Erlik’in oğullarının adları Kerey Kaan, Pay Maatır, Kaan Karaş, Kömür Kaan, Mattır, Padış Biy, Padış Kerey, Biy Yabaş, Temir Han’dır. Erke Soltan Erlik’in kızının adıdır.

Yakın veya uzak geçmişte de olsa tarihi bir dönemde yer alan ve anlatanla dinleyenin gerçek olduğuna inandığı anlatıya efsane denir. Pek çok dilde mit ile neredeyse aynı anlamda kullanılsa da farklılıkları vardır.

Bazı evlerde yaşadığına ve yaşadığı eve bet bereket, sağlık ve huzur verdiğine inanılan çoğunlukla görünmemekle birlikte sarışınlığından dolayı “Sarıkız” olarak adlandırılan ve “iyi” bir ruh veya güç olarak tasavvur edilen olağanüstü varlıktır. Diğer seçenekler kötülük yapan yaratıklar içinde yer almaktadır.

Göçerevli terimiyle ifade edilen barınak biçimi olan çadır -ki gerçekte söz konusu olan göçen sadece evler değil, zamanı geldiğinde topyekûn bir şehrin göçmesidir-etrafında dünyayı algılayışın biçimi de değişir. Bu yeni dünya ve kâinat imajına göre, Türkler birçok başka halklar gibi gök kubbeyi bir çadır (yurt) gibi tasarlar. Evreni bu algılayış biçimi, kendi içinde sistematik bir anlayışa ve yorumlayışa sahiptir. Buna göre, “Samanyolu çadırın dikiş yeri, yıldızlar da ışık gelsin diye açılmış deliklerdir”. Saha (Yakut) Türklerine göre yıldızlar “dünyanın pencereleri”dir. Göğün çeşitli katlarının (genellikle 9, fakat kimi yerlerde 12, 5, 7 kat) havalandırılması için açılmış deliklerdir. Zaman zaman tanrılar, çadırın bir yerini açıp içine bakarlar; göktaşları, akan yıldızlar (meteorlar) bunun belirtisidir. Sonuçta, söz konusu olan dünya imajında yer alan çadır şeklindeki gök kubbe anlayışının Türk mitolojisindeki yeridir.

Mitlere inanan insanların tüm davranış ve etkinliklerini onlara göre temellendirmesi ve açıklamasına yaşayan mit ya da mitlerin yaşaması adı verilir.

Fars mitolojisi ve Fars edebiyatındaki özelliklerinden anlaşıldığı kadarıyla eski devirlerden beri İran toplumunda kutsanan bir yaratık olan, Şahnâme’ye de mitolojik, efsanevî özellikler taşıyan metafizik özellikleri bulunan bir öge olarak giren mitolojik öge Simorğ’dur.

Toplum hayatında ortaya çıkan örgütlenmeler, nüfûzlu kimselerin himayesine sığınma, huzur sağlamaya yönelik fikrî, felsefî akımlar hep bu “güvenlik ihtiyacı” ndan doğan etkinlik alanlarıdır.

Savaşlar ve felaketlerle ilgili efsaneler hariç diğer seçenekler Olağanüstü Kişiler, Varlıklar ve Güçlerle İlgili Efsaneler içinde yer almaktadır.

Sîmorğ ya da Anka, halk arasında Zümrüdüanka adlarıyla anılan efsanevî, tanrısal güç özellikleri de taşıyan, Şahnâme’de efsanevî bir yaratık olarak kabul edilen bir kuştur. Eski İranlıların, Avestâ’dan da kaynaklanan inanışlarına göre Sîmorğ’un tüylerinden ya da kemiklerinden bir parçayı beraberinde bulunduranlar
hiç kimseden zarar görmezler. Sıkıntıyla yüz yüze geldikleri an, tüyünü ateşte yaktıklarında, o gelir ve onları sıkıntıdan kurtarır. Sîmorğ’un dalına konduğu ağaç, ilaç etkisi gösterir. Gıdasının ateş olduğu, seher yelinin onun nefesi olduğu, yaşadığı yerin de Kâf Dağı olduğuna inanılır. Fars edebiyatında Sîmorğ ile ilgili birçok efsane vardır.

