Bizans, Octavianus (Augustus)’un idareyi tek elde toplamasından sonra imparatorluk olarak gelişmiştir.

Müslümanların on yılı kapsayan anlaşmayla ertesi yıl Mekke’ye, Hac seferinde bulunmak ve orada üç gün kalma hakkını elde ettikleri anlaşma Hudeybiye anlaşmasıdır.

642 yılında yapılan Nihavend savaşı ile İran ordusunu tamamen yenilgiye uğratılması Hz. Ömer döneminde gerçekleşmiştir.

Kaderi inkâr edip, kul yaptıklarının yaratıcısıdır diyen ve Allah’ın sıfatlarını kadim saymakta ehl-i sünnetten ayrılan ve Vasıl bin Ata’nın yolunda olan kimselere Mu’tezile denir.

İranlı bir köle olan Ebû Müslim 476 yılında isyan başlatmıştır.

Kavimler Göçü sonrasında Batı Avrupa bir dönüşüme uğramıştır. Romalılar ve Germenler karışıp kaynaştılar. İdari üstünlük Germenlerde, ancak kültürel üstünlük her zaman Romalılarda kaldı. Latin dili ortaçağlar boyunca Batı dünyasında az veya çok hâkim olmaya devam etti. Bu dönemde manastır okulları ve scriptoriumların (manastırlarda el yazmalarının kopya edildiği bölüm) sayısı arttı. Bütün bunlar kavimler göçünün Avrupa’daki sosyal yapıya yönelik değişimlerdir. Teoride siyasi erkin feodal piramidin en yukarısındaki kralda toplandığı ve onun, gücünü mutlak sadakat koşuluyla ve kontrollü olarak yerel derebeyleriyle paylaştığı bir idare tarzı olan feodalizm, kavimler göçünün siyasi sonuçlarından birisidir.

Endüljans tam kurtuluş için affedilmeyen günahların cezasının bağışlanmasına verilen addır. Papalar, ilk Haçlı Seferi’ne katılanlara savaş meydanında ölürlerse endüljans sözü vermiştir.

Hümanizmin babası kabul edilen Francesco Petrarca (1307-1374), tüm mesaisini edebî mektup ve şiirlere hasretmiş bir ortaçağ dönemi edebiyatçısıdır.

Theodosius, antik Roma imparatorlarının son temsilcisidir. Vasiyeti gereği imparatorluğun Doğu yarısının idaresini büyük oğlu Arcadius’a, Batı yarısını (Roma kenti merkez olmak üzere) küçük oğlu Honorius’a bıraktı. Ancak bu bölünme geniş sınırlara ulaşan imparatorluğun idari yükünü hafifletme ve kolaylaştırmaya yöneliktir. Bu bir Quasi Partitito ’dur. Gerçek bir bölünme kastedilmemiştir. Nitekim yayınlanacak bir yasanın iki tarafta da geçerli olduğu, imparatorluğun tek olduğu ilkesi kabul edilmiştir. Duofizit, Monofizit kavramının zıttır. Bu görüşe göre İsa’ya 30 yaşındayken Kelam’ın indiği, o zamana kadar Meryem’den doğan İsa’nın saf ve günahsız bir insan olduğu, tanrılık vasfının ancak Kelam geldikten sonra meydana geldiği ve ancak o zamandan sonra hem insan hem de tanrı karakterlerinin her ikisini de taşıdığı, Meryem’in, Tanrı olan İsa’nın değil, insan olan İsa’nın annesi olduğu kabul edilir. Justinianus’un dönemi (527-565), Erken Bizans Dönemi’nin altın çağı olarak tanımlanmaktadır.

Hz. Osman devrinin ilk yıllarında fetih hareketlerine devam edilmiştir. Taberistan Alınmış ve Türkistan’a ilk akınlar başlamıştır. Şam valisi Muaviye, Anadolu’nun bazı bölgeleri ile Kıbrıs ve Rodos’u fethetmiş ve Kıbrıs yıllık vergiye bağlanmıştır. Ayrıca, Afrika’nın kuzey kısımları ele geçirilmiştir.

