Türkçe Biçim Bilgisi Ara 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Görülen geçmiş zaman ve şart kipinin çekiminde iyelik kökenli kişi ekleri kullanılır. Bunlara ne ad verilir?
1. tip kişi ekleri |
2. Tip kişi ekleri |
3. Tip kişi ekleri |
4. Tip kişi ekleri |
Emir kipi |
Görülen geçmiş zaman ve şart kipinin çekiminde iyelik kökenli kişi ekleri kullanılır. Bunlara 2. tip kişi ekleri de denir. Tarihsel olarak iyelik ekleriyle aynıdırlar, ancak günümüzde 1. çoğul kişi eki -k biçimindedir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kopyalama yöntemiyle elde edilmiş bir kelimedir?
Kuşkonmaz |
Buzdolabı |
Karnıyarık |
Star |
Dizlik |
Alıcı dil, kaynak dildeki orijinalin bir tür kopyasını alır ve alındığı andan itibaren alıcı dilin kurallarına tabidir, başka dile ait bir öge, olduğu gibi alınır; ancak alıcı dilde belli uyarlamalardan sonra kullanılabilir. Star kelimesi de başka bir dilden, yani İngilizce'den Türkçe'ye geçmiş bir kelimedir. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.
3.Soru
Aşağıdaki isimlerden hangisi bir özel isimdir?
Kavak |
Ceylan |
Türkiye |
Güzellik |
Bahçe |
Kavak, ceylan, güzellik ve bahçe tür isimleridir.
4.Soru
Aşağıda altı çizili sözcüklerden hangisi yapı bakımından türemiş bir kelimedir?
Yarın istediğin kitabı sana getiririm. |
Bencil davranışlarıyla herkesi bezdiriyor. |
Dün anneme oturmaya gittik. |
Akşam başım çok ağrıdı. |
Seni aradım ama bulamadım. |
Türkçede kelimeler yapılarına göre basit, türemiş, birleşik olmak üzere 3 gruba ayrılır. Herhangi bir yapım eki almamış, sadece kökten ibaret olan ya da anlam değişikliği yaratmayan çekim eklerinden birini almış, kök halindeki kelimeler basit kelimelerdir. Sana, anneme, başım, ama herhangi bir yapım eki almamış ve anlam değişikliğine uğramamıştır. Bencil kelimesi ise ben sözcüğüne yapım eki eklenerek ortaya farklı bir anlam çıkarmıştır ve dolayısıyla türemiş bir sözcüktür.
5.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük “topluluk” adı olarak kullanılmamıştır?
Takım, bu maçta dağıldı. |
Ordu, fındıklarıyla ekonomik etkinliğe sahiptir. |
Sınıf, bu söze kahkahayla güldü. |
Kafile, iki gün hiç durmadan yol aldı. |
Sürü, akşama doğru kente indi. |
“Ordu” kelimesi şehir adı olarak kullanılmaktadır dolayısıyla topluluk göstermez. Diğer şıklardaki takım, sınıf, kafile ve sürü kelimeleri ise topluluk adı olarak kullanılmaktadır.
6.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “o” sözcüğü diğerlerinden farklı görevde kullanılmıştır?
O an geldiğinde hiçbirimiz farkında olmayacağız. |
O evi satın alabilmek için yıllarca çalışmam gerek. |
Seninle o konuyu sonra konuşuruz. |
O, kendini bilmeden büyük işlere kalkıştı. |
O yıllarda sen daha küçücük bir çocuktun. |
A, B, C ve E seçeneklerinde “o” sözcüğü işaret sıfatı olarak kullanılmıştır. D seçeneğinde ise “o” zamir olarak kullanılmıştır.
7.Soru
Aşağıda altı çizili sözcüklerin hangisinde fiilden fiil türeten yapım eki bulunur?
Ona hiç toz kondurmaz. |
Düşünce dizi kanadı. |
Arkadaşıma kitap yolladım. |
Kurallar açık açık belirtilmiş |
Görgü kurallarına uyalım. |
Yapım ekleri, isim ve fiillerin kök ve gövdelerine eklenerek yeni isimler ve fiiller türetir. Eklendikleri köke ve türettikleri kelimeye göre 4 gruba ayrılırlar: isimden isim, fiilden isim, fiilden fiil, isimden fiil. Kan-a- mak, Yol-la-mak sözcüklerinde isimden fiil türemiştir. Aç-ık ve gör-gü sözcüklerinde fiil köküne ek gelmesiyle fiilden isim türemiştir. Kon-dur-mak sözcüğünde fiile ek gelmesiyle fiil türemiştir
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çekimlenemeyen kelimelerdendir?
