Türkçe Ses Bilgisi Ara 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Dil incelemelerinde, tek bir sesbirimle anlamca birbirinden ayrılan sözcüklere "en küçük karşıt çift" denir ve bir dilin sesbirimlerini en küçük karşıt çiftler yardımıyla belirleriz. Bu tanıma göre, şu örneklerden hangisi /c/ ve /ç/ sesbirimlerini açığa çıkarmaya yarayan bir "en küçük karşıt çift"tir?
*cember / çember
|
acı / açı
|
ucuz / uçuk
|
saç / kaç
|
yiyecek / içecek
|
2.Soru
Eklerin bağımsız olarak kullanılamadıklarını, ancak bir sözcüğe eklenmek suretiyle kullanılabileceğini göstermek için bitişme yerine koyulan işarete ne ad verilir?
yıldız |
tire |
gelişme |
eğik |
vurgu |
Eklerin bağımsız olarak kullanılamadıklarını, ancak bir sözcüğe eklenmek suretiyle kullanılabileceğini göstermek için bitişme yerine bir çizgi konur. bu da "Tire" dir.
3.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde önlük-artlık uyumunun olmaması, aldığı ekin tek biçimli olmasından kaynaklı bir durumdur?
baştaki |
kalemsiz |
kitapçı |
sevgiden |
şişmanlık |
Çeşitli nedenlerle önlük-artlık uyumunun dışında kalan Türkçe kökenli sözcükler de vardır. Uyumdan çıkmanın en önemli nedeni kimi eklerin tek biçimli oluşudur. Uyuma girmeyen tek biçimli ekler ön ya da art ünlülü olabilir. -yor, -man, -ımtırak, -daş art ünlülü; ken, -ki, -leyin ön ünlülü eklerdir. Doğru cevap A'dır.
4.Soru
I. Ünlüler, tek başlarına söylenebilir ve hece kurabilirler. II. Ünlülerin süresi, yani ünlünün uzun olup olmaması sınıflamada önemlidir. III. Türkçede ünlülerin tamamı ağız ünlüsüdür. IV. Türkçede bazı ünlüler geniz ünlüsüdür.
Yukarıda ünlü seslerle ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
I, II |
II, III |
I, II, III |
II, III, IV |
I, II, III, IV |
Ünlüler, tek başlarına söylenebilir ve hece kurabilirler. Ünlülerin süresi, yani ünlünün uzun olup olmaması sınıflamada önemlidir. Türkçede ünlülerin tamamı ağız ünlüsüdür, geniz ünlüsü yoktur. Doğru cevap C şıkkıdır.
5.Soru
Türkçe kökenli, iki heceli yer adlarında vurgu nerededir?
son hecede |
son seste |
ilk hecede |
ilk seste |
son ünlüde |
Türkçe kökenli, iki heceli yer adlarında vurgu ilk hecededir. Örneğin, GÖLcük, KAyaş, SÖğüt vb. Doğru yanıt C seçeneği.
6.Soru
Türkçede ünsüzlerin yan yana gelmesi /gelememesi konusunda doğru olan kural şunlardan hangisidir?
Türkçede söz başında iki ünsüz yan yana bulunmaz.
|
Türkçede aynı hece içinde iki ünsüz yan yana gelmez.
|
Türkçede hece sonunda iki ünsüz yan yana bulunamaz.
|
İki ayrı hecede olma kaydıyla bile, söz içinde iki ünsüz yan yana gelemez.
|
Türkçe kökenli sözcüklerde hece iki ünsüzle başlayabilir.
|
7.Soru
Aşağıdaki ünsüzlerden hangisinin art ve ön damak biçimi vardır?
Aşağıdaki ünsüzlerden hangisinin art ve ön damak biçimi vardır?
k |
m |
t |
s |
y |
U¨nsüzlerden sadece /g/, /k/, /l/ seslerinin art ve ön damak biçimleri vardır; ama bunlar bağımsız sesbirimler olmalarına rağmen alfabede farklı işaretlerle gösterilmezler. Doğru yanıt A seçeneği.
8.Soru
Türkçenin eklerindeki çeşitlenme aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur?
