Türk Düşünce Tarihi Final 22. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Batı’da Avenpace veya Avempace olarak bilinen, eserleri XVI. yüzyılın başlangıcından itibaren Latince ve İbraniceye çevrilmeye başlanan ve ruhların istilası teorisinin sahibi İslam filozofu kimdir?
İbn Bâcce |
İbn Tufeyl |
İbn Rüşd |
İbn Sînâ |
Fârâbî |
Batı’da Avenpace veya Avempace olarak bilinen, eserleri XVI. yüzyılın başlangıcından itibaren Latince ve İbraniceye çevrilmeye başlanan ve ruhların istilası teorisinin sahibi İslam filozofu İbn Bâcce'dir. Doğru cevap A'dır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi varlığın tekliği anlayışını savunan düşünürlerdendir?
Hocazade |
Kemal Paşazade |
Davud el-Kayseri |
Mestçizade Abdullah Efendi |
Molla Fenari |
Davud el-Kayseri vahdet-i vücud (varlığın tekliği) anlayışını savunan düşünürlerdendir.
3.Soru
Aşağıdaki düşünürlerden hangisi İslam dünyasında Aristoteles'in pek çok eserini şerh etmiş ve O'nu en iyi anlamış kişi olarak ün yapmıştır?
İbn Sînâ
|
İbn Rüşd
|
Fârâbî
|
Gazzâlî
|
Kindî
|
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi gözlem ve deneye önem vermesiyle tanınan ve bunları matematik diliyle açıklama çabasıyla farklı olan bir düşünürdür?
Ebû Bekir er-Râzî |
İbn Sina |
Biruni |
İbn Haldun |
İbn Miskeveyh |
Bîrûnî matematik ve fizik ilimlere çok fazla önem vermiştir. Bîrûnî gözlem ve deneye önem vermesiyle ve bunların matematik diliyle açıklama çabasıyla farklı bir düşünürdür. Ayrıca ilmî metodolojiye verdiği önem de dikkatle kaydedilmelidir. Bîrûnî, Ebû Bekir er-Râzî'nin klinik gözlem ve deneye dayalı tecrübî yaklaşımını kendisine daha yakın bulmuştur. Birunî’nin gözlem, deney ve ilmi objektifliğe verdiği önem onun tarih anlayışında da etkili olmuştur. Tabiatı anlamak için kullandığı yöntemleri, yani, gözlem, deney, tefekkür ve akıl yürütmeyi ve bunlardan edindiği aklî yetkinliği tarihi olayları ve tarihi anlamaya da uyguladığı görülmektedir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tarihte olup bitenleri ve toplumların başına gelenleri ve gelecekte olabilecekleri anlama hususunda genellemeler yapılabilecek tarzda bir bakış açısı geliştirebilmeyi kendisine görev edinen ilimdir?
Hikmet |
Kelam |
Fıkıh |
Ümran |
İlahiyat |
Ümran ilmi tarihte olup bitenleri ve toplumların başına gelenleri ve gelecekte olabilecekleri anlama hususunda genellemeler yapılabilecek tarzda bir bakış açısı geliştirebilmeyi kendisine görev edinmektedir. İbn Haldun filozofların doğaya uyguladığı sebep-sonuç ilişkisini daha soyut bir düzlemde yani tarih, toplum ve gelecek boyutunda uygular.
6.Soru
Filozofları küfürle itham eden düşünür aşağıdakilerden hangisidir?
Gazzali |
Kindi |
Gelibolulu Mustafa |
İbn Rüşd |
Molla Fenari |
Filozofları küfürle itham eden düşünür Gazzali’dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tarihte olup bitenleri ve toplumların başına gelenleri ve gelecekte olabilecekleri anlama hususunda genellemeler yapılabilecek tarzda bir bakış açısı geliştirebilmeyi kendisine görev edinen ilimdir?
Hikmet |
Kelam |
Fıkıh |
Ümran |
İlahiyat |
Ümran ilmi tarihte olup bitenleri ve toplumların başına gelenleri ve gelecekte olabilecekleri anlama hususunda genellemeler yapılabilecek tarzda bir bakış açısı geliştirebilmeyi kendisine görev edinmektedir. İbn Haldun filozofların doğaya uyguladığı sebep-sonuç ilişkisini daha soyut bir düzlemde yani tarih, toplum ve gelecek boyutunda uygular.
