2002 seçimlerinden 10 gün sonra İtalya’yı ziyaret eden R.T. Erdoğan ise o dönem İtalya’nın Başbakanı olan Berlusconi arasında son derece olumlu bir görüşme gerçekleşiyordu. Berlusconi’nin bu görüşmede Erdoğan’a hitaben sarfettiği “Avrupa’daki en iyi dostunuzun evindesiniz. Kopenhag’da tarih aşmanıza çalışacağım. AB’de Türkiye’nin avukatlığını yaparım” sözleri Türkiye’nin uzun süredir özlemini duyduğu bir politik destekti.

AIGK/CICA üçüncü zirvesi 7-9 Haziran 2010 tarihlerinde İstanbul’da yapılmış ve Türkiye, 2012 yılında sona ermek üzere Kazakistan’dan Dönem Başkanlığı görevini almıştır.

Dünya kamuoyunun dikkatini çekmek ve ablukayı delerek Gazze’ye insani yardım götürmek üzere bir araya gelen aktivistler İsrail’in daha başından sert uyarılarına ve hatta tehditlerine rağmen Mavi Marmara isimli gemi ile yola çıkmıştır. Ancak İsrail çok orantısız ve hukuk dışı bir yöntemle üstelik uluslararası sularda seyreden 6 gemilik kafiledeki 5 gemiyi etkisiz hâle getirmiş, Mavi Marmara gemisine ise 31 Mayıs 2010 tarihinde silahlı bir operasyon düzenlemiş; operasyon sonucunda biri ABD vatandaşı 9 Türk İsrail askerlerince öldürülmüş, pek çok sivil de yaralanmıştır. Bu operasyon Türkiye’nin sert tepkisine neden olmuştur.

Coğrafya gibi dış politikayı belirleyen en önemli özelliklerden birisi de kimliktir. Türkiye hem “Batılı” hem “Doğulu”, hem “Avrupalı” hem “Asyalı”, hem “Balkanlı” hem “Orta Doğulu”, hem “Müslüman”, hem “laik” kimliklerle birlikte anılmaktadır.

ABD’de gerçekleşen 11 Eylül saldırılarının ardından hükümet bir çok ülkeye ‘ya benimlesin ya da düşmanımsın’ mesajı vermiş ve dış politikada Müslüman teröristlerle mücadeleyi politikasının merkezine yerleştirmiştir. ABD, bu yeni politikası doğrultusunda Irak, İran ve Kuzey Kore’yi ‘Şeytan Üçgeni’ olarak nitelemiştir.

Helsinki Zirvesi’nden hemen önce AB Dışişleri Bakanları’nın Türkiye’nin adaylığı hakkında olumlu görüş bildirmelerinin akabinde 10 Aralık 1999 tarihinde Başkan Clinton Ecevit’e mektup göndererek “Bu, Türkiye, AB ve ABD için kalıcı yararlar getirecek tarihî bir adımdır. Öteden beri Türkiye’nin geleceğinin Avrupa’da olduğuna inanmışımdır. Türkiye’nin 21’inci yüzyılın biçimlendirilmesinde hayati bir rol oynayacağını, AB’nin, bu kararıyla kabul etmiş olmasından memnuniyet duyuyorum” beyanında bulunmuş ve Zirve’de verilecek kararların da bu doğrultuda olmasını desteklediğini diplomatik ve dolaylı yoldan tekrar etmiştir.

2000- 2001 yıllarında üyelik müzakereleri için başlatılan reform süreci, özellikle 2002’de AK Parti’nin iktidara gelmesiyle çok hızlı ilerlemiş ve kısa zamanda Kopenhag Kriterleri’nin yerine getirilmesi ve müzakerelere başlanması noktasına gelinmiştir. Bu etkileyici ve beklenmeyen gelişmeler üzerine Aralık 2004’teki AB Zirve’sinde Türkiye ile üyelik müzakerelerine 3 Ekim 2005’te başlanmasına karar verilmiştir. Anılan tarihte üyelik müzakereleri başlasa da daha başından büyük sorunlarla karşı karşıya kalınmış, 2000-2005 arasındaki dönemle karşılaştırılamayacak bir biçimde süreç yavaşlamıştır. Sürecin yavaşlamasında Türkiye’deki heyecan ve isteğin tükenmiş olması değil, temelde AB içinde değişen politik duruşun etkili olduğu rahatlıkla söylenebilir. AB’nin en önemli iki karar verici ülkesi olan Almanya ve Fransa’da Türkiye’nin üyeliğine kategorik karşı olan liderlerin, yani Almanya’da Merkel, Fransa’da Sarkozy’nin gelmesi, ilişkilerdeki tıkanmanın en önemli nedeni olmuştur.

Obama’nın 6 Nisan 2009 tarihinde TBMM’de yaptığı konuşma gerek ikili ilişkiler için, gerekse bölgenin istikrar ve barışı için yapılabilecekler noktasında büyük bir umut doğurmuş, konuşmasında Türkiye-ABD iş birliğini tanımlamak için kullandığı “Model Ortaklık” kavramı, iki ülke arasında başlayan yeni döneme dair önemli ipuçları vermiştir.