Ünlü ve ünsüz uyumları |
Ses aygıtı |
Sesbirimler |
Transkripsiyon |
Gösterge |
Eklerdeki çeşitlenmenin nedeni ünlü ve ünsüz uyumlarıdır. Tek biçimli az sayıda örnek dışında ekler ünlü ve ünsüz uyumlarına göre çeşitlenirler. Ses aygıtı, konuşma organlarını içeren konuşma düzeneği; sesbirimler, anlam ayırıcı en küçük ögeler; transkripsiyon, sözlü ağız malzemesinin konuşulduğu anda veya kaydedilerek daha sonra yazıya aktarılması; gösterge ise gösteren-gösterilen ilişkisini ifade eder.
9.Soru
Vurgu konusunda aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Vurgu konusunda konuşma dili ihmal edilmiştir. |
Vurgu konusunda yazı dili üzerine yoğunlaşılmamıştır. |
Kitaplarda standart yazı dilinin yanısıra konuşma dili de verilmiştir. |
Yazılı dilin kural koyucu bir özelliğinin olmamasıdır. |
Dil politikasından kaynaklanan beklentilere yer verilmemesidir. |
Vurgu konusunu karmaşık kılan nedir, sorusuna verilebilecek birden fazla cevap vardır.
Her şeyden önce Türkoloji çalışmalarında dikkat, yazılı dil üzerinde yoğunlaşmış, yazı
dili doğru ve araştırılmaya layık biçim olarak görülmüş, konuşma dili ise ihmal edilmiştir.
Türkçe dil bilgisi kitaplarının anlaşılabilir gerekçelerle, bilinçli olarak standart yazı dili
şekillerine dayanmaları, kural koyucu bir yaklaşımla yazılmaları, dil politikasından kaynaklanan
beklentilere yer vermeleri vurgunun göz ardı edilmesinde önemli bir rol oynar.
10.Soru
I. Adlar, sıfatlar, zamirler ve çok heceli, birleşik olmayan eylem gövdelerinde vurgu ilk hece üzerindedir. II. Aynı durumda olan yabancı kökenli bazı sözcüklerde vurgu sonda değildir. III. Bazı Türkçe sözcüklerde veya Türkçeleşmiş sözcüklerde vurgu baştadır. IV. Abartma sıfatları ile zarfların vurgusu son hecededir.
Türkçede vurgunun yeri konusunda, yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
I, II |
II, III |
III, IV |
II, III, IV |
I, II, III, IV |
I ve IV. maddelerde verilen bilgiler doğru değildir. Çünkü adlar, sıfatlar, zamirler ve çok heceli, birleşik olmayan eylem gövdelerinde vurgu son hece üzerindedir. Abartma sıfatları ile zarfların vurgusu ilk hecededir. Doğru cevap B şıkkıdır.
11.Soru
Aşağıda dil ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Yazılı dil önceliklidir. |
Dil değişken değildir. |
İnsana ve hayvanlara özgüdür. |
Toplumsal bir olgudur. |
Üretken değil, sabittir. |
Dillerdeki değişme ve gelişmeler de dili konuşan topluluğun az veya çok oranda katılmasıyla gerçekleşebilir. Herhangi bir topluluktan bir kişi dili tek başına dönüştüremez. Bu nedenle dil toplumsal bir olgudur. Diğer şıkların hepsi de dil ile ilgili yanlış bilgilerdir.
12.Soru
Aşağıdaki yer adlarının hangisinde vurgunun yeri yanlış gösterilmiştir?
SüleyMAniye |
EsKİşehir |
HARbiye |
GölCÜK |
VAKfıkebir |
Arapça, Farsça ve Türkçe kökenli birleşik yer adlarında öbek vurgusu yerini korur yani vurgu ilk sözcüğün son hecesi üzerindedir: VAKfıkebir (<vakf-ı kebir), NEVşehir, EsKİşehir vb. Arapça -iye eki ile biten yer adlarında vurgu bu ekten önceki hece üzerindedir: HARbiye, TeşVİkiye, SüleyMAniye vb. Türkçe kökenli, iki heceli yer adlarında vurgu ilk hecededir: GÖLcük, SÖğüt vb. Doğru cevap D'dir.
13.Soru
Kol sözcüğündeki ünlünün yalnızca darlık özelliği değiştirildiğinde hangi sözcük elde edilir?
kıl |
kal |
kel |
kul |
kil |
/o/ ünlüsü art, geniş, yuvarlak bir ünlüdür. Bu sesin yalnızca darlık özelliği değiştirildiğinde art, dar, yuvarlak bir ünlü olan /u/ elde edilir. Bu durumda ise sözcük kol iken kul biçimini alır. Doğru yanıt D şıkkıdır.