Ünlem |
Sayı |
Zamir |
Fiil |
İsim |
Sayılar, zamirler, fiiller ve isimler çekimlenebilirken, ünlemler çekimlenemez.
9.Soru
Aşağıdaki birleşik kelimelerden hangisi doğru yazılmıştır?
Azad etmek |
Emiretmek |
Af etmek |
Şüküretmek |
Hissetmek |
Özgün biçimleri tek heceli bazı Arapça kökenli kelimeler Etmek, edilmek, eylemek, olmak olunmak yardımcı fiilleri ile birleşirken kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğrarlarsa birleşik yazılır; emretmek, affetmek, şükretmek buna örnektir. A seçeneğinde ise kelimenin doğru hali azat etmektir. E seçeneğinde ise bahsettiğimiz kurala uygun olarak kelimenin doğru yazıldığını görüyoruz.
10.Soru
Kelimelerin niceliğini, öbek veya cümle içerisinde birbirleriyle olan ilişkilerini gösteren ekler aşağıdakilerden hangisidir?
Çatı ekleri |
Yapım ekleri |
Çekim ekleri |
Esnek ekler |
Değişken ekler |
Kelimelerin niceliğini, öbek veya cümle içerisinde birbirleriyle olan ilişkilerini gösteren eklere çekim ekleri denir. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.
11.Soru
Aşağıdaki tamlamaların hangisinde tamlayan ve tamlananın yeri değiştirilirse yapısı bozulur?
Ev kapısı |
Güzel hava |
Suyun derinliği |
Masanın bacağı |
Okulun yolu |
İyelik çekimi ile ilgili olarak başka bazı noktalara da kısaca işaret etmekte yarar vardır.
İyelik eki almış kelimeler, isim tamlamalarında tamlanan ögeyi işaretler:
evin kapısı, ev kapısı, demiryolu
Hem tamlayanın hem de tamlananın ek aldığı belirtili tamlamalarda, tamlayanla tamlanan yer değiştirse bile tamlama ilişkisinde bir değişiklik olmaz:
kapısı evin
Buna karşılık belirtisiz isim tamlamalarında veya isim ögesi ek almayan sıfat tamlamalarında, tamlayanla tamlananın yeri, tamlama ilişkisi korunarak değiştirilemez. Sıfat tamlamalarında, ögelerin yeri değiştirilirse tamlama yapısı bozulur ve bir cümle ortaya çıkar:
ev kapısı - *kapısı ev
okul yolu - *yolu okul
güzel hava – Hava güzel(dir).
sarışın kız – Kız sarışın(dır).
12.Soru
Aşağıda altı çizili sözcüklerden hangisi üleştirme sayı sıfatıdır?
Perşembe haftanın dördüncü günüdür. |
Bu yıl evliliklerinin beşinci senesi doluyor. |
Beşer kişilik gruplar halinde proje hazırladık. |
Yüzde dört hisse ile şirkete dâhil oldu. |
Paranın üçte birini ihtiyaçlarım için harcadım. |
Sayı sıfatları tamladığı ismin sayısını gösteren sıfatlardır ve sıra, üleştirme, kesir, topluluk sayı isimleri olmak üzere dört gruba ayrılır. Dördüncü ve Beşinci sözcükleri sıra sayı sıfatı, yüzde dört ve üçte bir kesir sayı sıfatı, beşer sözcüğü ise üleştirme sayı sıfatıdır.
