Türkçe Cümle Bilgisi 1 Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Ünlemler, duyguların ya da doğada insan sesi dışındaki seslerin yansımalarıdır ve ifade ettikleri anlam bakımından çeşitli gruplara ayrılırlar. Aşağıdakilerden hangisinde bağımsız hitap bildiren bir ünlem grubu vardır?
hiç bir şey değil |
hey gidi |
görüşünceye kadar |
ey gençler |
afedersiniz |
Türkçede ad çekiminde seslenme ve hitap ad-durum çekimi bulunmadığından seslenmelerin sözdiziminde ya da ünlem kullanmadan titremleme ile yapıldığını belirten Günay Karaağaç, ünlem grubunu bir kısaltma öbeği olarak sınıflandırmakta ve ifade ettiği anlam bakımından 6 gruba ayırmaktadır:
• Çeşitli duyguları bildiren anlatımlar: tüh, vah, keşke, vay be, eyvah, haydi, hayda, aferin, yaşasın, hey gidi, vb.
• Karşılıklı konuşmalara özgü kabul etme veya etmeme; anlaşma veya anlaşmama ifade eden yapılar: var, yok, iyi, pekiyi, tamam, uygun, vb.
• Selamlaşma, iyi dileklerde bulunma, özür dileme veya bunlara cevap verme: merhaba, iyi misiniz, iyi akşamlar, sağ salim kalınız, afedersiniz, teşekkürler, hoş geldiniz, yeni yılınız kutlu olsun, görüşünceye kadar, vb.
• Bir şeye seslenme, dikkat çekme: hey, marş marş, alo, vb.
• Genel soru bildirme veya soruya cevap verme: ne, nasıl, bu nasıl, hiçbir şey değil, vb.
• Bağımsız hitaplar. Bunlar titremlemeyle yapılan ünlem veya ünlem gruplarıdır: çocuklar, arkadaşlar, Ali, dostum, ey gençler, vb.
Doğru yanıt D
2.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde sıfat yoktur?
Mavinin ve yeşilin buluşması ile cennete dönüşmüştü burası. |
Aynı göğün altında yaşamak da bir mutluluk değil miydi? |
Güzel mi yoktu dünyada senin için atan bu deli kalbim olmasa? |
Birtakım görüşmelerden sonra yine aynı sonuca varılmıştı. |
Kara kedi gibi aramıza giren bu ayrılık beni ürkütüyor. |
A şıkkında mavi ve yeşil isim olarak kullanıldığından cümlede sıfat yoktur.
3.Soru
"İsmiyle müsemma bir şehirdi." cümlesindeki kısaltma, hangi gruba aittir?
Bulunma |
Vasıta |
Yükleme |
Yaklaşma |
Eşitlik |
İki isim ("isim" ve "müsemma") vasıta eki ile birbirine bağlanmıştır.
4.Soru
Hangisi ünlem grubunun yapısına aittir?
U¨nlem grubunda birden fazla ünlem unsuru bulunamaz. |
Bir ünlem ve bir isim unsurunun birlikte kullanılması ile oluşur. |
Ünlem grubu, tek başına anlam taşıyan bir unsur olmadığından cümlede yargı, bildirme, olma ifade eder. |
U¨nlem grubu ekle bağlanan bir kelime grubudur. |
Ünlem grubu cümlenin sonunda bulunur. |
U¨nlem Grubunun Yapısı:
- Bir ünlem ve bir isim unsurunun birlikte kullanılması ile oluşur.
- U¨nlem grubunda birden fazla ünlem unsuru bulunabilir.
- U¨nlem grubunda birden fazla isim unsuru bulunabilir.
- U¨nlem grubu, tek başına anlam taşıyan bir unsur olmadığından cümlede yargı, bildirme, olma ifade etmez.
- U¨nlem grubu eksiz bağlanan bir kelime grubudur.
- U¨nlem grubu cümlenin herhangi bir yerinde bulunabilir.
- U¨nlem grubunda, ünlem unsuru tek olabileceği gibi kelime grubu şeklinde de olabilir.
- U¨nlem grubunda vurgu, grubun oluşmasını sağlayan ünlem üzerindedir.
Doğru cevap B' dir.
5.Soru
Bulunma ekli bir isimle bir başka isim unsurunun oluşturduğu kısaltma grubuna bulunma grubu denir. Hangisi bulunma grubuna örnektir?