8.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
İslâm düşünce geleneği Mecusiliğin evrenin oluş-bozuluş ve yönetiminde iki ilkenin zorunlu olduğu şeklindeki tezine cevap vermek zorunda kalmıştır.
|
İslâm düşünce geleneği Dehriyye olarak anılan grupların evrenin zamanın eseri olduğu şeklindeki görüş ve eleştirilerine cevap vermiştir.
|
İslâm düşünce geleneği Brahmanların Mutlak Tanrı’nın birden fazla olduğu tezine cevap vermek zorunda kalmıştır.
|
İslâm düşünce geleneği Hristiyanların teslis inancına cevap vermiştir.
|
İslâm düşünce geleneği tabiatçıların evrenin bir var edicisinin olmadığı tezlerine cevap vermiştir.
|
9.Soru
İslâm düşüncesi Batı’ya birkaç yolla geçmiştir. Bunların en önemlisi aşağıdakilerden hangisidir?
HıristiyanlarınMüslümanlarla Sicilya, Endülüs (İ spanya) ve kı sa süreli olarak Güney İtalya’nın fetihlerinde doğrudan teması |
Batılıların İslâm ülkelerine eğitim için gitmeleri ve İslâm eğitim kurumlarının taklit edilmesi |
Diplomatik ilişkiler |
Haçlı savaşları |
Arapçadan yapılan tercüme hareketleri |
İslâm düşüncesi Batı’ya birkaç yolla geçmiştir. Bunların en önemlisi Arapçadan yapılan tercüme hareketleridir. Kendisi gençliğinde Endülüs ve Kuzey Afrika’da Arapça öğrenerek Müslüman memleketlerde İslâm ilimlerini öğrenen Papa Slyvestre Saccy, papa seçildikten sonra Kuzey İspanya’nın Rippol şehrinde, aynen Beytü’l-Hikme gibi 910 yılı civarında bir tercüme okulu açtırdı . Burada Müslüman bilginlerin eserlerini Latinceye çevirtmeye başladı . Tercüme işi için önce Arapça bilen dönemin Yahudi asıllı bilginleri görevlendirildi. Arapça’dan Latinceye tercüme faaliyetleri Batı ’da 18. yüzyıla kadar devam etti. XII. Ve XIII. yüzyıllardan itibaren Hıristiyan bilginler de Arapça, hatta Türkçe ve Farsça öğrenerek tercüme faaliyetlerine katıldılar. Ünlü İngiliz filozofu John Locke (1632-1704) bile Arapça öğrenme ihtiyacı duymuştur. Doğru cevap E'dir.
10.Soru
Gazalli’nin Tehâfutu’l-Felâsife eseri kim tarafından Latince’ye çevrilmiştir?
Gerardo da Cromena |
St. Thomas d’Aquine |
Gherardo da Cremona |
Albertus Magnus |
Duminique Gundisalvei |
Tehâfutu’l-Felâsife: Gundisalvi tarafından çevrilmiştir.
11.Soru
İbn Bâcce'ye göre insan mutluluğa nasıl ulaşılabilir?
Maddi varlıklarla |
Soyut varlıklarla |
Akli bilgiyle |
Toplumla içi içe olmayla |
Entelektüel kabiliyetlerle |
İbn Bâcce’ye göre mutluluğa akli bilgi olmaksızın ulaşmak imkânsızdır.
12.Soru
Tarihsel olayları birleştirerek yorumlayan, sentezleyen ve aktarılan tarihsel bilginin bizzat kendisini eleştiren tarih düşünürü kimdir?
İbn Sina |
Bîrûnî |
İbn Miskeveyh |
İbn Haldun |
Farabi |
Bîrûnî kendi dönemindeki tarih ve tarihçilik anlayışından farklı bir yöntem benimsemiştir. Tarihsel olayları birleştirerek yorumlamış, sentezlemiş ve aktarılan tarihsel bilginin bizzat kendisini eleştirmiştir. Farklı kaynaklardan gelen haberleri birbirleriyle mukayese ederek yanlış olanı tespit etmiştir.
