Türkçe Biçim Bilgisi Final 15. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Üç değerli bir fiilin ettirgen yapılmasında özne hangi pozisyona taşınır?
Nesne |
Dolaylı nesne |
Zarf |
Dolaylı tümleç |
Taşınmaz |
Üç değerli bir fiil özne, nesne ve dolaylı nesneye sahiptir. Etken yapının nesnesi ve dolaylı tümleci ettirgen yapıya herhangi bir gramatikal ilişki değişimine uğramadan aynen taşınır. Etken cümlenin öznesi, nesne ve dolaylı nesne pozisyonu dolu olduğu için bunların dışında, uygun olan bir pozisyona taşınmalıdır. Bu uygun pozisyon zarf pozisyonudur. Etken cümlenn öznesi, vasıtasıyla /aracılığıyla edatlarından birine eklenerek ettirgen cümlede yer alır.
2.Soru
” Fiilleri ve bu fiillere bağlı cümle ögelerini başka fiillere bağlayarak zaman, koşul, tarz, neden-sonuç gibi çok çeşitli anlam ilişkilerini ortaya koyarlar” şeklinde tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Sıfatfiiller |
Fiiilimsiler |
Zarffiiller |
İsimfiiller |
Birleşik fiiller |
Zarffiiller, fiilleri ve bu fiillere bağlı cümle ögelerini başka fiillere bağlayarak zaman, koşul, tarz, neden-sonuç gibi çok çeşitli anlam ilişkilerini ortaya koyarlar.
3.Soru
Sözlüklerde genellikle hangisi yer almaz?
Fiillerin bir veya iki çatı ekli biçimleri |
Fiilerin üç çatı ekli biçimleri |
Dildeki işlek olmayan kelimeler |
Dildeki işlek olan kelimeler |
Sözcüklerin mecaz anlamları |
Sözlüklere, genellikle fiillerin bir veya iki çatı ekli biçimleri -her zaman olmasa da- dâhil edilirken üçlü çatı ekini almış fiiller genellikle sözlüğe dâhil edilmemiştir.
4.Soru
Aşağıdaki altı çizili kelimelerden hangisinde –DX eki diğerlerinden farklı şekilde kullanılmıştır?
Sabaha karşı şehre ayakbastı. |
Arkadaşlarının aklına uydu. |
Ödevi çıktı alarak teslim etmek gerek. |
Açık pencereden gün ışığı içeri girdi. |
Bağırtıları duydu ve uyandı. |
“çıktı” kelimesinde –DX eki fiilden isim türetirken diğer şıkların hepsinde geçmiş zaman çekimi amacıyla kullanılmıştır.
5.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi aldığı ekler dolayısıyla diğerlerinden farklıdır?
çöplükte |
gözlükçü |
verimli |
görgüsüz |
yağmurluk |
A seçeneğindeki kelimeye bir yapım bir çekim eki gelirken, diğer seçeneklerdeki kelimeler iki yapım eki alarak oluşmuştur.
6.Soru
"___________ dış kaynaklı etkenlere ve otoritelere bağlı olarak gerçekleştiği için yükümlülük kipliğini yansıtır. "
Verilen cümle aşağıdakilerden hangisi ile tamamlanabilir?
İstek |
Gönüllülük |
Yeterlilik |
Dilek |
Emir |
Emir, zorunluluk/gereklilik, izin; dış kaynaklı etkenlere ve otoritelere bağlı olarak gerçekleştiği için yükümlülük kipliğini; istek, gönüllülük, dilek ve yeterlilik ise içsel etkenlerden kaynaklandığı için dinamik kipliği yansıtır. Doğru cevap E'dir.
7.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde konuşur eylem hakkında çıkarımda bulunmuştur?
Siparişler üreticiye ulaşmış, az önce bildirdiler. |
Birisi bu odada sigara içmiş. |
Hayatımdaki varlığını çok fazla önemsemişim. |
Çok eskiden bir köyde küçük bir çocuk yaşarmış. |
Koltukta öylece uyuyakalmışım. |
“Birisi bu odada sigara içmiş” cümlesinde eyleme dair bilgi bizzat konuşur tarafından duyu organlarıyla algılanarak elde edilmiştir. Konuşur sigara içildiğini görmemiş fakat eylemin sonuçlarını algılayarak çıkarımda bulunmuştur.
