Türk Halk Şiiri Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıda verilen bilgilerden hangisi 13. yüzyıl Dini-Tasavvufi Türk Edebiyatı hakkında söylenemez?
13. yüzyılda Türkistan’dan, Horasan’dan ayrılan nice sofî, kendi iman hayatlarına en uygun çevreyi Anadolu’da bulmuşlardır. Bu vesileyle Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatının en büyük şairleri bu yüzyılda Anadolu’da yetişmiştir |
Bu edebiyatın edebî mahsulleri gerek dil, gerek vezin, şekil ve |
Bu edebiyatın Anadolu sahasında kuruluşunun öncüleri, başlangıçta Anadolu'da yetişen dervişlerdir. |
Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı, Anadolu’da Türkçenin en güzel bir şekilde olgunlaşarak yerleşmesini de sağlamaya çalışmıştır |
Bu asırda; “sırr-ı hikmet” manzumesinden olmak üzere fikrî, tercüme ve |
Bu edebiyatın Anadolu sahasında kuruluşunun öncüleri, başlangıçta Anadolu'da yetişen dervişler değil orta asyadan gelen dervişlerdir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Yunus Emre'nin Divan'ı için söylenemez?
Yunus Emre’nin şöhretli bir mutasavvıf olarak tanınmasında en mühim ve müessir sebeptir |
İla^hi aşk ve sevgiyi, varlık ve varlığa gelişle ilgili problemleri işlemiştir |
İçinde kırka yakın şiir vardır |
Hem hece vezni hem de aruz vezniyle yazılmış şiirlerden oluşur |
Mürettep bir divan olmayıp sonradan derlenmiştir |
Yunus Emre'nin Divan'ın da dört yüzden fazla şiir bulunur. Bu yüzden doğru cevap C'dir.
3.Soru
Mani ile ilgili seçeneklerden hangisi en doğrudur?
Gerek ülkemizde gerek Türki coğrafyada çok çeşitli adlarla anılan yaygın bir halk şiiri türüdür. |
Anadolu'da Türkünün karşılığı olarak kullanılan terimsel ifadedir. |
Serbest vezinle yazılan ve özellikle gündelik yaşamdaki sorunlara odaklanan halk şiiri türüdür. |
Göç yolculukları veya kırda uzun süren çalışmalar sırasında vakit geçirmek için söylenen şiirlerdir. |
Türkçenin dilbilimsel özelliklerinin en güzel yansıtıldığı şiirlerdir. |
Mani tarzındaki şiirlere Aydın’da “mana”, Artvin ve Denizli’de “mâna”, “deyiş”,
“deyişleme”; şanlıurfa’da “meani” (kadınların söylediği maniler) ve “hoyrat” (erkeklerin söylediği maniler), Kars’ta “meni”, Erzincan’da “şcek”, Doğu Karadeniz’de “karşı-beri” denir. Ayrıca Doğu Anadolu’da türkülerin bentleri arasında “pişrevî” denilen manilerin okunduğunu biliyoruz. Anadolu dışındaki Türk topluluklarında da mani karşılığı olarak çeşitli kelimeler ve kelime birlikleri kullanılmaktadır. Ahıska’da “mahnı”, “Azerbaycan’da “bayatı”, “mani”, “meni”, “mahnı”, “mahna”; Kerkük’te “meni “ve “me’ni”, Pirizren Türklerinde “martifal”, Gagavuz Türklerinde “şın”, “çın” ve mâni”; Kıbrıs Türklerinde “mâni”, Irak Türklerinde “me’ni”, “hoyrat”, “horyat”, “koryat”, “koyrat”; Kırım Türklerinde “mane”,”cır”, “yır”, “çıng”, “çinik/çinig”; Kumuk Türklerinde “sarım”, “Nogay Türklerinde “şın” ve “çın”, Kırgızistan’da “tört sap”, “aytipa”, “öleng”, “kayım ülenek”, “aytış”; Kazakistan’da “ölen”, aytıspa”, “aytipa”, “gayım ölen”, “kayım ülenek”; Özbekistan’da “törtlik”, “aşula”, “koşuk”; Uygur Türklerinde “yörtlik”, Türkmenistan’da “rubayı”, “rubağı”, “moncugattı” ve “lele”; Kazan Türklerinde “şiğir töri”, Başkurt Türklerinde “şiğir törö” gibi sözler, mani türündeki şiirler için kullanılır.
