Uygur Türkçesi Final 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“köngül-teki küsüşin kanturgalı sakınsar bulunçusuz çintemeni erdini bulsar” cümlesinin günümüz Türkçesine doğru çevirisi hangisidir?
gönüldeki arzularını kandırmak için yola koyulursa ve bulunamayan çintamani incisini (iyilik mücevherini = mutlak hakikati) bulacak olursa |
gönüldeki (nefsinin yapmaya zorladığı) arzularını kandırmak için tefekkür ederken bulunmaz çintamani incisini (düşünce mücevherini = mutlak hakikati) bulacak olursa |
gönüldeki hedeflere ulaşmak için çabalarken ulaşılamaz çintamani incisini (motivasyon mücevherini) bulacak olursa |
gönüldeki (nefsinin teşvik ettiği) çabalamalarını yerine getirmek için didinirken nadir bulunan çintamani incisini (güdüleme mücevherini) bulacak olursa |
gönüldeki düşüncelerini gerçekleştirmek uğraş vermek amacıyla bulunmaz çintamani incisini (sihirli mücevherini = mutlak hakikati) bulacak olursa |
Cümlenin günümüz Türkçesine doğru çevirisi B seçeneğinde verildiği gibi olacaktır: gönüldeki (nefsinin yapmaya zorladığı) arzularını kandırmak için tefekkür ederken bulunmaz çintamani incisini (düşünce mücevherini = mutlak hakikati) bulacak olursa /…/
2.Soru
I. Köz ‘göz’ +i [3. tekil iyelik eki]
II. Kara ‘kara’ +m [1. tekil kişi iyelik eki]
III. Olur- ‘oturmak’ –alım [1. çoğul kişi emir eki]
IV. kül- ‘gülmek’ –(ü)ş ‘gülüşmek’ [işteşlik eki]
Yukarıdaki sözcük bilgi eşleşmelerinden hangileri doğrudur?
I - II - III - IV |
I - III - IV |
II - IV |
I - III |
Yalnız IV |
köz ‘göz’ +i [3. tekil iyelik eki]
?ara ‘kara’ +m [1. tekil kişi iyelik eki]
kül- ‘gülmek’ –(ü)ş ‘gülüşmek’ [işteşlik eki]
olur- ‘oturmak’ –alım [1. çoğul kişi emir eki]
Seçeneklerde verilen tüm sözcük bilgi eşleşmeleri doğrudur. Dolayısıyla A şıkkı doğru cevap olmalıdır.
3.Soru
I. Adınçıg amra?: Sevgili cancağızım,
II. Amra? özkiyem: Yumuşak huylum ile,
III. Kavışıgsayur men: Kavuşmak istiyorum,
IV. Baru yime umaz men: Emsalsiz sevgili,
V. Yavaşım birle: Gidemiyorum da.
Yukarıdaki şiirde hangi satırın anlamı doğru verilmiştir?
I |
II |
III |
IV |
V |
Adınçıg amra?: Emsalsiz sevgili,
Amra? özkiyem: Sevgili cancağızım,
Kavışıgsayur men: Kavuşmak istiyorum,
Yavaşım birle: Yumuşak huylum ile,
Baru yime umaz men: Gidemiyorum da.
Görüldüğü gibi III numaralı seçenek şiiirdeki tek doğru satırdır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.
4.Soru
"Tigin" kelimesinin Türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Vezir |
Prens |
Oğul |
Yiğit |
Yaver |
"Tigin" kelimesi "prens" anlamına gelmektedir. Doğru cevap B'dir
5.Soru
12 hayvanlı takvime göre Luu yıl aşağıdakilerden hangisidir?
Ejderha |
Tavşan |
At |
Domuz |
Yılan |
12 hayvanlı takvime göre Luu yıl ejderhadır. Doğru cevap A'dır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Bilge Kağan ve Költigin yazıtları'nda "ebedî" anlamına gelen kelimedir?
beŋgü |
meŋgü |
bengi |
mengi |
bene |
Ben zamirinde m’li yapıları tercih eden BK ve K yazıtları -içinde /n/ ve /ŋ/ geçen- beŋgü “ebedî, ebedî olarak” gibi başka sözcüklerde b’yi tercih etmiştir.
7.Soru
Uygurca tranliterasyonu“TLX YWZLWK olan sözlerin transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
etlik yüzlüğ |
atlık yüzlüğ |
etlik yüslük |
atlik yüzlük |
atlıg yüzlüg |
“TLX YWZLWK K’ ‘YNC’ atlıg yüzlüg-ke inçe. Doğru yanıt E.
8.Soru
" kata taluy-ka kirip " sözlerinin Türkçe çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Bu beş yüz adam |
Ancak seksen yaşında |
sağ salim geri dönmüş idi. |
beş yüz adamla yola çıkmış |
sefer okyanusa gitmiş |
kata taluy-ka kirip
sefer oknayusa gitmiş,
Doğru cevap E'dir.
9.Soru
I. Şairi Aprın Çor Tigin'dir.
II. Şairin adı şiirin sonunda belirtilmiştir.
III. Maniheist yazmalar arasındadır.
IV. Savaş konuludur.
V. Mani için yazılmış bir övgüdür.
Yukarıdakilerden hangileri ilk Türk şiirine ilişkin doğru bilgiler hangileridir?