8.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi ortaklık veya aidiyet bildiren yeni isimler türetir?
+Ay |
+CX |
+dAk |
+DAş |
+şAr |
+DAş eki isimlerden ortaklık veya aidiyet bildiren yeni isimler türetir. Vatandaş, yurttaş, meslektaş örneklerinde olduğu gibi kullanılan ekler aidiyet bildirmektedir.
9.Soru
Çekim işlevi, türetim işlevi ve sözdizimsel isimleştirici işlevi hangi eklerin işlevlerini göstermektedir?
Fiilimsi |
Sıfat |
Edat |
Zarf |
Yüklem |
Söz konusu ekler fiilimsilerin üç ayrı işlevine işaret etmektedir.
10.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bilgi kipliliğine örnek yoktur?
Ödevimi bitirmeliyim. |
Belki de mektubu o göndermiştir. |
Ödevini bitirmiş olmalı. |
Oturmuş televizyon izliyordur. |
Bence bir hafta içinde kabul ederler. |
Bilgi kipliği ; konuşurun, bilginin gerçekliğine dair tutum ve yargılarını, eylemin gerçekleşme ihtimaline yönelik değerlendirmelerini yansıtır. Örneğin Ayşe belki de uçağı kaçırmıştır. cümlesini söyleyen bir konuşur, aktardığı bilginin gerçeklik değerinden emin değildir. Konuşurlar, aktaracakları bilgilerin gerçekliğine dair çeşitli olasılıkları değerlendirirler ve bu değerlendirmelerinin sonuçlarını, farklı ekleri ve kelimeleri seçmek yoluyla, inanma/itimat etme ya da tersine inanmama/itimat etmeme, şüphelenme, tahmin etme vb. tutumlar hâlinde ifadelerine yansıtırlar. Bilgi kipliği; bu tür olasılıkları, varsayımları, hipotetik durumları, gerçek dışı önermeleri yansıtır. A seçeneğinde olasılık değil gereklilik vardır.
11.Soru
Eklendiği kelimelerden yakınlık, benzerlik ifade eden ve genellikle sıfat olarak kullanılan yeni kelimeler türetir. Aşağıdakilerden hangisi buna örnektir?
Siyahımtrak |
Mavimsi |
Tatlımsı |
İnsancıl |
Küçümen |
-ımtrak eki eklendiği kelimelerden yakınlık, benzerlik ifade eden ve genellikle sıfat olarak kullanılan yeni kelimeler türetir. Ekin kullanım alanı, renk ve bazı tat bildiren sıfatlarla sınırlıdır: siyah-ımtırak, sarı-mtırak, beyaz-ımtırak, yeşil-imtırak, kızıl-ımtırak, kırmızı-mtırak, mavi-mtırak, mor-umtırak, acı-mtırak, ekşi-mtırak vb.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi topluluk ismi değildir?
Grup |
Halk |
Askerler |
Ordu |
Alay |
Bazı isimler, biçim bilgisi açısından tekil durumda oldukları hâlde, anlamca bir topluluğu gösterirler. Bunlara topluluk ismi de denir.
alay, bölük, grup, ordu, halk
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde eğilimli, alışkın ya da bağımlı olma anlamı taşıyan ve genellikle sıfat olarak kullanılan sözler türeten ek kullanılmıştır?
Hemencecik |
Kolaycacık |
İnsancıl |
Morumsu |
Beyazımtırak |
+CXI eki işlek olmayan bir yapım ekidir. Bu ek isimlere eklendiğinde eğilimli, alışkın ya da bağımlı olma anlamı taşıyan ve genellikle sıfat olarak kullanılan sözler türetir. İnsancıl, bencil, evcil gibi kelimelere bu eke örnektir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde isimden sonra gelen ekin işlevi dolaylılık bildirmektir?
Öğrenci çalışkandı. |
Çiçekler güzeldi. |
Yemek sıcakmış. |
Efe tembeldi. |
Hava soğuktu. |
İsimlerden sonra gelen –(y)mXş ekinin işlevi dolaylılık bildirmektir. Dolaylılık; bir bilginin tespit, deneyim, duyma, tecrübelerden hareketle çıkarımda bulunma, varsayma vb. yollarla edinildiğini ifade eder. Yemek sıcakmış örneğinde yemekten bir kaşık alan ve sıcak olduğunu belirleyen birinin söyleyebileceği cümledir.