4.Soru
Mahlası olmayan şiirler halk şiirinin hangi alt grubuna aittir?
Anonim Halk Şiiri |
Aşık Edebiyatı |
Usta Malı |
Tekke Edebiyatı |
Anadolu Edebiyatı |
Halk şiirinin bölümleri arasında yer alan “anonim halk şiiri” ilk yakıcısı belli olmayan ve halka mal olmuş anonim şiirler karşılığında kullanılır. Mani veya türkü
gibi anonim halk şiiri örneklerinde olduğu üzere, bu şiirlerde mahlâs yoktur, şiirlerin kime ait olduğu belli değildir, aslında gerekli de değildir. Çünkü duygu ortaktır,
ifade de ortak olmalıdır, halk kültürünü dokuyan da bu ortak duyuş ve anlatımdır. Halk arasında, geleneksel kültürü temsil ve ifade yeteneği taşıyan, fakat adı
sanı belli olmayan insanlar tarafından icra edilip sözlü aktarımla yayılan bu şiirler.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kaygusuz Abdal'ın mensur eserlerinden biridir?
Gülistan |
Gevhername |
Minbername |
Budalaname |
Sarayname |
Budalaname dışındaki eserler manzumdur.
6.Soru
Aruz ölçüsü Fâliâtün / Fâliâtün / Fâliâtün / Fâilün kalıbı olan şiir türü nedir?
Selis |
Semai |
Divan |
Satranç |
Kalenderi |
Âşık fiiirinde aruz ölçüsünün Fâliâtün / Fâliâtün / Fâliâtün / Fâilün kalıbı ile söylenen ve âşıklar arasında “divânî” olarak bilinen şiirlerdir. Divan, bir nazım türüdür. Bu tür, gazel, murabba, mahammes, müseddes, musammat gibi bazı nazım şekillerini kullanır. Divanların kendine özgü bazı ezgileri vardır.
7.Soru
13. asırda; “sırr-ı hikmet” manzumesinden olmak üzere fikrî, tercüme ve
tasavvufî hareketler de bir hayli ilerlemiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu “sırr-ı hikmet”in Anadolu temsilcilerinden bir değildir?
Kaygusuz Abdal |
Yunus Emre |
Sultan Veled |
Hacı Bektaş Veli |
Şeyyad Hamza |
Kaygusu Abdal 14. yüzyıl mutasavvıf şairlerinden biridir.
8.Soru
Belli bir kurallara göre düzenlenmiş, kulağa hoş gelen ses dizisine ne denir?
Ezgi |
Bent |
Mani |
Hoyrat |
Fehveliyyat |
Belli bir kurallara göre düzenlenmiş, kulağa hoş gelen ses dizisine ezgi denir
9.Soru
Tasavvufi fikirlerin Orta Asya ve Anadolu'da hızla yayılmasının en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
Tasavvufi fikirlerin Orta Asya ve Anadolu'da hızla yayılmasının en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
İslam öncesi mevcut olan Ozan ve Baksı ulviyetlerinin toplum tarafından kabul görüyor olmaı |
İslamdaki Allah inancının İslam öncesi Türklerdeki Göktanrı inancına yakın olması |
Tekkelerin devlet adamları tarafından desteklenmesi |
İslam ve İslam öncesi Türk inançları arasındaki yakınlık |
İslam dervişliği ve İslam öncesi dönemdeki Kam arasındaki benzerlik |
Ananeye göre temel dayanaklarını Hz. Ebu Bekir veya Hz. Ali vasıtasıyla Hz. Muhammed’e kadar götüren su^filiğin yayılması, tekkelerin devlet adamları tarafından desteklenmesi suretiyle tasavvufi^ fikirler hem Orta Asya’da, hem de daha sonra Anadolu’da hızla yayılmıştır.
10.Soru
Eski Türklerde ölen kişinin ardından düzenlenen dini törenlere ve bu törenlerde söylenen manzumelere verilen ad, aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir?