I - II |
III - IV |
II - IV - V |
I - III - IV - V |
I - II - III - V |
İlk Türk şairi olarak bilinen Aprın Çor Tigin’in Türk lirik şiirinin ilk ve en eski örneği olarak gösterilen aşk konulu bir şiiri vardır (R. Rahmeti Arat, “Edebiyatımızda İlk Lirik Şiir”, Türk Yurdu, 50. yıl, S. 284, Mayıs 1960, s. 37-38). Bu şiir Maniheist yazmalar arasındadır ve Aprın Çor Tigin’in bu şiiriyle aynı yaprakta bulunur. Şairin adı şiirin sonundaki tükedi aprın çor tigin kügi “Bitti Aprın Çor Tigin’in şiiri” ifadesinde belirtilir. Mani için yazılmış bir övgüdür. Görüldüğü gibi şiir savaş değil aşk konuludur. Dolayısıyla IV seçeneği yanlış diğer seçenekler ise doğrudur.
10.Soru
" ayu birdi-ler biri ayur kazganç " cümlesindeki geniş zaman eki alan sözcük hangisidir?
ayu |
birdi |
biri |
ayur |
kazganç |
ay- ‘söylemek’ -ur [geniş zaman eki]
Doğru cevap D'dir.
11.Soru
Koço Uygur Kağanlığı hangi yüzyıllar arasında hüküm sürmüştür?
IX.-XIII.
|
X.-XII.
|
VII.-XI.
|
VI.-XIII.
|
XI.-X.
|
12.Soru
... arayadanta,
... suvlukta,
... kuvraglıkta,
... orunlukta,
... ?
Manzumede dizelerin uyağı düşünüldüğünde son dize aşağıdakilerden hangisiyle bitmelidir?
... ağlakta. |
... boyunca. |
... erip. |
... uçuşan |
... gönle. |
Manzumenin bütün dizeleri gramer uyağı dediğimiz uyak türü ile sona erer:
… arayadanta / … suvlukta / … kuvraglıkta / … orunlukta.
Dolayısıyla bu uyak dizisine uyan tek seçenek A şıkkı olan ... ağlakta'dır.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde iyelik eki kullanılmamıştır?
ḳaşı |
menin͡g |
körtlem |
közi |
anamız |
men ‘ben’ +in͡g [ilgi durumu eki: Zamirler üzerine iyelik ekleri gelmez.]
ḳaş ‘kaş’ +ı [3. tekil kişi iyelik eki]
körtle ‘güzel’ +m [1.tekil kişi iyelik eki]
köz ‘göz’ +i [3. tekil iyelik eki]
ana ‘anne’ +mız [1. çoğul kişi iyelik eki]
14.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde eşitlik durum eki yoktur?
İnçe |
Barça |
Mançulayu |
Bilçe |
Tüterçe |
bar ‘var, mevcut’+ça [eşitlik durumu eki]
munçulayu ‘bu şekilde’ < bunçalayu < bu ‘işaret zamiri’ +n [zamir n’si] +ça [eşitlikeki] +la- [isimden fiil yapım eki] -(y)u [zarf-fiil eki]
bil ‘bel’ +çe [eşitlik durumu eki]
tüt- ‘tütmek’ -er [geniş zaman sıfat-fiili] +çe [eşitlik durumu eki]
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde 12 Hayvanlı Türk Takvimindeki yıl adlarından hangisi karşılığı olan hayvanla eşleşmemektedir?
Takagu- Tavuk |
Luu- Ejderha |
Biçin- Maymun |
Tonguz- Domuz |
Küskü- Ökü |
Küskü yılı sıçan, fare karşılığı olan bir yıldır. Kuzey anlamındadır. Hareket, sezgi özelliği taşır.
16.Soru
Uygurca tranliterasyonu X’N PW olan sözlerin transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
kan bu |
kan şu |
gan bu |
ken şu |
gen bu |
X’N PW ‘WYTWK S’V ‘YŞYDYP kan bu ötüg sav işidip. Doğru cevap A.
17.Soru
12 hayvanlı Türk takvimi hangi uygarlıklarda kullanılmamıştır?
İtil Bulgarlarında |
Selçuklularda |
Tuna Bulgarlarında |
Uygur Türklerinde |
Köktürklerde |
12 Hayvanlı Türk Takvimi, 12 yılın 5 katı olan 60 yıllık devreleri ile Köktürklerde, Uygur Türklerinde, Tuna Bulgarlarında, İtil Bulgarlarında kullanılmış olup, Türkler arasında çok yaygın bir sistem olmuştur. Doğru cevap B'dir.
18.Soru
Uygurca transliterasyon olan "YWNT ’WD CWX’R XWY " aşağıdaki transkripsiyonu hangisidir?
yunt ud çoḳar ḳoy |
ölürür terisin soyar |
bodisavat tigin bu uluş |
körüp ertüngü buşuş-luġ ͡ ḳadġuluġ |
bolup ıġlayu balıḳ-ḳa kirdi |
YWNT ’WD CWX’R XWY
yunt ud çoḳar ḳoy
Doğru cevap A'dır.
19.Soru
I. Küsgü
II. Ud
III. Köstebek
IV. Tavışgan
V. Bars
Yukarıdakilerden hangileri 12 hayvanlı Türk Takviminde kullanılan hayvanlar arasındadır?
I - II |
III - IV |
II - III - IV |
I - II - IV - V |
I - II - III - IV - V |
Tabloda görüldüğü gibi köstebek 12 hayvanlı Türk takviminde yer almamaktadır. Dolayısıyla doğru cevap olarak I - II - IV - V maddelerini barındıran D seçeneği işaretlenmelidir.
20.Soru
Uygurca tranliterasyonu X’ZX’NC XYLM’X olan sözlerin transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
kazganç kılmak |
kazanç kılmak |
kazanç kilmak |
kazganç kolmak |
kızganç kılmak |
TY “WYNKY ‘WYNKY X’ZX’NC XYLM’X
ti ön?gi ön?gi kazganç kılmak
Doğru cevap A'dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