Arbitraj: Fiyat farklarından yararlanmak amacıyla para, kıymetli maden, tahvil ve hisse senedi alıp satma işlemidir. Farklı piyasalarda aynı menkul kıymetler için farklı denge fiyatları oluşmuş olması durumunda, menkul kıymetlerin ucuz olduğu piyasadan alınarak daha pahalı olduğu piyasada satılmasıdır.

-Ekonomik anlamda dengeye ulaşılamamış olunması ödemeler dengesi açığı veya fazlası olarak karşımıza çıkmaktadır.
-Ödemeler dengesi açığı (dış açık), ülkenin ödemeler dengesinde yer alan otonom işlem giderlerinin otonom işlem gelirlerinden fazla olması durumudur.
-Ödemeler dengesi fazlası (dış fazla) ise otonom işlem gelirlerinin otonom işlem giderlerinden fazla olması durumunu ifade etmektedir.

Ekonomik bütünleşmenin ilk aşamalarında mal ticaretinin önündeki engeller ortadan kaldırılmakta (malların serbest dolaşımı), ilerleyen aşamalarda ise malların serbest dolaşımına ek olarak üretim faktörlerinin (emek (iş gücü) ve sermayenin) serbest dolaşımı tesis edilmektedir. Ekonomik bütünleşme içinde yer alan ülkeler giderek ulusal politikalarını birbirine yakınlaştırmakta (uyumlaştırmakta) ve son aşamada ise her alanda uyumu gerçekleştirmekte ve üye ülkeler tek bir devlet gibi hareket etmektedirler.

Dünya ekonomisi 1980’li yılların başlarında büyük bir borç kriziyle karşı kar­şıya kalmıştır. Krize yol açan dış borçlanma süreci 1960’lı yılların sonlarında baş­lamış ve 1982 yılının Ağustos ayında Meksika’nın Merkez Bankasındaki rezerv­lerinin tükenmesi nedeniyle ABD bankalarına olan borçlarını ödeyemeyeceğini ilan etmesiyle sona ermiştir. Dış borç krizini 1981-1983 yılları arasında dünya ekonomisinde yaşanan resesyon tetiklemiştir.

Gümrük vergilerinin genel denge etkileri:
-Ulusal gelir ve istihdam artışı
-Dış ticaret bilançosu açıklarını giderme
-Dış ticaret hadlerini iyileştirme
-Gelir dağılımını belirli sosyal sınıflar lehine değiştirme olarak sıralanabilir. Gelir dağılımını iyileştirme gümrük vergilerinin genel denge etkilerinden birisi değildir.

Gümrük 1970’li yılların başlarından beri sanayileşmiş ülkelerde yaygınlaşan “yeni korumacılık” akımları kapsamında en çok kullanılan araç gönüllü ihracat kısıtlamalarıdır (Voluntary Export Restraints-VER). Genellikle ithalatçı durumundaki bir sanayi ülkesimile ihracatçı durumunda ve çoğunlukla emeğe dayalı üretim yapan bir az gelişmiş ülke arasında yapılan anlaşma sonunda ihracat üzerine konulan bir kota niteliğindedir.

Uzun vadeli krediler büyük bütçeli altyapı yatırımlarının finansmanında kullanılır.

Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarındaki artışa bağlı olarak dış ticaretin yönünde meydana gelen değişiklikler, yeni sanayi örgütlenmesi, ülkelerin aynı ürünü hem ihraç hem de ithal etmesi (endüstri-içi ticaretin yaygınlaşması), ölçek ekonomilerinin varlığı ve eksik rekabet şartları yeni dış ticaret teorilerinin geliştirilmesini zorunlu hale getirmiştir.

Sermaye Hesabı, çok uluslu şirketler tarafından gerçekleştirilen özel doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını, uluslararası bankalardan sağlanan ödünçleri, yabancı ülkelerden sağlanan dış borçlar ile yardımları ve Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan elde edilen kredileri kapsamaktadır.

Ülkeye sıcak para girişi portföy yatırımları hesabında incelenmektedir. Öyle ki, portföy yatırımları şeklinde gerçekleşen sermaye girişi, sıcak para girişi olarak da adlandırılmaktadır.

ABD’de 1 ons (31.1034768 gram=1 international troy ounce) altın 35 ulusal para birimine (35 ABD doları), Türkiye’de ise 70 para birimine (70 Türk Lirası) bağlanmış olsun. Bu durumda 1 ons altının fiyatı T70 ya da $35 olacaktır. Buradan yola çıkarak 1 TL’nin 1/2 dolar (T1=$0.5 ya da 50 cent) ya da 1 doların 2 TL’ye eşit olduğu anlaşılır. Doğru cevap A.

