Uygur Türkçesi Final 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
12 hayvanlı takvime göre beşinci yıl olan Luu aşağıdakilerden hangisidir?
Fare |
Öküz |
Tavşan |
Yılan |
Ejderha |
12 hayvanlı takvime göre beşinci ay olan Luu, ejdarhadır.
2.Soru
"Aşnurak" kelimesinin dilimizdeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
İvedilikle |
Acele etmeden |
O anda |
Sonradan |
Önceden |
"Aşnurak" kelimesinin dilimizdeki karşılığı "önceden, daha önce" dir. Doğru cevap E'dir.
3.Soru
İlk Türk şairi olarak bilinen Aprın Çor Tigin’in aşk konulu lirik şiirinden alınan dizelerden hangisinin bugünkü dile çevrilişi yanlıştır?
közi karam birle külüşügin oluralım – Gözü karam ile güle güle oturalım |
öz amrakımın öpügseyür men – Öz sevgilimi öpmek istiyorum |
yavaşım birle yakışıpan ardılmalım – Yumuşak huylum ile birleşerek ayrılmayalım |
barayın tiser baç amrakım – Güzel sevgilime hasret çekiyorum |
kasınçıgımın öyükadgurar men – Yavuklumu düşünüp kaygılanıyorum |
‘’barayın tiser baç amrakım ‘’ dizesinin bugünkü dile çevrilişi seçenekte yanlış verilmiştir. ‘’Gideyim derse güzel sevgilim ‘’ şeklinde olmalıydı.
4.Soru
Ep ilitmez men ötrü yarlığın işidip kim
Yukarıdaki cümlede yer alan sözcüklerden hangisi pekiştirme fonksiyonlu ettirgenlik eki almıştır?
Yarlığın |
İşidip |
Ötrü |
Ep |
İlitmez |
ilit- ‘(yanına) almak, götürmek’ < il- ‘iliştirmek’ -(i)t [pekiştirme fonksiyonlu ettirgenlik eki] -mez men [1. tekil kişi olumsuz geniş zaman]
5.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde isimden isim yapma eki vardır?
tokıtıp |
yarattı |
tanglayur |
neglük |
turgurdı |
neglük ‘nasıl, niçin’ < ne ‘ne, hangi’ +gü [isimden isim yapım eki] +lük [isimden isim yapım eki]
Doğru cevap D'dir.
6.Soru
“ol ödün kan?gı kan tiginke septi biş yüz erennin?g aşı suvı kölüki takı ne kergekin alku tüketi birip uzatıp öntürdi” cümlesinde geçen hangi kelimede kalıplaşmış zarf-fiil eki bulunmaktadır?
ödün |
tiginke |
eren |
kergekin |
tüketi |
Yalnızca E seçeneğindeki tüketi “tam, tamamen, eksiksiz” kelimesinde kalıplaşmış zarf-fiil eki bulunur: tüketi < tüket- “tüketmek” [fiil kökü] -i [zarf-fiil eki]. Diğer seçeneklerde zarf-fiil eki yoktur.
7.Soru
"Munçulayu" kelimesindeki -(y)u ekinin görevi aşağıdakilerden hangisidir?
Yönelme durumu eki |
Ettirgenlik eki |
İşaret zamiri |
Zarf-fiil eki |
Dönüşlülük eki |
"Munçulayu" kelimesinin çözümü şu şekildedir: munçulayu ‘bu şekilde’ < bunçalayu < bu ‘işaret zamiri’ +n [zamir n’si] +ça [eşitlikeki] +la- [isimden fiil yapım eki] -(y)u [zarf-fiil eki]. Doğru cevap D'dir.
8.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisi isimden sıfatlaşmıştır?
Körgey |
Tütün |
Agulug |
Linxua |
Tag-ka |
"Agulug" kelimesinin çözümlemesi şu şekildedir:agu ‘zehir’ +lug [isimden isim yapım eki; isimleri sıfatlaştırır]. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
İsmi bilinen ilk Türk şairi kimdir?