13.Soru
Enklitikler ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Ekleşme özelliği taşıyan son çekim edatları enklitiklerdendir. |
Pekiştirme işlevi taşıyan bağlaçlar enklitiklere örnek gösterilebilir. |
Ek olmamasına rağmen ek gibi davranan öğelere enklitik denir |
Birleşik çekimleri oluşturmakta kullanılan dil birlikleridir. |
Günümüz Türkçesinde enklitikler bitişik yazılamamaktadır. |
Eklerden söz ederken ek olmadıkları hâlde ek gibi davranan ögelerden de söz etmek gerekir. Enklitikler; ekleşme özelliği taşıyan son çekim edatları, kuvvetlendirme ve pekiştirme işlevi taşıyan bağlaçlar, birleşik çekimler oluşturmakta kullanılan imek fiili gibi dil birlikleridir. Türkçenin tarihi dönemlerinde, örneğin Eski Anadolu Türkçesinde ve Osmanlıcada enklitikler bitişik de yazılabilmekteydi. Ama günümüzde vurgulanamayan, kelimenin en sonunda bulunan bu biçimler, ayrı yazılabildiği gibi bazıları ekleşerek bitişik de yazılmaktadır. Bitişik yazıldıklarında ünlü uyumlarına girmektedirler.
14.Soru
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi “Kelimeler ek aldıkça vurgu sona doğru kayar”, açıklamasına örnektir?
Bir daha bu konuda bahane üretmesinler. |
Mağazada gördüğümüz mavi elbise güzeldi. |
O bu konuda gerçekten çok iyidir. |
Ne desem söylediğimin tersini yapıyor. |
Bize ne söylendiyse aksatmadan yaptık. |
Enklitik unsurlar, şimdiki zaman eki, fiilden olumsuz fiil üreten –ma eki vurguyu üzerine almaz ve kendinden bir önceki heceye iletirler. Üretmesinler, güzeldi, iyidir, yapıyor bunlara örnek teşkil eder. E seçeneğinde ise bu tarz bir yapıya rastlanmaz ve vurgu son hecededir.
15.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi hece düşmesine örnek yoktur?
sapık |
savruk |
süprüntü |
buyruk |
ayrı |
A seçeneğinde (sap-ık) hece düşmesi görülmezken diğer kelimelerde:
savur- savruk
süpür- süprüntü
buyur-buyruk
ayır-ayrı şeklinde hece düşmesi görülmektedir.
16.Soru
Aşağıda alt çizili sıfatlardan hangisi diğerlerinden farklı bir türde kullanılmıştır?
Türkiye’nin en yüksek dağı Ağrı Dağı’dır. |
Uzun boylu olmasından dolayı basket takımına seçildi. |
Yarışçılar keskin dönemeçlerde oldukça zorlandı. |
Mümkünse şu kitabı satın almak istiyorum. |
Upuzun saçlarını kestirdikten sonra pişman oldu. |
Sıfatlar niteleme ve belirtme sıfatı olarak iki türe ayrılırlar. Niteleme sıfatları bir ismin özelliğini, niteliğini gösterir. Yüksek dağ, uzun boy, keskin dönemeç, upuzun saç cümlelerindeki sıfatlar öncesinde geldikleri isimlerin özelliklerini nitelemiştir. Belirtme sıfatları ise önüne geldikleri ismi sayı, soru, gösterme gibi açılardan belirginleştirirler. Şu kitap cümlesindeki “şu” sıfatı bu türdendir.
17.Soru
Aşağıdaki birleşik isimlerden hangisi isim + sıfatfiil kuralına göre oluşmuştur?
Topkapı |
Ağaçkakan |
Dilbilim |
Altüst |
Elalem |
Topkapı ve Dilbilim iyelik eki düşmüş yapılara örnektir. Altüst ve Elalem ikileme şeklinde oluşmuştur. Ağaçkakan isim + sıfatfiil kuralıyla oluşmuştur.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kelime türleri bakımından "anlamlı kelimeler" grubuna dahildir?
Zamirler |
Bağlaçlar |
Ünlemler |
Zarflar |
Edatlar |
Anlamlı kelimeler grubunda isimler, sıfatlar, zarflar ve fiiller bulunur. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.
19.Soru
Aşağıdaki zamirlerden hangisi çoğul 2. Kişi zamiridir?
Biz |
Siz |
Onlar |
Ben |
Sen |
Çoğul 2. Kişi zamiri ‘siz’dir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eylemden ad yapımına bir örnektir?
Ayakkabıcı |
Kalemlik |
Satış |
Arkadaş |
Suluk |
Satmak eylemine eklenen ekle elde edilen satış kelimesi bir addır. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