14.Soru
I. /a/. II. /o/. III. /e/. IV. /ö/.
Yukarıdakilerden hangileri, art damak ünlüleridir?
I, II |
II, III |
I, III |
III, IV |
I, III, IV |
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü /a/, /ı/, /o/, /u/ ünlüleri art damak; /e/, /i/, /ö/, /ü/ ünlüleri ise ön damak sesleridir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisini ayırmak için "durak" kullanılmaz?
sözcük sınırlarını |
öbek sınırlarını |
ögeleri |
harfleri |
cümleleri |
Bir metni oluşturan sözcükler arasında kısa aralıklar bulunur. Bu aralıklar sözcük sınırlarını, öbek sınırlarını, ögeleri veya cümleleri birbirinden ayırmak için kullanılır. Harfleri ayırmak için kullanılmaz.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi fonetik ile ilgili doğru bir bilgidir?
Dil bilgisindeki kurallarla ilgilenmektedir. |
Seslerin o dildeki birbiriyle etkileşimini incelemektedir. |
Seslerin dildeki dizilişleriyle ilgilenmektedir. |
Seslerin ölçülebilir akustik dalgalarını incelemektedir. |
Konusu soyut seslerdir. |
Fonoloji zihinsel dil bilgisindeki kurallarla ilgilenir. Seslerin bir dilin ses sistemi içindeki işlevlerine odaklanır. Temel sorusu bir sesin belli bir dilin ses sisteminde anlam ayırıcı işlevinin olup olmadığı, bir dildeki ses arasındaki farkın anlamı ayırıp ayırmadığıdır. Fonetiğin aksine belli bir dildeki seslerin o dildeki işlevlerini, birbiriyle etkileşimlerini, diziliş ve değişim kurallarını inceler. Konusu gerçek sesler değil, soyut seslerdir. Fonetik, insan dilindeki tanımlanabilen, gerçek sesleri inceler. Bunu yaparken herhangi bir dile bağlı kalmaz. Genel olarak sesler nasıl çıkarılmaktadır, boğumlanma özellikleri nelerdir; ölçülebilir akustik dalgalar olarak fiziksel özellikler nelerdir, üretilmelerindeki fiziksel ilkeler ve sesletim süreleri nedir? gibi sorulara cevap arar. Bu nedenle cevap D’dir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi hem geniş hem de yuvarlak art damak ünlüsüdür?
e |
a |
i |
ı |
o |
Türkçe kökenli sözcüklerde bulunan ünlüler ilk üç ölçüt göz önüne alınarak şöyle gösterilebilirler:
Art Damak-Düz-Geniş: a Ön Damak-Düz-Geniş: e
Art Damak-Düz-Dar: ı Ön Damak-Düz-Dar: i
Art Damak-Yuvarlak-Geniş: o Ön Damak-Yuvarlak-Geniş: ö
Art Damak-Yuvarlak-Dar: u Ön Damak-Yuvarlak-Dar: ü
18.Soru
"Efendim" sözcüğünün alçak tonla söylenilmesi neyi göstermektedir?
Bir çağrıya karşılık verildiğini |
Sözü bitirmeyi |
Kişinin tekrar etmesinin istendiğini |
Kişiye inanılmadığını |
Söze başlamayı |
"efendim" sözcüğü “Anlamadım, tekrar eder misiniz?” anlamında kullanılacaksa yükselen tonla, çağrıya karşılık olacaksa düz tonla, bir söze başlanacaksa alçalan tonla söylenir. Doğru cevap E'dir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir art damak sesidir?
e |
i |
ı |
ö |
ü |
/a/, /ı/, /o/, /u/ ünlüleri art damak, /e/, /i/, /ö/, /ü/ ünlüleri ise ön damak sesleridir. Doğru cevap C’dir.
20.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde önlük-artlık uyumunun olmaması aldığı ekin tek biçimli olmasından kaynaklı değildir?
kardeş |
kalıyor |
yeşilimtırak |
sabahleyin |
okuyorken |
Bazı Türkçe kökenli sözcüklerde önlük-artlık uyumunun olmaması sözcüğün tarihsel süreç içinde uyumdan çıkmış olmasıdır. Eski Türkçede “karındaş” günümüz Türkçesinde “kardeş” biçimini almıştır. Doğru cevap A’dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