Türkçe Biçim Bilgisi Ara 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıda verilenlerden hangisi veya hangileri kelime yapımı türlerinden biridir?
I. Kopyalama
II. Kısaltma
III. Yeni anlam kazanma
IV. Tekrar
IV. Enklitik
I ve III |
II ve IV |
I, II, III, IV |
II, III, IV, V |
I, III, V |
Kopyalama, Kısaltma, Yeni anlam kazanma ve tekrar kelime yapma türlerindenken, enklitik bir dil birliğidir.
2.Soru
Aşağıda altı çizili sözcüklerin hangisinde sözcüğe gelen ek değişmeyip, ünlü ve ünsüz uyumuna girmemiştir?
Düğün için sarımtırak bir elbise giydim. |
Orada birçok meslektaşımı gördüm. |
Evi havalandırmak için pencereyi açtım. |
Sokakta yürürken arkadaşıma rastladım. |
Ona vermiş olduğum sözü tuttum. |
Türkçede eklerin çoğu, eklendiği kelimenin son hecesindeki ünlünün ve son sesteki ünsüzün niteliğine göre değişir. Kelimedeki son hece veya son ses, hangi ekin uygun olduğunu belirler. Meslektaş sözcüğünde –daş eki sondaki k sesine uyum sağlamıştır. Açtım sözdüğünde –dı geçmiş zaman eki ç sesine, tuttum kelimesinde –du geçmiş zaman eki t sesine, sokakta kelimesinde –da bulunma hali k sesine uyum sağlayarak değişikliğe uğramıştır. Sarımtırak sözcüğünde (X)mtırak eki herhangi bir değişime uğramayan, uyuma girmeyen eklerdendir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi isim cümlesidir?
Hava sıcak olacakmış yarın. |
Ödevi bitiremedik dün. |
Sensiz günler çok zor geçti. |
Beni terk ettiğinde genceciktim. |
Üzerinden uzun zaman geçti. |
Türkçede yüklemi isim soylu bir kelime olan cümlelere isim cümlesi denir.
4.Soru
Bir sözcüğün yapım eki ile türemiş haline ne ad verilir?
Gövde |
Kök |
Belirteç |
Bağlaç |
İlgeç |
Bir köke yapım eki getirilerek türetilen yeni kelimelere, geleneksel dilbilgisi incelemelerinde gövde denir. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.
5.Soru
I. Gidenlerin ardından yas tutmayalım.
II. Zeytinlikteki çınar ağacını kestirdik.
III. Okula giderken alt geçidi kullanmalısın.
IV. Bu savrukluğuna bir son ver.
Yukarıdaki cümlelerden hangilerinde ötümlüleşmeye örnek bulunabilir?
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
I, II ve IV |
II, III ve IV |
Ötümlüleşme; kelime sonundaki k, ç, p, t ünsüzlerinin ünlü ile başlayan bir ekten önce sırasıyla ötümlü ğ, c, b, d ünsüzlerine dönüşmesidir.
6.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi tek biçimli olup bir ünlü ya da ünsüz ile uyuma girmeyen eklerden değildir?
-gil |
-leyin |
-ki |
-(y)ken |
-di |
Bazı ekler tek biçimlidir, eklendikleri kelimeye göre değişmezler; başka bir ifade ile ünlü
ve ünsüz uyumlarına girmezler. Uyuma girmeyen ekler, -ken, -gil, -leyin, -ki ve -mtrak ekleridir. Buna göre doğru cevap E şıkkıdır.
7.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde yardımcı ses bulunmaz?
minicik |
evim |
öğretmenim |
morumsu |
satıcıyız |
Ev(i)m, öğretmen(i)m,mor(u)msu, satıcı(y)ız kelimelerinde yardımcı sesler bulunmaktadir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi iyelik eki almaz?
Soru zamirleri |
İşaret zamirleri |
Kişi zamirleri |
Belirsizlik zamirleri |
Dönüşlülük zamirleri |
Kelime türleri bölümünde açıklandığı gibi kişi zamirleri iyelik eki almazlar. Şu ve bu zamirlerine prensip olarak özel kullanımlarda, özellikle bunların birlikte kullanılarak belirsizlik gösterdikleri durumlarda, iyelik ekleri gelebilir ama bu kullanımlar alışılmış değildir.
