Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları Ara 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Kitabi veya resmi dinde yer almayan, halk dilinde bulunup resmi dine göre yanlış ve boş inanç olan inanış ve uygulamalara ne ad verilir?
Mit |
Hurafe |
Efsane |
Hikaye |
Farz |
Kitabi veya resmi dinde yer almayan, halk dilinde bulunup resmi dine göre yanlış ve boş inanç olan inanış ve uygulamalara hurafe denir.
2.Soru
Elbisesine çengelli iğne takılarak görünür hale getirilip kendisini yakalayanın her dileğini yerine getireceğine inanılan varlık nedir?
Alkarısı |
Karabasan |
Gulyabani |
Şeytan |
Zebani |
Uyuyan insanların göğsüne bastırarak onu hareket edemez hale getiren ve boğmaya çalışan, çoğunlukla erkek olarak tasvir edilen varlığa karabasan denir. Bu varlığın elbisesine çengelli iğne takılarak görünür hale gelmesi sağlanarak kendisini yakalayan kişinin her isteğini yerine getireceğine inanılır.
3.Soru
Seçeneklerden hangi Türk devleti Gök Tanrı inanışını kabul etmemiştir?
Gazneliler |
Tabgaçlar |
Hunlar |
Uygurlar |
Göktürkler |
Gazneliler müslüman Türk devletlerindendir.
4.Soru
Türk mitolojisinde, toplayıcılık ve ilkel bahçe tarımı döneminde kutsanan, kültleşen ve “tabu”laşan ormanın en güçlü ve yırtıcı hayvanı “ayı”nın yerini, avcı-çobanlık döneminde hangi hayvan alır?
Ejderha |
Kartal |
Bozkurt |
At |
Aslan |
Ormanın en güçlü ve yırtıcı hayvanı “ayı”nın yerini “bozkurt” alır. Başka bir ifadeyle, bozkıra yönelen ve yeni bir yapılanışla bozkırı hayat sahası olarak seçen avcı-çoban kültüründe bozkırın canavarı “bozkurt” kutsanır, kültleşir, totemleşir ve tabulaşır. Bozkurt zaman içinde yaratılıştaki “hayvan ata” veya “ana” yahut köken miti olmadan, yol gösteren ve kılavuz kabul edilen kutsal mitolojik kimliğine bürünür. Öte yandan, anaerkil yapıdan ataerkil yapıya dönüşen toplumsal hayat içinde “ana ocağı”nın, “ataocağı” etrafında toplanış sürecinin birden bire gerçekleştiği düşünülmemelidir. Bu bağlamda, avcı-çobanlığa geçenlerin oluşturdukları ve gittikçe genişleyen bu yüzden de ortaya çıkan otlak kavgaları ve sınır çatışmalarının zorunlu kıldığı soy esasına bağlı boy bütünleşmelerinin idarecisi olan “kağanlık” ve “devlet” bu ihtiyaçlardan doğmuştur. Kimin veya kimlerin meşru kağan olabileceği arayışı ortaya “dişi bir bozkurttan” türediğine inanılan “Asena/Aşina Hanedanı” çıkarmıştır.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi annelerin memelerindeki sütlerin temizleyicisi, güç, parlaklık, duruluk simgesi, uzun boylu, alabildiğine güzel, özgür, başında yıldızlarla donanmış altın taç, teninde altın elbiseler ve altından çok değerli gerdanlıklarla süslenmiş bir tanrıça olarak nitelenir?
Nevruz |
Anahita |
Mitra |
Sîmorğ |
Surûş |
İran’da Anahita, suyu bol ve duru ırmakların, yeryüzünün bütün suları ve bütün üretkenliklerin kaynağı, annelerin memelerindeki sütlerin temizleyicisi, güç, parlaklık, duruluk ve arılık simgesi, uzun boylu, alabildiğine güzel, özgür, başında yıldızlarla donanmış altın taç, teninde altın elbiseler ve altından çok değerli gerdanlıklarla süslenmiş bir tanrıça olarak nitelenir.
6.Soru
Eski Türk mitolojisini en iyi koruyan Türk boyu seçeneklerden hangisidir?
Kıpçaklar |
Sahalar |
Peçenekler |
Oğuzlar |
Kargılar |
Türk dünyasının en kuzey doğusunda, Sibirya’da yaşayan Türk boyu olan Sahalar(Yakutlar), eski Türk mitolojisini en iyi koruyan topluluktur.