İsa’nın özü ile ilgili anlamına gelmektedir.

Ortaçağ toplumundaki en geniş ve en düşük sosyal grubu çiftçi köylüler oluştururdu. Üst sınıfların refahı onun emeğine bağlıydı. Pek çok köylü, soylu sınıfın kırsaldaki malikânelerinde (manor), ilkel kulübelerde yaşıyor ve çalışıyordu. Toprağın sahibi olan lord, malikânede yaşayan köylü ve ailesinin de sahibiydi. Her malikânede tüm ihtiyaçlarını kendi kendine karşılayabilecek yeterlikte bir köy cemaati mevcuttu.

Roma İmparatorluğu İ.S. 395 yılında ikiye ayrılınca, Ortaçağ sanatı da Batılı ve Doğulu Hristiyan Sanatı olarak ikiye ayrıldı.

Komnenos hanedanlığı döneminde Thema sistemi işlemez hale gelmiş ve Bizans ordusu yabancı paralı askerlerin eline düşmüştür.

Odovacer’i yenerek yerine geçen kişi Germen şefi Theodoric’dir.

Anastasius’un erkek çocuğu olmadığı için kısmen Romalılaşmış bir asker olan ve köylü sınıfından gelmesine rağmen orduda yükselerek muhafız kuvvetleri komutanı olan I. Justinianus imparator seçildi (518-527).

Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye göçü - Hicret- bir dönüm noktasıdır ve haklı olarak Müslüman takvimine başlangıç teşkil etmiştir. Tarihler (M.S. 622) Rebiü’l-evvel ayının 12. gününü işaret ederken Hz. Muhammed, Medine’ye ulaştı.

Emevi iktidarına yönelik muhalefeti güçlendiren ve muhalefetin Hz. Ali ailesi etrafında toplanmasına sebep olan olay Kerbela olayıdır.

Dinsel sapkınlık ve Kilise tarafından doğru kabul edilen inanca başkaldırı Bizans uygarlığının en önemli özelliklerindendir. Zaman içinde Hristiyanlık içinde pek çok aykırı düşünceler oluşmuş ve taraftarları arasında çatışmalar meydana gelmiştir. Donatism olarak tanımlanan öğretiye göre, işkence altında dini reddedenlerin yeniden vaftiz olması gerekiyordu. Bilmeden sapmış bir din adamı tarafından vaftiz edilerek Hristiyan olanların dine dönüşleri geçerli sayılmayacak, yeniden vaftiz olmaları gerekecekti. Constantinus, ilk olarak iki tarafa çatışmayı bırakmalarını, hepsinin Hristiyan olduğunu ve yaptıklarının uygunsuz olduğunu söyledi. Sonuçta, Ortodoks (Katolik) tarafı destekledi. Donatistlerden kilisenin geri kalanıyla yeniden birleşmelerini istedi. Hristiyanlık tarihinin ilk konsili İ.S. 325’de Nikaia (İznik)’da toplandı. Erken Hristiyanlıkta Tanrının tek olduğu düşünülse de birçok Hristiyan Teslis kavramına da inanıyordu. Bu iki düşüncenin bir türlü uzlaşamaması birçok teolojik çatışmaya neden oldu.

Ortaçağların bu karanlık döneminde, Avrupa, devlet otoritesinden yoksun kaldı ve büyük bir karmaşaya sürüklendi. Batı’nın o zamana kadar bildiği devlet anlayışıyla ilgili olmayan birçok Barbar krallık kuruldu. Siyasi düzeydeki bu köklü değişiklik, ekonomik ve sosyal yapıyı da değiştirdi: Ortaçağ Avrupası’na damgasını vuran ve Geç Ortaçağ Dönemi’ne kadar kıtanın siyasi yapısını şekillendiren feodalizm ortaya çıktı.