9.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde fiilden isim yapım eki örneği görülmektedir?
Sözlü |
Ovala |
Görgü |
Kana |
Yolla |
Fiilden isim yapım eki örneği görgü kelimesinde görülmektedir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sıfat ve ismin bir araya gelmesiyle oluşmuş birleşik isimdir?
Bilimkurgu |
Topkapı |
Hanımeli |
Kabakulak |
Ayakkabı |
A ve B seçeneğindeki Bilimkurgu ve Topkapı sözcükleri iyelik eki düşerek oluşmuş bir birleşik sözcük, C ve E seçeneğindeki hanımeli ve ayakkabı ise belirtisiz isim tamlamasıyla oluşmuş birleşik isimlerdendir. Kabakulak ise kaba=sıfat kulak=isim yani sıfat isim birleşiminden oluşmuştur.
11.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili isim tamlaması vardır?
Evin anahtarını arabada unuttum. |
Ayva tatlısı en sevdiğim tatlıdır. |
Öğrenci ders kitabını evde unutmuştu. |
Okul yolunu takip edersen caddeye çıkarsın. |
Bahçe kapısı sonuna kadar açıktı. |
İsimler, isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan olarak karşımıza çıkar. Belirtili tamlamalarda tamlayan ilgi eki, tamlanan iyelik eki alır ve belirli olma, bilinme, tek bir ögeyle ilgili olma söz konusudur. Belirtisiz tamlamalarda ise sadece tamlanan ek alır. Ayva tatlısı, ders kitabı, okul yolu, bahçe kapısı kelime gruplarında sadece tamlanan ek almıştır. Evin anahtarında tamlayan ve tamlanan ek almıştır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde belirsizlik zamiri kullanılmıştır?
Bazılarımız çok kurnaz. |
Şu kız kimin nesi? |
Bu işte kendim kaldım. |
Kimse sevmedi senin kadar. |
Çantam onda kalmış. |
Belirsizlik Zamirleri
İyelik bazı hepsi kimi
1. çoğul bazılarımız hepimiz kimimiz
2. çoğul bazılarınız hepiniz kiminiz
3. çoğul bazıları hepsi kimileri
13.Soru
Bilgisayar teknolojisiyle ilgili bilgisayar, donanım, yazılım gibi pek çok sözcüğü türeten kimdir?
Dr. Nurettin Demir |
Prof. Dr. Emine Yılmaz |
Doç. Dr. Sema Aslan Demir |
Prof. Dr. Aydın Köksal |
Doç. Dr. Mevlüt Erdem |
Bilgisayar teknolojisiyle ilgili bilgisayar, donanım, yazılım gibi pek çok sözcüğü Prof. Dr. Aydın Köksal türetmiştir.
14.Soru
Anlamları veya söz dizimsel işlevleri olan, tek başlarına kullanılabilen bağımsız biçimbirimlere ne denir?
Kelime kök ve gövdeleri |
Yapım ekleri |
Çekim ekleri |
Morfem |
İsim |
Anlamları veya söz dizimsel işlevleri olan, tek başlarına kullanılabilen bağımsız biçimbirimler kelime kök ve gövdeleridir.
15.Soru
Aşağıdaki bilgilerden hangisi Türkçe'de ekler ile ilgili genel özelliklerden değildir?
Kelime başına gelebilmeleri |
Hece şeklinde olmaları |
Ard arda gelmeleri |
Esnek olmaları |
Değişken olmaları |
Türkçede ekler kelimenin sonuna gelir; yani ekler son ektir, başa gelen ön ek veya kelimenin içine eklenen iç ek yoktur: yaz-ılı, gör-gü-süz, ver-gi, aç-ı, getir-di-m, yol-cu-lar-dan, yol-da-ki-ler Türkçenin söz varlığında, kelimenin başına bi- ve na- ekleri almış örneklere de rastlanmaktadır: bi-çare, bi-vefa, na-çare, na-mert Kelimenin başına gelen bu ön ekler, Türkçeye başka dillerden kopyalanmış kelimelerde görülür. Farsça olan bi- ve na- ekleri başka kelimelere serbestçe getirilemez, bu eklerle yeni kelime türetilemez. Bu da sözcüğün bütün olarak kopyalanmış olduğunu gösterir.
