Türk Düşünce Tarihi Final 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
İbn Haldun tarafından oluşturulan “devletin geçirdiği döngüsel aşamalarının” hangisinde atalardan devralınan gelenek ve kurumlar muhafaza edilmeye çalışılmaktadır?
Kuruluş ve zafer aşaması
|
Gücün şahsileşmesi dönemi
|
İmar dönemi
|
Sulh ve istikrar dönemi |
Çözülme ve yok oluş devresi |
Sulh ve istikrar dönemi: Bu dönemde atalardan devralınan gelenek ve kurumlar muhafaza edilmeye çalışılır. Gelenek ve kurumların ortaya çıkaran sebepler ve hedeflenen amaçlar unutulur. Bunlar anlam ve işlev bakımından analiz edilmezler. Taklit ve muhafaza kaygı ve duygusu hakimdir. Halbuki gelen her yeni gün yeni haller ve sorunlar getirmektedir. Yöneticiler yapıların derinlerinde gerçekleşen değişimleri fark etmezler. Dolayısıyla tedbir de alamazlar. Devlet hem iç işlerinde hem dış ilişkilerinde muhafazakâr davranır. Yöneticiler devleti mümkün mertebe çatışmadan uzak, barış içerisinde tutmaya çalışırlar.
2.Soru
İlk Müslüman filozof olan ve Batı’da Latinler arasında Alkindus olarak meşhur olan bilim adamı kimdir?
Kindî |
Farabi |
İbn Sina |
Gazzali |
İbn Bacce |
İlk Müslüman filozof ve bilim adamı Kindî’nin bilimci ve filozof olarak Batı düşüncesine ve bilimine o kadar etkisi olmuştur ki, büyük Latin düşünce tarihçisi G.Cardano, De Subtilitate adlı eserinde onun kendi devrine kadar gelip geçen dünyanın en meşhur oniki harikasından biri olduğunu zikreder. Batı’da Latinler arasında Alkindus olarak meşhurdur.
3.Soru
"Emredileni yerine getirmek" inanma eylemi kapsamında yer alan hangi kavramın ifadesidir?
Mutlak neden |
Değer ve semboller |
İtaat |
Sosyal algı |
Metin |
"Emredileni yerine getirmek" itaat kavramının ifadesidir
4.Soru
Arapça'
İbn Sînâ |
İbn Rüşd |
Afrikalı Constantin |
Galen |
Hipokrat |
İslâm düşüncesinin Batı’ya geçişi araştırmacıların ortaya çıkmasına neden oldu; bunlar İslâm memleketlerine giderek şahsi incelemelere başladılar. Afrikalı Constantin ve Adelard ilk defa böyle araştırmalara girdiler. 11. yüzyıl sonunda Kartaca’da doğan Constantin bütün İslâmi ülkeleri dolaştı. İslâm âlimlerinin tıbbî eserlerinden başka Hipokrat ve Galen’in Arapça tercümelerinden Latinceye tercümeler yaptı. Doğru yanıt C seçeneğidir.
5.Soru
Batılılar tarafından en çok tanınan görüşü, ruhların ittisali teorisi olan İslam düşünürü kimdir?
Kindî |
İbn Bâcce |
İbn Sînâ |
Gazzâlî |
Farabi |
İbn Bâcce’nin Batılı Hıristiyan ve Yahudi filozoflara tesiri, diğer İslâm filozoflarına nazaran daha çok bir sahada olmuştur. En çok tanınan görüşü, ruhların ittisali teorisidir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd'e göre, insanları felsefi çalışmalarda hataya düşüren sebeplerden biri değildir?
Düşünce alışkanlıklarına ve metodolojisine sahip olmamaları
|
Felsefe öğretim ve eğitimi için gerekli ahlaki olgunluğa sahip olmamaları
|
Dini otoriteleri felsefi çalışmalarda göz ardı etmeleri
|
Yaratılış itibariyle felsefe için gerekli olan zekâ düzeyine sahip olmamaları
|
Felsefe öğretim ve eğitimi için yeterli imkânlara sahip olmamaları
|
7.Soru
Batı’da Latinler arasında Alkindus olarak bilinen filozof kimdir?
a) Farabi |
b) Kindi |
c) İbni Sina |
d) Gazzali |
e) Ernest Renan |
İlk Müslüman filozof ve bilim adamı Kindî’nin bilimci ve filozof olarak Batı düşüncesine ve bilimine o kadar etkisi olmuştur ki, büyük Latin düşünce tarihçisi G.Cardano, De Subtilitate adlı eserinde onun kendi devrine kadar gelip geçen dünyanın en meşhur oniki harikasından biri olduğunu zikreder. Batı’da Latinler arasında Alkindus olarak meşhurdur.
8.Soru
İbn Miskeveyh’e göre tarihçi aşağıdakilerden hangisini yapmamalıdır?
