Türkçe Cümle Bilgisi 1 Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil yüklem görevindedir?
Sona kalan dona kalır. |
Sanki her şeyi bilmeden edemiyor. |
Sporun amacı vücudun sağlığını korumaktır. |
O hiçbir zaman çakmak taşımaz. |
Onun zaten okumaya gönlü yoktu. |
"Sporun amacı vücudun sağlığını korumaktır." cümlede yüklem "vücudun sağlığını korumaktır" söz grubudur. Bu yüklem grubunda "korumaktır" sözcüğü isim-fiildir. Doğru yanıt: C'dir.
2.Soru
Aşağıdaki tekrar gruplarından hangisi süreklilik belirtmek için kullanılır?
Atıp tutmak |
Hemen hemen |
Art arda |
Yüksek yüksek |
Türlü türlü |
Art arda süreklilik belirtir. Cevap C şıkkıdır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tekrar gruplarının yapı olarak isnat gruplarının yinelenmesiyle oluşmasına örnektir?
Bu sırada doğum doktoru alı al moru mor, koşa koşa geldi. |
Zengin fakir, çoluk çocuk, yan yana, diz dize yemek yedi. |
Biri sarı saçlı, mavi gözlü; muhtemelen Balkanlı; öteki kara kaş kara göz Anadolu’dan olmalıydı. |
Aradan üç gün geçtikten sonra hoş geldiler sefa geldiler ağrılar yine teşrif buyurdular. |
Seninle artık iki düşman bile değiliz; birbirini hiç ama hiç görmeyecek iki yabancıyız. |
“Bu sırada doğum doktoru alı al moru mor, koşa koşa geldi” cümlesi isnat gruplarının yinelenmesiyle oluşmasına örnektir.
4.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil belirtisiz isim tamlamasında tamlayan işlevindedir?
"Efendim, bu sefer bir kasabada yerleşip yazımızı geçirmek niyetindeyiz." |
"Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıldönümü kutlamalarını belirli esaslara bağlayarak hal ile mazi arasında sağlam bir bağ kurdu." |
"Orta Asya araştırmalarının olmazsa olmazı Çin kaynakları ve araştırmacıların Çince bilmesidir." |
"Necati, tahta köprüde geveze kurbağaların vıraklamaları arasında mektubu çarçabuk okuyuvermişti." |
"Bizans kaynakları da bazı şahıs isimlerinin doğrularının bulunabilmesi konusunda yardımcı olmaktadır." |
"Efendim, bu sefer bir kasabada yerleşip yazımızı geçirmek niyetindeyiz." cümlesindeki "yazımı geçirmek niyeti" belirtisiz isim tamlamasında "geçirmek" isim fiili tamlayan işlevindedir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kelime gruplarının özelliklerinden biri değildir?
En az iki veya daha fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşurlar. |
Tek başlarına yargı bildirmezler. |
Anlam ve yapı bakımından kendi içlerinde bir bütünlük taşımazlar. |
Bir cümle içinde birden fazla kelime grubu yer alabilir. |
Cümle içinde isim, sıfat, zarf olabilirler; önüne geldikleri ismi niteleyip, belirtebilirler. |
Kelime gruplarının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
- En az iki veya daha fazla kelimenin bir araya gelmesiyle oluşurlar.
- Tek başlarına yargı bildirmezler.
- Kelime grubu ögeleri şiir ve konuşma dilinde yer değiştirebilirler ancak bu yer değiştirme cümlenin anlamında ve işlevinde bir değişikliğe yol açmaz.
- Bir cümle içinde birden fazla kelime grubu yer alabilir ve bu kelime grupları iç içe geçen bir özellik de gösterebilir.
- Cümle içinde isim, sıfat, zarf olabilirler; önüne geldikleri ismi niteleyip, belirtebilirler.
- Anlam ve yapı bakımından kendi içlerinde bir bütünlük taşırlar. Bu bütünlük nedeniyle cümle içinde tek bir kelime gibi değerlendirilirler.
6.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde farklı hal ekleri almış iki kelimeden oluşan bir tekrar grubu vardır?
Üstüne başına dikkat etmen gereken bir kurumda çalışıyorsun. |
Baştan aşağı yenilenen bu evde her şey kusursuzdu. |
Gide gele bu mahalledeki herkesle arkadaş olmuştum. |
Yap boz oynar gibi çalkantılı ilişkiler bana göre değildi. |
Misafir çocukları eve geldi mi orayı burayı mutlaka dağıtırlardı. |
Baştan aşağı tekrar grubu ayrılma durum eki ve yönelme durum ekinden oluştuğundan cevap B şıkkıdır.