Tüllerde yatan hastayı sarmıştı karanlık. |
Büyük inciden çiçekler açar. |
Kaçırdığı mavi balon. |
Düşman kurşunlarına inat. |
Elleri var hocasına tapılı. |
Bulunma grubunun ikinci unsuru, bir sıfat tamlaması olabilir:
Tüllerde yatan hastayı sarmıştı karanlık; (Ahmet Haşim, 1985:104)
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde diğerlerinden farklı bir zarf-fiil yapısı vardır?
Cemil Meriç yirminci yüz yıl boyunca Türk dü- şünce tarihinde ele alınıp tartışılmış. |
Adam ona gülümseyerek baktı ve sağ elini kalbinin üstüne götürüp, selâm verdi. |
Şu ne zamandır isteyip durduğun gençlik mektuplarımız var ya, |
Arkadaşım çamlıkların arasına saklanıp, ayının kendisinden kurtulmayı düşündü. |
Dünya Savaşı sonrasında ise Eski Türk tarihi araştırmaları, dünyanın her tarafına yayılarak çoğaldı. |
- A, B, C ve D seçeneklerinde –ıp, -ip eki ile çekimlenmiş zarf-fiil örnekleri bulunurken E seçeneğinde ise –erek, -arak eki ile çekimlenmiş zarf-fiil örneği bulunmaktadır.
7.Soru
Aşağıdaki birleşik fiillerden hangisi birleşirken herhangi bir ses olayına uğramamıştır?
reddetmek |
dans etmek |
hissetmek |
devretmek |
sabretmek |
etmek yardımcı eylemiyle oluşturulan birleşik fiiller birleşirken ses olayına uğrarsa bitişik yazılır. A seçeneğinde red + etmek ünsüz türemesiyle reddetmek ,C seçeneğinde his + etmek ünsüz türemesiyle hissetmek , D seçeneğinde devir+ etmek ünlü düşmesiyle devretmek, E seçeneğinde sabır + etmek ünlü düşmesiyle sabretmek şeklinde yazılır.
B seçeneğinde dans + etmek --> dans etmek hiçbir ses olayına uğramaz.
8.Soru
İsim Unsuru+Yardımcı Fiil= .............. formülüne göre eşitliği hangisi doğru olarak sağlar?
Birleşik Fiil |
Nesne |
Özne |
Gizli Özne |
Zarf |
İsim Unsuru+Yardımcı Fiil= Birleşik Fiil
9.Soru
Aşağıdaki zarf fiil gruplarından hangisi diğerlerinden farklı bir ek türüyle kurulmuştur?
İkna ederek, zor kullanmadan, gözlerinin içine baka baka hakikati söyleyerek karşı koymak, demektir kelime. (Halil Açıkgöz, Cemil Meriç ile Sohbet, s. 17) |
Ya sen o erkekliğinle böyle bir işe cesaret bulamazken kızın sana aşkını ilan etmesini nasıl ümit ediyorsun? (Nabizâde Nazım, Karabibik, s.83) |
Birkaç yıl sonra bizzat kendisi eline kazma kürek alıp, adamlara yardım ederek düzeni bozmasına rağmen -bu kez niyeti, bahçeye olabildiğince tabii bir hava vermekti- bendeki simetri düşmanlığı, geçmedi. (Emine Işınsu, Kaf Dağı’nın Ardında, s. 30) |
O gece Gülseren’in serdiği ak pak, serin çarşaflarda ana kız birbirlerine sokularak köylerini düşündüler hep. (Sevinç Çokum, Gülyüzlüm, s. 28) |
İkna ederek, zor kullanmadan, gözlerinin içine baka baka hakikati söyleyerek karşı koymak, dernektir kelime. (Halil Açıkgöz, Cemil Meriç ile Sohbetler, s. 17) |
C şıkkındaki örnek türemiş zarf-fiil ekleriyle kurulan zarf-fiil gruplarına girerken, diğer şıklardaki örnekler basit zarf-fiil ekleriyle kurulan zarf-fiil gruplarına girer.
Doğru cevap C'dir.
10.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtisiz ad tamlaması hatalı kullanılmıştır?