Aprın Çor Tigin |
Bögü |
Alper Tunga |
Yollug Tigin |
İlbilge |
İsmi bilinen ilk Türk şairi Aprın Çor Tigin’dir.
10.Soru
"aşnurak" ifadesinin kök ve eklerine doğru olarak ayrılmış biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
aş-n-u-rak |
aşn-u-rak |
as-nu-rak |
asnur-ak |
a-snu-rak |
aşnurak ‘daha önce, önceden’ < aş- ‘aşmak, geçmek’ -(ı)n [dönüşlülük eki] -u [kalıplaşmış zarf-fiil eki] +rak [isimden isim yapım eki; karşılaştırma sıfatları yapar veya kök anlamını güçlendirir.]
Doğru cevap A'dır.
11.Soru
Uygurca tranliterasyonu YRLQ’DY ‘WL ‘WYDWN X’NKY şeklinde olan mısranın Türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Ben de gideyim. İyi (de) kötü (de) |
Ancak babası oğlunun ahlâkı |
kötü olduğu için onu sevmiyordu |
Bunun üzerine: ‘‘Gideceksen git’’ diye |
buyurdu. Bu sırada babası |
1. N’KLWK X’LYR MN TNKRYM
neglük kalır men teng?rim
Ben niçin kalıyorum, haşmetlim?
2. MN YM’ P’R’YYN ‘DKW YVLQ
men yime barayın edgü yavlak
Ben de gideyim. İyi (de) kötü (de)
3. PWLS’R PYRL’ PWL’LYM TYP
bolsar birle bolalım tip
olsak, birlikte olalım. ‘‘ diye.
4. YM’ X’NKY ‘WXWL XYLYNCY
yime kang?ı ogul kılınçı
Ancak babası oğlunun ahlâkı
5. YVL’Q ‘WYCWN SVMZ ‘RTY
yavlak üçün sevmez erti
kötü olduğu için onu sevmiyordu.
6. ‘WYTRW P’RS’R P’RXYL TYP
ötrü barsar bargıl tip
Bunun üzerine: ‘‘Gideceksen git’’ diye
7. YRLQ’DY ‘WL ‘WYDWN X’NKY
yarlıgkadı ol ödün kang?ı
buyurdu. Bu sırada babası
8. X’N ‘WLWŞ PWDWN ‘YXL’YW SYQ
kan uluş bodun ıglayu sıkhan ve bütün halk ağlayıp sız
12.Soru
" balık odug erken saklanmadın " cümlesinin Türkçe çevirisi nasıl olmalıdır?
balık uyanık iken (kişi) beklemediği anda |
balık uyanık iken (kişi) beklediği anda |
balık uyanık iken (kişi) o anda |
balık uyur iken (kişi) beklemediği anda |
balık uyur iken (kişi) beklediği anda |
P’LYX ‘WDWX ‘RK’N S’XL’NM’DYN
balık odug erken saklanmadın
balık uyanık iken (kişi) beklemediği anda
Doğru cevap A'dır.
13.Soru
‘’Vasiyetname’’ adlı şiirde geçen aşağıdaki sözcüklerden hangisinin bugünkü karşılığı doğrudur?
çamla- batırmak |
kıyın- dilenci |
asra – terbiye etmek |
ig- iyilik |
tanuk – güzel koku |
çamla – dava etmek, kıyın- işkence, ceza, asra – terbiye etmek, ig – hastalık, tanuk – şahit anlamındadır.
14.Soru
barayın tiser baç amra?ım
Dizesinde geçen ''barayın' sözcüğündeki ''-ayın'' eki aşağıdakilerden hangisidir?