7.Soru
İki ad unsurunun veya ad soyundan iki kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu kelime grubuna ne ad verilir?
İsim fiil |
Ad tamlaması |
Sıfat tamlaması |
İkileme |
Dolaylı tümleç |
İki ad unsurunun veya ad soyundan iki kelimenin bir araya gelerek oluşturduğu kelime grubuna ad tamlaması denir. Ad tamlamaları, iki dil birliği arasında aitlik, sahiplik, tür, özellik vb. bakımından bir nesnenin başka bir nesne ile arasındaki ilişkiyi işaret eder.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, tamlayan ve tamlananın ek almadan bir araya gelerek oluşturduğu tamlamalara verilen addır?
Yalın ad tamlaması |
Belirtili ad tamlaması |
Takısız ad tamlaması |
Zincirleme ad tamlaması |
Sıfat tamlaması |
Takısız ad tamlaması, tamlayan ve tamlananın ek almadan bir araya gelerek oluşturduğu tamlamalara verilen addır.
9.Soru
Sonraki haberler Mustafa Kemal’in Ankara’ya gelişi, Meclis-i Mebusan’ın toplanması ve Misak-ı Millî ile ilgiliydi. (Sevinç Çokum, Ağustos Başağı)
Yukarıdaki cümlede bulunan ad tamlaması hangi ad tamlaması türüne bir örnektir?
Tamlananı sıfat tamlaması olan belirtili ad tamlaması |
Tamlananı sayı grubu olan belirtili ad tamlaması |
Tamlananı sıfat-fiil olan belirtili ad tamlaması |
Tamlananı isim-fiil olan belirtili ad tamlaması |
Tamlananı bağlama grubu olan belirtili ad tamlaması |
Cümledeki ad tamlaması 'Tamlananı isim-fiil olan belirtili ad tamlaması' ad tamlaması türüne bir örnektir.
10.Soru
'Uzun bir gecenin ardından pırıl pırıl bir sabaha uyandık.'
Yukarıdaki tekrar grubunun işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
Tekrar gruplarının isim olarak kullanılması |
Tekrar gruplarının bağlaç olarak kullanılması |
Tekrar gruplarının zarf olarak kullanılması |
Tekrar gruplarının sıfat olarak kullanılması |
Tekrar gruplarının edat olarak kullanılması |
'Uzun bir gecenin ardından pırıl pırıl bir sabaha uyandık' cümlesindeki tekrar grubu (pırıl pırıl) ismi (sabah) nitelediği için sıfat görevindedir.
11.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil belirtili isim tamlaması görevindedir?
Gökyüzünün mavi rengi içini ferahlattı. |
Okul insana bilgi, beceri ve davranış kazandırır. |
Dersin çıkışında çocuklar bahçede toplandı. |
Güzel bir film izlediklerini düşünüyorlardı. |
Büyüyünce uzak yerleri görmeyi hayal ediyordu. |
"Dersin çıkışında çocuklar bahçede toplandı." cümlesinde "dersin çıkışında" söz grubu isim-fiil ile oluşmuş bir isim tamlamasıdır. Bu tamlamadaki isim-fiil "çıkışında" sözcüğüdür. "çık-ış" "-ış" eki fiile gelerek fiili isim-fiile dönüştürmüştür. Doğru yanıt: C'dir.
12.Soru
C¸ekçek arabasının yanık sesiyle çıngırakları boş sahra içinde titremeye başladı. Yavaş yavaş Zeyniler’den uzaklaştık. (Reşat Nuri Güntekin, Bütün Romanları C¸alıkuşu, s. 289)." hangi tekrar grubuna örnektir?
C¸ekçek arabasının yanık sesiyle çıngırakları boş sahra içinde titremeye başladı. Yavaş yavaş Zeyniler’den uzaklaştık. (Reşat Nuri Güntekin, Bütün Romanları C¸alıkuşu, s. 289)." hangi tekrar grubuna örnektir?
