Onlarca ülkeyi ve belki de binlerce veriyi örneklemi olarak kullanan ve büyük çapta korelasyonları ortaya çıkarmakta başarılı olan istatistiki analizlere nazaran vaka analizleri doğrudan bir veya birkaç vakadaki neden-sonuç ilişkilerine odaklanır. Bir veya birkaç vakaya odaklanılması, pek çok vakada rastlanan bir korelasyonun ardında yatan neden-sonuç ilişkisini ve mekanizmasını ortaya çıkarmaya yardımcı olur. 

Tipolojik kuramlar farklı bağımsız değişken kombinasyonlarının her biri için belli bir bağımlı değişkeni öngören kuramlardır.

En farklı sistem tasarımında, birbirinden hemen her konuda çok farklı oldukları hâlde belli bir sonucun aynı olduğu vakalar birlikte incelenir. ‹lgilenilen sonuç için önemli olduğu varsayılan pek çok bağımsız değişkenin değerinin vakalar arasında birbirinden mümkün oldukça farklı olmasına dikkat edilir. 

Eğer bir de aralık ölçeğinin özelliklerine ek olarak gerçek sıfır “0” tanımını, yani bir kategoride belirli bir nitelikten hiçbir şey bulunmaması tanımını yapabiliyorsak, o zaman bir oransal ölçeğe (ratio scale) ulaşırız ki artık bu düzeyde dört aritmetik işlemi de her türlü matematiksel hesaplamayı da yapma olanağı buluruz.

Basit rastsal örnekleme tüm rastsal örnekleme yöntemleri arasında bir referans noktası olarak kullanılan yöntemdir. Örnek listemizin elde edilmesini takiben yapmamız gereken bu listedeki her ögeye bir referans numarası vermektir. Örnek listemizin yinelenme ve kümelenme sorunlarından arındırılmış ve her ögenin tek bir referans numarası olmasıyla herhangi bir rastsal rakam tablosu ya da basit bir kişisel bilgisayar programı kullanarak istenilen sayıda rastsal olarak belirlenmiş rakam kullanılarak örneğimiz seçilebilir. 

Dâhilî geçerliğin sağlanmasında bazı sorunlar yaşanabilir. O sorunları şöyle özetleyebiliriz:  Geçen Zaman -Tarih (History), Olgunlaşma (Maturation), Ölçüm (Measurement), Seçim Yanlılığı (Selection Bias).

Kısımlararası analizde, araştırmacı bağımlı ve bağımsız değişkenlerle ilgili ölçümleri aynı anda yapar ve bağımsız değişkenin, araştırmaya konu olan kişileri, ülkeleri ya da diğer kümeli aktörleri, bağımlı değişkeni etkilediği ortamı kontrol etmez. Eğer analize konu olan aktörler kişiler ise araştırmaya anket ya da kamuoyu yoklaması, devlet ve millet gibi coğrafi varlıklar ise ya da parti, etnik grup gibi aktörler ise kümeli analiz (aggregate analysis) adı verilir. 

En farklı sistem tasarımında, birbirinden hemen her konuda çok farklı oldukları hâlde belli bir sonucun aynı olduğu vakalar birlikte incelenir. ‹lgilenilen sonuç için önemli olduğu varsayılan pek çok bağımsız değişkenin değerinin vakalar arasında birbirinden mümkün oldukça farklı olmasına dikkat edilir. 

Karşı olgusal akıl yürütme deneylerinde “Birbirine çok benzeyen iki tarihî vaka bulunamazsa, kontrollü bir karşılaştırma yapabilmek için var olan bir vakayla icat edilen bir vaka eşleştirilir”. Bu yöntemde, gerçek olan bir vakaya, etkisi ölçülmeye çalışılan bağımsız değişken eklenerek veya eğer hâlihazırda varsa, çıkarılarak, karşı olgusal bir vaka icat edilir. Bu manipülasyondan hareketle, icat edilen bu yeni vakada bağımlı değişkenin değerinin nasıl veya ne kadar değişeceği üzerine akıl yürütülür. 

Örneklem seçiminin daha ilk aşamalarından itibaren örnek listelerinin oluşturulmasındaki zorluklar araştırmacıyı yavaş yavaş “niye örneklem seçiyoruz ki?” noktasına getirebilir. Elbette bu soruya ilk önce verilebilecek yanıt “zaman ve maliyet masraflarının yüksekliğinden kaçmak için” diye verilebilir. Pek çok zaman sosyal araştırmalarda anket soru cetvellerinin uygulanması 30 ile 60 dakika arası sürebilmektedir. Örnek listemizden seçilen ögelere/deneklere ulaşabilmenin maliyetinin de önemsiz bir rakam olmadığını hatırda tutmalıyız. Bir ilçede yaşayan 50,000 kişinin tümüyle görüşmek yarım saatlik bir soru cetveli ile bile 25,000 saat yani 8 saatlik bir çalışma günü ile 3125 iş günü alacaktır. Açıktır ki hiçbir anketör 8 saatlik bir mesai yaparak sabah 9 dan akşam 5’e haneleri dolaşamayacaktır. Çoğu zaman çalışma saatleri dışında hane ziyaretleri gerekecektir. Binlerce iş gününe karşılık gelen bir çalışma süresinin maliyetlerinin ne kadar yüksek olacağı açıktır. Oysa daha kısıtlı büyüklükte bir örneklem ile örneğin 2000 kişi ile görüşüldüğünde maliyetler çok daha uygun fiyatlı olmaya başlamaktadır.

Bir ölçeğin geçerli olarak kabul edilebilmesi için bu soruya verilen yanıtın olumlu olması gerekir; yani ölçeğin gerçekten ölçülmek istenilen olgu, olay veya eşyayı ölçmekte olduğunu kabul edilmesi onun geçerli olduğunu gösterir.

Siyaset bilimi ve uluslar arası ilişkiler yazınında nedensellik ilişkileri için sıkça kullanılan bir tabir de “gerekli ve yeterli koşullar” (necessary and sufficient conditions) yapısındaki nedensellik ilişkisidir.