7.Soru
İnsanlığın varoluşu veya bir topluluğun soy kaynağı olarak algılanan ve ezelden beri var olduğuna inanılan tapınç konusuna ne ad verilir?
Totem |
Hayvan ata |
Hayvan ana |
Ağaç kovuğu |
Ağaç ana |
İnsanlığın varoluşu veya bir topluluğun soy kaynağı olarak algılanan ve ezelden beri var olduğuna inanılan tapınç konusuna ağaç ana denir. Ağaçla simgelenen ana veya ata ruhudur.
8.Soru
Türk mitolojisinde “yer” ile sembolize edilen Tanrıça aşağıdakilerden hangisidir?
Gök Tanrı
|
Tengri
|
Ağaç Ana
|
Ay Ata
|
Umay
|
9.Soru
Ülgen’e ulaşmak isteyen kamları beşinci katta Altınkazık bölgesine inerek karşılayan Ülgen tanrının en yakın elçisi aşağıdakilerden hangisidir?
Ürün Aar Toyon |
Suyla |
Kayrakan |
Ay ve güneş |
Utkuuçı |
Utkuuçı gökte yaşar ve Ülgen tanrının en yakın elçisidir. Ülgen’e ulaşmak isteyen kamları beşinci katta Altınkazık (Kutup Yıldızı) bölgesine inerek karşılar. Kamın getirdiği kurbanını alır ve tahtında oturan Ülgen’e götürür. Kam Altınkazık’ta Utkuuçı’dan aldığı kazlara binerek yeryüzüne döner.
10.Soru
Genel olarak tanrıya, tanrısal kabul edilen şeylere ve doğaüstü güçlere sahip olduğuna inanılan şeylere saygı göstermek ve tapınmak anlamında kullanılan sözcük seçeneklerden hangisidir?
Teoloji |
Kült |
Mit |
Efsanel |
Od |
Genel olarak tanrıya, tanrısal kabul edilen şeylere ve doğaüstü güçlere sahip olduğuna inanılan şeylere saygı göstermek ve tapınmak anlamında kullanılan sözcük “kült” sözcüğüdür. Türkçeye Fransızcadan geçen sözcüğün anlamı tapınmadır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İranlılar tarafından ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı olarak bilinir?
Kâve |
Kâf |
Keyûmers |
Mihr |
Îzed |
Keyûmers, yaşadığı çağın en büyük kişiliği, İranlılar tarafından ilk insan ve yeryüzünün ilk hükümdarı olarak bilinir.
12.Soru
Mazdeizm’in kutsal kitabı Avesta’da övülüp kutsan öğe aşağıdakilerden hangisidir?
Ahura Mazda |
Asuman |
Ateş |
Ab |
Ateşkede |
İranlılar, hayatın temel gerekleri olan ögelerin bir özel tanrının korumasında bulunduğuna inanırlar. Su da, bu ögeler arasında yer alır ve Mazdeizm’in kutsal kitabı Avesta’da övülüp kutsanır.
13.Soru
Seçeneklerden hangisi "Tarihi Efsaneler ve Medeniyet Tarihi ile İlgili Efsaneler" kapsamında yer almaz?
Hazinelerle ilgili efsaneler.
|
İlk ve erken tarihle ilgili efsaneler.
|
Belli yerlerle ilgili efsaneler.
|
Savaşlar ve felaketlerle ilgili efsaneler.
|
İsyanlarla ilgili efsaneler.
|
14.Soru
Aşağıda hayat ağacı ile ilgili verilen ifadelerden hangisi doğru değildir?
Üzerinde yaz kış yemyeşil yapraklar, açılmış çiçekler ve olgun yemişler bulunan ve yemişleri yiyenlere ölümsüzlük veren ulu ve kutsal ağaçtır. |
Bu ağacın Gök Tanrı’ya kadar ulaştığına da inanılır |
Kökleri kötü ruhların ve cehennemin bulunduğu yeraltı dünyasındadır. |
Baltayla oyulup cesetlerin içine gömüldüğü ağaçtır. |
Her yıl ağacın bir yeri kesilerek tapınma yapılır. |
Hayat ağacı tanrılaşmış, ölümsüzlüğü simgeleyen kutsal bir ağaçtır. Kam öldüğünde cesetleri ağacın içinde saklanır. Ağaçlar kutsaldır ancak ağaçların bir yeri kesilerek herhangi bir tapınma eylemi yapılmaz.