Tekrar Gruplarının Sıfat Olarak Kullanılması |
Tekrar Gruplarının Zarf Olarak Kullanılması |
Tekrar Gruplarının İsim Olarak Kullanılması |
Tekrar Gruplarının Zamir Olarak Kullanılması |
Tekrar Gruplarının Bağlaç Olarak Kullanılması |
Tekrar Gruplarının Zarf Olarak Kullanılması: Tekrar grupları yaygın olarak zarf görevinde kullanılır.C¸ekçek arabasının yanık sesiyle çıngırakları boş sahra içinde titremeye başladı. Yavaş yavaş Zeyniler’den uzaklaştık. (Reşat Nuri Güntekin, Bütün Romanları C¸alıkuşu, s. 289)
Doğru cevap B' dir.
13.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil belirtili isim tamlamasının tamlananı olarak kullanılmıştır?
Durduğu yerde duramayan tavırları canımı sıkıyordu. |
Halden anlayan insanlarla dolu şirin bir köydü burası. |
Gözlerinin anlattıkları dilinin söylediklerinden daha gerçek. |
Anladığının ne kadarı anlatabiliyorsun konuşurken? |
Olduğundan daha zengin görünme çabası içinde olmadım hiç. |
C şıkkındaki iki belirtili isim tamlamasının da tamlananı isim-fiil olduğundan doğru cevap Bu seçenektir.
14.Soru
"Belirtisiz ad tamlamaları kalplaşmaya elverişli tamlamalardır. Tamlayan ile tamlanan arasında genel bir anlamı çağrıştıran güçlü anlam ilişkisi, birleşik kelimenin oluşmasını sağlamıştır."
Bu ifadeye göre aşağıdakilerden hangisi belirtisiz ad tamlaması değildir?
Kedigözü |
Semizotu |
Bayan ayakkabı |
Denizatı |
Tavşankanı |
Belirtisiz ad tamlamaları kalplaşmaya elverişli tamlamalardır. Tamlayan ile tamlanan arasında genel bir anlamı çağrıştıran güçlü anlam ilişkisi, birleşik kelimenin oluşmasını sağlamıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
• Bitki adları: aslanağzı, gelinfeneri, camgüzeli, gecesefası, civenperçemi, kuşburnu, kuşyemi, semizotu, turnagagası, venüsçırağı, …
• Hayvan adları: danaburnu, denizaslanı, denizatı, sazkayası, şeytaniğnesi, yalıçapkını…
• Alet ve eşya adları: balıkgözü, keçitırnağı, kedigözü, leylekgagası, adayavrusu…
• Yiyecek adları: dilberdudağı, hanımgöbeği, kadınbudu, kuşlokumu, bülbülyuvası…
• Renk adları: baklaçiçeği, balköpüğü, devetüyü, kahverengi, kavuniçi, tavşankanı, vişneçürüğü, yavruağzı…
Yine aynı şekilde yer, kişi adları ile birlikte bazı kelimelerin de bu tamlama ile kurulduğu görülmektedir:
Beypazarı, Kırklareli, Pınarbaşı… (yer adları) Gündoğdu, Karaosmanoğlu, Boyuneğri… (kişi adları), atasözü, denizaşırı, derebeyi, milletvekili, öteberi, yeryüzü, yılbaşı… (kalıplaşmış kelimeler)
Yabancı dillerin etkisiyle bazı tamlamalarda da yanlışlık yapılmaktadır. Örneğin “bayan ayakkabı, “kepek ekmek” gibi tamlamalar yabancı dil mantığına göre oluşturulmuştur. Doğru kullanımların “bayan ayakkabısı”, “kepek ekmeği” biçiminde olması gerekmektedir.
15.Soru
Aşağıdaki eşleşmelerden hangisi doğrudur?
Bir sabah uyandığında onu yanında bulamadığında şaşırma. - Belirsizlik sıfatı |
Nasıl sevdalar geldi geçti bu kısacık ömründen. - İşaret sıfatı |
Onu karşımda görünce bütün hislerimi yitirdim. - Sayı sıfatı |
İhtiyar adam yavaşça yaklaştı ve sofrasına buyur etti. - Belirtme sıfatı |
Bir daha ne zaman ararsın, bilmiyorum. - Niteleme sıfatı |
"Nasıl sevdalar" - soru sıfatı, "bütün hislerim" - belirsizlik sıfatı, "ihtiyar adam" - niteleme sıfatı, "ne zaman" - soru sıfatıdır. Doğru verilen eşleştirme A şıkkındadır. "bir sabah" - belirsizlik anlamında kullanılmıştır.
16.Soru
Aşağıdaki tekrar gruplarından hangisi cümlede zarf tümleci olarak kullanılmıştır?
