Toplumsal Değişme Kuramları Final 13. Deneme Sınavı
Toplam 12 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 20. yüzyılın ilk yarısında, Avrupa merkezli yaşanan ekonomik, siyasi ve düşünsel krize kaynaklık eden sorunlardan biri değildir?
I. Dünya Savaşı |
Rus Devrimi |
Cezayir Bağımsızlık Savaşı |
Sömürgelerde ayaklanma |
1929 ekonomik krizi |
20. yüzyılı tanımlayan olgu krizdir. Avrupa merkezli bu kriz ekonomik, siyasi ve düşünsel boyutta hayli kapsamlı yaşanmış bir krizdir ve dönemin toplumsal değişme anlayışını da siyasi ve ekonomik paradigmalarını da derinden etkilemiştir. 20. yüzyılın ilk yarısında krize kaynaklık eden sorunlar, sırasıyla: I. Dünya Savaşı, Rus Devrimi, sömürgelerde ayaklanma ve 1929 ekonomik krizidir. Cezayir Bağımsızlık Savaşı ise Fransa ile Cezayir'in 1954-1962 yılları arasında verdiği savaştır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Asya tipi üretim biçimi (ATÜT) ile rekabet eden aslında birbirinin ikizi olan teori ve teorinin sahibidir?
Marx - Patrimonyalizm |
Hegel - despotizm |
Weber - Patrimonyalizm |
Marx - Doğu despotizmi |
Grundrisse - Patrimonyalizm |
Asya tipi üretim biçimi (ATÜT) ile rekabet eden aslında birbirinin ikizi olan teori ve teorinin sahibi Weber - Patrimonyalizmdir
3.Soru
Marx'ın diyalektik ve tarihsel materyalizm görüşünün oluşmasında hangi düşünür etkili olmuştur?
G. W. Friedrich Hegel |
Immanuel Kant |
Theodor W. Adorno |
Max Horkheimer |
Herbert Marcuse |
Marx, Hegel'in düşüncelerinden hem etkilenmiş hem de bu düşünceleri eleştirmiştir.
4.Soru
Jön Türk hareketinin başlangıcını temsil eden İttihad-i Osmani Cemiyeti’nin ilk kurucuları arasında yer alan Abdullah Cevdet ile ilgili aşağıdakilerden hangisi veya hangileri söylenebilir?
I. II. Abdülhamid’e karşı yürüttüğü muhalefet sebebi ile sürgüne gönderilmiştir
II. Materyalizmden faydalanmıştır
III. Bilimin önemini dini referanslarla anlatmaya çalışmıştır
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
II. Abdülhamid’e karşı yürüttüğü muhalefet sebebi ile sürgüne gönderilen, tutuklanan ve uzunca bir süre Cenevre, Paris, Mısır gibi şehirlerde faaliyetlerini sürdürmek zorunda kalan Abdullah Cevdet özellikle Meşrutiyet’in ilânını takip eden yıllarda daha çok fikir ve edebiyat ile meşgul olmuştur.
Abdullah Cevdet, ilerleme, modernleşme ya da toplumsal değişime ilişkin görüşlerini oluştururken daha çok materyalizmin ortaya koyduğu düşüncelerden yararlanmıştır.
Materyalist görüşlerini desteklemek üzere, Abdullah Cevdet dine başvurmuştur. Bilimin önemini dini referanslarla anlatmaya çalışmıştır.
5.Soru
Comte’a göre bilimlerin kraliçesi hangisidir?
Biyoloji |
Kimya |
Sosyal Fizik |
Edebiyat |
Tarih |
Comte’a göre Kendi ‘bilimler hiyerarşisi’nde bilimlerin bilhassa matematikten astronomiye, oradan fizik, kimya ve fizyolojiye, ardından kendi deyimiyle ‘Bilimlerin Kraliçesi’ olan sosyal fiziğe doğru ilerlemesinin kaçınılmaz olduğunu iddia eder.
6.Soru
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde Mübeccel Kıray'a göre toplumsal yapıyı oluşturan dört unsur doğru olarak sıralanmıştır?
Yer, insan, kültür, çevre |
Mekân, nüfus, organizasyon, değerler sistemi |
Mekân, kültür, ahlak, nüfus |
İnsan, kültürel miras, ahlaki değer, yasalar |
Çevre, insan, kanun, tabakalar |
Mübeccel Kıray'a göre toplumsal yapıyı oluşturan dört unsur; mekân / ekolojik çevre, nüfus, organizasyon ve değerler sistemidir.
7.Soru
Jön Türklerin düşünce ve eylem dünyasına dair aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Jön Türklerin düşünce dünyasında ilk göze çarpan unsur, pozitivizm ve materyalizm gibi dönemin Avrupa’sının entelektüel muhitlerinde etkin olan iki paradigmanın etkisi altına girmiş olmalarıdır. |
Toplumsal gelişmeleriadeta bir fizik problemini çözercesine ve kesin kurallara bağlı bir biçimde halletme iddiası taşıyorlardı. |
Bir yönüyle statükoyu yıkmayı değil korumayı amaçlayan bir dizi faaliyetin içinde bulunmuşlardır. |
Din başlangıçta Jön Türkler için oldukça kıymetli bir unsurdu. |
Başlangıçta evrimci bir çizginin baskın olmasına karşılık sonraları icraata/devrime dayalı bir dönüşüm fikri daha baskın hale gelmiştir. |
A,B, C ve D seçeneklerinde verilen unsurlar Jön Türklerin düşünce ve eylem dünyasına uygundur. Din ise başlangıçta Jön Türkler için oldukça kıymetsiz bir unsurdur. Tümüyle terki gereken ve aklın-bilimin referans alınması sureti ile etkisini yitireceği düşünülen bir unsurdur. Doğru cevap D'dir.