En sevdiğin yemek kadınbudu köfte mi? |
Yeni belediye başkanının güzel projeleri varmış. |
Denizatları, hayvanlar alemindeki erkeğin hamile kaldığı tek aile olarak ünlenmiştir. |
Eski spor bakanı engelli sporcuların madalya törenine katıldı. |
Öğretmen problem davranış sergileyen öğrencisini müdür baş yardımcısına götürdü. |
Belirtisiz ad tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına sıfat giremez. Örneğin
“İzmir eski valisi” yanlış bir kullanımdır. Yine “müdür baş yardımcısı”, “devlet eski
bakanı” gibi örnekler de yanlış kullanımdır. Çünkü belirtisiz ad tamlamalarında başa gelen sıfat tamlananı niteler. Örneğin “eski İzmir valisi” derken “eski” sözcüğü “İzmir”i değil, “vali”yi niteler. Dolayısıyla “eski” sözcüğü ile işaret edilen “vali”dir. Aynı şekilde “müdür baş yardımcısı” yerine “baş müdür yardımcısı”; “devlet eski bakanı” yerine “eki devlet bakanı” ifadesini kullanılmalıdır. Tıpkı “su kırık şişesi” diyemeyeceğimiz gibi.
11.Soru
“Batılıların sinoloji ile uğraşmaya başlamalarından bu yana Çince isimlerin Latin harfleriyle yazımı konusunda tam bir sistem oturtulamamıştır.” cümlesinde kullanılan zarf-fiil hangi gruba aittir?
Sıfat-Fiillerden Oluşan Birleşik Zarf-Fiil Grupları |
İsim-Fiillerden Türemiş Zarf-Fiil Grupları |
İsim-Fiillerden Oluşan Birleşik Zarf-Fiil Grupları |
Zarf-Fiillerden Türemiş Zarf-Fiil Grupları |
Sıfat-Fiillerden Türemiş Zarf-Fiil Grupları |
“Batılıların sinoloji ile uğraşmaya başlamalarından bu yana Çince isimlerin Latin harfleriyle yazımı konusunda tam bir sistem oturtulamamıştır.” cümlesinde kullanılan zarf-fiil, "İsim-Fiillerden Oluşan Birleşik Zarf-Fiil Grupları"na aittir. Doğru yanıt C'dir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde karşılaştırma anlamı katan bir bağlama ifadesi kullanılmıştır?
Ne gitmeyi ne de kalmayı istiyor değildi. |
Sen ve ben bir olduktan sonra aşamayacağımız sorun yoktur. |
İnsan akıllı fakat zaafları olan bir varlıktır. |
Suç ve Ceza ,Dostoyevski'nin en bilinen romanlarındandır. |
Senin de bana gönlün var gibi gibi. |
A seçeneğinde kullanılan ne... ne bağlama edatı cümleye karşılaştırma anlamı katar. Doğru cevap A seçeneğidir.
13.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde birleşik isim grubu bir belirtisiz isim tamlamasının tamlayanı olarak kullanılmıştır?
O devrin Mustafa Kemal’i Türk gençleri olacaktı. |
Son yıllarda Mehmet Fuat konuyu derinlemesine inceliyordu. |
Ömer Seyfettin hikâyeleri özellikle gençleri harekete geçirmektedir. |
Ahmet Cevat’ın hayatı çok zorlu bir örnekti. |
Pazartesi sabahı Fuat Salim eve erken gelecekti. |
“Ömer Seyfettin hikâyeleri özellikle gençleri harekete geçirmektedir.” Cümlesinde Ömer Seyfettin hikâyeleri belirtisiz isim tamlamasıdır ve birleşik isim grubu tamlamanın tamlayanı durumundadır. Doğru cevap C’dir.
14.Soru
I. mAdAn basit zarf-fiil eki ile -mAksIzIn ile -mAz sıfat-fiil ekinden türeyen -mAzdAn, -mAzdAn önce, -mAzdAn sonra gibi yapılar daima olumsuz köklere gelirler.
II. -ken zarf-fiil eki yalnızca i- cevher fiiliyle kullanılır: i-ken > iken.
III. Zarf-fiiller, bir fiilimsi oldukları için cümledeki diğer fiilimsi yani isim-fiil ve sıfatfiil gruplarının yanı sıra zarf-fiil gruplarının içinde de bulunabilirler.
IV. Tıpkı diğer ekler gibi zarf-fiil ekleri de kalıplaşarak yeni yapılar türetebilir.
V. Türkçe kurallı cümlelerde zarf-fiil grupları özneden sonra gelir.
Yukarıdaki dilbilgisi kurallarından hangileri doğrudur?
I ve II |
II ve III |
II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
I, II, III, IV ve V |
I. mAdAn basit zarf-fiil eki ile -mAksIzIn ile -mAz sıfat-fiil ekinden türeyen -mAzdAn, -mAzdAn önce, -mAzdAn sonra gibi yapılar daima olumlu köklere gelirler.
