Türkçe Biçim Bilgisi Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan bağlacın işlevi önceki cümlenin nedenini başına geldiği cümlede açıklamaktır?
Partiye gitmedim çünkü canım istemedi. |
Marketten ekmek ve süt aldım. |
Ya bugün ya yarın kargo gelecek. |
Hem ben hem sen bu konuda yanıldık. |
Ailesini ne arıyor ne de soruyor. |
B, C, D ve E seçeneğinde bulunan ve, ya..ya, hem..hem, ne…ne bağlaçları sıralama bağlaçlarıdır. Bu bağlaçlar sırayla ögeleri, öbekleri, cümleleri birbirine bağlar, iki ögeden birinin tercihini gösterir, bağlanan ögelerin eyleme dâhil edildiğini gösterir ya da bağlanan ögelerin olumlanmadığını, gerçekleşmediğini gösterir. A seçeneğindeki çünkü bağlacı ise cümle başı bağlaçlarındandır ve genel işlevi önceki cümlenin nedenini başına geldiği cümlede açıklamaktır. Partiye gitmemesinin nedeni canının istememesidir.
2.Soru
Bir dilde kelime ihtiyacını karşılamak için başka dillerden kelime alma durumu aşağıdakilerden hangisidir?
Kopyalama |
Kısaltma |
Birleştirme |
Çekim eki kullanma |
Yapım eki kullanma |
Dillerde yeni kelime ihtiyacını karşılama yollarından biri de başka dillerden kelime almaktır. Kopyalama, başka dillerle olan doğrudan veya dolaylı ilişkiler sonucu ortaya çıkar. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır.
3.Soru
Zaman eksenine, konuşma anına veya şimdi ve buraya göre değil bağlam tarafından belirlenen bir başka zaman noktasına göre konumlanana zaman aşağıdakilerden hangisidir?
Grammatikal zaman |
Mutlak zaman |
Gelecek zaman |
Göreceli zaman |
Ontolojik zaman |
Göreceli zamanlar zaman eksenine, konuşma anına veya şimdi ve buraya göre değil bağlam tarafından belirlenen bir başka zaman noktasına göre konumlanırlar (Comrie, 1985; Uzun, 2004). Başka bir ifadeyle bu tür zaman bildirimlerinde, eylem zamanını belirlerken konuşma anının dışında ikinci bir gösterim noktasının daha referans alınmasına ihtiyaç duyulur.
4.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde fiilden isim yapan yapım ekine rastlanmaz?
giyecek |
sevecen |
gezegen |
kavşak |
evlenmek |
giy-ecek, sev-ecen, gez-egen, kavuş-ak sözcükleri –AcAk, -AcAn, -AğAn, -Ak fiilden isim yapım ekleri almış sözcüklerdir. Ev-len-mek sözcüğü ise +lAn isimden fiil yapım eki almıştır.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde dönüşümsüz eylemler bir arada verilmiştir?
çalış-, yürü- |
otur-, yaz- |
iste-, tut- |
ulaş-, ağla- |
boğul-, koş- |
A seçeneğinde verilen çalış-, yürü- eylemleri dönüşümsüz eylemlerdir. Diğer şıkta verilen eylemler kılınışları bakımından karışık bir şekilde verilmiştir.
6.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde iyelik ekli –mA yapılarına örnek vardır?
Ne yapacağını bilmediğin oldu mu hiç? |
Çocuğun öyle bir suç işlediğine üzüldük. |
Can kitabı aldığını unuttu. |
Bunu anlayışla karşılamanız gerekiyor. |
Sonucun düşündüğüm gibi olmadığının bilincindeyim. |
Karşılamanız kelimesinde iyelik ekli –mA yapılarına örnek vardır.
7.Soru
İşteş fiiller hangi ekle yapılır?
–(X)n- |
–mA- |
–(X)ş- |
–(X)l- |
–(X)r- |
Türkçede işteş fiiller –(X)ş- ekiyle yapılır.
8.Soru
Fiilden fiil yapan ekler biçimbilgisel özelliklerine göre gruplandığında hangisi birinci grupta yer alır?
Olumsuzluk ekleri |
Çatı ekleri |
Diğer fiilden fiil yapım ekleri |
Edilgenlik |
Ettirgenlik |
Birinci grupta olumsuzluk eki, ikinci grupta çatı ekleri (dönüşlü- lük, işteşlik, edilgenlik, ettirgenlik) ve üçüncü grupta diğer fiilden fiil yapım ekleri yer almaktadır.
9.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde “öyle görmek”, “öyle hissetmek” anlamında fiiller türeten ek bulunmaktadır?
Adamsın |
Özümse |
Zenginleş |
Dalgalan |
Patla |
+sXn eklendiği isimden öyle görmek”, “öyle hissetmek” anlamında fiiller türetir. İşlek bir ek değildir. Yük-sün, adam-sın, gerek-sin vb.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sıfatfiilin işlevidir?
Fiillerin ya da fiillerin gösterdiği oluşun adını yaparlar. |
Fiili sözdizimsel isimleştirici haline getirerek bitimsiz cümleler kurarlar. |
İki ögesi de fiil olan birleşik fiiller kurarlar. |
Fiilleri başka fiillere bağlayarak zaman, neden-sonuç gibi anlam ilişkisi yaratırlar. |
Sözdizimi içinde bağımlı cümleler kurmaya yararlar. |
Sözlüksel açıdan baktığımızda kalıcı isimler türetebildiklerini, öbek yapı açısından baktığımızda fiilleri sıfatlaştırarak sıfat tamlamaları içinde niteleyici olarak kullanılmala- rını sağladıklarını, cümle açısından baktığımızda fiili sözdizimsel isimleştirici hâline geti- rerek bitimsiz cümleler kurduklarını görürüz. A şıkkı isimfiilin işlevini, C, D ve E şıkları ise zarffiilin işlevlerini göstermektedir.