13.Soru
Gazzâlî'nin Tehâüt’ü yazmaktaki temel sebebi hangisidir?
Felsefeyi yermek |
Hadisleri yorumlamak |
Batınîlik anlayışını yaymak |
Felsefeyi övmek |
Hakikatin bilgisine ulaşmak |
İlk Tehâfüt yazarı Gazzâlî, eserini yazmadaki gayesini; hakikati, bilmek ve bildirmek olduğunu, kendisinin de bir hakikat arayıcısı olduğuna işaret ederek belirtmiştir. Doğru cevap E'dir.
14.Soru
Onun tarihçilik anlayışı hakkında eseri Tecâribü'l-ümem'den bilgi elde edilebilir. Ona göre tarih sadece rivayetleri nakletmek değildir. Aynı zamanda yorumdur. Akılcılık, tenkitçilik ve faydacılık prensiplerine bağlı kalınarak yapılan bir tarihçilikte amaç geçmiş olayları doğru tesbit etmek, bunları sebepleriyle açıklamak, nihayet bu olaylara dayanıp gelecek için var sayımlar üretmektir.
Yukarıda hakkında bilgi verilen ve İslâm düşünce geleneğinde tarih düşüncesinin önemli ikinci ismi olan kişi kimdir?
İbn Kemal |
Gazâlî |
Birûnî |
İbn Miskeveyh |
İbn Haldun |
İbn Miskeveyh'in tarihçilik anlayışı Tecâribü'l-ümem'in muhtevasında görülebileceği gibi bu eserin kısa önsözünden de çıkarılabilir. İbn Miskeveyh’e göre tarih sadece rivayetleri nakletmek değildir. Aynı zamanda yorumdur. Akılcılık, tenkitçilik ve faydacılık prensiplerine bağlı kalınarak yapılan bir tarihçilikte amaç geçmiş olayları doğru tesbit etmek, bunları sebepleriyle açıklamak, nihayet bu olaylara dayanıp gelecek için var sayımlar üretmektir.
15.Soru
Aşağıdaki Osmanlı düşünürlerinden hangisi tehafüt geleneğine bağlı değildir?
Mestçizade Abdullah Efendi |
Yahya Nev’i Efendi |
Müeyyedzade |
Rıza Tevfik |
Kemal Paşazade |
Hocazade (Muslihiddin Mustafa), Kemal Paşazade (İbn Kemal), Muhammed Karabaği, Müeyyedzade (Abdullah Çelebi), Yahya Nev’i Efendi ve Mestçizade Abdullah Efendi, Osmanlı döneminde devam eden Tehafüt geleneğinin temsilcileri olarak dikkat çeken düşünürlerdir. Bilindiği üzere, Tehafüt geleneği ilk önce Gazali’nin Farabi ve İbn Sina’nın felsefi fikirlerini eleştirmek için yazdığı Tehafütü’l-Felasife adlı eseri ile başlamış ve İbn Rüşd’ün hem Gazali’yi hem de yer yer Farabi ve İbn Sina’yı eleştirdiği Tehafütü’t-Tehafüt adlı eseriyle gelişme göstermiştir.
16.Soru
Ümran ilminin konusu aşağıdakilerden hangisidir?
Geleceğin anlaşılması
|
Toplumsal değişimin incelenmesi
|
Rivayetlerin aktarılması
|
Sebep –sonuç ilişkisinin ortaya çıkarılması
|
Yanlışların düzeltilmesi |
Ümran, konusu, amacı ve yöntemiyle yeni ve bağımsız bir bilim olarak inşa edilir. Bu bilim toplumun zorunlu hallerini ele alır. Böylece insanın tarih içinde toplumsal varlık oluşunu ve toplumsal değişimi inceleme konusu yapar. Doğru cevap B'dir.
17.Soru
İbn Miskeveyh’e göre tarihçi aşağıdakilerden hangisini yapmamalıdır?