16.Soru
I. Yalın durumdaki bir isim unsuru yüklemdir.
II. Belirtme durumu eki almış bir isim unsuru nesnedir.
III. Bulunma ve ayrılma eklerinden birini almış olan bir isim unsuru yer tamlayıcısı/dolaylı tümleçtir.
Yukarıdaki bilgilerden hangisi/hangileri doğrudur?
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
II ve III numaralı seçeneklerde verilen bilgiler doğru iken I numarada belirtilen tanım yüklemi değil özneyi işaret etmektedir.
17.Soru
Yapı ve ses açısından anlamlı veya işlevli daha küçük birimlere ayrılamayan ögelere ............... denmektedir. Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir.
Biçimbirim |
Sesbirim |
Anlambirim |
Yapıbirim |
Ekbirim |
Yapı ve ses açısından anlamlı veya işlevli daha küçük birimlere ayrılamayan ögelere biçimbirim denmektedir. Doğru cevap A'dır.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde soru enklitiği kullanılmıştır?
Biraz daha şeker? |
Saat kaç oldu? |
Bahsettiğin çocuk şu mu? |
Bugün hava nasıl? |
Partiye neden gelmedin? |
İsim çekiminde sorudan da söz etmek gerekir. Türkçede soru kelimeleriyle kurulan “bilgi
sorusu”ndan, mX enklitiğiyle kurulan ve “evet/hayır” yanıtı gerektiren soru tiplerinden
söz edebiliriz:
Kaç kişiniz?
Bugün günlerden ne?
Nasıl biri?
Soru enklitiğinin yeri, bilgi alınmak istenen ögenin hemen sonudur:
Bu güzel mi?
Bu mu güzel?
Bir cümlede aynı anda birden fazla soru enklitiği kullanılmaz. Alternatifli sorular bunun istisnasını oluşturur:
Çay mı kahve mi?
Güzel mi güzel değil mi?
Bugün mü yarın mı?
19.Soru
- Söz yapımı kurallarının belirlenmesi ve araştırılması,
- Çekim kurallarının belirlenmesi ve araştırılması,
- Kelime türlerinin belirlenmesi ve bu belirlemede kullanılabilecek biçim bilgisi ölçütleri,
- Kelimelerin aldığı eklerin sıralaması
Yukarıda verilenlerden hangileri biçim bilgisinin yoğunlaştığı konular arasında yer almaktadır.
I ve II |
I, III ve IV |
II ve III |
I, II ve III |
III ve IV |
Biçim bilgisi, şu konular üzerinde yoğunlaşır:
• Söz yapımı kurallarının belirlenmesi ve araştırılması,
• Çekim kurallarının belirlenmesi ve araştırılması,
• Kelime türlerinin belirlenmesi ve bu belirlemede kullanılabilecek biçim bilgisi ölçütleri,
• Kelimelerin birleşebilme ilkeleri,
• Yeni türetilen kelimelerin anlamlarının araştırılması,
• Dilbilgisi kategorileri ve ilişkilerinin incelenmesi,
• Dil karşılaştırmalarında, kökence akraba olmayan diller arasında tipolojik benzerliklerin belirlenmesi için ölçütler elde edilmesi. Doğru cevap D'dir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “Yapım eki çekim ekinden önce gelir” kuralına uymayan örneklerden biridir?
Evlerimizden |
Gözlendiler |
Koşturduk |
Amcamlara |
Annemsiz |
Yapım eki çekim ekinden önce gelir kuralına uymayan sözcüklere örnek olarak “annemsiz, dayımgil, evdeki, gündelik, Ali’ninki” verilebilir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