Ataerkil dönemde sadece avda kendi başlarına kalabilen erkeklerin geliştirdiği kutsal dağ ve kuş kültlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve gelişen “gök” kutsallığı daha sonraları eril niteliklere sahip soyut bir “Gök Tanrı” düşüncesine dönüşecektir.

Yıldızlarla ilgili bu mit, teogonik unsur içerisinde gökyüzünde yer alan bir mittir.

Toplumsal iş bölümü öncesi herkesin toplumsal yer, iş, üretim ve rol bakımından aynı olduğu en eski ve ilkel sosyal yapıya ilkel sürü adı verilir.

Mitoloji ve edebiyat ilişkisi iki temel gruba ayrılır. Mitoloji ve Sözlü edebiyat ilişkisi inanılmaz hale gelen mitlerin sözlü edebiyat türlerine dönüşmesi ve bazı sözlü edebiyat eserlerinin mitolojik unsurlar içermesi şeklindedir.

İnsanların nereden geldiklerini veya nasıl oluştuklarını konu edinen mitler Antropogoni mitleridir. Türeyiş mitleri de denilen bu tür mitler, ilk insanın yaratılmasından, insan topluluklarının, kabilelerin, soyların, boyların ortaya çıkmasına kadar geniş bir alanı içerir.

Kızıl Saksagan “Kızıl Sakızgan” denilen yıldız grubu ve Ateş Yıldızı “Oot Yultuz” denen Merih Yıldızı ve Sin Yıldızları, Güney yönünü temsil ediyorlar ve Ateş unsuru ile irtibatlandırılıyorlardı. Güney, kırmızı renk ile sembolize ediliyordu.

20. yüzyıldaki mit çalışması, 19. yüzyıldaki mit biliminden önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Sosyal bilimlerin alan araştırmalarıyla elde edilen bilgiler ışığında yenilenen mit kavramı ve tanımı, mitleri anlamaya ve açıklamaya yönelik yeni kuramsal bakış açılarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çağdaş kuramların birbirlerini reddetmekten çok bir ölçüde birbirlerinin eksik bıraktıkları noktaları tamamlamaları söz konusudur. Bir başka sonuçsa, mitlerin daha önceki yüzyıllarda zannedildiğinden çok boyutlu olmaları gerçeğinin anlaşılmasıdır. Buna bağlı olarak geçmişin tek bir kuram meydana getirerek ele alınan olguyu tamamen onun doğrultusunda anlama ve açıklama anlayışından uzaklaştırılmasıdır. Böylelikle, günümüzde mitlerin tek bir kavrama indirgenerek açıklanabilecek basit olgular olmadığı tam tersine son derece karışık, karmaşık ve çok yönlü, çok işlevli oldukları gerçeği ortaya çıkmıştır.

Zamanla gelişen ve olgunlaşan İran rivayetleri, İran tarihinde yeni bir dönem, yeni bir sayfa olarak kabul edilen “Eşkanîler Döneminde (MÖ. 250-MS. 226) farklı bir boyut kazanmıştır. İran askerî ve sivil toplum güçleri bir taraftan İran’da kalan Yunan kalıntılarıyla uğraşırlarken diğer taraftan da Bizans kahramanları ve komutanlarıyla mücadele etmek zorunda kalmış, Eşkanî yönetimiyle ortaklıkları bulunan birtakım hanedanlar ortaya çıkmış, bunlar da birtakım efsanevî hikâyelere konu olmuştur.

“Yeryüzünde taç giyen ilk kişi Keyümers’tir. Yönetimde bulunduğu dönemlerde insanların mutluluk ve huzur dolu günler geçirdiği Keyûmers, Istahr bölgesinde hükümdarlık yapmış ve kırk yıl ya da daha az bir süre egemenlik sürmüştür.