Tarihi olayları yorumlamalı |
Belge yorumlarken devrin ahlâk, iktisat ve toplum psikolojisiyle ilişkileri kurmalıdır |
Hurafe ve rivayetleri aktarmalı |
Gelecek için varsayımlar üretmeli |
Bilgileri toplarken eleştiri yöntemini kullanmalı |
Tarihçi hayal veya gerçek olmayan hadiselerle hakiki tarihi olayları karıştırma temayülüne karşı tedbir almalıdır. Bilgilerini toplarken eleştiri yöntemini bu amaçla titizce kullanmalıdır. İbn Miskeveyh hurafe ve aslı astarı olmayan rivayetleri aktaran tarihçileri ciddi bir şekilde eleştirir. Bu rivayetleri aktarmanın hiç kimseye bir faydası olmadığını ısrarla vurgular.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İbn Rüşd sonrası tehâfütlerin kaleme alınmasının başlıca nedenlerinden değildir?
Felsefe ve kelam arasında ortak olan temel problemleri bilimsel seviyede tartışma isteği |
Din-Felsefe ilişkisinin incelenmesi |
Gazzâlî ve İbn Rüşd’ün Tehâfüt’lerinin incelenip karşılaştırma yapılmak suretiyle değerlendirilmesi |
Fikrî alandaki dinamizmin yeniden canlandırılıp devam ettirilmesi arzusu |
Aristocu seleflerine Gazzâlî’nin yönelttiği ithamların araştırılması |
İbn Rüşd sonrası tehâfütlerin kaleme alınmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Başta Fatih Sultan Mehmet olmak üzere devlet yöneticilerinin aklî ve felsefî ilimlere olan ilgisi. Onların bilim, düşünce ve kültür alanlarında canlılık sağlanmasına yönelik olarak serbest düşünceye imkân tanımaları ve bilimsel tartışmalara yer vermeleri, 2. Felsefe ve kelam arasında ortak olan temel problemleri bilimsel seviyede tartışma isteği, 3. Din-Felsefe ilişkisinin incelenmesi, 4. Gazzâlî ve İbn Rüşd’ün Tehâfüt’lerinin incelenip karşılaştırma yapılmak suretiyle değerlendirilmesi, 5. Fikrî alandaki dinamizmin yeniden canlandırılıp devam ettirilmesi arzusu, 6. Düşünce alanında tenkitçi ortamın hazırlanmasını sağlayarak, taklitten uzak orijinal fikirler ileri sürülerek çözümlerinin üretilmesidir
19.Soru
İbn Haldun'a göre şehirli bir yaşam tarzının getirdiği düzene uyma zorunluluğu ve toplumsal iş bölümü insanlarda hangi davranışa yol açmaktadır?
Bağımlılık ve sınırlanmışlık |
Zayıf asabiyet |
Rahat yaşama alışmışlık |
Korkaklık |
İyiliklere duyarsızlık |
Şehirli bir yaşam tarzının getirdiği düzene uyma zorunluluğu ve toplumsal iş bölümü neticesinde ortaya çıkan rahat yaşama tarzı insanların karakterlerinde oldukça önemli farklılıklar meydana getirir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Muhammed Abduh’un görüşleri arasında değildir?
Kişinin bütün kayıtlardan bağımsız olarak düşünebilme, serbestçe araştırma yapabilme hakkını her zaman savunmuştur |
İyi kavramını ortaya koyarken aklın rolünün öneminden bahsetmiştir |
İlim ve felsefe terimlerinin mümkün olduğu ölçüde, İslâm Osmanlı felsefe-kelamtasavvuf-dil geleneği hesaba katılarak üretilmesini savunmuştur |
Mantık ve düşüncenin genelde bilimsel olan tabiatı yüksek bir ahlakî rol üstlenmesi gerektiğini savunmuştur |
Hür irade konusuna son derece pragmatik yaklaşır |
İlim ve felsefe terimlerinin mümkün olduğu ölçüde, İslâm Osmanlı felsefe-kelamtasavvuf-dil geleneği hesaba katılarak üretilmesini savunan düşünür Babanzade Ahmet Naim’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