Dış rekabet etkisi kapsamında, ekonomik birleşme (gümrük birliği) ile üye ülkeler arasında gümrük tarifelerinin kaldırılması yerli sanayiyi dış rekabet ile karşı karşıya getirecektir. Artık yüksek gümrük tarifelerinin de etkisiyle tekelleşen ve verimlilik düzeyleri düşük olan firmalar, yoğun rekabet ortamında ayakta kalabilmek için üretim tekniklerini ve teknolojik düzeylerini yenilemek durumunda kalacaktır.
Ölçek ekonomisi etkisinde ise firmaların büyüklüğünden kaynaklanan maliyetlerin düşürülmesi, verimlilik ve üretimin artması ve bunun sağladığı tasarrufların yarattığı olumlu sonuçlar gerçekleşecektir. Bu durumda dinamik etkiler, ölçek ekonomisi etkisi ve dış rekabet etkisi olacaktır.

-Döviz kurunun döviz arzına ve talebine göre belirlendiği döviz kuru sistemine dalgalı döviz kuru sistemi denir.
-Chicago Okulu iktisatçıları olan M. Friedman, E. Sohmen ve L. Yeager tarafından savunulmaktadır.
-Günümüzde az gelişmiş ülkeler de dahil olmak üzere ülkelerin çok büyük bir çoğunluğu dalgalı döviz kuru sistemini benimsemiştir.

Esneklik kazandırılmış sabit kur sisteminde dış dengenin sağlanmasında kullanılan en önemli önlem döviz kuru ayarlamalarıdır. Kur ayarlamaları iki şekilde yapılabilir. Kur ayarlamaları kapsamında, hükûmetler aldıkları bir kararla kendi ulusal paralarının dış değerini düşürür (devalüasyon) veya ulusal paralarının dış değerini yükseltirler (revalüasyon). Devalüasyon, bir anlamda fazla değerlenmiş (overvalued) kur düzeninin, revalüasyon ise tersine az değerlenmiş (undervalued) kur düzeninin sonucudur. Kur ayarlaması olan devalüasyon ve revalüasyon esnek kur sistemlerinde de ortaya çıkabilir.

Klasik teoriden önceki ekonomik ve siyasal doktrin Merkantilizm idi. Bu düşünce akımı XVI. asırdan XVII. asır sonlarına kadar dünyada etkili olmuştur. Dünya servetlerini altın ve gümüş miktarı ile ölçer.

Klasik iktisatçılardan A. Marshall ölçek ekonomilerinin dış ticaret hadleri üzerindeki etkilerini incelemiştir. A. Marshall, ölçeğe göre artan getiri durumunda, bir ülkenin ithalat talebinin artmasının, ithalat yapılan ülkede üretimin artmasına ve ölçek ekonomileri nedeniyle maliyetin düşmesine neden olacağı için bunun ithalat yapan ülkenin dış ticaret hadlerinde iyileşme yaratacağını ve refah artışı sağlanacağını belirtmiştir.

●Ülkeler arası anlaşmalar ve karşılıklı görüşmeler sonucu tarife belirlemesine gidildiğinde, bu tür tarifelere sözleşmeli tarife (conventional tariff) adı verilir.
●Sözleşmeli tarifelere örnek olarak, GATT (Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması) kapsamındaki düzenlemeler ve GPS (Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi) verilebilir.

Yabancı tasarruflardan, özellikle de yabancı kredilerden etkin bir şekilde yararlanabilmek için aşağıda belirtilen koşulların varlığı hayati önem taşımaktadır:
-Yabancı kredilerin ülkenin üretim kapasitesini hızla artırması,
-Ülkedeki tasarruf eğiliminin hızla yükselmesi,
-Ülkede büyüme hızını sürdürecek düzeyde yatırım yapılması,
-Yabancı kredilerin geri ödeme koşullarının uygun olması,
-Dış ticaret hadlerinde ve ödemeler dengesinde olumlu gelişmelerin yaşanması. Yabancı tasarruf eğilimdeki azalma, yabancı tasarruflardan yararlanabilmek için olması gerekli koşullardan birisi değildir.

Doğrudan yabancı yatırımlar vergi gelirlerinde ve çıktı düzeyinde artış sağlarlar.

Linder Modeli’ni kuran S. B. Burenstam’a göre Faktör Donatımı Teorisi ilkel ve tarımsal ürünlerin ticaretini açıklayabilmektedir.