Tarihi olayları yorumlamalı |
Belge yorumlarken devrin ahlâk, iktisat ve toplum psikoIojisiyle ilişkileri kurmalı |
Hurafe ve rivayetleri aktarmalı |
Gelecek için varsayımlar üretmeli |
Bilgileri toplarken eleştiri yöntemini kullanmalı |
Tarihçi hayal veya gerçek olmayan hadiselerle hakiki tarihi olayları karıştırma temayülüne karşı tedbir almalıdır. Bilgilerini toplarken eleştiri yöntemini bu amaçla titizce kullanmalıdır. İbn Miskeveyh hurafe ve aslı astarı olmayan rivayetleri aktaran tarihçileri ciddi bir şekilde eleştirir. Bu rivayetleri aktarmanın hiç kimseye bir faydası olmadığını ısrarla vurgular. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
İlk Tehâfüt yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Kindi |
Molla Lütfi |
Gazzali |
Molla Fenari |
Kayserili Davud |
İlk Tehâfüt yazarı Gazzâlî’dir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbrahim Müteferrika'nın eseridir?
Risale-i İslâmiye |
Keşfu’z-Zunûn |
Misbahu’s- Siyâde |
Miftahu’s-Saâde |
Mevzuâtü’l-Ulûm |
İbrahim Müteferrika, zaten aslen Avrupalıdır ve çok sayıda Batı ve Doğu dilini bilen bir mühtedidir. Bu yüzden İbrahim Müteferrika, Kopernik devriminden haberdardır ve Batıdaki teknolojik gelişmeleri bir ölçüde yakından izleyebilmektedir. Osmanlı topraklarında ilmi zihniyetteki aksaklıkları Batı ile mukayeseli bilebilecek biri olduğu için, Osmanlı Devletinin toparlanmasının ancak yeni bir düşünme tarzı ile mümkün olacağına inanır. Bu düşünme tarzının adına da, Kanun-i Kadim’e nispetle, Nizam-ı Cedit (Yeni Düzen) adını verir. Bu düşünme tarzında fizik, astronomi ve coğrafya bilmenin, Amerika’nın keşfini fark etmenin büyük yeri vardır. Kendisi bir papazın oğlu iken daha sonra mühtedi olduğundan, Hıristiyanlık ve İslâm’ı karşılaştırabilecek biridir ve bu bağlamda özellikle dinler tarihi alanında değer taşıyan ve İslâm’ın üstünlüğünü savunan Risale-i İslâmiye bir eseri vardı.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farabi'nin İbraniceye üç kez tercüme edilen eseridir?
Risâletu’l-Vedâ |
Kitâbu’n-Nefs |
Makâsidu’l-Felâsife |
Kitâbu fî’l-Akl (es-Sağir) |
Kiâbu’t-Tuffâha |
Farabi'nin eserlerinden Kitâbu fi’l-Akl (es-Sağir), İbraniceye üç kez çevrilmiştir. Birinci tercümenin mütercimi belli değildir. İkinci tercüme, Jedaja ha Penini veya Ketab ha Deat adıyla olup, mütercimi belli değildir. Üçüncü tercüme de, Kalonymos ben Kalonymos tarafından yapılmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.
12.Soru
Felsefeye karşı en sert eleştirilerinin kaynağı olarak görülen Tehâfütü’l- Felâsife isimli eseri kaleme alan, böylece de Tehâfüt geleneği başlatan aşağıdakilerden hangisidir?
Kindî
|
Gazzâli
|
Fârâbî
|
İbn Sinâ |
Nizamülmülk |
Hassan Sabbah’ın (ö. 1124) felsefî fikirleri de kullanarak dine batınî yorumlar getirmesi bunun örneklerindendir. Buna ilaveten Şii Batınîliği’nin gelişmesi ve bunun Selçuklu Devleti’nin siyasi gücünü zayıflatan bir tarza dönüşmesi, başta Selçuk veziri Nizamülmülk (ö.1092) olmak üzere birçok devlet erkânını rahatsız etmiştir. Bu nedenle Selçuklu Nizamiye medresesinin büyük hocası Gazzâlî, bu fikirlerin kaynağı olan görüşleri eleştirmek için saray tarafından görevlendirilmiştir. O da bazı nedenlerden dolayı bir kısım felsefi fikirleri kendisine hedef seçmiştir. Bunun için felsefeye karşı en sert eleştirilerinin kaynağı olarak görülen Tehâfütü’l- Felâsife isimli eserini kaleme almış, böylece de Tehâfüt geleneği başlamıştır.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Nizamiye Medreselerinin esas kuruluş amacıdır?
