Uygur alfabesi aslen 14 harften ibarettir, fakat okunaklı ancak dört-beş harfi tanımlayabiliyoruz. Diğerleri hep bu dört-beş harften oluşmuştur.

Metinde geçen emgen- fiil emgenür biçiminde geçmektedir. Bu kelime de emgen- ‘(kendisi) zahmet çekmek’ < emge- ‘zahmet çekmek’ –n [fiilden fiil yapım eki, dönüşlülük eki] –ür [3. tekil kişi geniş zaman] şeklinde çözümlenir. Görüldüğü gibi kelimenin anlamı "zahmet çekmek, sıkıntı çekmek" anlamlarına gelir.

hangi

taş ‘dış, dışarı’ +garu [yön gösterme eki] dir. Doğru cevap B'dir.

Toharcadan genişletmelerle Uygurcaya çevrilen Maitrisimit, bu şekilde körünç “görülecek şey, sahne eseri” olarak yazılmıştır.

tip saḳıntı

Uygur alfabesinin uzun süre ve en çok Uygurlar tarafından kullanılmış olması, Uygur kültürünün gelişme döneminin belirleyici unsurlarından biri olması nedeniyle Uygur alfabesi denilmiştir. Uygur alfabesinin yaygınlık kazandığına delil olarak, Kaşgarlı Mahmud’un Bağdat’ta yazıp Abbasî halifesine sunduğu Divanu Lugati’t-Türk (1072) adlı eserinde bu alfabe için kullandığı “Türk alfabesi” sözü yeterlidir.

Budizmin beş temel kuralı vardır: 1. Öldürmemek, 2. Yalan söylememek, 3. İçki içmemek, 4. Hırsızlık yapmamak, 5. Kimsenin karısını almamak. Doğru cevap C'dir.

 Kuzeydeki Kırgızlardan gelen bu yıkımdan sonra Uygurlar Ötüken’i terk ederek daha önce ticaret nedeniyle yabancısı olma dıkları güneye, Tarım havzasına yerleşmişler ve burada merkezi Koço olan yeni bir devlet kurmuşlardır. Doğru cevap C’dir.

Mani dinini kabul etmiştir.

Maddeye önem vermeyen bir hükümdardır.

Yerleşik hayatı Batılılardan öğrenmek istemiştir.

Soğdlarla işbirliği içinde olmuştur.

Çinlilere mani dinini kabul etmesi için herhangi bir girişimde bulunmamıştır.

Koço Uygur Kağanlığı zamanında İpek Yolu üzerindeki Hami, Koço ve Beşbalık’a yerleşen, kervan yollarından alınan vergilerle refah düzeylerini artıran Uygurlar, inandıkları Budizme, Maniheizme, Hıristiyanlığa ait eserleri kendi dillerine çevirmişlerdir. Çoğunluğunu Budist ve Maniheist Uygurların verdiği bu eserler Soğdça, Çince, Toharca, Sanskritçe ve Tibetçeden çevrilmiştir.

ḳut ‘devlet, talih’ +ı [3. tekil kişi iyelik eki]. Doğru cevap E'dir.

P’RTM’YYN X’NKYM ’YLYK
bertmeyin ḳangım ilig. Doğru cevap B'dir.

ḳol- ‘istemek’ –ġuçı [sıfat-fiil eki]

766 tarihinde, Tanrı Dağları batısında ve Çu Irmağı boylarında ‘Karahanlı Devleti’ adında müstakil bir Türk devletini Karluklar kurmuştur

Bunların ardından 1919’da Uigurica III’ü
de çıkarmış Müller’in ölümünden sonra 1931’de onun bıraktığı materyallerden A. v.
Gabain Uigurica IV’ü yayımlamıştır.

Kaşgarlı Mahmud’un 11. yy’da Oğuz özelliği olarak tespit ettiği b ~ m değişimi üç büyük yazıt arasında da vardır. (“Kelimenin başında bulunan ? har?erini Suvarlarla Oğuzlar, Kıpçaklar ?’ye çevirirler. Türkler -Karahanlı Türkleri- men bardum, Suvarlarla Kıpçaklar, Oğuzlar ben bardum der.” DLT I-31).

744 yılında Moğolistan’daki II. Köktürk Devleti, Uygurlar başta olmak üzere Karluk ve Basmılların ittifakıyla yıkılır. Yıkılan devletin yerine Uygur Kağanlığı (Ötüken Uygur Kağanlığı, 744-840) adlı başka bir Türk devleti kurulur. Bu Kağanlığın merkezi Orhun nehri üzerinde yer alan Karabalgasun’dur.