Derme çatma bir evde oturuyordu yaşlı çift. |
Bu mevsimde yemyeşil olan bahçemizde ördekler paytak paytak yürürdü. |
Onun bunun ne dediğini kulak ardı etmeyi öğrenemedin gitti. |
Mini mini birler, çalışkan ikilerle dolu ilkokulun ilk teneffüs zili de çaldı işte. |
İn mi cin mi belli olmayan birtakım insanlarla doluydu sokak gecenin bu vakti. |
Paytak paytak tekrar grubu yürümek fiilini nitelediğinden cümlede zarf tümleci olarak kullanılmıştır. Cevap B şıkkıdır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde "güzel" sıfat olarak kullanılmıştır?
Bir güzele sevdalandım. |
Güzeller, nazlı olur. |
Güzel vakit geçirdik. |
Güzelce yıka şu tabağı. |
Beni bu güzel havalar mahvetti. |
Sıfatlar, isim grubundan kelimelerdir. Meselâ güzel bir isimdir ama hava isminin önüne getirildiğinde, yani nesne durumundaki hava’nın niteliği durumunda, sıfat olup kendi başına isimdir. Doğru cevap E'dir.
18.Soru
Bir ismin bir başka isim tarafından nitelenmesi veya belirtilmesiyle oluşan kelime grubuna ne ad verilir?
İsim tamlaması |
İsim fiil |
Sıfat tamlaması |
Sıfat fiil |
Belirtili nesne |
Sıfat tamlaması, bir ismin bir başka isim tarafından nitelenmesi veya belirtilmesiyle oluşan kelime grubudur . Doğru cevap C'dir.
19.Soru
Aşağıdaki ad tamlamalarından hagisi diğerlerinden farklıdır?
Sınıf öğretmeni |
Bilgisayar klavyesi |
Karadeniz yaylası |
Hakemin düdüğü |
Güneş gözlüğü |
Belirtisiz Ad Tamlaması
Yalnızca tamlananın ek aldığı kelime grubudur. Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan ilgi (genetif) hâl eki almaz, tamlanan ise iyelik eki alır.
duvar saat + i
(tamlayan + ø ) (tamlanan + iyelik eki)
-ı / -i / -u / -ü
-sı / -si / -su / -sü
Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan yardımcı öge, iyelik ekinin olduğu tamlanan ise temel (asıl, ana) ögedir.
televizyon kumandası
tamlayan tamlanan
(yardımcı öge) (temel öge)
D seçeneği haricinde diğer şıklar belirtisiz ad tamlaması iken D seçeneği belirtili ad tamlamasıdır.
20.Soru
Tekrar grupları ile ilgili verilen aşağıdaki hangi ifade yanlıştır?
Yönelme, bulunma, belirtme, çıkma ekleri de tekrar grubu oluşturabilir. |
Tekrar grubunu oluşturan ögelerin arasına mi, da, ama gibi edat ve bağlaçlar getirilerek pekiştirilebilmektedir. |
Cümlelerle de tekrar grupları oluşturulabilir. |
Tekrar gruplarının bizzat kendileri tekrar grubu oluşturamaz. |
İsnat gruplarının yinelenmesiyle oluşabilir. |
Tekrar grupları esasen iki kelimeden oluşmaktadır. Ancak nadiren de olsa üç veya dört kelimeden oluştukları da görülmektedir:
Yürekler de dar şimdi. Ben kedi bile istemem evimde. Mır mır mır onu mu çekeceğim? Böyle başım dinç oluyor. (Sevinç Çokum, Gülyüzlüm, s.62)
- İsnat gruplarının yinelenmesiyle oluşabilir.
- Tekrar gruplarının bizzat kendileri tekrar grubu oluşturabilir.
- İsim veya sıfat tamlamaları da tekrar grubu oluşturabilir.
- Cümlelerle de tekrar grupları oluşturulabilir.
- Tekrar grubunu oluşturan ögelerin arasına mi, da, ama gibi edat ve bağlaçlar getirilerek pekiştirilebilmektedir.
- Yaygın olmamakla beraber günbegün, anbean, özbeöz örneklerinde görülen Farsça asıllı be edatı da bir ara pekiştirme edatı olarak kullanılır.
- Tekrar grupları basit bir kelime gibi kullanılabilir ve diğer kelimelerle eşdeğer olarak kabul edilerek onlara virgülle veya bağlaçlarla bağlanabilir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