Temel felsefe eğitimi vermek. |
Halkı din konusunda bilinçlendirmek. |
Siyasi birliği oluşturacak yöneticiler yetiştirmek. |
Askeri eğitim vermek. |
İstenmeyen fikirlerle mücadele etmek. |
İslâm dünyasında IX. yy’ın sonlarına doğru Abbasi hükümdarlığının siyasi otoritesi zayıflamış, İspanya, Mısır ve İran’da müstakil yönetimler oluşmaya başlamıştı. XI. yy’ın sonlarına XII. yy’ın başlarına gelindiğinde ise, İslâm dünyasında pek çok müstakil devletler oluşmuştu. Bu siyasi ayrışmalar beraberinde düşünce alanında da farklılıkların oluşmasına sebebiyet vermiştir. Bu dönemde kurulan Nizamiye Medreselerinin kuruluş amaçlarının başında istenmeyen fikir akımlarıyla mücadele etmek gelmekteydi. Hatta Gazzâlî’nin Tehâfüt’ünü yazmadaki nedenlerinden birinin de filozofların ehl-i sünnet inancıyla bağdaşmayan fikirlerini eleştirerek, Eş’ariliği güçlendirme olduğu söylenebilir. Doğru cevap E’dir.
14.Soru
İbn Sina’nın felsefesini en geniş bir şekilde ortaya koyan ansiklopedik eserin adı aşağıdakilerden hangisidir?
Necat
|
İşarat vet-Tenbihat
|
Şifa
|
el-Kanun
|
Mübahasat
|
15.Soru
Getirildiği önemli görevlerden bir tanesi de Darü’l-Hikmet-i İslâmiye üyeliği ve başkan vekilliği olan ve sayıları 3 bin cildi bulan kitapları için, kendi adına izafeten Süleymaniye Kütüphanesinde bir oda tahsis edilen fikir adamı kimdir?
Hilmi Ziya Ülgen |
Nurettin Topçu |
Muhammed Abduh |
Mehmet Akif Ersoy |
İsmail Hakkı İzmirli |
İsmail Hakkı İzmirli’nin getirildiği önemli görevlerden bir tanesi de Darü’l-Hikmet-i İslâmiye üyeliği ve başkan vekilliğidir. Sayıları 3 bin cildi bulan kitapları için, kendi adına izafeten Süleymaniye Kütüphanesinde bir oda tahsis edildi. Darü’l-Hikmet-i İslâmiye’de bulunduğu süre zarfında ilmi müzakerelere katıldığı gibi, önemli yazılar da yazdı.
16.Soru
Emeviler yönetimlerini meşrulaştırmak için hangi inancı yaymaya çalışmışlardır?
Tekfir inancı |
İman-Günah inancı |
Cebir inancı |
Şia inancı |
Batınilik inancı |
Emevi^ler yönetimlerini meşrulaştırmak amacıyla cebir inancını yaymaya çalışmışlardır. Doğru cevap C'dir.
17.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi Orhan Gazi tarafından İznik’te kurulan Osmanlı Devletinin ilk medresesinde uzun yıllar müderrislik yapmıştır?
Kayserili Davud (Davud el-Kayseri) |
Bedreddin Simavi (Şeyh) |
Molla Fenari |
Kemal Paşazade (İbn Kemal) |
Mestçizade Abdullah Efendi |
Orhan Gazi tarafından İznik’te kurulan Osmanlı Devletinin ilk medresesinde uzun yıllar müderrislik yapmış olan Kayserili Davud (Davud el-Kayseri), eğitimini Kayseri, Mısır, Tokat Niksar ve İran gibi yerlerde mantık, usul, dini ilimler, kelam, tasavvuf, felsefe, matematik, astronomi gibi çok farklı alanlarda tamamladı.
18.Soru
Hangi hareketin Peygamberliğin imkân ve gerekliliğine yönelik eleştirileri vardı?
Mecusilik |
İlhad |
Dehrilik |
Brahmanizm |
Batınîlik |
Hint kökenli Brahmanların –ki Berahime olarak anılmaktaydı- Peygamberliğin imkân ve gerekliliğine yönelik eleştirileri vardı. Peygamberliğin Allah’ın mutlak adaletine aykırı olduğunu ileri sürüyorlardı. Görüşlerine göre hem peygamber hem de kavmi seçilmiş hale geliyordu. Bu ise Allah’ın mutlak adaletine aykırıydı. Allah eşit davranmalıydı. Tüm insanlarda bulunan akıl onların mutluluğa ulaşması için tek başına yeterliydi.
19.Soru
Bir dönem İslam felsefesinin önemli terimlerinden biri olarak kullanılan "tehafüt" kavramının karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Kapalılık
|
Kararsızlık
|
Tutarsızlık
|
Faydasızlık
|
Düzensizlik
|
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ümran ilminin araştırma alanlarından biri değildir?
Siyasal yönetimler |
Şehirler |
insanların ihtiyaçlarını giderme yolları |
Metafizik oluşumlar |
Üretilen zanaat ve sanatlar |
Tarihte ve bugün ortaya çıkan topluluklar, insanların ihtiyaçlarını giderme yolları, siyasal yönetimler,
bunların yükseliş ve düşüşleri, şehirler, şehirlerde üretilen zanaat ve sanatlar, ilimler ve benzeri bir çok konu havadis alemini oluşturmaktadır. Bu alanı araştırmak ise ümran ilminin görevidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