Liberallere göre, dış politikayı yönlendiren tek unsur güvenlik olmaktan çıkmış; ticaret, para, göç, sağlık vb konular da güvenlik kadar önemli hale gelmiştir. uluslararası ilişkilerde kurumsallaşma hem belirsizlik ve korkuyu azalttığından, hem de uluslararası eğitim ve etkileşim, yanlış bilgilenme ve yanlış algılamadan kaynaklanan korku ve düşmanlığı en aza indirdiğinden, pozitif toplamlı ilişkiler (işbirliği olanakları) oluşmasına olanak vermiştir.

Dış politikanın belirlenmesinde önemli olmakla birlikte, ülkenin geniş bir coğrafyaya sahip olmasının yeterli ekonomik güce ve teknolojik gelişmeye sahip olmadığı takdirde sorun haline gelebileceği gerçeğine işaret eden Frankel’e göre, iletişim, ulaşım ve askeri teknolojideki gelişmeler, ülkenin coğrafi ve topografik özelliklerinin geçmiş dönemlerdeki önemini azaltmıştır.

Paul Sweezy’ye göre, sermayenin gelme eğ¤iliminde olduğu alanlar, hükümet garantili çeştli bayındırlık işleri, devlet tahvilleri, demiryolları, kamu hizmetleri, tabii kaynakların kullanımı ve ticarettir. Bu alanlar, ileri ülkelerden yapılacak mal ihracıyla rekabet edebilecek sektörler değildir.

Neo Marksistlere göre, bir ülkenin neden gelişemediği, iç faktörlere bakılarak açıklanamaz. Örneğin; Üçüncü Dünya ülkelerinin gelişmemişliği, ne geleneksel yapının korunması, ne de feodalizmle açıklanabilir. Frank’a göre azgelişmişlerin gerikalmışlığı, gelişmiş kapitalist ülkelerin kolonileştirme politikalarının bir sonucudur. Kolonileştirme hareketleri azgelişmiş ülkelerin gelişmesinden çok, daha fazla azgelişmelerine neden olmuştur. Azgelişmişlik, kapitalist olmayan bir dünyanın, kapitalistleştirilmeye çalışılmasının bir sonucudur. Tarihsel süreçte, gelişmiş ülkeler tarafından uydu haline getirilen ülkeler de kendi uydularını oluşturarak, artığın aktarılması sürecine aracılık etmeye devam ettiler. Zincirleme kurulan bu ilişkiler ağı sonucu, kapitalist ülkeler giderek zenginleşirken koloni ülkeleri yoksullaştılar.

Liberalizmin, uluslararası politika ve dış politikayı açıklamaya yönelik bir uluslararası ilişkiler teorisi olarak görülmesi, I. Dünya Savaşı sonrasında, uluslararası barış ve güvenliğin egemen kılınması ve çatışmaların önlenmesine ilişkin çabaların bir sonucu olarak gündeme geldi. Uluslararası liberal teori olarak da ifade edilecek olan XX. yüzyıl liberalizminin temel özelliği, klasik liberal teorinin insan unsuru ve bireye yaklaşımını esas alarak, uluslararası ilişkilerde barış ve işbirliğinin analiz edilmesidir.

Aydınlanma çağı denildiğinde 1688 ile 1789 yıllarını kapsayan dönem akla gelmektedir. İngiltere’den J. Locke, İskoçya’dan David Hume ve Adam Smith, Fransa’dan Montesguieu, Voltaire ve Almanya’dan Immanuel Kant bu döneme damgasını vuran bilim adamları arasında yer almaktadır.

I. Uluslararası politika, özünde güç ve çıkar mücadelesi olarak tanımlanabilecek bir siyasal süreç olup, Uluslararası ilişkilerin temel aktörünün egemen ulus devletler olarak görülmesi ve Dış politikada, rasyonel karar veren birimler olarak kabul edilmesidir.

Liberal teoriye göre, liberal ve demokratik ülkelerde savaşın maliyeti, getirisinden daha fazla olduğundan ve toplumun tümünü etkileyeceğinden, savaş arzu edilen bir durum değildir. Ayrıca devletler arasında ekonomik ilişkilerin artması, devletleri büyüme, tam istihdam ve fiyat istikrarı gibi amaçlarını gerçekleştirirken birbirlerine bağımlı hale getirmiştir. Dolayısıyla karşılıklı ekonomik bağımlılık, savaşın maliyetini arttırdığı için savaş olasılığının azalmasında etkili olan önemli bir diğer faktördür. Uluslararası karşılıklı bağımlılık devlet ve uluslararası sistem düzeyinde etkisini göstermektedir. Bu çerçevede devletler birbirlerine bağımlılıkları arttığı ölçüde aralarında savaş çıkma olasılığı azalmaktadır. Zira karşılıklı bağımlılıkta devletler arasında dinamik ekonomik güçlerin etkisi söz konusu olup, etkin ekonomik güçlerin desteğini kaybetme endişesi taşıyan bir devletin savaşa başvurma olasılığı da düşüktür.

Yaklaşımlarıyla realizmin düşünsel temelinde önemli bir yeri olan, bir İtalyan siyaset felsefecisi olan Niccolo Machiavelli (1469-1527)  ayrı ayrı kent devletlerine bölünmüş olan XVI. yüzyıl İtalya’sında yaşamış olup, Floransa Cumhuriyeti’nin 1512’de yıkılmasına kadar bürokrat ve diplomat olarak görev yapmıştı. Gücün nasıl kazanılacağı, nasıl korunacağı ve nasıl sürdürüleceğine ilişkin el kitabı niteliğinde olan Prens adlı çalışmasını Floransa yöneticisi olan Lorenzo di Meccini’ye atfen yazmıştı.

Jeopolitik kuram, aslında realist kuramın temel varsayımlarını benimsemesi dolayısıyla, realist okul ya da realist paradigma içinde düşünülebilecek bir yaklaşımdır. Zira devletin, uluslararası ilişkilerin temel aktörü olarak kabul edilmesi, devlete yekpare ve bütüncül bir yapı olarak bakılması, devletlerin rasyonel davranan birimler olduğunun varsayılması bakımından realist (gerçekçi) kuramla aralarında büyük benzerlikler bulunmaktadır. Ayrıca, devletlerin çıkar mücadelesine odaklanan ve yayılmacı politikalar peşinde koşan birimler olarak ele alınması da ortak varsayımlardır.

Friedrich Ratzel’in “doğal genişleme yasası”na göre, savaşlar devletlerin coğrafi anlamda genişlemesinin gerekli bir aracıdır. Devletlerin genişlemesini doğal bir durum olarak gören Ratzel’e göre, savaş bu ihtiyacın olağan bir sonucudur. Ratzel’in doğal genişleme yasası, toplumsal Darwinist yaklaşıma dayanmaktadır. Ratzel’e göre, genişlemeci politikaların başarısı coğrafya ile doğru orantılıdır.