İşteşlik eki |
İsimden fiil yapım eki |
Olumsuzluk eki |
1.tekil kişi emir eki |
Edilgenlik eki |
bar- ‘varmak, gitmek’ –ayın [1.tekil kişi emir eki]
15.Soru
barça sözcüğündeki +ça ekinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Eşitlik durum eki |
Dönüşlülük eki |
Geniş zaman eki |
Çoğul kişi emir eki |
Fiilden isim yapım eki |
bar ‘var, mevcut’+ça [eşitlik durumu eki]
tıd- ‘engellemek’-u u- ‘muktedir olmak’ [yardımcı fiili zarf-fiil eki ile asıl fiile bağlanmış birleşik fiil çekimi] -ma [olumsuzluk eki] -dım [1. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
ıd- ‘göndermek’ < ı- ‘göndermek’ -d [fiilden fiil yapım eki; pekiştirme görevini görür]
-ur [geniş zaman eki] -men [1. tekil kişi eki]
kat(a)g ‘katı, sert’< kat- ‘katılaşmak; daralmak’ -(a)g [fiilden isim yapım eki] +la-
[isimden fiil yapım eki]-n [dönüşlülük eki] -(ı)ng? [2. çoğul kişi emir eki]
16.Soru
Öntür sözcüğündeki -tür ekinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Tamlayan durum eki |
ettirgenlik eki |
1. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki |
İsimden fiil yapım eki |
3. tekil kişi geniş zaman eki |
eren ‘adamlar’< er ‘adam’ +ninng? [tamlayan durumu eki]
öntür- ‘göndermek; uğurlamak’ < ön- ‘dışarı, öne çıkmak’ -tür [ettirgenlik eki] -di [1.
tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
17.Soru
Aşağıdaki seçeneklerde bulunan sözcüklerden hangisinde belirtme durum eki vardır?
ötüg |
birü umadı |
tapladı |
kirmişig |
odug |
tapla- ‘uygun bulmak’ < tap ‘uygun, yerinde’ +la- [isimden fiil yapım eki] -ma [olumsuzluk eki] -dı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
kir- ‘girmek’ -miş [geçmiş zaman eylem sıfatı] -(i)g [belirtme durumu eki]
ötüg ‘rica, istek’ < öt- ‘geçmek, arz etmek’ -(ü)g [fiilden isim yapım eki]
bir ‘vermek’ -ü u- ‘muktedir olmak’ [yardımcı fiili zarf-fiil eki ile asıl fiile bağlanmış
birleşik fiil çekimi] -ma [olumsuzluk eki] -dı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
odug ‘uyanık’ < *od- ‘uyanık olmak’ -(u)g [fiilden isim yapım eki]
Yukarıdaki bilgilerden yola çıkılırsa doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
18.Soru
“köngül-teki küsüşin kanturgalı sakınsar bulunçusuz çintemeni erdini bulsar” cümlesinde geçen kelimelerden hangisinde isimden isim yapım eki vardır?
köngülteki |
küsüşin |
kanturgalı |
sakınsar |
bulunçusuz |
Yalnızca E seçeneğinde isimden isim yapma eki bulunmaktadır. Kelimenin doğru çözümü şöyledir: bulunçusuz ‘bulunmaz, ender’ < bul- ‘bulmak, ele geçirmek’ -(u)n [dönüşlülük eki] –ç [fiilden isim yapım eki] +çu [isimden isim yapım eki] + suz [isimden isim yapım eki: yokluk sıfatları üretir]
19.Soru
bodisavat tigin bu uluş bodun ayıġ ḳılınçlıġ-lar ḳılmışın körüp ertüngü buşuş-luġ ͡ ḳadġuluġ
Metinde geçen hangi kelimede sıfat fiil bulunmaktadır?
ayıġ |
ḳılınçlıġ |
ḳılmışın |
körüp |
buşuşluġ |
Metinde geçen C seçeneğinde geçen kelime ḳıl- ‘yapmak’ –mış+ [sıfat-fiil eki] +ı [3. tekil kişi iyelik eki] +n [belirtme durumu eki] şeklinde çözümlenir. Seçeneklerdeki kelimelerden yalnızca C seçeneğindekinde sıfat-fiil eki bulunmaktadır.
20.Soru
Hangisi “tıdu umadım erkim tükemedi erksiz ıdur men amtı siz kataglanın?g” cümlesindeki "amtı" kelimesinin türü nedir?
sıfat |
zarf |
zamir |
bağlaç |
edat |
Cümlede geçen “amtı” kelimesi “şimdi” anlamında bir zarftır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