II. -ken zarf-fiil eki yalnızca i- cevher fiiliyle kullanılır: i-ken > iken.
III. Zarf-fiiller, bir fiilimsi oldukları için cümledeki diğer fiilimsi yani isim-fiil ve sıfatfiil gruplarının yanı sıra zarf-fiil gruplarının içinde de bulunabilirler.
IV. Tıpkı diğer ekler gibi zarf-fiil ekleri de kalıplaşarak yeni yapılar türetebilir.
V. Türkçe kurallı cümlelerde zarf-fiil grupları yüklemden önce gelir. Ancak şiir, deneme, hikâye, roman gibi türlerde yüklemden sonra da gelebilmektedir
15.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması yer tamlayıcısı olarak kullanılmıştır?
Elindeki kitap ve defterleri bana verdi. |
Kimseye sormadan sınıftan dışarı çıktı. |
Beni sınıfta bir saattir bekliyormuş. |
O, iki gün önce buradan ayrıldı. |
Şu elmadan üç kilo verir misin? |
"Şu elmadan üç kilo verir misin?” cümlesinde “neyden” sorusunu yükleme sorduğumuzda yer tamlayıcısını buluruz. Cevap 'şu elmadan'dır ve sıfat tamlamasından oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir.
16.Soru
“-mAksIzIn, -mAklA, -DXkçA” gibi ekler hangi zarf-fiil grubuna aittir?
Basit zarf-fiil ekleri |
Türemiş zarf-fiil ekleri |
Birleşik zarf-fiil ekleri |
Ünlü zarf-fiil ekleri |
Diğer zarf-fiil ekleri |
“-mAksIzIn, -mAklA, -DXkçA” gibi ekler birleşik zarf-fiil ekleri grubuna aittir. Doğru yanıt C'dir.
17.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde ünlem grubunun özelliklerinden biri değildir?
Doğadaki yansıma seslerden oluşabilirler. |
İçinde birden fazla ünlem unsuru bulunabilir. |
Eksiz bağlanan bir kelime grubudur. |
Cümlede yargı, bildirme, olma ifade edebilir. |
Cümlenin herhangi bir yerinde bulunabilir. |
U¨nlem grubu, tek başına anlam taşıyan bir unsur olmadığından cümlede yargı, bildirme, olma ifade etmez. U¨nlem grubu, cümlede ifade edilen bir durum veya olaya doğrudan katılmaz. Dolayısıyla doğru seçenek D'dir.
18.Soru
İki veya daha fazla ismin yan yana gelerek bir varlığa/nesneye özel bir ad olmasının terimsel ifadesi aşağıdakilerden hangisidir?
İsim grubu |
Birleşik isim grubu |
Ad tamlaması |
Tamlama |
Yineleme |
Birleşik isim grubu: Birleşik isim grubu, iki veya daha fazla ismin yan yana gelerek bir varlığa/nesneye özel bir ad olmasıdır.
19.Soru
- Unvan grupları özel isimdir
- Unvan grubunda kişi ismi birleşik isim grubu olabilir
- Unvan grubunda kişi ismi önce akrabalık veya unvan belirten kelime sonra gelir
- Unvan grubu bir kişi ismi ile akrabalık veya unvan belirten bir isimden oluşur
Yukarıda maddeler halinde verilen özellikler unvan grubunun hangi özelliğini açıklar?
Unvan grubunun fiillerini |
Unvan grubunun yapısını |
Unvan grubunun çatısını |
Unvan grubunun öğelerini |
Unvan grubunun tamlamalarını |
Belirtilen özellikler unvan grubunun yapısını açıklar.
20.Soru
Yardımcı fiillerle oluşan fiillerin hangisinde farklı bir ses olayı olmuştur?
Hocadan affımı isteyerek zihnimi hapsettim. |
Şükreyleye şükreyleye yola devam ediyordu. |
Onları hissederek daha iyi anlıyordu. |
Kaybolan yıllarımı geri alsam da bir şey değişmez. |
Bilgisayara kaydettiği dosyayı bir daha bulamadı. |
“hapsettim”, “Şükreyleye”, ”Kaybolan”, “kaydettiği” yardımcı fiillerle oluşan birleşik fiillerinde ünlü düşmesi görülürken “hissederek” fiilinde ünsüz türemesi görülmektedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