Sığır – koşuk
|
Yuğ – sagu
|
Şölen – sögük
|
Tepreş – mani
|
Şeylan - ağıt
|
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Dini tasavvufi halk şiirinin nazım şekillerinden biridir?
İlahi |
Mani |
Tevhid |
Mevlid |
Hilye |
Dini tasavvufi şiirin başlıca nazım şekilleri; koşma, mani, kaside, gazel, mesnevi, murabba, terci-i bend, terkib-i bend, kıt’a, tuyu ve müstezâddır. Dolayısıyla seçenekler arasında yer alan mani doğru cevaptır. Diğer seçenekler ise nazım türlerinden oluşmaktadır.
12.Soru
“Bilmece” için Türkiye ve dışında kullanılan en yaygın sözcük hangisidir?
tabkak |
yumak |
tapmaca |
jumbak |
masal |
Anonim halk şiiri kapsamında değerlendirilen bilmece türü, Türkiye’de “atlı hekât, atlı mesel, bilmeli matal, bulmaca, dele, mesel, fıcık, gazelleme, hikâye, masal, matal, metel, söz tanımaca, tandurmaca, tanımaca, tanıtmaca, tapmaca” gibi kelimelerle karşılanır. Türkiye dışında ise Azerbaycan Türklerinde “tapmaca”, Türkmenistan Türkmenlerinde “matal, tapmaca”, Altay Türklerinde “tabıskak, tabışkak, tabkak, taptıruv”, Başkurt Türklerinde “tabışmak, yomak”, Hakas Türklerinde “tap- çan nımah”, “Karaçay Türklerinde “yumak”, Karakalpak Türklerinde “jumbak”, Karay Türklerinde “tapmaca”, Kazak Türklerinde “jumbak”, “Kırgız Türklerinde “tabış- mak”, Özbek Türklerinde “cumbak, çöpçak, matal, tapmaca”, Tatar Türklerinde “tabışmak”, Tıva Türklerinde “tıvızık”, Uygur Türklerinde “tepişmak”, Yakut Türklerinde “taabırın” kelimeleri bilmece anlamında kullanılmaktadır (Şimşek 2003: 222).
13.Soru
Aşağıdaki kavramlardan hangisi Allah ile kul arasındaki karşılıklı sevginin Dini Tasavvufi Türk Edebiyatı'ndaki karşılığıdır?
Çile-erbain |
Zühd |
Ricalü'l-gayb |
Vecd |
Velayet |
Velilik olarak da bilinen Vela^yet kavramı Allah ile kul arasındaki karşılıklı sevgiyi temsil etmektedir.
14.Soru
Aşağıdaki nazım türlerinden hangisi Anonim halk şiirinin tür ve şekillerine girmez.?
Koçaklama |
Mani |
Türkü |
Ninni |
Bilmece |
Anonim halk şiirinin tür ve şekilleri; mani, türkü, ağıt, ninni, tekerleme ve bilmecedir.
15.Soru
Türk şiirinin köklü bir geçmişinin yanı sıra geniş bir coğrafyada bulunması Türklerin aşağıdaki hangi özelliğinden kaynaklanır?
Hayvancılıkta ileri seviyede olması |
Çiftçilikte ileri olması |
Sanatla uğraşmaları |
Göçebe hayat sürmeleri |
Savaşçı olmaları |
Türkler tarih boyunca çok hareketli yaşamışlar ve böylece geniş bir coğrafyaya yayılmışlardır. Yerleşik hayatın geç benimsenmesi kültürün de çok geniş bir coğrafyaya yayılmasını sağlamıştır.
16.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisinde Abdal Musa’nın bahsi geçmez?
Güldeste |
Vefayat |
Makalat |
Seyahatname |
Tacu’t-Tevarih |
Abdal Mûsâ’nın Orhan Gâzî zamanında Bursa fethinde bulunduğu; Geyikli Baba ile münasebeti olduğu, daha sonraki asırlarda kaleme alının Şakâyık, Güldeste, Vefâyat, Seyahatnâme ve Tâcu’t-Tevârih gibi eserlerde yer almaktadır.
17.Soru
I. Tevhid
II. Esma-i Nebi
III. İlahi
IV. Hilye
V. Münacaat
Yukarıdakilerden hangileri Allah hakkında yazılmış olan nazım türleridir?