Ülkelerden üçünün Türkiye’nin komşusu olması Türkiye’nin jeopolitik konumunu dünya siyasetinde tekrar ön plana çıkartmaktadır.

Yunanistan ile Türkiye ilişkileri, 1945 sonrasında genelde sorunlu ve çalkantılı olmuştur. ‹ki ülke arasındaki sorunlar genel hatlarıyla, Ege’deki kıta sahanlığı, kara suları, hava sahası, Uçuş Bildirim Bölgesi (FIR Hattı), Ege adalarının Yunanistan tarafından silahlandırılması, Ege’deki adacık ve kayalıkların belirsiz durumu, Batı Trakya’daki Türk azınlığı ve Kıbrıs konularında olmuştur. Hatay meselesi Türkiye ve Suriye arasında yaşanan bir sorundur.

Annan planına yönelik referandumda Güney Kıbrıs’ın büyük çoğunluğu hayır derken, Kuzey Kıbrıs’ın büyük çoğunluğu evet demiştir. Bu süreçten sonra Türkiye üzerindeki ‘çözümden yana değil’ imajı ortadan kalmış, AB, Güney Kıbrıs’a yönelik ağır eleştiriler getirmiştir. Ancak Rum kesimine bir yaptırımda bulunmamış ve üyelik sürecini durdurmamıştır. Nihai aşamada G. Kıbrıs Rum yönetimi bütün Kıbrıs’ı temsilen Kıbrıs Cumhuriyeti adına 1 Mayıs 2004’te AB’ye üye olmuştur.

Kopenhag Zirvesi öncesinde bir çok kesimden Türkiye’nin AB üyeliği ile ilgili olumlu ve olumsuz tepkiler gelmiştir. ABD, Yunanistan, İtalya, İngiltere gibi bir çok ülke Türkiye’ye olan desteğini iletmiştir. Onun dışında bazı ülkeler mesafeli bir duruş sergilemiştir. Diğer yandan Özellikle Almanya ve Fransa’daki muhafazakar partiler Türkiye’nin AB üyeliğine karşı çıkmış, AB Konvansiyonu Başkanı da Türkiye’nin üyeliğine konumu, demografik ve kültürel yapısıyla ‘Avrupalı olmadığı’ iddiası ile karşı çıkmıştır.

Üç ülke arasındaki Boru hattı projesine yönelik anlaşma ABD Başkanı Clinton’un şahitliğinde AGİT Zirvesi’nde imzalanmıştır.

Obama’nın barış ve diyalog odaklı dış politika vurgusu Türk dış politikasıyla da örtüştüğü için bu dönemde ilişkiler gelişerek devam etmiştir. Ayrıca, Türkiye’nin Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi geçici üyeliğine seçilmesi ile Obama’nın başkanlığının aynı döneme denk gelmesi, Türkiye-ABD iş birliğinin gelişmesine katkı yapan bir diğer önemli gelişme olmuştur. Obama yönetimindeki ABD dış politikası önceliklerinin Türkiye bakımından daha az sorun ürettiğini, bunun da ilişkilerin olumlu seyrine daha uygun bir zemin hazırladığını da vurgulamak gerekiyor.

Türk dış politikasında ABD ile ilişkiler bütün dönemlerde son derece büyük bir önem taşımıştır. Zaman zaman yaşanan krizler dışında ilişkilerin genelde olumlu seyrettiği söylenebilir. AK Parti’nin iktidara geldiği 2002’de ABD ile nasıl bir ilişki kurulacağı konusunda çeşitli senaryolar gündeme gelmişti. Daha da önemlisi 1 Mart 2003’te ABD’nin Irak müdahalesini Türkiye üzerinden de yapabilmesine imkân sağlayacak olan Hükûmet Tezkeresi TBMM’de reddedilmiş, “neo- con” (yeni-muhafazakâr) olarak bilinen bazı ABD’li yetkililer bu kararı çok ağır şekilde eleştirmiş, hatta Türkiye’yi tehdit etmiş, bu da ilişkilerde çok ciddi bir krize dönüşmüştü. Ancak daha sonraki yıllarda Türkiye ve ABD, ilişkilerin yeniden geliştirilmesi için önemli gayret sarf etmiştir.

Liberal dış politika, bir ülkenin dış politikasını, uluslararası sistemde devletlerden başka aktörlerin de var olduğuna inanarak, ortak değer ve prensipler etrafında barışa dayalı bir düzenin oluşturulabileceği düşüncesiyle güç elde etmekten ziyade barışın korunması yönünde belirlemesidir.

5 Ekim 2011 yılında Rusya ve Çin BM Güvenlik Konseyi’nin Beşar Esed’e yaptırım kararını veto etmiştir. Bilindiği üzere veto hakkı sadece BM Güvenlik Konseyi daimi üyelerine verilmiştir.