15.Soru
Halk kültüründe hangi hayvan Teala Cebrail’in tükürüğünden gelmiştir?
Kurt |
Köpek |
Yarasa |
Karga |
Keklik |
Köpeğin yaratılışıyla ilgili halk kültürümüzde pek çok efsane vardır. Bunlardan birisine göre, bir gün şeytan kendi cinsiyle birlikte gezerken bir düzlüğe rast gelir. Orada çamurdan yapılmış insan şeklinde içi boş bir küp görür. Şeytan bunun ileride başına bela olacağını söyleyerek üzerine tükürür. Allah Teâla Cebrâil’i göndererek şeytanın tükürdüğü yeri temizletir. Cebrâil şeytanın tükürüğünü atar o tükrük bir köpek olur.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi gökyüzünde bulunan kültlerden biri değildir?
Gök tanrı |
Ülgen |
Yayık |
Utkuuçı |
Arvak |
Kırgız ve Kazak Türklerinin “arvak” dedikleri kült yeryüzünde yer alır.
17.Soru
I. Gökyüzü
II. Dağ
III. Saray
IV. Başkent
V. Tapınak
Yukarıdaki yer ve birimlerin hangisi/hangilerinde mitlerdeki ‘merkezî kutsal mekân anlayışı’ görülebilir?
Sadece I |
I ve II |
I, II ve V |
III ve IV |
Hepsi |
Mitlerde, merkezî kutsal mekân anlayışı gök, yer ve yeraltının birleştiği kutsal yer anlamındadır. Merkezî kutsal anlayışı yerleşim yerlerinin ve tapınakların yapısında da ortaya çıkar. Meselâ, kutsal dağ, yeri ve göğü birleştirerek, dünyanın merkezini oluşturur. Bazen de tapınak, başkent, saray bu çerçevede kutsal mekân olarak merkezi oluştururlar ve bir anlamda da kutsal dağın yerini tutarlar. Böylece, gök ve yer kutsal kentte ve tapınakta birleşirler; dünyanın eksenini (axis mundi) de bunlar oluşturur.
18.Soru
Türk mitolojisi için aşağıda verilenlerden hangisi söylenebilir?
Türk mitolojisinin en erken dönemi toplayıcı kökenli bir mitolojik kökene sahiptir.
|
Türk mitolojisinin en erken dönemi savaşçı kökenli bir mitolojik kökene sahiptir.
|
Türk mitolojisinin en erken dönemi topraktan yaratılma kökenli bir mitolojik kökene sahiptir.
|
Türk mitolojisinin en erken dönemi bitki kökenli bir mitolojik kökene sahiptir.
|
Türk mitolojisinin en erken dönemi atekökenli bir mitolojik kökene sahiptir.
|
19.Soru
Türkler Müslüman olduktan sonra “kıyamet”e ne derlerdi?
Uluğ gün |
Destan |
Körmös |
Son gün |
Imay Toyı |
Türk mitolojisinde dünyanın bozulması ve sonuyla ilgili mitlerin azlığının bir nedeni de budur. Bununla birlikte eski Türkler kıyamete “uluğ gün” derlerdi; uluğ gün; deyimini Türkler, Müslüman olduktan sonra da kullanmışlardır.
20.Soru
Türk mitolojisine göre, en kutsal sayılan ağaç aşağıdakilerden hangisidir?
Kavak ağacı |
Meşe ağacı |
Ceviz ağacı |
Çınar ağacı |
Kayın ağacı |
Türk mitolojisinde ağaçların dünyanın eksenini oluşturmasının yanı sıra türeyiş mitlerinde de türenilen ana/ata olmak açısından da kutsal kabul edildikleri görülür. Türklerin en kutsal bildikleri ağaç, “kayın ağacı”dır. Kayın ağacı kutsal olduğu için “bay (ulu, zengin, güçlü) kayın” olarak hitap edilir ve bütün kam ayinlerinde yer alır. Kayın ağacı, tanrıyla kulu arasında bir köprü gibi düşünülür. Altay Türklerinin kamlarına göre, insanlar yaratıldıkları zaman ilk Kayın ağacı da, Umay Ana’yla birlikte yeryüzüne inmiştir. Kayın ağacının ilk insanı doğurması motifi, Türk mitolojisinde son derece yaygın olarak karşımıza çıkar.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