15.Soru
"Ishmael deyin bana. Birkaç yıl önce -kaç yıl önce olduğu önemli değil paramın azaldığı ya da hiç kalmadığı bir sırada-, karada da beni ayrıca bağlayan bir şey olmadığı için, bir engine açılayım, bu dünyanın denizlerini şöyle bir göreyim dedim. Ben böyleyimdir; böyle bulurum sıkıntıdan kurtulmanın, uyuşan kanıma hız vermenin yolunu."
Hermen Melville
Yukarıdaki dizelerde numaralanmış sözcüklerin, türlerine göre doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?
Sıfat - Bağlaç – Edat – Zamir – Zarf |
Zamir – Edat – Bağlaç – Zarf - Sıfat |
Edat – Bağlaç – Zarf – Zamir – Sıfat |
Zarf – Sıfat – Zamir – Bağlaç – Edat |
Bağlaç – Edat – Sıfat – Zarf - Zamir |
Altı çizili sözcüklerin doğru sıralanışı A seçeneğinde verilmiştir.
16.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi oyun adlarıyla sınırlıdır?
–mAcA |
–mAk |
–mXş |
–mA |
–mXk |
-mAcA eki daha çok oyun adlarıyla sınırlıdır. Bul-maca, gül-mece, kovala-maca vb.
17.Soru
Aşağıdaki yapım eki almış kelimlerin hangisinde ses düşmesi meydana gelmemiştir?
Çabucak |
Yumuşacık |
Sıcacık |
Ufacık |
Tepecik |
Çabu(k)cak, Yumuşa(k)cık, Sıca(k)cık, Ufa(k)cık kelimelerinde ünsüz düşmesi meydana gelmişken, Tepecik kelimesi ek aldığında herhangi bir ses düşmesi meydana gelmemiştir.
18.Soru
Aşağıdaki kurallardan hangisi doğrudur?
Sıfatfiil yan cümleleri cümlenin ana fiilini niteler. |
İsimfiil yan cümleleri cümlenin zorunlu ögeleridir. |
Zarffiil yan cümleleri cümlenin zarfını niteler. |
İsimfiil yan cümleleri sıfatfiil cümlelerinden sonra kullanılmalıdır. |
Sıfatfiil yan cümleleri zarffiil cümlelerinden önce kullanılmalıdır. |
İsimfiillerle kurulan yan cümleler, özne ve nesne gibi zorunlu ögelerdir fakat sıfatfiiller ve zarffiiller seçimliktir. Sıfatfiil yan cümleleri isimleri, zarffiil yan cümleleri ise fiilleri ve cümleleri nitelerler.
19.Soru
Eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamana ne ad verilir?
Göreceli zaman |
Mutlak zaman |
Ontolojik zaman |
Grammatikal zaman |
Şimdiki zaman |
Ontolojik zaman; eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamandır. ntolojik zaman, dilsel ögelere bağlı olmaksızın tecrübe edilen zamandır; gramatikal zaman ise ontolojik zamanın dil birimleriyle ifade edilebilir hâle gelmesidir.
20.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anaforik zaman ifadesi kullanılmıştır?
Siz yemeğe başlayın ben birazdan geliyorum. |
Bu kurumu topluma hizmet amacıyla 2012 yılında kurduk. |
Yarın hep birlikte üniversite önünden yola çıkacağız. |
Cadı, güzel kıza kırmızı bir elma vermiş. |
Mars kendi ekseninde diğer gezegenlerden daha hızlı döner. |
Anaforik zaman ifadesine, zaman kayması, anlam kayması gibi kavramsal çerçevesi net olmayan isimler verilmektedir. Bu tür zamanlar, diğer zaman ifadelerinden farklı olarak “bura ve şimdi” ya da onu temsil eden ikinci bir gösterim noktasına göre konumlandırılır. “Siz yemeğe başlayın ben birazdan geliyorum” cümlesinde şimdiki zaman kullanılmasına rağmen anlam gelecek zamandır. Bu sebeple zaman kayması vardır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