebilecek mühendisler olarak görmeye başlamıştır.
13.Soru
Weber aşağıdakilerden hangisini kullanarak pozitivizmi eleştirmiştir?
Varoluşçuluk |
Numenler |
Epistemolojik idealizm |
Görev |
Kategorik buyruk |
14.Soru
Hangi anlayışa göre sosyal dünya, ne yaptığının farkında olan aktörlerden kuruludur ve değişimde eylem yapıdan önce gelmektedir?
Yapısalcılık |
İradecilik |
İşlevselcilik |
Marksizm |
Yapılaşma kuramı |
İradecilik anlayışına göre sosyal dünya, ne yaptığının farkında olan aktörlerden kuruludur ve değişimde eylem yapıdan önce gelmektedir. Diğer seçenekler değişimlerde aktör ve kahramanların rolünü sınırlandırmaktadır.
15.Soru
Alvin Toffler'ın 20. yüzyıldaki toplumsal değişimi anlatmak için kullandığı metafor aşağıdakilerden hangisidir?
I. Dalga |
I. Dalga |
III. Dalga |
IV. Dalga |
V. Dalga |
Doğru cevap C şıkkıdır
16.Soru
Toplumsal değişmeye ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi klasik sosyolojiyi nitelemektedir?
Değişimin temel etkeni gündelik toplumsal olaylardır. |
Değişim, toplum tiplerinin farklılaşmasıdır. |
İktisadi değişimin itici gücü Fordizm’dir. |
Sosyal hareketler ulus temellidir. |
Din, değişimin temel bir unsurudur. |
19. yüzyıldaki klasik sosyolojiye göre, değişimin temel etkeni makro tarihsel ve doğal etkenler iken, iktisadi değişimin gücü ise sanayileşmedir. Klasik sosyoloji açısından sosyal hareketler sınıf temellidir ve din değişime engel olan bir unsur olarak kabul edilir. Bununla birlikte, değişim toplum tiplerinin farklılaşması olarak kabul edilmiştir. Doğru yanıt B’dir.
17.Soru
Yeni evrimci geleneğe antropoloji içinden katkı yapan Steward tarafından ortaya atılan kuram aşağıdakilerden hangisidir?
Çok hatlı evrim kuramı |
Döngüsellik kuramı |
Kalıtım kuramı |
Sanayi sonrası toplum kuramı |
Toplumsal çevrim kuramı |
Kültürel antropoloji içerisinde yeni-evrimci geleneğe katkı yapan Julian H. Steward, evrimin yerel koşullara uyarlanmış birden fazla biçiminin olduğunu varsayan “çok hatlı evrim kuramı”nı ortaya atmıştır. Buna ek olarak, Steward benzer ekolojik ortamlarda yaşayan toplumların benzer kültürlere sahip olduklarını öne süren ekolojik evrimciliğin temellerini de geliştirmiştir. Doğru cevap A’dır.
18.Soru
'Uygarlığın erken dönemleri insanın çocukluk dönemine denk gelir. Bu
dönemde toplum ve din ortaya çıkmıştır' düşüncesini kim benimsemiştir?
Bock |
Pitirim Alexandrovich Sorokin |
Arnold Joseph Toynbee |
Spengler |
Collingwood |
Spengler'e göre uygarlıkların ortaya çıkışı, gelişmesi
ve çöküşü kendi içinde belirli bir yazgısal döngüsellik barındırır. Uygarlıkların yaşam döngüleri insanın gelişim dönemleri gibidir. Uygarlığın erken dönemleri insanın çocukluk dönemine denk gelir. Bu dönemde toplum ve din ortaya çıkmıştır. Gençlik döneminde aklın üstünlüğü vardır ve olgunluk döneminde entelektüellik kendini gösterir ve bu dönem sanatın, felsefenin, bilimin en çok geliştiği dönemdir. İnsanın yaşlılık dönemi gibi bir uygarlığın
yaşlılık döneminde de güçten düşme ve çözülme vardır. Bu dönemde parçalanmaya başlayan değerler kaçınılmaz çözülmenin ve çöküşün habercisidir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Spengler'e göre dünya tarihinde yer alan kültür çerçevelerinden biri değildir?
Mısır |
Hindistan |
Çin |
Arap |
Antartika |
Spengler'e göre, tüm dünya tarihinde 8 tip kültür çevresi vardır: Mısır, Babil, Hindistan, Çin, Antikite, Arap, Batı ve Meksika. Antartika sayılanlar kültür çerçeveleri içerisinde yer almamaktadır.
20.Soru
Uzun vadede otoritenin kişi temelli olmaktan çıkarak kurum temelli olması ne anlama gelmektedir?
Karizmanın rutinleşmesi |
Karizmanın yoksunluğu |
Tarihsel epistemoloji |
Pozitivizm |
Karizmanın yükselmesi |
Karizmanın rutinleşmesi sürecinde, uzun vadede otorite kişi temelli olmaktan çıkıp kurum temelli olma eğilimindedir. Başka deyişle, karizmatik otorite yeni bir kurumsal çerçevede ya geleneksel ya da rasyonel-hukukî otoriteye dönüşür. Modern (kapitalist ve sosyalist) toplumların temel ekseni olan rasyonel-hukukî otorite de ancak bürokrasiyle yerleşebilir ve varlığını sürdürebilir. Doğru cevap A'dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