11.Soru
Dilbilgisinin ve dilbilimin, dildeki anlamlı ve işlevli en küçük birimler olan kelimelerin ve eklerin yapı, işlev ve kullanımını inceleyen kolu hangisidir?
Biçimbirim |
Morfem |
Biçim bilgisi |
Kelime yapımı |
Enklitikler |
Dilbilgisinin ve dilbilimin, dildeki anlamlı ve işlevli en küçük birimler olan kelimelerin ve eklerin yapı, işlev ve kullanımını inceleyen kolu biçim bilgisidir.
12.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde –mış eki sonradan fark etme anlamındadır?
Yemek güzel olmuş. |
Ahmet seni konserde görmemiş. |
Çok terlemişsin, üstünü değiştir. |
Dün gece koltukta uyuyakalmışım. |
Tatilde Uludağ’a gitmişler. |
D seçeneğindeki dün gece koltukta uyuyakalmışım cümlesinde sonradan fark etme anlamı vardır.
13.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eyleme dair bilgi bizzat konuşur tarafından duyu organlarıyla algılanarak elde edilmemiştir?
Kar yağışından dolayı okullar tatil edilmiş. |
Hımm, annem nefis yemekler yapmış. |
Onunla ilgili düşüncelerimde yanılmışım. |
Koltukta uyuyakaldığım için üşümüşüm. |
Bu konuda fazla erken karar vermişim. |
A seçeneğinde –mXş ile ifade edilen geçmişte konuşurun anlattığı eyleme dair bilgiyi edinme biçimi dolaylıdır. Konuşur başkalarından duymuştur. B, C, D ve E seçeneklerinde ise konuşurlar sebep sonuç ilişkisi kurarak, tecrübeleriyle, eylemin sonuçlarını kendi duyularıyla algılayarak eyleme dair bilgiyi elde etmiştir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklı bir fiilimsi içermektedir?
Er Ryan'ı Kurtarmak |
Ruhların Kaçışı |
Geleceğe Dönüş |
Beklenmeyen Şahit |
Kapışma |
Beklenmeyen şahit tamlaması sıfat-fiil içermektedir. Diğer seçeneklerde ise isimfiil örneklerini (-mAk, -mA ve –(y)Xş) görmekteyiz. Doğru cevap D'dir.
15.Soru
Aşağıda verilen etken yapılan ettirgen yapıya geçişlerindeki değişimlerden hangileri doğrudur?
I. Geçişli fiil- özne (etken)- nesne(ettirgen)
II. Geçişli fiil- özne(etken)- dolaylı tümleç(ettirgen)
III. Üç değerli fiil- özne (etken)- zarf (ettirgen)
IV. Üç değerli fiil- nesne(etken)- nesne(ettirgen)
I, II, III |
I, II, III, IV |
I, III, IV |
II ve III |
I, II, IV |
Yukarıda verilen bilgilerin tamamı doğrudur.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde +CXk eki eklendiği sözcüğe küçültme ve sevgi anlamı katmıştır?
Zavallı kedicik soğuktan üşümüştü. |
Ayşe uzun ve incecik bir kızdı. |
Fırından sıcacık ekmekler aldık. |
Kısacık boyuyla rafa uzanamıyordu. |
Yediğimiz poğaçalar yumuşacıktı. |
+CXk isim, sıfat ve zarflara eklenebilen işlek bir ektir. İsimlere eklendiğinde küçültme ve sevgi ifade eder. A seçeneğinde kedi bir isimdir ve isme eklenerek hem küçültme hem de kediye karşı bir acıma sevgi gösterisi ifade etmiştir. Diğer seçeneklerde sıfatlara eklenerek anlamlarını pekiştirmiştir.
17.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi ettirgenlik ekidir?
–(X)l- |
–(X)ş- |
–(X)r- |
–DXr- |
–(X)n- |
Ettirgenlik ekleri içinde en yaygın olanı –DXr- ekidir.
18.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dönüşlü fiil yoktur?
Dışarı çıkmadan önce bir güzel boyandı. |
Bu yıl başında 1000000 TL kazandı. |
23 Nisan'da babasının aldığı yeni elbiseyi giyindi. |
İdil'in babası aynanın karşısında tarandı. |
Çocuğu arabanın önünden kurtaramadığı için üzüntüden hastalandı. |
Kazan- fiili hem dönüşlülük eklerinden hiçbirini almamış hem de dönüşlülük anlamı içermemektedir. Doğru cevap B'dir.
19.Soru
"Yaya kaldırımında yeniden birikmeye başlayan yayalar, durmakta olan aracın içindeki sürücünün arkadaki araçlar durmadan korna çalarken ön camın ardında elini kolunu salladığını gördüler." (Körlük , Jose Saramago)
Yukarıda verilen cümle ile ilgili yapılan eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
birikmeye- isim-fiil |
durmakta- sıfat-fiil |
olan-sıfat-fiil |
durmadan- zarf-fiil |
çalarken- zarf-fiil |
-mak ekini alan "durmakta" isim-fiildir. Bu nedenle doğru cevap B'dir.
20.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisi ettirgen yapıdadır?
Mehmet duvarı boyadı. |
Ayşe konuyu öğrencilere anlattı. |
Ahsen hikaye kitabının sayfalarını yırttı. |
Asım arabanın camındaki filmleri çıkarttırdı. |
Sema arkadaşlarının yanına giderken süslendi. |
Seçenekler incelendiğinde D seçeneğinde -DXr- ettirgenlik ekinin olduğunu görüyoruz. Doğru cevap D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