8.Soru
Her şeyin sultanın şahsi mülkü olduğu ve sultanın bürokrasi aracılığıyla toplumu kontrol ettiği patromonyal otorite türüne ne ad verilir?
Saltanatizm |
Feodalizm |
Sultanizm |
Sosyalizm |
Sembolizm |
Sultanizm, her şeyin sultanın şahsi mülkü olduğu ve sultanın bürokrasi aracılığıyla toplumu kontrol ettiği patromonyal otorite türüdür.
9.Soru
II. Dünya Savaşı sonrası yeni uluslararası ilişkiler sistemi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
I. Dünya Savaşı'nın etkileri belirleyici olmamıştır. |
Ulus devlet anlayışının yayılması amaçlanmıştır. |
Teknolojik gelişmeler merkeze alınmıştır. |
I. ve II. Dünya Savaşlarının etkileri belirleyici olmuştur. |
Sadece II. Dünya Savaşı'nın etkileri belirleyici olmuştur. |
II. Dünya Savaşı sonrasında müttefikler, I. ve II. Dünya Savaşlarının yarattığı yüksek yıkım ve maliyeti göz önünde bulundurarak, tekrar bir savaşın yaşanmamasına odaklanmıştı. Yeni uluslararası düzende hem eski sorunlar (gerilim alanlarını görece bir çözüme kavuşturma) hem de uluslararası sistemi yeni bir krize evrilmeyecek şekilde tahkim etme ihtiyacı merkeze alınmıştı. Tam da bu anlamda II. Dünya Savaşı sonrası yeni uluslararası ilişkiler sistemi, eski sorunları aşmaya ve yeni kriz alanlarının ortaya çıkmasını engellemeye yönelik olarak kurulmuştu.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi klasik sosyoloji ile ilgili doğru bir ifadedir?
Değişim sosyolojisi alanında makro ve mikro pek çok kavramsallaştırma ortaya çıkmıştır. |
Döngüselci ve yeni evrimcilik yaklaşımı ortaya çıkmıştır. |
Güncel toplumsal yapıyı analiz etmek üzere tarihsel çerçeveden hareket edilir. |
Sosyolojik kuramlarda çeşitlilik ortaya çıkmıştır. |
İşlevselcilik ve çatışmacılık önemli kuramlarındandır. |
(Eğer gerekliyse) Toplumsal değişimi tarihsel düzeyde analiz etmek için güncel toplumsal yapıdan hareket etmek gerekmektedir. Halbuki klasik sosyoloji güncel toplumsal yapıyı analiz etmek üzere tarihsel çerçeveden hareket etmektedir.
11.Soru
19. yüzyılın ilerlemeci tarih anlayışında ilkel toplumlardan uygar Batılı toplumlara olan dönüşüm modernleşme kuramlarında nasıl bir evrimi ifade etmektedir?
19. yüzyılın ilerlemeci tarih anlayışında ilkel toplumlardan uygar Batılı toplumlara olan dönüşüm modernleşme kuramlarında nasıl bir evrimi ifade etmektedir?
Durgun toplumlardan değişime açık topluma |
Gelişmemiş toplumlardan gelişmiş toplumlara |
Geleneksel toplumdan modern toplumlara |
İlkel toplumlardan çağdaş toplumlara |
Kapalı toplumlardan açık toplumlara |
19. yüzyılın ruhu, yeni zamanların ruhu olan modernleşme paradigmasına sızmıştır. O¨yle ki, 19. yüzyılda ilkel toplumlardan uygar Batılı toplumlara doğru olan toplumsal değişmenin yönü, modernleşme kuramında geleneksel toplumların modern Batılı toplumlara doğru evrilmeleri şekline dönüşmüştür. Bu anlamda 19. yüzyılın ilerlemeci tarih anlayışında dönüşüm ilkel toplumlardan uygar Batılı toplumlara doğrudur. Modernleşme kuramında ise, benzer bir biçimde, geleneksel toplumların modern Batılı toplumlara doğru evrilmesi öngörülür. Doğru cevap C seçeneğidir.
12.Soru
Feodal Ortaçağ'da gerçekleşen köylü ayaklanmalarına ilişkin aşağıdakilerden hangileri doğrudur? I. Köylülerin diğer köylülerle çatışması şeklinde gerçekleşmiştir. II. Köylüler hak talep etmek için ayaklanmıştır. III. Köylü ayaklanmaları feodalizmin daha da pekişmesine neden olmuştur.
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
Feodal Ortaçağ'da gerçekleşen köylü ayaklanmaları genel olarak köylüler ve toprak sahipleri arasında yaşanan toprak uyuşmazlıkları nedeniyle gerçekleşmiştir. Diğer yandan salgın hastalıklar ve nüfus artışı gibi nedenlerle ortaya çıkan sorunlar da köylülerin birtakım hakları talep ettikleri ayaklanmalara neden olmuştur. Köylü ayaklanmalarının sonrasında ise feodalizmde çözülmeler ortaya çıkmaya başlamıştır. Doğru cevap B'dir.