I ve II |
I,II ve III |
I,II, III ve IV |
II ve IV |
I,III ve V |
Dinî-Tasavvufî Halk fiiirinde Allah’ın varlığı ve birliği üzerine yazılmış şiirlere “tevhîd” denir. Bu şiirlerde kaside, gazel ve mesnevi gibi nazım şekilleri kullanılmıştır. Tevhîdlerin muhtevasında ayet ve hadisler yer alır. Diğer bir ifadeyle ayet ve hadisler aynen, mealen veya telmihen tevhîdlerde kullanılmıştır. Kısacası tevhîd türündeki şiirlerde dini olarak Allah’ın varlığı, birliği ve sıfatları, tasavvufi olarak ise kenz-i mahfî ve vahdet-i vücut ele alınır. Ayrıca tevhîdlerde insanın Allah’ı algılayış şekli, tevhîd makamları, vahdet-kesret ilişkisi ve yaradılış gibi konular da yer alır. Dinî-Tasavvufî Halk fiiirinde dini, ahlaki ve ilahi fikirleri içeren manzumelere ilahi denir. ‹lâhîler, genellikle Allah’ın birliğini, ihtişam ve kudretini telkin eden şiirlerdir. Hem hece hem de aruz vezninin kullanıldığı ilâhîler, çeşitli tarikat çevrelerinde farklı isimlerle bilinirler. Bunlar şu şekildedir:
Âyin: Mevlevî tekkelerinde okunur.
Tapuğ: Gülşenî tekkelerinde okunur.
Durak: Halvetî tekkelerinde okunur.
Cumhur: Mevlevî ve Bektaşî tekke ve dergâhlarında okunur.
Nefes: Alevî-Bektaşî tekkelerinde okunur.
Yunus Emre, Kaygusuz Abdal ve Hacı Bayram Veli, ilâhî türünü en iyi kullanan Dinî-Tasavvufî Halk şairleri arasında gösterilmektedir. Türk edebiyatında münacaatlar, Allah’a yalvarıp yakarmak için yazılan manzum ve mensur eserlerdir. Manzum münacaatlar, kaside, gazel, kıt’a ve mesnevi nazım şekillerinde yazılmışlardır. Bu şiirlerde yer alan esaslar, ayet ve hadislerden alınmıştır. Esma-i Nebi ve Hilye ise peygamber hakkında yazılmış şiirlerdir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “Halk Şiiri”nin tanımıdır?
Şiirde mısraların hece sayısı veya ses değerleri açısından denk ve benzer olması. |
Şiirde en küçük anlam bütünlüğünü sağlayan ve kendi içinde bağımsız bir dize topluluğu. |
Ozan veya âşık gibi halk şairlerinin ve adları bilinmeyen halk sanatçılarının söyledikleri şiirler. |
Anadolu’da 15. ve 16. yüzyıllardan itibaren oluşmaya başlayan ve âşıkların temsil ettiği bir şiir geleneği. |
Âşıkların kendilerine ait olmayıp ustalarına ait olan şiirler. |
Türk halk şiiri, değişik devirler, zümreler ve kültürel etkileşimlerle bazı çeşitlenmelere uğramakla birlikte özünü ve özgünlüğünü koruyarak günümüze ulaşmayı başarabilmiş bir gelenektir. Ozan veya âşık gibi halk şairlerinin ve adları bilinmeyen halk sanatçılarının söyledikleri şiirlerdir.
19.Soru
Esasen kelime manası, yol demek olan tarikatler, tasavvufun hangi döneminden itibaren oluşmaya başlamıştır?
Hz. Muhammed ve Asr-ı Saadet Dönemi |
Tâbiûn Dönem |
Tâbe-i Tâbiun Dönemi |
İlk Sûfiler Dönemi |
Halifeler Dönemi |
Tarikatler ilk sufiler döneminde oluşmaya başlamıştır.
20.Soru
XVIII. Yüzyılda Türkmenistan’da bir Yunus ekolünün temsilcisi olan şahsiyet aşağıdakilerden hangisidir?
Devlet Mehmed Âzâdî
|
Mahdumkulu
|
Şah İsmail Safavî Hatayî
|
Süleyman Hakim Ata
|
Ahmed Yesevî
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